Morgunblaðið - 19.03.1976, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. MARZ 1976
10
Viðtal við Dagbjörtu Eiríks-
dóttur, fóstru á geðdeild barna-
spítala Hringsins
DAGBJORT Kiríksdóttir
fóstra, hefur starfaó á geddeild
harnaspítala Hringsins vió I)al-
hraut síóan dagdeild var sett
þar á slofn haustió 1971, en
geódeildin sjálf er nú fimm
ára. Daghjórt hefur mikla
reynslu af hörnum, m.a. hörn-
um sem þurfa meira en venju-
lega umönnum.
— Mér finnst ákafiega gaman
ad vera meó börnum, sagöi hún
i viðtali vió Mbl„ er vió hittum
hana aó máli aö afloknum
vinnudegi á geödeildinni. —
Biirnin héreru mjög misjöfn og
ekki hægt ad beitasömu adferð-
um við þau öll. Sum eru t.d.
kjarklítil og þora ekki ad segja
neitt um lídan sína eda skodan-
ir, iinnur friikk og fyrirferdar-
niikil og vilja iillu ráda, bædi
sjálfum sér oj> iidrum. Kf tekst
ad h.jálpa, er dýrdlegt ad sjá
árangurinn. Kn þegar um svo
veik biirn er ad ræda, þá lídur
bara oft svo langur tími þar til
árangur sést.
Dagbjiirt sagdi okkur hvernig
á þvi stód ad hún fór í starfið.
— Þad byrjadi eiginlega af lil-
viljun. þegar Gyða Sigvalda-
dóttír. sem var med leikskólann
í Barónsborjí, bað mig um ad
leysa þar af i veikindaforfiill-
um. Kg hafdi ad vísu ádur gætt
barna, en þegar ég fór ad vera
meó þau í svo störum hóp.
fannst mér éj> þurfa ad vita
miklu meira um biirn oj> fór því
í fóstruskólann. Kg varþá orðin
36 ára giimul og þurfti til þess
undanþágu. Medan ég var í
skölanum, vann éj> á Silunga-
polli i jólaleyfi og kynnlist
starfinu. Þar var þá upptiiku-
heimili á vegum Reykjavikur-
borgar, þar sem voru biirn frá
hálfs annars árs og upp aó skóla
aldri. Haustid 1956 réðst ég
þangad til starfa. ()g med heim-
ilid á Silungapolli var ég svo
þar til þaó var lagt niöur 1970.
Stefnan var þá orðin sú ad
æskilegra væri ad vista biirnin
á einkaheimilum um skamman
tíma heldur en ad hafa þau á
einum stad i svo stórum hópi.
Kinnig hafði vöggustofa Thor-
valdsensfélagsins verid stækk-
ud og gat tekid þau yngstu. og
upptiikuheimilid á Dalbraut var
komiö til. Kftir þad starfaði ég
hjá barnaverndarnefndinni oj>
svo í fjölskyldudeildinni hjá
Fé 1 ag s m á 1 as t o f n u n Rey k j a v í k-
urborgar, þar til éj> kom hingað
á Barnageddeildina.
— Kn þad var semsagt meðan
ég var á Silungapolli med börn,
sem komu úr mismunandi ad-
stædum, ad ég sá að sum þeirra
þurftu í raun mun meira en
venjuleg Wirn, sagói Dagbjört
ennfremur. Kg saknaði þess að
hafa ekki meiri sérfræðilegan
studning, þvi hjá okkur strönd-
udu idulega biirn, sem nú
mundu faratil meðferðar á geð-
deild. Þá var engin stofnun fyr-
ir þau, svo þau lentu þarna, þar
sem engin aðstada var til lækn-
inga. Kn fái slíkt barn hjálp á
geddeild, þá getur það kannski
breytt lifi þess í þau 70 ár, sem
það á eftir ólifad. Annars getur
það þurft aó eyða ævinni á geð-
sjúkrahúsi eða á fávitahæli og
sennilega hafa mörg slík börn
lent fram undir þetta á hælum.
— Kr börnum með geðræn
vandamál að fjölga? Kðaverður
maður bara meira var vid þau
nú eftir að farið er að gera
eitthvað fyrir þau? Kannski er
erfiðu heimilunum líka al-
mennt ad fjölga?
— Kg held að þessum börn-
um sé ekkt að fjölga. ()j> börn
með gedsjúkdóma koma ekkert
frekar frá erfiðum heimílum.
Þaðan koma fremur börn með
hegðunarvandamál. Þetta eru
mjög margbreytilegir sjúkdóm-
ar hér á geðdeildinni og ein-
staklingsbundnir. Og orðið
mjög aðkallandi að fá viðbótar-
deild fyrir „autistisk" og „plý-
kotísk" börn, sem eru lokuð
inni í sjálfum sér. Þau þurfa
svo langa meðferð, að þau Ioka
eðlilegu gegnumstreymi f deild-
inni, þegar þau eru orðin of
mörg. Önnur börn með sjúk-
dóma sem þurfa styttri með-
ferð, komast þá ekki að. Lengst-
an tíma tekur að fást við þau
börn, sem einangra sig i sínum
eigin heimi og ná litlu sam-
bandi við umheiminn. Það
verður að reyna að komast inn i
þeirra heim og koma þeim í
samband við umhverfið. Sum
eru þannig að þau slíta alveg
tengslin, tala t.d. ekki.
— Hve fljótt er hægt að sjá að
eitthvað er að?
— Það er mjög misjafnt hve
fljótt það uppgötvast. Móðir
eins barnsins leitaði eftir að-
stoð strax þegar barnið var
fjögurra mánaða gamalt. Hún
fann að hún náði ekki sams
konar sambandi við það og hin
börnin. Þessi kona er mjög
greind og eftirtektarsöm og
hún átti tvö börn fyrir. Hvernig
slíkt er hægt? Barnið vaknar
t.d. ekki til að taka til sin mat-
inn, sýnir brjóstinu ekki áhuga
og fær síðar engan áhuga á um-
hverfinu. Þetta barn kom til
okkar tveggja ára gamalt. Það
er nú fimm ára gamalt og farið
að sýna áhuga á umhverfinu og
skilur allt sem við það er sagt,
þó ekki sé það enn farið að tala.
Kg held að málið sé fyrir hendi
og gæti alveg eins ímyndað mér
að það fari einn góðan veður-
dag að tala. Eg veit dæmi um
slíkt. Það kom fyrir á dvalar-
deildinni hjá okkur, að telpa
fór allt í einu að tala og talaði
viðstöðulaust. Þá kom í Ijós, að
hún kunni það og mundi allt
sem við hana hafði verið sagt
ári áður. Hún hafði verið á
heimili fyrir vangefna, en nú er
hún farin i einkafóstur og geng-
ur ágætlega, að því er ég bezt
veit.
— Fá börnin yfirleitt bata
áður en þau fara af sjúkrahús-
inu, þö það taki langan tíma?
Dagbjört Eiríksdóttir, fóstra
— Já, en hitt getur þó komið
fyrir. Eitt af börnunum, sem
hafa verið hjá okkur á dag-
deildinni, fór á heimili fyrir
vangefna án þess að fá veruleg-
an bata. En nú er verið að taka
það aftur á geðdeildina, þvi
þarna á það ekki heima. Þessi
drengur á fyrst og fremst við
geðrænan vanda að striða, og
rétt er að taka það fram að
þarna er yfirleitt ekki um
greindarskort að ræða, þó slík
börn geti auðvitað líka orðið
veik eins og hin. Þvert á móti
mun þeim greindari kannski
hættara við geðrænum erfið-
leikum. Lengi var t.d. hjá okk-
ur afburða greind telpa, sem
lifði í sínum eij>in heimi. Hún
var þríggja ára gömul, þegar
hún kom, en er nú orðin 7 ára
og komin i skóla. Og henni
gengur ágætlega. Hún var jafn-
framt í deildinní hjá okkur
meðan hún var að byrja i skól-
anum. Oft þarf að fylgja börn-
unum áleiðis, meðan þau eru að
komast út í umhverfið.
Dagbjört Eiríksdóttir starfar
á dagdeild geðdeildarinnar en
þar dvelja7—8 börn frá kl. 9 til
3 á daginn og fara svo heim til
sín. Flest eru þau af Stór-
Reykjavíkursvæðinu. Eitt býr
þó fyrir austan Fjall. En börn
utan af landi eru frekar tekin í
dvöl allan sólarhringinn. A dag-
inn eru börnin i svokallaðri um-
hverfismeðferð með sex starfs-
mönnum, þ.e. fóstru, hjúkrun-
arkonu, kennara, sjúkraliða, að-
stoðarmanni og húsmóður.
Starfsliðið er i tengslum við
geðlækni, sálfræðing og félags-
ráðjyafa, sem koma daglega og
ræða við það og leggja á ráðin.
Og foreldrarnir koma mjög oft
og taka þátt í meðferðinni, eru
þá með fólkinu á geðdeildinni
og börnunum. Það telur Dag-
björt að sé mjög gott.
— Þá fylgjast þau með hjá
okkur og segja okkur hvernig
börnin bregðast við heima, og
þannig er barnið í meðferð all-
an sólarhringinn, útskýrir hún.
Foreldrarnir koma alltaf viku-
lega til sérfræðinganna. Hins
vegar er áreiðanlega mjög erf-
itt að vera með svona veik börn
á heimilunum. Sum rífa og tæta
og skemma allt sem þau ná til.
Að hafa slík börn heima, hlýtur
að vera mikið álag á fjölskyld-
una. Og þó allir foreldrar vilji
auðvitað gera það bezta fyrir
börnin sin, þá er ákaflega
vandasamt fyrir þá að vita hvað
á að gera og hvernig.
— Finnið þið að börnin lang-
ar til að ná sambandi við ykk-
ur?
— Þau sem eru mest veik,
langar ekki til að ná sambandi.
Þau langar aðeins til að fá að
vera i friði i sinni einangrun.
En hjá þeim, sem minna eru
veik, má oft merkja löngunina
til að ná sambandi. Hjá einni
telpu, sem nú er hjá okkur, og
var mjög innilokuð og ekki far-
in að tala þegar hún kom, fann
maður frá upphafi löngun til að
ná sambandi við mann, en hana
vantaði bara kjarkinn og mögu-
leikana, sem hún er nú að fá.
— Að lokum, Dagbjört. Hvað
gerið þið við-tTörnin á daginn?
Eruð þið alveg innandyra?
— Nei, nei, við förum út með
börnin, stundum í bæinn, f
sund og fleira. Sum fá sér-
kennslu í stofnuninni, önnur
sækja skóla í sínu hverfi, og
sum hafa enga kennslu. Þetta
er mjög mismunandi. Enda eru
sjúkdómarnir það. í geðdeild-
inni starfar gott fólk og það
sem við gerum, er í rauninni
samstillt átak til að koma til liðs
við þessi börn, sem eiga í svo
miklum andlegum erfiðleikum
og það gerum við undir leið-
sögn lækna og annarra sérfræð-
inga — E.Pá.
Fái barn lœkningu
á geðdeild, bregtir
það œvi þess í 70 ár
SUNNUD4GUR
21. mars 1976
18.00 Slundin okkar
Gúrika kemur í heinisókn.
Sýnl verður ævinlýri um
þvoltabjörn og sagl frá
Múhameð, sem á heima I
M arokkó.
Sýnd brúrtumvnd um lltinn.
tryggan hund og húsbónda
hans og loks litirt inn til
Pésa. sem er einn heima og
má enj>um hleypa inn.
Imsjónarmenn llermann
Ragnar Stefánsson og Sig-
rirtur Margrét Gurtmunds-
dóllir.
Sljórn upptöku Kristfn Páls-
dóttir.
II lé
20.00 Fréttir og vertur
20.25 Dagskrá og auglýsingar
20.35 Atján grænar eyjar
Færeysk mynd um lífsskil-
yrrti I Færeyjum.
M.a. rætt við Atla Dam lög-
mann. Krlend Patursson lög-
þingsmann og Pál Patursson
kóngsbónda I Kirkjubæ.
Þýrtandi og þulur Ingi Karl
Jóhannesson.
21.05 Gamalt vln á nýjum
belgjum
Italskur myndaflokkur um
sögu skemmtanairtnartarins.
2. þáttur 1916—1930
Meðal þeirra, sem koma
fram í þessum þætti, eru
Min, Raffaella Carra, Nino
Taranto og Moira Orfei.
21.45 Skuggahverfi
Sænskt framhaldsleikrit 1 5
þáttum
2. þáttur
Kfni 1. þáttar:
Brita Ribing barónsfrú flyst
til Stokkhólms virt fráfall
eiginmanns síns og tekur á
leigu herbergi I fjölbýlis-
húsi. Nábúar hennar eru fá-
tækar verksmirtjustúlkur.
Barónsfrúin telur, art martur
hennar hafi ekki látirt eftir
sig neinar eignir, en I Ijós
kemur. art hann átti gevsi-
legar áfengisbirgrtir, sem
verkfrærtingur einn hyggst
komastyfir fyrir lltið fé.
Þýrtandi Oskar Ingimarsson.
(Nordvision—Sænska sjón-
varpirt)
22.30 Art kvöldi dags
Sigurrtur Bjarnason. prestur
artventsafnartarins, flytur
hugvekju.
22.40 Dagskrálok.
A1MUD4GUR
22. mars 1976
20.00 Fréttir og vertur
20.30 Auglýsingar og dagskrá
20.40 Iþróttir
Umsjónarmartur Bjarni Fel-
ixson.
21.10 Draumaheimur Betu
Tékknesk sjónvarpsmynd.
Beta er 15 ára gömul. Mórtir
hennar deyr af barnsförum,
og hún verrtur art hætta I
skóla til art annast fiirtur
sinn og nýfæddan brórtur.
Þýrtandi Oskar Ingimarsson.
22.25 Heimsstyrjöldin sírtari
10. þáttur.
Kafbátahernarturinn
I þessum þætti er m.a.
greint frá siglingum skipa-
lesta bandamanna yfir Atl-
antshaf og árásum þýskra
kafbáta á þær.
Þýrtandi og þulur Jón O. Ed-
wald.
23.15 Dagskrárlok.
ÞRIÐJUDKGUR
23. mars 1976
20.00 Fréttir og vertur
20.30 Auglýsingar og dagskrá
20.40 Umrærtuþáttur um
Borgarleikhús
Umsjónarmartur Margrét R.
Rjarnason fréttamartur.
Stjórn upptöku Andrés
Indrirtason.
21.10 Látbragrtsleikur
Fimm stuttir þættir mert
franska látbragrtsleikaran-
um Fernand Raynaud.
21.40 Atök um ópíum
Bresk h.'imildamynd um
mikilvægi ópíumræktar og
verslunar fvrir strírtandi
þjórtarbrot og hagsmuna-
hópa 1 Burma.
Kinnig er greint frá ýmsum
ástærtum. sem torvelda
lausn opíumvandans. Þýrt-
andi og þulur Stefán Jökuls-
son.
22.55 Dagskrárlok
/MIÐMIKUDbGUR
24. mars 1976
18.00 MjásiogPjási
Tékknesk leiknimvnd.
Þýrtandi Oskar Ingimarsson.
18.15 Robinson-fjöl.skyldan
Breskur myndaflokkur
byggrtur á sögu eftir Johann
Wyss.
7. þáttur. Merki skipstjór-
ans. Þýðandi Jóhanna
Jóhannsdóttir.
18.40 Ante
Norskur myndaflokkur I sex
þáttum um samadrenginn
Ante.
2. þáttur. Iljörrtin min.
Þýðandi Jóhanna Jóhanns-
dóttir. .
Hlé
20.00 Fréttir og veður
20.30 Auglýsingar og dagskrá
20.40 Nýjasta tækni og vis-
indi
Umsjónarmartur Örnólfur
Thorlacius.
21.05 Bílaleigan
Þýskur myndaflokkur.
Byrjandinn
Þírtandi Bríet Héðinsdóttir.
21.30 DeValera
Irsk heimildamynd um vís-
inda- og stjórnmálamanninn
Eamon de Valera
<1882—1975) og þróun
stjórnmála á trlandi á fvrri
hluta aldarinnar.
Þýrtandi og þulur Gylfi Páls-
son.
22.30 Dagskrárlok
FÖSTUDNGUR
26. mars
20.00 Fréttir og vertur
20.30 Auglýsingar og dagskrá
20.40 Kastljós
Umsjónarmaður Kirtur
Guðnason.
21.40 Grænlenskar verkakon-
ur
Dönsk heimildamynd um
konur á Grænlandi sem
vinna við rækjuvinnslu og
viðhorf þeirra til starfsins.
Þýðandi Jón Thor Har-
aldsson
(Mordvision-Danska sjón-
varpirt)
22.00 Heimferrtin
(The RideBaek)
Framhald á bls. 19