Morgunblaðið - 23.03.1976, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. MARZ 1976
27
Engill við foss, Kjarvalsmynd máluð 1936
Þingvallamynd eftir Finn Jónsson.
Skriðjökull hjá Svfnafelli eftir Gunnlaug Scheving.
íslandsmálar
ar 1 einni gjöf
Gjafmildi í garð Listasafns íslands
LISTASAFNI íslands
berast oft góðar gjafir
listaverka og síðasta stór-
gjöfin var afhent safninu
skömmu fyrir síðustu
áramót. Er þar um að
ræöa 24 málverk eftir
ýmsa kunna íslenzka list-
málara, en þessi málverk
eru arfur til Listasafns-
ins frá Guðríði Stefáns-
dóttur Green, sem gift
var Kirby Green og
bjuggu þau í Banda-
ríkjunum.
Meóal málara þessara
tuttugu og fjögurra
mynda eru Kjarval,
Túbals, Eggert Guð-
mundsson, Finnur Jóns-
son, Guðmundur Einars-
son, Asgeir Bjarnþórs-
son, Gunnlaugur Schev-
ing og Nína Sæmunds-
son.
listasprang
Eftír
Arna Johnsen
Mynd sem Kjarval gerði
Guðríði Stefánsdóttur.
Við birtum hér myndi:
af nokkrum málverk
anna.
Endurkrafa tryggingafélags af bif-
reiðaárekstri ekki tekin til greina
Dómsmál vegna tjóna, sem
verða við bifreiðaárekstra, eru
tíð. Einn flokkur þessara mála
er sá, sem tryggingafélögin
höfða á hendur þeim, sem þau
telja bera sök á árekstrunum. I
þessum málum krefjast trygg-
ingafélögin, að sá, sem þau
telja, að á saknæman hátt hafi
orðið valdur að árekstri, endur-
greiði þeim það tjón, sem félög-
in hafa orðið að greiða öðrum í
bætur vegna árekstursins,
annaðhvort að hluta eða öllu
leyti.
Hér á eftir skal rakinn
dómur, sem Hæstiréttur kvað
upp í einu slíku endurkröfu-
máli tryggingafélags í vetur.
Málavextir
Málavextir voru i stórum
dráttum þessir. Klukkan 9 að
kvöldi 27. janúar 1973 varð
árekstur á Suðurlandsvegi
skammt vestan við vegamót
Biskupstungnabrautar á milli
bifreiðanna Y-3142 og R-11785.
Atvik að árekstrinum voru þau,
að R-11785, landróverjeppa, var
ekið austur Suðurlandsveg. A
þeim stað, sem áreksturinn
varð siðar, hafði bifreiðin X-
1656 lent út af veginum norðan
megin, það er vinstra megin við
akstursstefnu landróverjepp-
ans. Ökumaður jeppans
stöðvaði þess vegna bifreið sína
hægra megin á veginum.
A meðan jeppabifreiðin stóð
þarna, bar að Moskvitsbifreið,
X-2615, sem einnig var á
austurleið. Staðnæmdist hún
vinstra megin við jeppann. Enn
bar að volkswagenbifreið úr
sömu átt, en ökumanni hennar
tókst ekki að stöðva hana í tæka
tíð. Skall þvi framendi hennar
aftan á áðurnefnda moskvits-
bifreið. Nokkru síðar hugðist
ökumaður jeþpans koma
bifreiðinni, sem þarna hafði
ekið út af veginum, til aðstoðar
og draga hana upp á veginn. I
því skyni ók hann jeppanum
aftur á bak og sveigði til vinstri
yfir veginn. A meðan á þessu
stóð, bar að bifreiðina Y-3142,
sem var á vesturleið. Ökumanni
Y-bílsins tókst ekki að stöðva
hann í tæka tíð og ók hann utan
í vinstri hlið jeppabifreiðar-
innar. Vísast nánar til með-
fylgjandi uppdráttar af vett-
vangi til glöggvunar á þeirri
óneitanlega nokkuð flóknu
atburðarás, sem hér átti sér
stað.
Bifreiðin Y-3142 var tryggð
hjá vátryggingafélaginu Trygg-
ing h.f., og varð félagið að
greiða eiganda bifreiðarinnar
kr. 237.535,- í viðgerðarkostnað
á skemmdum, sem hlutust við
þennan árekstur. Trygginga-
félagið taldi hins vegar að öku-
maður jeppabifreiðarinnar ætti
sök á því, að til árekstursins
skyldi koma. Höfðaði Trygging
h.f. þvi mál á hendur honum,
svo og Samvinnutryggingum,
þar sem jeppabifreiðin var
Frá Hæslarétti
eftir ÁRNA
GRÉTAR FINNSSON
tryggð og krafði þá um endur-
greiðslu á viðgerðarkostnaði,
sem Trygging h.f. hafði orðið að
greiða vegna Y-bílsins.
Sjónarmið
málsaðila
Stefnandi, Trygging h.f., rök-
studdi kröfur sínar á hendur
ökumanni jeppans meðal
annars með því, að hann hefði
gerzt brotlegur við ákvæði
umferðarlaga með því að aka
jeppanum aftur á bak úr kyrr-
stöðu við hægri vegarbrún,
þvert yfir hraðbraut i myrkri
og slæmu skyggni, fram hjá
kyrrstæðri bifreió, sem byrgði
útsýn fyrir umferð frá austri,
án þess að gera ráðstafanir til
aðvörunar fyrir umferð. Bæri
honum og vátryggingafélagi
hans þvi að endurgreiða stefn-
anda, Tryggingu h.f., umrætt
tjón.
Stefndu, ökumaður jeppans
og vátryggingafélag hans,
Samvinnutryggingar, kröfðust
sýknu og töldu, að ökumaður
Y-bilsins hefði einn átt sök á
tjóninu. Rökstuddu þeir sýknu-
kröfu sína meðal annars með
því, að ökumaður Y-bílsins
hefði ekið allt of hratt miðað
við aðstæður. Við mat á öku-
hraðanum beri að hafa í huga
akstursskilyrði, sem í þessu til-
felli hafi verið afar slæm,
myrkur, stormur, rigning,
hálka og veglýsing engin. Þá
hafi ökumaður Y-bílsins brotið
þá grundvallarreglu, að öku-
hraðinn skuli aldrei vera meiri
en svo, að stöðva megi ökutæki
á 'á hluta þessa vegar, sem
hindrunarlaus er framundan.
Eðlilegt hefði verið, að öku-
maður jeppans stöðvaði bíl sinn
til að huga að, hvort fóikið sem
var í bifreiðinni, sem þarna
hafði verið ekið út af veginum,
væri hjálpar þurfi. Hafi honum
raunar verið það skylt. Þátöldu
stefnduþað rangt, að jeppanum
hefði verið ekið aftur á bak í
veg fyrir Y-bilinn, enda hefði
hann þá verið fjarri vettvangi.
Héraðsdómur
Dómur var kveðinn upp f
málinu í borgardómi Reykja-
vikur 2. maí 1974. I forsendum
dómsins segir meðal annars:
Af framburði vitna, þykir
full sannað, að jeppabifreiðin
var stöðvuð, þá er áreksturinn
varð, og hafi verið það í að
minnsta kosti tvær til þrjár
mínútur. Þá er með framburði
þessara sömu vitna talið
sannað, að ökumaður jeppans
hafi beðið menn að vera á varð-
bergi fyrir aðvifandi umferð
meðan hann bakkaði yfir
veginn. Þá var bifreiðin X-2615
á miðjum vegi með stöðuljós og
ennfremur fleiri bílar með ein-
hverjum ljósum á vettvangi.
Stefnandi hefur því ekki sýnt
fram á, að ökumaður jeppans
hafi hagað akstri sinum yfir
veginn á þann hátt, að honum
verði gefin sök á árekstrinum.
Hins vegar þykir í ljós leitt með
framburði vitna, að miðað við
aðstæður hafi hraði Y-
bifreiðarinnar verið of mikill.
Þegar ökumaður hennar varð
var bifreiðarinnar X-2615 á
miðjum vegi með stöðuljósum,
mátti honum vera ljóst, að sér-
stakrar aðgæzlu var þörf. Þykir
ökumaður Y-bifreiðarinnar því
með aksturslagi sínu hafa sýnt
sérstaklega litla aðgæzlu og
brotið i bága við fyrirmæli 49.
greinar umferðarlaga, en í
þeirri grein eru meðal annars
eftirfarandi ákvæði:
„Ökuhraða skal ávallt miða
við .. . staðhætti, færð, veður og
umferð og haga þannig, að
aksturinn valdi ekki hættu eða
óþægindum fyrir aðra veg-
farendur." Ennfremur:
„Hraðinn má aldrei vera meiri
en svo, að ökumaður geti haft
fullkomna stjórn á ökutæki og
stöðvað það á þriðjungi þeirrar
vegalengdar, sem auð er og
hindrunarlaus framundan og
ökumaður hefur útsýn yfir.“
Loks segir svo í héraðsdómn-
um: „Þegar á mál þetta er litið í
heild sinni og framangreindar
ástæður sérstaklega hafðar í
huga, þykir rétt að sýkna
stefndu (ökumann jeppans og
Samvinnutryggingar) í máli
þessu af öllum kröfum stefn-
anda (Tryggingar h.f.?.
Hæstaréttardómur
Trygging h.f. undi ekki
niðurstöðu undirréttardómsins
og áfrýjaði málinu til Hæsta-
réttar. Þar var undirréttar-
dómurinn staðfestur þann 7^
nóvember síðast liðinn með
skírskotun til forsendna hins
áfrýjaða dóms.
Undirréttardóminn kvað
Hrafn Bragason, borgardómarí,
upp. Fyrir Hæstarétti fluttu
málið hæstaréttarlögmennirnir
Páll S. Pálsson og Gunnar M.
Guðmundsson.

fl-
b~;
c-.
D
H-.
R - 11795'
y-3/VA
X - a c /s~
X -2SV?
x - /trt