Morgunblaðið - 17.06.1976, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 17.06.1976, Blaðsíða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JUNÍ 1976 Tónllst eftir JÓN ÁSGEIRSSON Pascal Rogé HLJÓMBORÐSTÆKNIN á sér ekki i raun og veru langa sögu. Virginalistarnir á 16. og 17 öld réðu yfir töluverðri tækni, en tón- stilling og hljómgun hljóðfær- anna þá var mjög óllk þvl sem slðar gerðist, er planóið kom til sögunnar. Fram að þeim tima var ekki mögulegt að móta blæ og styrk tónsins nema að litlu leyti. Um 1750 er planóið orðið nokkuð þekkt, en á engan hátt sambærilegt við pianó nútlmans. Þróunarsaga þess nær hámarki með tilkomu stálhörpunnar og verður þá, hvað snertir hljóm- styrk og tónmótunarmöguleika, eitt áhrifamesta tjáningartæki rómantlskra tónskálda. Saga píanóleiks spannar þvl raunveru- lega yfir 150 ár, en á þessum tlma hefur leiktækni mótazt mjög af viðhorfum manna til listar al- mennt. Fyrst er tilfinningaleg tjáning aðalatriðið og tónskáld semja rismikla tónbálka. sem pfanóleikarar seinni tlma „stúd- era" og taka síðan að leggja áherzlu á yfirvegaða túlkun þeirra. Á eftir þessari kaldhreinsun brýzt fram þörfin fyrir hömlulausan leik. Að sleppa fram af sér beizlinu er I dag sú tizka, sem valdastétt nútima tón- listarlifs, þ.e. tónflytjendur leggja mesta áherzlu á meðferð eldri tónlistar. Hætta er á að hömlu- laus tjáning ræni leik manna allri hlýju og verði dæmigerð fyrir miskunnarlausa baráttu nú- timans. Það er stutt leið frá glæsimennsku og „klárheitum" nútimans til hrottaskapar og miskunnarleysis. í rapsód- iunum eftir Brahms op. 79, sem eru elskulegar og falleg- ar tónsmiðar, var meðferð Pascal Rogé allt að þvi harðneskjuleg og I Hándeltilbrigðunum sem undir- ritaður vill lita á sem „klassik", sveiflaðist túlkun hans á milli „mótoriskrar hörku og róman- tfkur. f sjö prelúdium eftir Debussy var leikur Rogé ekki gæddur þeirri mýkt, sem undirr. vi11 heyra i Debussy, heldur miklu fremur rómantiskur og allt að þvi ástriðufullur Franz Liszt var glæsilega fluttur og þar fór Pascal Rogé á kostum, sem án tillits til aldurs verðureð teljast til fádæma. Þrátt fyrir fyrrgreindar aðfinnslur, sem eru tilraun til að skýra hvers vegna leikur þessa unga snillings snart undirr. ekki, verður það að segjast eins og er. að Pascal Rogé er frábær pianó leikari, en. . —Frakkar hyggja Framhald af bls. 1 bandalaginu fengju rétt til veiða innan 200 mílnanna, þar sem „ekki þyrfti nauðsynlega að verða um samræmda línu umhverfis alla strönd Frakklands að ræða“, eins og þeir tóku til orða. — Noregur Framha j af bls. I 60 milljarðar norskra króna jafngilda nú rúmlega 2 þúsund milljörðum íslenzkra króna. Sé reiknað með 12 milljarða (í norskum krónum) meðal- hagnaði Norðmanna af olíu- vinnslunni á ári, verður sú upphæð sem næst 396 milljarðar íslenzkra króna. Þess má geta til samanburðar að verg þjóðarframleiðsla íslendinga á árinu 1975 nam rúmlega 185 miíijörðum króna. Málverkasýning á Selfossi JÓN Þ. Haraldsson opnar í dag málverkasýningu í samkomusal Safnaðarhúss Arnessýslu á Sel- fossi. Jón sýnir þarna þrjátíu olíu- myndir og eru þær allar til sölu. Sýningin er opin til 20. þ.m. og aðgangur ókeypis. — Vorkuldar Framhald af bls. 36 væri einnig mjög seint við Breiða- fjörð og væri miklum vorkuldum þar kennt um. Kvaðst Arnþór hafa verið þar á ferð fyrir skömmu og kannað ástandið. Aðspurður kvaðst Arnþór ekki trúaður á það að varpið i Grímsey væri svo lélegt vegna þess að náttúran væri að grípa i taumana vegna of mikillar stofnstærðar rytunnar. Sagði hann að stofnar sjófugla væru reyndar í vexti enda væri miklu minna tekið af fugli til matar nú á dögum en verið hefði áður fyrr. — Andófsmenn Framhald af bls. 14 hinu alræmda Lubyanka- fangelsi og Serbskystofnuninni þar sem andófsmenn fá „lyfja- meðferð". Myndirnar frá Serbskystofn- uninni hljóta að ieiða athyglina að síðasta fórnardýri stofnunar- innar, sagnfræðingnum Valentiu Moroz, sem var færður þangað í maí eftir fimm mánaða hungurverkfall. Sögðu fangelsisyfirvöld að hann hefði „hegðað sér einkennilega" meðal annars legið á bæn. Aðili að kvikmyndatöku þessari hefur sagt: „Það kald- hæðnislega við þetta allt er að samkvæmt Helsinkisáttmálan- um hefðum við átt að geta gert þessa mynd fyrir opnum tjöld- um. Við höfum skrifað sovézka sendiráðinu og spurt hvaða grein sovézku stjórnarskrár- innar hafi réttlætt að filmurnar voru teknar af okkur á flug- vellinum í Moskvu. — Ég verð skammaður... Framhald af bls. 2 mánuðum, og fór þá að fitla við krít, pastel og gouach, en i gamla daga var ég í krít og málaði þá talsvert fígúratívt. Ég hef alla tíð málað mikið af bátum, allt síðan í barnaskóla og einnig í gegnum abstrakt- tímabilið. Þegar ég fór svo aftur að fitla við krítina upp á síðkastið fór að kvikna á perunni hjá mér og þetta er útkoman“ Sýning Valtýs er opin í dag frá kl. 1—6, en annars á venju- legum verzlunartíma. Allar myndirnar, liðlega 40 talsins eru jafn stórar og það er sama verð á þeim öllum, 30 þús, kr. „Það er ekki mikið,“ sagði Valtýr, „þegar maður kaupir eitt púströr undir bflinn sinn fyrir 17 þús. kr. Annars er þetta árangur tímabils þar sem ég hef ekki haft fullt þrek, en ég get ekki setið auðum höndum, það er hlutur sem Val- týr Pétursson kann ekki. Svo er hitt að ég er ómögulegur maður ef ég kemst ekki niður að höfn a.m.k. einu sinni á dag og ef maður kemst það ekki er að búa umhverfið til í kringum sig og það gerði ég í þessum myndum, en það sérkennilega við þessa sýningu frá mínu sjónarmiði er það, að það er engin fullkomin abstrakt mynd á henni.“ „Hvað meinar þú með því að það hafi farið að kvikna á perunni?" „Þegar maður skiptir um efni tekur það nokkurn tíma að láta það virka, en svo fer maður allt í einu að sjá að það er eitthvað vit i þessu og þá ger maður að vinna þetta allt öðruvisi." „Mótifin? Jú, höfnin, blóm og Vesturbærinn. I 25 ár hef ég verið á kafi i abstraktinu, geómetriunni, en um 1950 sýndi ég nokkuð af fígúratívum myndum sem ég hafði unnið í París.“ ,Já, bátar hafa alltaf heillað mig. Þegar ég var í 12 ára bekk í barnaskóla kunni ég að teikna upp úr mér alla íslenzka báta og togara og á slikum teikning- um býttaði ég við félaga mina og fékk kanínur, dúfur og ann- að í staðinn. En nú sigla bátarn- ir á ný í þessum litlu myndum, en ég veit að ég verð skammað- ur fyrir þessa sýningu, þar verður sagt að ég sé búinn að svíkja mitt ídeal, en það eina sem skiptir mig í rauninni máli er málverkið sjálft, ekki stefn- an, og sjálfur er ég stefnulaus um þessar mundir og geri það sem mér sýnist í málverkinu. Mér hefur þótt gaman að þessu." — á.j. — Norrænir músíkdagar... Framhald af bls. 2 ríður E. Magnúsdóttir söngkona flytur við undirleik Ólafs Vignis Albertssonar, „Monoiog" eftir Magne Hegdal, sem höfundurinn leikur sjálfur á píanó, og „I call it“ eftir Atla Heimi Sveinsson, sem Ruth L. Magnússon söngkona og hljóðfæraleikararnir Pétur Þorvaldsson, Jónas Ingimundar- son, Reynir Sigurðsson og Árni Scheving flytja undir stjórn höf- undar. Eftir hlé eru þrjú verk á dag- skrá. „Spell“ eftir Per Nörgárd, sem hljóðfæraleikararnir Gunnar Egilson, Pétur Þorvaldsson og Halldór Haraldsson flytja. „Ein- leitung und fúnf Galgenlieder" eftir Herbert H. Ágústsson, sem söngkonan Elísabet Erlingsdóttir og hljóðfæraleikararnir Bernard Wilkinsson, Sigurður Snorrason, Christina M. Tryk og Hafsteinn Guðmundsson flytja undir stjórn höfundar. Loks verður flutt verkið „Quintetto“ eftir Joonas Kokkonen, en það verk flytja hljóðfæraleikararnir Bernard Wilkinson, Kristján Stephensen, Sigurður Snorrason, Christina M. Tryk og Hafsteinn Guðmundsson. Þeir Atli Heimir Sveinsson, Joonas Kokkonen og Per Nörgárd hafa allir hlotið tónlistarverðlaun Norðurlandaráðs. í uptalningu um íslenzku verk- in á hátíðinni í blaðinu í gær féll eitt verk niður. Er það „Fiðlukon- sert“ eftir Leif Þórarinsson sem verður fluttur á sinfóníutónleik- um þann 24. júní. Einleikari er Einar G. Sveinbjörnsson konsert- meistari og stjórnandi Karsten Andersen. Verk þetta var flutt hér fyrir nokkrum árum, og heyrist nú hér í annað sinn endur- skoðað af höfundi. — Gigtlæknar Framhald af bls. 2 verður horfur í gigtsjúkdómum. Fyrirlesarar á þinginu eru um 60, þar af fimm íslenzkir. Til þingsins er boðið þremur heimskunnum vlsindamönnum, sem flytja yfir- litsfyrirlestra, en það eru dr. W. Carson Dick frá miðstöð gigtlækn- inga í Glasgow og ræðir hann um liðagigt, dr. F. Dudley Hart frá Westminster Hospital og Hariey- street í London og fjallar hann um gigt í hrygg og vöðvum og prófesson John J. Calabro frá læknadeild Háskóla Massachu- setts í Bandaríkjunum, en hann ræðir um króníska gigtsjúkdóma I börnum og mun skýra frá merkum rannsóknum I því efni. Sérstakir umræðufundir verða um ónæmisfræði gigtsjúkdóma, um lyfjameðferð þeirra og skurð- aðgerðir. Þá verða einnig lyfja- sýningar í sambandi við þingið. A blaðamannafundinum kom fram, að gigtsjúkdómar hafa mik- il þjóðfélagsleg áhrif, bæði heilsu- farslega og efnahagslega. Þeir eru algengir og langvarandi og einn algengasti sjúkdómaflokkur- inn, sem heilbrigðisþjónustan þarf að fást við. I skýrslu Alþjóða- heilbrigðismálastofnunarinnar þegar árið 1962 segir að I Vestur- Evrópu sé gigt að verða algeng- asti, dýrastLog vanræktasti sjúk- dómur, sem þjakar þjóðirnar. Stofnunin og alþjóðasamtök gigt- lækna hafa tekið höndum saman og helgað árið 1977 baráttu gegn gigt, „World Rheumatism Year“. Til stuðnings þeirri baráttu er ætlunin að stofna Gigtarfélag ís- lands og verður það opið öllum áhugámönnum um gigtvarnir, greiningu og meðferð gigtsjúk- dóma. Gigtsjúkdómafélag íslenzkra lækna hefur verið starfandi frá árinu 1963. Félagsmenn eru 25 læknar, sem á einn aða annan hátt starfa að greiningu og með- ferð gigtsjúkdóma. Margir telja gigtsjúkdóma með ellisjúkdómum, en svo er ekki. Gigtsjúkdómar finnast I fólki á öllum aldri, einnig meðal barna, en tíðnin eykst með aldrinum, svo að um sjötugt hafa 9 af hverjum 10 fundið til gigtar. Gigt er því algengasti sjúkdómurinn, sem hrjáir fólk og hérlendis hafa rannsóknir leitt í ljós, að af þeim, sem leita læknis, leitar tíundi hver sjúklingur vegna gigtar. Gigt er ein algengasta orsök fjarvista frá vinnu og algengasta orsök örorku. í aldursflokknum 20 til 29 ára eru 7.4% allrar ör- nrku af völdum gigtsjúkdóma og í aldursflokknum 50 til 69 ára stafa um 20% af gigtsjúkdómum. Um það bil 1/5 þeirra íslendinga, sem verða öryrkjar, verða það vegna gigtsjúkdóma. Heildarkostnaður íslenzka þjóð- félagsins vegna gigtsjúkdóma er eigi þekktur. 1 Bretlandi hefur þessi kostnaður verið reiknaður og lætur nærri að gigtsjúkdómar einir kosti Breta jafn mikið á ein- um og hálfum degi eins og áætl- að hefur verið að allt þorskastríð- ið við íslendinga hafi kostað þá. Líkur benda til að hlutfallslega kosti gigtin íslendinga álíka mik- ið og hún kostar Breta. Það kom fram á fundinum, að liðagigt af völdum hálsbólgu, sem ekki hefur hlotið læknismeðferð i tima, er nú að mestu horfin og þar má m.a. þakka fúkkalyfjum. Hins vegar hefur liðagigt sem band- vefssjúkdómur aukizt meðal fólks. — Hallbjörg Framhald af bls. 15 til þess a8 fara inn i málverkiS, fara inn I þetta fag á fullri ferS. Nú ætla ég að mála, mála, mála og mála og reyna a8 komast eins langt og ég get I Bandarikjunum. Næsta ár ætla ég að skrifa bók, ævintýri verður það Ég er með höfuðið fullt af þessu, Guð hefur gefið mér þessa hæfileika og þaS er þá ekki hægt að láta sinn hlut eftir liggja og þvi bezt að nota olnbogana, ég hef alltaf haft svo- litla olnboga, en mikið er annars gaman að vera komin hingað heim og sjá hve öllu hefur farið fram, svo mikill trjágróður og allt annað sjónarhorn fyrir unga fólkið nú en fyrr, sjónarhorn sem hlýtur að gefa tilverunni bjartari svip." Og i einum af sölum Casa Nova var Fischer að hengja upp myndir sinar, en hann hóf málverk fyrir nokkrum árum, en um langt árabil hefur hann verið kunnur teiknari. Sýning þeirra hjóna verður opin til mánaðamóta og áður en við kvöddum tók Hallbjörg að sjálf- sögðu lagið fyrir okkur: „Ég hef elskað þig frá okkar fyrstu kynn- um," og það var hennar gamli og góði undirleikari Jónatan Ólafs- son sem var þarna staddur á spjallferðog lék undir. — 17. júní Framhald af bls. 3 Að lokum verður kvöldskemmtun I íþróttahúsinu og hefst hún kl. 21. Þar verða á dagskrá söngur, ávörp og skemmtiatriði MOSFELLSSVEIT HÁTÍÐAHÖLDIN I Mosfellssveit hefjast með skrúðgöngu úr Tanga- hverfi kl. 13.30 að hátíðarsvæðinu við Varmá og fer lúðrasveit fyrir göngunni ásamt ungum hestamönn- um. Að lokinni skrúðgöngunni verð- ur hátlðin sett og siðan hefst sam- felld hátföardagskrá á svæðinu við Varmá. Gert verður kaffihlé og að því loknu verður safnazt saman við sundlaugina og þar verður ýmislegt til skemmtunar fyrir yngri kynslóð- ina. Lions- og Kiwanismenn keppa i knattspyrnu á iþróttavellinum og um kvöldið verður dansleikur i Hlégarði til kl. 1.00 eftir miðnætti. KEFLAVÍK KEFLVÍKINGAR hefja hátlðarhöld sln I Skrúðgarðinum kl. 14. Þegar fáni hefur verið dreginn að húni hefjast skemmtiatriði. Klukkan 17 verður safnazt saman á iþróttavellin- um og fara þar fram hlaup, keppni í handknattleik og knattspyrnu. í knattspyrnunni verða það iþróttafor- ystan í Keflavik og bæjarstjórn, sem leika Klukkan 20.30 hefst kvöld- skemmtun við barnaskólann Fyrst verða skemmtiatriði og slðan leikur hljómsveit fyrir dansi. SKÁLATÚN AÐ VENJU verður 1 7. júní hald- inn hátíðlegur á vistheimilinu Skála- túni í Mosfellssveit. Hátfðarhöldin hefjast milli kl. 2.15—2.30 þegar lúðrasveit heimsækir heimilið en síðan verður farið í skrúðgöngu. Á eftir verður síðan skemmtun með söng og leikjum. — Observer Framhald af bls. 18 ástæða þess. að menn telja ólik- legt, að hann ráðist gegn Ródesíu, er sú, að hann fer mjög varlega í sakimar i viðskiptum sinum við hægri öflin i Suður-Afriku. Þaðeru þessi öfl. sem berjast fyrir aukn- um stuðningi við hvita bræður sina i Ródesiu, og Vorster hefur verið gagnrýndur fyrir að vera þeim of eftirlátur að nauðsynja- lausu. Allt bendir nú til þess að al- menningsálitið i Suður-Afriku sé ekki eins hliðhollt hvita minnihlut- anum I Ródesiu og álitið hafði verið. Frá þvi að viðræðurnar um stjórnarskrá Ródesiu fóru út um þúfur fyrir skömmu, hafa verið haldnar tvennar aukakosningar i Suður-Afriku og við þær virtist málstaður Ródesiumanna litlu máli skipta. í aukakosningunum i Durban North, varð þingmaður, sem hafði beitt sér mjög ötullega fyrir stuðn- ingi við Ródesiu, fyrir miklu fylgis- hruni. Það er þó ekki þar með sagt, að Vorster taki úrslit þessi sem visbendingu um að draga úr hálfvelgjunni, sem afstaða hans til Ródesiu hefur markazt af. og ger- ast harðari i horn að taka en hingað til. — Verðbólgu- vandinn Framhald af bls. 10 sem kjör þegnanna yrðu sem jöfn- ust. Fundurinn ítrekar jafnframt fyrri viljayfirlýsingar um, aö sem nánustu samstarfi verði komið á með samvinnuhreyfingunni og samtökum launþega og bænda, og heitir á þessi samtök að taka höndum saman við samvinnu- hreyfinguna í nýrri framfarasókn þjóðarinnar". —Menntaskólinn Framhald af bls. 14 kjörsviði en 20 af raungreina- kjörsviði, þ.a. 12 af náttúrusviði en 8 af eðlissviði, 15 voru frá ísafirði, 9 annars staðar af Vestfjörðum og 11 utan Vest- fjarða. Dúxinn úr hópi nýstúdenta, Jónas Guðmundsson frá Siglu- firði, hlaut verðlaun úr aldar- afmælissjóði Isafjarðarkaup- staðar, sem námu 40 þúsund krónum. Jónas flutti ræðu við skólaslitin, þar sem hann kvaddi skólann, skólameistara og kennara f.h. bekkjarsyst- kiná, þakkaði fyrir dvöl sfna í skólanum og árnaði honum allra heilla I framtíðinni. 14 nemendur hluta sérstaka viður- kenningu við skólaslitin fyrir framúrskarandi árangur í einstökum námsgreinum. Skólameistari kvaddi útskrif- aða stúdenta með ræðu og sagði þar með Menntaskólanum á ísa- firði slitið.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.