Morgunblaðið - 29.08.1976, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. AGÚST 1976
33

Gíslason,arkinema
eru sama sinnis varðandi arki-
tektúr og umhverfi og þá skaða
þeir engan."
„Hús fyrir
súperstjörnu“
„Við gerum alls konar verk-
efni á skólanum bæði skálduð
og raunveruleg. „Hús fyrir
súper-stjörnu“ — var eitt verk-
efnið og valdi ég David Bowie.
Einn kunningi minn hannaði
Elton Jöhn-villu sem var eins
og píanó að lögun.
Aðalviðfangsefni þessa verk-
efnis var að gera byggingu sem
mundi spegla skapgerð eigand-
ans og þess vegna höfðum við
stjörnur í huga af því að þær
hafa oft mjög skýra og alkunna
skapgerðareiginleika. Bowie
þekki ég auðvitað bara úr-fjöl-
miðlum — hann er mér mjög
óraunverulegur. Byggingin er
því í þeim dúr — súrrealistisk í
eins konar Salvador Dali — stfl.
Til að hafa raunveruleikann
með þurfti húsið að vera byggj-
anlegt, svo þar var ákveðinn
rammi gefinn. Það voru svolítil
vandræði með sundlaugina
uppi á 3. hæð, að hún læki ekki
niður á 2. hæð.
Síðan urðum við að eyða jóla-
fríinu á að skrifa vinnuskýrslu
fyrir byggingameistara og lýsa
fullkomlega hvernig hver hlut-
ur skyldi byggður.
„Þaö erfidasta
sem til er —
fyrir arkitekt“
Af raunverulegum verkefn-
um höfum við teiknað t.d. bóka-
safn, dagheimili og hljómleika-
höll. Dagheimilið var gert í ná-
inni samvinnu við fóstrur og
starfsfólk slíkrar stofnunar.
Eitt verkefnið var fjölbýiishús
fyrir 24 fjölskyldur og mátti
kostnaður ekki fara fram úr
ákveðnu marki, sem er áreiðan-
lega það allra erfiðasta sem
arkitektar komast í — fallegt.
skemmtilegt, þægilegt, — en
ódýrt.
„Umhverfis-
sálarfrædi“
Það sem kallað er umhverfis-
sálarfræði (environmental
psychology) fjallar um áhrif
umhverfis á fólk.
Arkitektar taka miklar
ákvarðanir fyrir fjölda fólks.
Þeir geta kannski komið í veg
fyrir slys, eldsvoða, þakleka eða
að húsið hrynji en að koma i
veg fyrir vanlíðan, svartsýni og
ólæti unglinga — það er öllu
erfiðara viðfangs.
„Allt er í kerfi“
Svokölluð kerfis-kenning
(systems-teory) sýnir okkur
fram á að allt er í rauninni
kerfi, náttúran er kerfi, við er-
um hluti af sólkerfinu, sólkerf-
ið hluti af himingeimnum —
við sjálf erum kerfi, æðakerfi,
taugakerfi. Vandamálið er sfð-
an: Hvernig getum við hannað
NONE-STYLE 3
Enginn stíll no. 3: ÍJr seríu af hugmyndateikningum, sem eiga að sýna hvernig umhverfið gæti litið út
í „einskis-stíls-bæ“.
byggingu sem virkar jafnvel og
líkaminn (space-kerfi), þ.e.
nálgast fullkomnun. Við höfum
rætt þetta mikið í skólanum,
jafnframt því að reyna að
hanna byggingu sem kerfi og
setja hana saman úr einingum
eins og mekkanó. Þetta er alveg
rosalega dýrt í útfærslu því
hver ný tilbreyting margfaidar
í öðru veldi fjölda eininga og
tenginga.
Ef þú vilt glugga þá þarftu
svo marga möguleika fyrir
hverja breytingu Það er t.d.
ómögulegt að gera eld-
húsinnréttingu sem virkilega
passar. Það er vissulega hægt
að gera byggingu sem er kerfi í
sjálfu sér, i rýmum og tenging-
um rýma — tæknilega
byggingu, þar sem þú mátt ekki
opna glugga, heldur andar
byggingin sjálf o.s.frv. A sama
hátt hannaði einn kennari
minn stúdíó-borð, þar sem þú
þarft ekki að hreyfa þig lengur
— allt er fyrir framan þig. Gall-
inn er bara sá að þetta er ofsa-
lega dýrt.
„Allir Reykvíking-
ar í 3—4 blokkir?“
Það má segja að allt snúist nú
um „fólk“. Um það hvernig
megi gefa mönnum meiri til-
finningu fyrir hvernig það
sjálft og aðrir búa, skapa
„identitet". Vissulega má færa
rök fyrir því að allir Reyk-
víkingar byggju í 3—4 blokkum
i kringum einhvern miðbæjar-
kjarna eða að við værum öll í
sams konar fötum, eins og þeir i
Maó Kína, — en við viljum það
einfaldlega ekki. Við ætlum að
byggja raðhús þar sem hver
eining er með ólíku sniði,
blokkir með mismunandi stiga-
göngum og mismunandi litum,
svo hver og einn hafi til-
finningu fyrir eigin heimili og
ekki veitir af t.d. þar sem
margir búa hálfa ævina á sama
stað.
„Enginn stíll“
Allir eru orðnir þreyttir á að
vera númer eða benda á heimili
sitt segjandi: „Eg á heima í
áttunda glugga upp og fimmta
til hægri.“ Heldurðu að ekki
væri munur ef þú gætir sagt:
„Ég á heima i bleika húsinu
með kúlugluggunum,“ eða
„steypu-húsinu með trapisu-
gluggunum”. Við höfum verið
að vinna að svona stíl undanfar-
ið og er hann kallaður „non-
style“ eða enginn stíll. Þó er
þetta stíll sem hægt er að skil-
greina og vinna að.
Við viljum meina að hann
eigi upphaf að rekja til fyrri
heimsstyrjaldar.
Um 1930 voru á ferðinni tvær
ólikar stefnur i byggingarlist —
„international-style", sem snýst
um hvernig formið tjáir nota-
gildið (form follows function).
S:mkvæmt henni voru þök flöt,
90° horn og beinir veggir það
eina rétta, vegna þess að slétti
flöturinn hefur mest snerti-
magn við aðra jafnslétta fleti
og það er alveg rétt. Auðvelt er
að temja sér þennan stíl, þar
sem nokkrar reglur mynda
ramma sem ákveður að mestu
leyti form hússins: kassi.
Samkvæmt hinni stefnunni
— „organiska funktionalisman-
um“ — var engin eining eins,
allt var organiskt eða eins og i
náttúrunni. Hver lóð var talin
einstök og ólík öllum öðrum
lóðum, i landslagi og stað-
háttum. Þar af leiðandi átti
hvert herbergi að vera með
sínu ólika sniði, vegna þess að í
hverju herbergi fóru fram
ólikar athafnir, þar bjuggu
ólíkar manneskjur.
Þetta er mjög erfitt í fram-
kvæmd, því þú þarft alltaf að
byrja uppá nýtt. — Þessi stefna
varð undir.
Nýr heimur birtist eftir stríð,
allt varð eins. Við höfum nú
prófað það, það er allt i lagi að
hafa prófað það. Byggingarnar
voru góðar. Þær héldu regni
úti, vindum úti, þjófum úti, —
þér inni. Samt voru þetta yfir-
leitt ekki spennandi byggingar.
Nú viljum við að einstakling-
urinn geti tjáð sig í eigin arki-
tektúr og við reynum að þróa
„engan stil", svo að hver
manneskja geti unað betur í
húsunum sem teiknuð eru fyrir
hana.
Ungt fólk er farið að tjá sig i
fatnaði, í bílum sínum — það
eru ekki nema 25 ár siðan allir
karlmenn voru eins klæddir. Sú
kynslóð býr i eins húsum i dag i
snyrtilegum húsaröðum með
blómagörðum i kring.
Ég er sannfærður um að ungt
fólk vill líflegt og lifvænlegt
umhverfi og vill geta tjáð per-
sónuleika sinn i húsbyggingum
og mótað umhverfið meira
sjálft en við höfum kynnst til
Tónlistarmiðstöð í miðbæ Portsmouth (hugmynd).
Hljómburði, ljósum og öðrum tæknilegum atriðum á
að vera stjórnað með rafeindatækni, þannig að bæði
séu möguleikar á flutningi sfgildra tónverka og pop-
tónlistar.