Morgunblaðið - 19.10.1976, Blaðsíða 24

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR, 19. OKTÓBER 1976
Um Eyjagosmálið . . . .
Framhald af bls. 17.
minni og týndist i kerfinu á annað ár.
Einmitt þetta hús átti samkvæmt upp-
haflegri ósk gefenda að vera gjöf til
fátækustu og barnflestu fjölskyldunnar
í Eyjum Það kom þá á daginn að
bæjarstjórn var fátækust og barnflest
„En fðlk verður"
Þá talar Sigurður til Vestmannaey-
inga eins og barnakennari sem ekki
heldur aga, talar við nemendur sína,
en Sigurður segir eftir að hafa talið
upp almenn þjónustufyrirtæki sem
tíðkast i öllum samsvarandi bæjar-
félögum á landinu. „En fólk verður að
gera sér grein fyrir þvi, að eftir þvi sem
þjónustan við borgarann er meiri á
þessum sviðum verðum minna til af
fjármunum i verklegar framkvæmdir "
Hvert er fokin vitneskja þin frá siðasta
ári, Siggi minn, og hvert hafa 1 700
milljónirnar horfið? Einhvers staðar
hefur þeim skolað niður, þótt þær hafi
ekki farið i nýju skolplögnina
Telur að gagnrýni
eigi ekki rétt á sér
Þá segir Sigurður: „Margir hafa orðið
til þess að gagnrýna Viðlagasjóð fyrir
slæma frammistöðu gagnvart Vest-
manneyingum. Einnig hefur ríkisvaldið
verið dregið inn i þessa gagnrýni. Min
skoðun er sú að gagnrýni þessi eigi
ekki rétt á sér á þessu stigi málsins,"
og síðan bugtar hann sig og beygir og
segir „Ég bendi háttvirtri ríkisstjórn á,
að enn vantar verulega fjármuni til að
bæjarsjóður geti í framtiðinni staðið á
eigin fótum."
Samt var engin þörf að gagnrýna,
það er bara beðið um gott veður, beðið
eftir því sem að verður rétt eins og
alltaf hefur verið gert i þessu máli illu
heilli fyrir Eyjamenn. Sigurði finnst
ekkert óeðlilegt það feikilega tjón sem
þorri Eyjamanna hefur orðið fyrir ekki
siður en bæjarsjóður sjálfur og tölur
sýna og sanna að hér er aðeins, um
40—45% bætur að ræða.
Gráttrfóið og 95%
Gráttrióið G.G.Þ., M.M. og S.J. ber
sig illa undan gagnrýni þröngsýnu
mannanna sem skoða málin frá hærra
plani en þeirra eignhagsmunapoti, en
hvorki M.M. né S.J. hafa leyfi til þess
sem bæjarfulltrúar Vestmannaeyja að
vera það mikil börn að leyfa sér að
halda þvi fram að það sé nóg að treysta
á það sem að er rétt. Það verður að
berjast, berjast fast og ákveðið og þess
vegna ættu þessir menn að geta verið
sammála mér ef þeir slepptu þessu
pólitiska poti í allflestum málum. Pólí-
tikin i Eyjagosmálinu hefur orðið
heimamönnum allt of dýrt spaug. í þvi
máli hafa menn átt 95% sameiginlegt,
hitt er sérvizka, og hún hefur ráðið
ferðinni allt of mikið
Svo margt hefur verið misnotað í
sambandi við Eyjagosið að engum er
að treysta fyrr en upp er staðið
Skrýtilegheit
í ýmsum málum
Upphaflegar bótareglur voru tóm vit-
leysa, mikill hluti Viðlagasjóðsstarfa
voru hjáverk embættismanna og önn-
um hlaðinna mann. Ekki er reiknað
með að tekjuafgangurinn af Viðlaga-
sjóðsveltunni, 1 700 millj kr , renni til
Vestmannaeyja, vaxtatekjur Seðla-
banka íslands af Viðlagasjóði eru um
700 millj. kr , þá má nefna 600 millj
kr lánið sem fór í Þorlákshöfn út á
Eyjagosið, en ekkert i brýn verkefni við
Vestmannaeyjahöfn, engin fullnægj-
andi skrá er til yfir gjafaféð, hvers
vegna þrýstir bæjarstjórn Vestmanna-
eyja ekki á að flugbrautirnar i Eyjum
séu malbikaðar úr því að til eru 200
millj kr lán í þá framkvæmd fyrir
flugmálastjórn. Hvers vegna er ekki
þrýst á. Og þannig mætti lengi telja eitt
og annað furðulegt í þessu máli. Það er
svo margt sem hefur alls ekki skilað sér
og sumt veit maður ekki um. Til dæmis
á Rauði krossinn eftir að ráðstafa úm
1 70 millj. kr. til Eyja, Stórstúka ís-
lands hefur ekki skilað til Eyja öllu
gjaffé sem henni barst vegna Eyjagoss-
ins og ýmislegt er það sjálfsagt sem
maður hefur ekku hugmynd um.
Svo koma upp smáatvik þar sem
mönnum ber ekki saman. Ég spurði
t.d. mjög ákveðið að því hjá Rauða
krossi íslands hvort hann hefði fengið
ákveðna þóknun í rekstrarkosnað
vegna Eyjagossins Framkvæmdastjóri
RKÍ og gjaldkeri svöruðu því mjög
ákveðið á móti að ekki hefði verið tekin
króna fyrir slíkt, en hins vegar tjáði
formaður RKÍ mér að strax á meðan
gosið stóð yfir hefðu 7 millj kr. verið
færðar yfir á RKÍ vegna kostnaðar.
Hvers vegna ber mönnum ekki saman,
hér er um að ræða 15—20 millj. kr.
miðað við verðgildi i dag
Að geta starfað
saman eða ekki
Þeir menn sem ekki sjá ástæðu til að
gagnrýna ýmsa þætti gosmálsins bera
sig ótrúlega vel, sérlega þeir sem sitja
uppi með 1000—2000 millj kr.
skuldabagga bæjarsjóðs Vestmanna-
eyja i vasanum Það er ekki von að
ferðamenn hafi áhyggjur af slíku, en
forsvarsmenn Vestmannaeyja ættu að
hafa það, þvi þaðeru Vestmannaeying-
ar allir sem þurfa að standa skil ef ekki
fæst eðlileg leiðrétting á þessum mál-
um af nálfu rikisvaldsins.
Mergurinn málsins er sá að sú
bæjarstjórn sem hefur starfað undan-
farin ár, hefur ekki getað starfað sam-
an. Á örlagatímum hefur hún ekki náð
að vinna saman eins og einn hugur og
ein hönd. Frumkvæðið hefur verið i
lágmarki og hér er við forsvarsmenn
bæjarins að sakast ekki almenna starfs-
menn bæjarsjóðs.
Upp með áralagið
En þessi lognmolla bæjarstjórnar af-
sakar ekki þær vanefndir sem rikisvald-
ið ber ábyrgð á i sambandi við fjár-
málaþætti Eyjagosmálsins
Ef hinir kostum búnu bæjarfulltrúar
Vestmannaeyja og þingmenn tækju sig
saman og settust niður i bróðerni til
þess að taka fast og ákveðið á þessum
málum fyrir hönd Vestmannaeyja áður
en málið verður gert upp af kerfi skrif-
stofubáknsins. þá væri von til þess að
staða bæjarsjóðs Vestmannaeyja og
Eyjamanna I heild liti betur út en horfir
í dag Þetta myndi kosta talsverða
vinnu og það að einhverjir yrðu að
brjóta odd af oflæti sinu, en i staðinn
gæfist ábyrg bæjarstjórn
Lítil saga um
stórt mál
Til þess enn einu sinni að sýna fram
á réttmæti gagnrýni minnar og þeirrar
staðreyndar að fjárhagslegt tap þorra
Eyjamanna vegna eldgossins er upp á
50—60% af eignum þeirra, ætla ég
að rekja stutta sögu hjóna úr Eyjum,
hjóna sem bæði eru yfir sjötugt og
urðu eins og svo margt fólk, sérstak-
lega eldra fólk leiksoppur kerfisins sem
byggt hefur verið á
Það er munur að fá
lykil með sluffu
í dagblöðunum þann 13. marz
1974 birtust í dagblöðunum í Reykja-
vík myndir og frásagnir af því er afhent
var fyrsta húsið af 10 sem Kanada-
menn gáfu Vestmannaeyingum, segja
blöðin. Húsið stendur við Heiðvang 20
\ Hafnarfirði og þennan dag voru fánar
dregnir að húni þar og fyrirmenn úr
öllum áttum komu til mótsins sem var
þegar öldruðum hjónum úr Eyjum var
afhent húsið, en hús þeirra i Eyjum
hafði gjöreyðilagzt i eldgosinu Ræður
voru haldnar með pomp og prakt og
gömlu hjónunum voru afhentir tveir
lyklar að húsinu, annar upp á venjuleg-
an stíl, hinn var 30 sentimetra langur
platlykill úr treflaplasti og feikn mikil
sluffa á. Áttu gömlu hjónin að hengja
þann lykil á áberandi stað i húsinu og
siðan var þeim óskað innilega til ham-
ingju af öllum viðstöddum, tekið þétt-
ingsfast i hendur þeirra og axlir og allir
voru svo ánægðir að gömlu hjónin
voru búin að fá hús aftur. Þau vissu
varla hvaðan á sig stóð veðrið, því
aldrei hafði þetta dagfarsprúða verka-
fólk látið sér detta í hug að þau ættu
eftir að fá hús gefið á erfiðleikatimum,
þótt þau væru nú ekki alveg viss á þvi,
en allavega hafði þeim verið lofað að
þarna gætu þau verið eins lengi og þau
vildu.
Ólafur Sigurðsson og Sigrún Guð-
mundsdóttir heita þessi sæmdarhjón.
Hér fer á eftir frásögn Ólafs i stuttu
máli af framhaldi afhendingarhátíðar-
innar:
„Já, það var nú svo," sagði Ólafur,"
við fengum þarna eitt af kanadísku
húsunum. Okkur var lofað því þegar
það kom fyrst til tals að þar fengum við
að vera eins og við þyrftum án þess að
kaupa húsið. Þegar að þessu kom var
feikn mikið hátíðarhald þar og það
voru 30 kallaðir í boð á hóteli í Hafnar-
firði Við fengum vist kost frá kana-
diska sendiráðinu, en annars veit ég
það ekki vel.
Nú svo var húsið afhent okkur og
það voru teknar myndir af okkur að
taka á móti gjöfunum. Við fengum líka
sérlykil með sluffu og áttum á geyma
hann og kanadiska merkið á áberandi
stað í stofunni. Enginn vildi tala um
húsaleigu við okkur og menn óskuðu
okkur svo mikið til hamingju að við
vorum alls ekki viss hvort okkur hafði
verið gefið húsið eða hvað. Konan
sagði að þetta væri eins og draumur
og það endaði örugglega þannig að við
myndum standa úti á götu einhvern
tíma.
Nú, ekki leið á löngu þar til við
fengum bréf þar sem sagði að við
ættum að borga 12 þús. kr. i húsa-
leigu eftir að hafa spurt hvort þetta
væri rétt gerðum við það. Liðu nú 6
mánuðir þar til við fengum bréf frá.
Viðlagasjóði þar sem okkur var tilkynnt
að við ættum að fara út úr húsinu eftir
6 mánuði ella kaupa það. Það endaði
með þvi að við keyptum húsið með
aðstoð sonar okkar, en þetta hefur
verið erfitt. Ég er nú orðinn 72 ára
gamall og verð að vinna 10 tíma á dag
í fiskvinnslu til þess að geta staðið í
skilum.
Ég ætlaði mér aldrei frá Vestmanna-
eyjum að fara, við vorum búin að gera
okkur gott elliheimili í húsi okkar þar
og höfðum rétt lokið við að gera mikið
fyrir húsið og kostaði sú viðgerð 800
þús. kr. Ég var sá asni að vera ekki
búin að endurtryggja þegar gosið skall
á og því fékk ég ekki nema 1400 þús
kr fyrir ágætt hús okkar, Kalmans-
tjörn. Og þetta fauk fljótt i verðbólg-
unni Ég, gamall maður, gat ekki verið
að vasast i þessu dag eftir dag. Manni
þykir dýr hver vinnudagurinn í sliku,
en húsið i Hafnarfirði kostaði hins
vegar 4 millj og 380 þús. kr. Ég skal
segja þér eins og er, ég fékk 600 þús
kr lán úr lífeyryrissjóði, 1 700 þús. kr
úr byggingarsjóði og ég gat borgað
upp undir 2 millj kr. með því að pina
mig eins og ég gat og með því að
treysta á heilsu mina til vinnu, en
konan min er sjúklingur og getur ekki
unnið Mismuninn á þessum pening-
um borgaði sonur minn og sagði að
við skyldum vera í húsinu á meðan við
gætum. Okkur hafði nú verið ráðlagt
að kaupa ekki húsið, þvi við værum
orðin of gömul og einhverjir höfðu
bent okkur á að við gætum farið á
elliheimili. En saman vildum við vera á
okkar heimili. Sjálfur gekk ég síðan frá
lóðinni við húsið og við höfum þetta
með herkjum.
Það er nú ,svo. Það var verst farið
með þá sem voru elztir og gátu ekki
beitt sér gegn þessu kerfi eins og þeir
kalla það, höfðu ekki bolmagn né vit til
baráttunnar Það var ósegjanlegt tap
sem við urðum fyrir, en við Vest-
mannaeyinga sakast ég ekki Þar er
min gata. Ég var hár gjaldandi í Eyjum,
var búinn að vinna inn mikinn gjaldeyri
til sjós og lands, i fiskvinnslu og á
beztu bátum í gegnum árin. 6 börn
ólum við upp. En það er ekki hinu
opinbera að þakka að ég hef heilsu til
að vinna ennþá."
Viðlagasjódur:
REKSTRA RYFIRLIT TIL 31.08. '76
TEKJUR
Af söluskalti
Af eignaskatti
Af landsútsvari
Af viðlagagjaldi
Fri rfkissjóði
Frá atvinnuleysistryggingasjóði
Framlög Norðurlandanna
Gjafir ýmissa aðila
Tekjur af leigu húsa
Vaxtatekjur
Tekjur af húsasölu sbr. eignfært söluverðm
Vmsar tekur
Kr.
3.415.883.825
101.291.992
15.782.723
651.778.292
160.000.000
160.000.000
•Alls: 4.504.736.832
1.575.088.805
238.172.219
41.597.978
172.106.315
378.568.559
8.182.173
Kr. 6.918.453.181
Viðlagasjóður: RFKSTRAR YFIRLIT TIL 31.08. 76
GJOLD Kr.
Björgun varnir og viðhald 343.165.125
Flutningar 121.724.314
Þjónustustarfsemí 174.135.776
(Jtlegðarkostnaður 19.320.029
Heimflutningar 74.698.421
Fndurreisn 33.325.709
Hreinsun gosefna 443.601.705
Matskostnaður og áætlanagerð 69.589.553
Skrifstofukostnaður ofl. (f Rvík) 68.209.381
Staðaruppbætur 38.679.848
Vmis kostnaður 4.087.596
Opinber gjöld 27.105.377
Afskriftir véla 17.135.992
+ Endurgreiddur kostnaður Alls: 1.434.778.825 54.681.312
Tekjurbætur einstaklinga Alls: 1.380.097.513 21.000.220
Tekjubætur fyrirtækja 197.194.281
Bætur fyrir ónýt hús 1.179.935.659
Bætur fyrir skemmd hús 272.934.979
Bifreiðabætur 36.291.562
Fyrirtækjabætur 534.327.669
Lausaf járbætur 246.129.563
Jarða-og lóðabætur 19.713.865
Til Vestmannaeyjakaupst. og stofnana
(Þar af Rafveilan mfíum I20mlllj. kr) 936.626.275
Rekstur fasteigna Alls: 3.444.154.073 80.737.452
Vaxlagjöld (Seölabanka Island 628.979.700
Tekjur umfram gjöld 1.384.484.443
Kr. 6.918.453.181

Viðlagasjóður:
EFNAHAGSREIKNINGLR 31.08. '76
EIGNIR
Innflutt og keypt hús. sölu- og matsverð
<■ Afsalað til kaupenda
Hús f Vestmannaeyjum, sölu- og matsverð
+ Afsalað til kaupenda
Vélar, áhöld og búnaður
Skuldabréf og víxlar:
a) Vegna húsasölu, til 25 ira
b) Vegna húsasölu, til 5—10 ára
c) Sveitafélög vegna lóða og gatna
^ d) Vestmannaeyjakaupstaður
e) FyrirtJeki I Vestmannaeyjum
f) Rafmagnsveitur rfkisins
g) Vmsir aðilar
Kr.
2.688.464.821
1.560.628.515
Alls: 1.127.830.306
223.414.000
59.354.000
Alls: 164.060.000
19.324.288
415.150.000
314.605.253
170.459.728
169.605.000
65.853.100
16.537.174
43.278.033
1.212.038.288
Alls:

Skuldunautar:
a) Rfkissjóður, (v/Verðtrygglnga)
b) Vestm.kaupst. v/lþróttahúss
d) Landsdeild Viðlagasjóðs
e) Herjólfur
f) Flugmálastjóri
g) Stakkur
h) Vmsir aðilar
3.209.2398
60.549.202
19.867.141
39.481.525
8.843.916
15.000.000
7.891.438
Alls: t54.842.620
Innstaeður f bönkum 66.880.918
CJtistandandi af greiðslu afborgana og vaxta 1973 8.116.430
Kr. 2.754.098.850
Viðlagasjóður:
EFNAHAGSREIKNINGLR 31.8. '76
SKULPIR Kr.
Yfirdráttur á reikningi f Seðlabanka 822.784.893
Fasteiguaveðslán yfirtekin 6.925.383
Fasteignaveðslán umsamin 41.714.847
Skuldabréf til atvinnufyrirtckja 20.286.329
Verðtryggðar innstæður 3.209.398
Skuldabréf vegna Iþróttahúss 22.904.526
Skuld f Dkr. vegna fþróttahúss 134.644.500
Skuldheimtumenn:
a) Kaupendur húsa, innborganir 312.159.000
b) Erlendir húsasalar 3.345.941
c) Vmsir aðilar 1.639.590
Alls: 317.144.531
Eignir umfram skuldir 1.384.41*'*.443
Kr. 2.754.098.850
LAGT var fram á stjórnarfundi Viðlagasjóðs 8. júnf s.l. yfirlit að sundurliðun á bótum
Viðlagasjóðs til Vestmannaeyjakaupstaðar dags. 25. maf 1976, svohljóðandi:
MANNVIRKI:
62.339.000,00
16.776.050,00
78.099.000,00
72.369.000,00
3.232.000,00
13.582.000,00
90.954.110,00
112.300.000,00
75.902.032.00
4.359.000,00
Alls: 529.912.192,00
17.995.432,00
1.520.800,00
Höfn
Holræsi
Götur
Vatnsveita
Sjóveita
Skip
Hreinsun
Rafveita
Húseignir
Rekstur tæknideildar
Lausafé:
Lönd og lóðir:
TEKJUTAP:
Utsvar og aðstöðugjald
Fasteignaskattar/lóðaleigur
önnur tekjutöp
Vatnsveita
Hafnarsjóður
Rafveita
REKSTRARTAP:
Skrifstofuhald
Félagsmál
Heilbrigðismál
Annar kostnaður
Brunamál
Bráðabirgðaaðgerðir:
Stofnskolplögn:
Sorpkvörn:
Sundlaug
Viðbót við hreinsun og ræktun
72.900.000,00
30.100.000,00
2.100.000,00
15.000.000,00
16.300.000,00
16.600.000,00
153.000.000,00
3.890.000,00
6.843.000,00
8.048.000,00
1.000.000,00
1.250.000,00
21.031.000,00
26.800.000,00
86.400.474,00
17.800,000,00
18.100.000,00
46.633.000,00
Alls 919.192.898,00
Alls:
Alls:

Hil'