Morgunblaðið - 19.10.1976, Blaðsíða 38

42
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR, 19. OKTÓBER 1976
Símamynd AP
NÓBELSVERÐLAUNUM FAGNAÐ — Dr William N
Lipscomb skálar við stúdenta sína í tilraunastofu Harvard-
háskóla, eftir að tilkynnt var að hann hefði fengið Nóbels-
verðlaunin í efnafræði. Á hinni myndinni talar Burton
Richter, sem kennir við Stanfordháskóla, við fréttamenn, en
hann deilir Nóbelsverðlaununum í eðlisfræði með Samuel
C.C. Ting, sem kennirvið MIT.
Þrír Bandaríkja-
menn hljóta
Nóbelsverðlaun í
eðlis- og efnafræði
Stokkhólmi — 18. október — Beuter
TVEIR Bandarfkjamenn
hlutu í dag Nóbelsverð-
laun f efnafræði, og landi
þeirra hlaut eðlisfræði-
verðlaun Nóbels.
Þar með hafa sex
Bandarfkjamenn hlotið
Nóbelsverðlaun f ár, en
sjöundu verðlaunaveit-
ingunni, sem jafnframt
er hin sfðasta, er ólokið.
Verðlaunahafarnir í
efnafræði eru Burton
Richter, 45 ára, og
Samuel Ting, sem er
fertugur að aldri. Þeir
hlutu verðlaunin fyrir
uppgötvun sína á efni,
sem vekur nýjar spurn-
ingar um orku þá, sem
tengir atóm. Þeir Ting og
Richter hafa ekki starfað
saman, og vissi hvorugur
um rannsóknir hins.
Verðlaunahafinn í eðl-
isfræði, William
Lipscomb, hlaut verð-
launin fyrir uppgötvanir
sínar í sambandi við við-
loðun vetnisatóms og
frumefnisins boron.
KGB hótar starfemanni Amn
esty International lífláti
Valur
vann FH
VALSMENN sigruðu FH-inga í
mjög góðum leik í 1. deildinni í
handknattleik í Iþróttahúsinu í
Hafnarfirði í gærkvöldi. Urslitin
urðu 20:15, í leikhléi leiddi Valur
10:6. Hetja Valsliðsins í þessum
leik var Ojafur Benediktsson
markvörður, en af FH-ingum bar
mest á Geir Hallsteinssyni
Þá kepptu einnig Haukar og
Grótta í gærkvöldi og sigruóu
Haukar í þeim leik 23:19
— Efnahags-
bandalagið
Framhald af bls. 1
inga við önnur ríki. I fyrsta lagi
er um að ræða lönd, sem banda-
lagið vonist til að fá fiskveiðirétt-
indi hjá án þess að um nokkurn
gagnkvæman áhuga sé að ræða
hjá ríkinu. 1 þessum tilfellum er
aðallega um að ræða umframafla
og verða samningaumleitanir að
miðast við að fá hlut bandalagsins
í aflanum aukinn
í öðru lagi er um að ræða lönd,
þar sem unnt er að tala um gagn-
kvæm hagsmunamál og viðkom-
andi land hefur áhuga á að veiða
innan fiskveiðilögsögu bandalags-
ins, sem tillögurnar gera ráð fyrir
að færð verði út i 200 milur hann
1. janúar 1977. Gagnkvæm fisk-
veiðiréttindi ættu þó ekki — segir
í tiilögunum — að skerða réttindi
bandalagsins til ákveðins hluta í
umframafla, sem ekki er nýttur á
fiskimiðunum. Jafnframt fellst
bandalagið ekki á að þurfa að
draga flota sinn stig af stigi til
baka vegna þessa umframafla.
I þriðja lagi eru lönd, sem
bandalagið hefur engan sérstakan
áhuga á hvað viðkemur fiskveið-
um, en landið hefur hins vegar
áhuga á að veiða innan sameigin-
legrar fiskveiðilögsögu banda-
lagsrikjanna. I slikum tilfellum
verða samkomulagsumleitanir að
beinast að því að viðkomandi riki
dragi flota sinn stig af stigi út
fyrir fiskveiðitakmörkin.
Síðan er I tillögunum fjailað
sérstaklega um hvert land utan
bandalagsins fyrir sig, sem til
greina kemur að semja við .
Þar eru Banda kin fyrst nefnd,
en þau falla undir flokkinn, þar
sem viðsemjandinn hefur engan
áhuga á veiðum í lögsögu banda-
lagsins. Bandarikin hafa þegar
sent bandalaginu drög að samn-
ingi. I tillögum bandalagsins er
viðurkennt að á frinu 1977 þurfi
það ef til vill að draga verulega úr
veiðum sínum innan 200 míln-
anna við Bandarfkin vegna alvar-
legs ástands fiskstofna. Þá segar I
lok kaflans um Bandaríkin, að fái
bandalagið ekki sanngjarna með-
ferð frá hendi Bandaríkjanna,
verði það að grípa til ráðstafana
eins og þeim, sem gert er ráð fyrir
I bandarískri löggjöf.
Kanada svipar mjög i afstöðu til
bandalagsins til Bandaríkjanna
en i kaflanum um A-Evrópulönd
segir, að þar hallist mjög á þau.
Einu hagsmunir bandalagsins eru
þorskveiðar undan ströndum
Sovétrikjanna, í Eystrasalti og
Barentshafi. Um þessi réttindi
vill bandalagið fá samning, en þar
sem ekki er unnt að finna gagn-
kvæm hagsmunamál við aðrar
veiðar Sovétríkjanna, Póllands,
og A-Þýzkalands er lagt til að
þessar þjóðir eigi að draga flota
sinn smám saman út úr fiskveiði-
lögsögu bandalagsins.
Bandalagið iítur svo á, að of
snemmt sé að hefja viðræður við
Færeyinga á meðan ekki sé ljóst
hvað landsstjórnin í Færeyjum
hyggst gera i sambandi við
afstöðu sína til Efnahagsbanda-
lagsins. Þó komi til mála að semja
um gagnkvæm fiskveiðiréttindi
fyrir árið 1977.
Bandalagið vill gera fimm ára
samning við Norðmenn, sem verði
endurskoðaður að þeim tima liðn-
um. Jafnframt vill bandalagið að
tölur um árlegan afla hverrar
fisktegundar verði endurskoð-
aður á hverju ári.
1 kaflanum um Island segir m.a.
að efnahagsleg framtið Islands sé
mjög háð fiskveiðum. Fiskur sé
fjórtán prósent af þjóðarfram-
leiðslunni og af verðmætum, sem
þjóðin aflar, sé fiskur sjötiu og
þrjú prósent. Fimmtíu og fjögur
prósent af því sem Efnahags-
bandalagslöndin kaupa af Is-
lendingum séu fiskur. I ljósi
þessa sérstaka sambands milli
landanna og á grundvelli við-
skiptasamkomulags frá 23. júli
1972 og viðbótar við hann — bók-
un 6 — eru það hagsmunir banda-
lagsins að auka viðskiptin og selja
tslendangum iðnaðarvörur. Hags-
munirnir eru þó ekki miklir á
þessu sviði þar sem útflutningur
bandalagsins til tslands er aðeins
á milli 0,1 til 0,2 prósent af öllum
útflutningi bandalagsins.
Siðan segir, að bandalagið vilji
styðja við þróun iðnaðar á tslandi,
en fiskveiðihagsmunir íslendinga
séu aðeins fimm prósent innan
fiskveiðilögsögu bandalagsins. Er
þar minnzt á áhuga tslendinga á
síldveiðum í Norðursjó og
kolmunnaveiðar.
Framkvæmdastjórn banda-
lagsins vill komast að samkomu-
lagi við tslendinga um verndun
fiskstofnanna innan bandalags-
lögsögunnar, sem liggur að
ísienzku fiskveiðilögsögunni og
vill náið samband um upplýsingar
milli aðilanna um árlegan
heildarafla tegundanna, sem
byggðar yrðu á vísindalegum stað-
reyndum. Þá vill bandalagið fá
fimm ára samning um réttindi til
veiða á fisktegundum, sem ekki
heyra undir þau takmörk, sem
áður hefur verið minnzt á.
Þá segir, að einnig þurfi að gera
samning við Svia, en ástæður þess
eru eingöngu þær, að um er að
ræða einhver nágrannavandamá^
Svía og Dana. Um Finnland er
sagt, að Finnar eigi hagsmuna að
gæta innan lögsögu bandalagsins,
en það aftur mjög takmarkað hjá
þeim. Því muni bandalagið stefna
að þvi að finnski fiskveiðiflotinn
verði smám saman dreginn til
baka út úr fiskveiðilögsögu
bandalagsins.
En þrátt fyrir þetta allt saman
og tal bandalagsins um gagn-
kvæma hagsmuni sést að banda-
lagið litur á eigin hagsmuni allt
öðrum augum en hagsmuni
annarra. Þannig eiga t.d. Austur-
Evrópulöndin að draga sig til
baka, þar sem ekki er um gagn-
kvæma hagsmuni að ræða, en
þegar dæmið snýr að bandalaginu
eins og t.d. við strendur
Bandaríkjanna og Kanada, lætur
Efnahagsbandalagið meira að
segja að þvi liggja að þá þurfi það
að ihuga gagnráðstafanir, mæti
það ósanngirni að eigin mati.
Það segir á einum stað eins og
áður er minnzt á, að Islendingar
hafi áhuga á síldveiðum í Norður-
sjó, en í tillögunum er þess getið,
að sennilegast verði að stöðva
allar síldveiðar I Norðursjó á
árinu 1977.
ívar Nörgaard, markaðsmála-
ráðherra Dana, sem situr fundinn
ásamt K.B. Andersen, utanríkis-
ráðherra, sagði í samtali við
Morgunblaðið að Danir litu á
Grænland sem algert sértílfelli og
þess vegna myndu þeir ekki vilja
að fiskveiðilögsaga landsins yrði
hluti af fiskveiðiiögsögu banda-
lagsins. Sagði Nörgaard, að Danir
litu ekki svo á að Skotar og Irar
væru slík sértilfelli sem Græn-
lendingar.
ALEXEI Kosygin, forsæt-
isráðherra Sovétríkjanna,
sem verið hefur fjarver-
andi s.l. þrjá mánuði vegna
hjartaáfalls, kom aftur
fram á sjónvarsviðið í dag.
Birtist hann f sjónvarpi
þar sem hann bauð vel-
kominn framámann frá
Mongólfu á Moskvuflug-
velli.
Kosygin var að vanda tekinn og
fölur, en önnur merki sáust ekki
um heilsubrest.
Lundúnum 18. okt. — Reuter.
SOVÉZKA leynilögreglan, KGB,
Tilnefning Nikolai Tikhonovs í
embætti varaforsætasráðherra í
síðasta mánuði þótti benda til
þess að breytingar i forystuliðinu
væru í aðsigi, og var jafnvel búizt
við þvi, að Kosygin væri horfinn
af sjónarsviðinu.
I lok október verður næsta
fimm ára efnahagsáætlun lögð
fyrir Æðsta ráðið, löggjafar sam-
kundu Sovétríkjanna, í endan-
legri mynd, og þá er að vænta
vísbendingar um framtíð
Kosygins, en venja er að forsætis-
ráðherra landsins mæli fyrir áætl-
uninni.
hefur hótað starfsmanni Amnesty
International 1 Moskvu, Vladimir
Albrecht, lifláti. Frá þessu var
skýrt 1 bækistöðvum Amnesty
International I Lundúnum I dag.
Munu starfsmenn KGB hafa
veitt Albrecht eftirför skömmu
eftir að hann sótti um leyfi til að
sækja fund Amnesty i Frakklandi
í ágústmánuði s.l. „Þeir gáfu sig á
tal við hann og tjáði einn þeirra
Albrecht að honum yrði hrint út á
teina neðanjarðarbrautarinnar í
Moskvu," segir I yfirlýsingu sam-
takanna um mál þetta. Þar segir
ennfremur, að annar í hópnum
hafi hótað með barsmíðum, en
hinn þriðji hafi sagzt mundu
drepa Albrecht ef „þeir fyrirskip-
uðu“.
Vladimir Albrecht var synjað
um leyfi til að sækja Amnesty-
fundinn, sem haldinn var í Stras-
burg. Hann er stærðfræðingur, og
hefur hann veitt Moskvudeild
Amnesty International forstöðu
síðan eðlisfræðingurinn Andrei
Tverdokhlebov var handtekinn í
fyrra. Tverdokhlebov var dæmd-
ur I fimm ára útlegð fvrir „and-
sovézkan áróður“.
Gód kjörsókn
í Finnlandi
Helsingfors — 18. október —
NTB
YFIR helmingur kosningabærra
Finna greiddi atkvæði fyrri dag
sveitarstjórnarkosninganna, og
virðist heildarkjörsóknin ætla að
verða meiri en i síðustu sveitar-
stjórnarkosningum í landinu. Þá
kusu um 75%, en I þing-
kosningunum í fyrra kusu um
80%.
3.4 milljónir manna hafa
kosningarétt. Kosnir verða um
12.500 fulltrúar úr hópi 75
þQsund frambjóðenda.
Kosygin kom-
inn á stjá
Moskvu — 18. október — Reuter