Morgunblaðið - 16.12.1976, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1976
:
i

:
s
í
»••••••••••••••••••••••«
»•••••«
% bænda í A-Húnavatnssýslu á bændaf undi:
BÆNDUR í Austur-Húnavatnssýslu fjölmenntu sl. mánu
dagskvöld til almenns bændafundar á Blönduósi en til
fundarins boðuðu Búnaðarsamband A-Húnvetninga og
Sölufélag A-Húnvetninga. Á fundinum voru til umræðu
afurðasölumál landbúnaðarins og staðan i kjaramálum
bænda. Framsöguerindi á fundinum fluttu þeir Gunnar
Guðbjartsson, formaður Stéttarsambands bænda,
Guðmundur Sígþórsson, deildarstjóri i landbúnaðarráðu-
neytinu, Kristófer Kristjánsson, bóndi í Köldukinn og for-
maður Búnaðarfélags Húnvetninga, Árni S. Jóhannsson,
kaupfélagsstjóri á Blönduósi, Guðbjartur Guðmundsson,
ráðunautur á Blönduósi, og Stefán A Jónsson, bóndi á
K gaðarhóli og stjórnarmaður i Sölufélagi A-Húnvetninga.
Fundarstjórar voru Jóhannes Torfason, Torfalæk, Pétur
Sigurðsson, Skeggjastöðum, og Sigurður Magnússon
Hnjúki Fundarritarar voru Grímur Gislason, Blönduósi, og
Valgarður Hilmarsson, Fremstagili Alls sóttu fundinn 160
manns og verður hér á eftir greint frá umræðum á fundinum
en frá ályktun fundarins var sagt í blaðinu í gær.
*
i
W
:
I
Laun bænda 30%
lægri en annarra
landsmanna
Gunnar Guðbjartsson, formaður
Stéttarsambands bænda. sagði
bændur í landinu nú vera um 4 500
en þeir sem lifðu eingöngu af
búskap væru 3790 Þá vék Gunnar
að verðlagsgrundvelli landbúnaðar-
vara og sagði að kjarnfóðurnotkun i
grundvellmum hefði nú verið
minnkuð um 5% frá síðasta grund-
velli en launaliðurinn væri nú 48%
af útgjöldum búsms Reiknað væri
með 1 7.4 kg á hverja kind í grund-
vellmum Gunnar minnti á. að
hækkun ullarverðs hefði numið um
102 þúsundum á grundvallarbúið
og þvi væri mikilvægt fyrir bændur
að öll ull kæmi til skila Ræddi
Gunnar nokkuð um hversu slátur-
kostnaður væri orðinn hár og sagði
að á sama tíma og kmdakjöt hefði
hækkað um 1 56%, þá hefði slátur
og heildsölukostnaður hækkað um
200°/.
Ég hef reynt. sagði Gunnar, að
gera mér grein fyrir hvað margir
hafa lifibrauð sitt af landbúnaði á
íslandi og hef komist að þeirri niður-
stöðu að 4 fjölskyldur lifi á hverju
verðlagsgrundvallarbúi auk fjöl
skyldunnar sem vinnur við búið
sjálft Sagði Gunnar að mikil
vægasta verkefnið. sem nú þyrfti að
vinna að. væri að tryggja að bændur
fengju það sem þeim er ætlað sam-
kvæmt verðlagsgrundvellmum en
samkvæmt skýrslum Þjóðhagsstofn
unar eru meðaltekjur framteljenda
sl. ár (1975) kr 1 836 000 en
þetta sama ár voru meðaltekjur
bænda aðeins 1.223 000 krónur
— Mér er raun að þvi, sagði Gunn-
ar að lokum. að sjá að bændur hafa
30% lægri meðaltekjur en aðrir
landsmenn
Landbúnaðurekki
skoðaðursem útflutnings-
atvinnuvegur
Guðmundur Sigþórsson, deildar
stjóri i landbúnaðarráðuneytinu.
ræddi um stöðu þjóðarbúsins og
taldi að gera mætti ráð fyrir að bati
væri framundan i efnahagslifinu
Ræddi Guðmundur þessu næst um
afurðalán landbúnaðarms og sagði
lánum Seðlabankans skipt í fjóra
flokka Nefndi hann að út á 1
flokkmn lánaði Seðlabankinn
58,5% af skilaverði (heildsöluverði)
að frádregnum 2% í sjóðsgjöld en í
þessum flokki eru emgöngu vörur,
sem ætlaðar eru til útflutnmgs s.s.
gærur. húðir, skinn og ull Til
viðbótar láni Seðlabankans lánar
viðskiptabankinn 15 til 30% Sagði
Guðmundur að afurðalán frá Seðla-
bankanum í lok nóvembermánaðar
sl hefðu numið 5722 milljónum og
þar af hefðu 4349 milljónir verið
vegna sauðfjárafurða Þessu til
viðbótar koma 15—30% frá
viðskiptabanka sláturleyfishafans
Verðmæti sauðfjárframleiðslunnar
sl haust er áætlað um 9.2 milljarðar
en 7.5% af því eru 6^9 milljarðar
Því þyrftu 1.9 milljarðar að vera
komnir inn fyrir seldar afurðir til að
75% markið næðist i greiðslum til
bænda
Fram kom hjá
fjárlögum ársins
milljónir króna
flutnmgsbóta en
Guðmundi að í
1976 eru 890
ætlaðar til út-
þörfin yrði alls
1550 milljómr króna og ákveðið
hefði verið að þær yrðu greiddar að
fullu fyrir 20 desember sl Að
siðustu minnti Guðmundur á að
landbúnaður væri ekki skoðaður
sem útflutnmgsatvmnuvegur og
hefði því ekki notið tollfríðinda sem
slíkur Mikið af því fjármagni sem
landbúnaðurmn fær í útflutnmgs-
bótum fer til greiðslu á tollum
Nefndi Guðmundur sem dæmi að ef
ylræktarverið yrði byggt hér á landi
og mnflutningur til þess yrði
tollfrjáls yrði hann um 500—600
milljónir króna en ef greiða yrði
aðflutnmgsgjöld hækkaði upphæðin
um 200 milljómr
Bændur vinna
kauplaust
f 3 mánuði
Kristófer Kirstjánsson. Köldukinn.
sagði að bændur hefði i mörg ár
vantað 25—30% af árlegum laun-
um sínum Þetta svaraði til þess, að
bændur ynnu fjórða hvern dag
kauplaust eða 3 mánuði á ári hverju.
— Ég lít svo á, að samningaaðilar
okkar i sexmannanefnd séu ekki
lengur raunhæfir viðsemjendur,
sagði Kristófer og bætti við ríkið
grípur þarna orðið alltof mikið inn í
Þá greindi Kristófer frá könnun, sem
gerð hefði verið á vaxtagreiðslum
bænda i tveimur hreppum 1975.
Hefðu bændur þá að meðaltali greitt
84 600 krónur i vexti til Kauþfélags
A-Húnvetninga og 120 589 krónur
vegna stofnlána en i verðlagsgrund-
velli næmu vaxtargreiðslur vísitölu-
búsins kr 72 330.00 Sagði
:
:
i
Gunnar Guðbjartsson I ræSustól. Fundarstjórarnir sitja vi8 borðið,
Jóhannes Toriason (næst ræðustólnum). þá Pétur Sigurðsson og Sigurður
Magnússon. Ljósm. U.A.
»••••••••••••••••••«
Bændur
hafa
ekki
fengtð
25-30%
afár-
legnm
lannnm
níiiiiiii
Kristófer að bændur ættu að semja
við þá aðila, sem réðu, og semja
beint við ríkisvaldið um verð á bú-
vöru og þar með laun sín. Að síð-
ustu sagði Kristófer nauðsyn bera til
að breyta lausaskuldum bænda í
langtímalán.
Greiddur kostnaður
7500 kr. — en
afurðalánin 7154
Árni S Jóhannsson kaupfélags-
stjóri og framkvæmdastjóri Sölufé-
lags A-Húnvetninga. sagði að heild-
söluverð á meðaldilk hefði sl haust
verið 10.230.00 krónur. Hjá Árna
kom fram að Sölufélagið hefði greitt
bændum 5980 krónur fyrir meðal-
dilkinn eða 79,6% af þvi verði, sem
bændur ættu að fá fyrir dilkinn sam-
kvæmt verðlagsgrundvellinum frá
1 september sl Sláturleyfishafi yrði
trl nóvemberloka að greiða 1517
krónur i kostnað við slátrun ofl
Þannig að i allt þyrfti félagið að
leggja út 7500 krónur fyrir dilkinn
en lán Seðlabankans voru i lok
nóvember 4842 krónur út á þennan
dilk og að viðbættu 1 5% láni við-
skiptabankans 5568 krónur. í
desembermánuði hækka afurðalánin
upp I 7154 krónur. Sagði Árni að
þetta væru staðreyndir og Ijóst væri
að hlutfall afurðalána þyrfti að
hækka upp i 90% af verðlagsgrund-
vallarverði til innleggjandans Þá
þyrfti að hækka afurðalánin ársfjórð-
ungslega eins og búvöruverð
í ræðu sinni gerði Árni að umtals-
efni hversu seint greiðslur útflutn-
ingsbóta hefðu borizt frá rikissjóði
og sagði það hafa valdið bændum
miklum erfiðleikum. Þannig hefði
hver bóndi I A-Húnavatnssýslu orðið
fyrir vaxtatapi, sem svaraði til nærri
25000 króna á árinu 1976 af þess-
um sökum Lagði Árni áherslu á, að
þessum greiðslum yrði að koma'í
fast form Þá væri einnig. að skil á
búvöruverði bærust seint frá Bú-
vörudeild SÍS og kostnaður deildar-
innar við söluna væri hærri en áætl-
að væri vtð verðlagningu.
Minnti Árni á, að það sem helst
mætti verða til að bæta úr þessum
erfiðleikum bænda væri, að afurða-
lán landbúnaðarins yrðu aukin, bætt
yrðu skil á söluverði búvöru. vaxta-
og geymslukostnaður yrði greiddur
mánaðarlega. milliliðakostnaður
færi ekki fram úf áætlun og bændur
fengu beina aðíld að stjórn Búvöru-
deildar SÍS og Osta: og smjörsöl-
unni
Ekki nýlendu-
þjóðflokkur fyrir
iðnaðinn
Guðbjartur Guðmundsson. ráðu-
nautur á Blönduósi, ræddi nokkuð
um lánamál landbúnaðarins og taldi
lán til stofnunar búskaps
ófullnægjandi Helst væri sú fyrir-
greiðsla, sem stjórnvöld veittu,
þannig að gera mætti ráð fyrir þvi að
það væri opinber stefna að leggja
landbúnað niður hér á landi Einnig
ræddi hann um ullarverð og mót-
mælti því að bændur ættu að verða
það, sem hann kallaði
..nýlenduþjóðflokk" fyrir iðnaðinn.
Að síðustu spurði hann hvort
landbúnaðurinn hefði nokkru sinni
fengið lán úr ríkisábyrgðasjóði
Bændur fái aðild
að stjórn Búvörudeildar SÍS
Stefán Á. Jónsson, bóndi á
Kagaðarhóli, sagði að stjórn Sölu-
félags A-Húnvetninga teldi það
skyldu slna að skila bændum sem
bestu skilaverði fyrir afurðir þeirra
og samkvæmt því yrði stjórnin að
starfa Sagði Stefán að dráttur á
greiðslu útflutningsbóta hefði valdið
Sölufélaginu um 5 milljón króna
vaxtatapi á árinu 1976. Ekki bætti
það úr skák. að óeðlilega miklar
fjárhæðir færu til greiðslu á milliliða-
kostnaði Nefndi Stefán i þessu sam-
Guðmundur Sigþórsson
:
Stefán A. Jónsson
bandi sem dæmi að Búvörudeild
SÍS hefði á árinu 1975 annast sölu
á 585 tonnum af dilkakjöti fyrir
SAH og af þessu kjötmagni hefðu
334 tonn farið beint til útflutnings
frá Blönduósi. Sölufélagið hefði bor-
ið allan kostnað við útskipunina en
engu að siður hefði Búvörudeildin
tekið 18.43 krónur á kíló fyrir akst-
ur, geymslu og afhendingarkostnað
eða 6.275.000 krónur og einnig
2% i umboðslaun eða 3,4 milljónir
króna. Alls hefði þvi SAH greitt
Búvörudeildinni 9,7 milljónir króna
fyrir þessa þjónustu og væri það
miklu hærra en meðalheildsölu-
kostnaður fyrir landið
Sagði Stefan það skoðun sína, að
eðlilegt væri að þau félög, sem
seldu Sambandinu afurðir sinar,
kysu fulltrúa á fund, sem yrði aðal-
fundur Búvörudeildarinnar og hann
kysi stjórn deildarinnar. Stefán
sagði, að ekki mætti gleyma því að
Búvörudeildin hefði á árinu 1975
velt á 6 milljarða króna og stjórnun
deildarinnar og afkoma hennar hefði
ekki litið að segja fyrir bændur
Stefán sagði, að afkoma bænda
hefði greinilega stórversnað á þessu
ári og það væru skuldir bænda ef til
vil besti mælikvarðinn. Ekki væru
þær vegna Kanaríeyjaferða heldur
vegna búrekstursins og heimilis-
halds bænda Sagði Stefán að síð-
ustu, að bændur hefðu alltaf verið
seinþreyttir til vandræða en nú
myndu þeir fylgja málum sinum fast
eftir.
Hversu lengi ætla bændur
að láta traðka á sér
Guðmundur Pálsson, Guðlaugs-
stöðum, sagði að bændur væru eina
stéttin, sem sætti sig við gerðar-
dóm. Ræddi Guðmundur þessu
næst almennt stöðu efnahagsmál-
anna og minnti á að við lifðum í
gifurlegu verðbólguþjóðfélagi en
ekki vissi hann hvort þar væri um að
kenna háskólamenntuðum hagfræð-
ingum eða öðrum en eitt væri þó
víst, að gengið hefði ekki verið fellt
vegna bænda.
Þorvaldur G. Jónsson, Guðrúnar-
stöðum, varpaði fram þeirri
spurningu hvað væri að hjá
bændum? Sagði hann það hastar-
legt, að eftir tveggja ára samstjórn
þeirra flokka, sem hefðu nær alla
bændur innan sinna vébanda,
skyldu bændur vera verr komnír en
eftir mörg kalár. Þorvaldur sagði, að
nú væri svo komið, að það væru
ekki yngri bændurnir, sem réðu,
heldur þeir eldri Að siðustu spurði
Þorvaldur úr hvaða skúffu Búvöru-
deild SÍS hefði fengið peninga til að
borga það sem á vantaði á gæruverð
frá i fyrra og nú hefði verið ákveðið
að borga
Ágúst Sigurðsson, Geitaskarði,
sagði að verðlagsgrundvöilinn yrði
að endurskoða frá grunni. Hvatti
hann bændur til að láta nú i sér
heyra og knýja á um úrbætur i
málum sinum, því spurningin væri
einfaldlega hversu lengi bændur
ætluðu að lá traðka og troða á sér.
Ihlatti Ágúst til þese að söluskattur
yrði felldur niður og bændur fengju
þá hækkun til sin.
Kjartan Ólafsson, deildarstjóri
Búvörudeildar SÍS. sagði að i
nóvember hefði Búvörudeildin greitt
til sláturleyfishafa helming þeirra
6% sem þá hefðu staðið eftir af
greiðslum fyrir dilkakjöt og eftir-
stöðvarnar yrðu greiddar eftir 20
desember, þegar útflutningsbætur
hefðu verið greiddar. Varðandi
kostnað SÍS við kjöt til útflutnings
nefndi hann meðal annars, að Bú-
vörudeildin yrði að standa fyrir nám-
skeiðum i þessu sambandi og bera
af þvl kostnað Að siðustu mótmælti
hann orðalagi á tillögu að ályktun
fundarins, þar sem fundurinn telur
núverandi stjórnarfyrirkomulag Bú-
vörudeildarinnar óviðunandi og
bendir á þá staðreynd að búvöru-
deildin hafi ekki skilað réttu verði á
réttpm tima til sláturleyfishafa.
Lagði Kjartan fram brytingartillögu
við þetta orðalag en til ala hans vai
felld slðar á fundinum Ekki sagðist
Kjartan v vernig Búvörudeildin
mætti þeim greiðslum. sem nú hefði
verið ákveðið að greiða vegna þess,
sem vantaði upp á gæruverð frá I
fyrra
Friðrik Brynjólfsson ræddi tillögu
þá, sem fyrir fundinum lá, og taldi
Framhald á bls. 26
l•••••••••••••é••••• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••