Morgunblaðið - 18.01.1977, Blaðsíða 22

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. JANUAR 1977
Bygging oltuturna við Stavang-
er.
lestunar verið mjög erfið og
kostnaðarsöm. Þau voru því
þegar í upphafi ge’ðar athug-
anir og áætlanir um að leggja
neðansjávarleiðslur frá
vinnsluplöllunum á hafi úti ti!
lands.
Norðmenn munu helst hafa
kosið að leiðslur þessar yrðu
lagðar til Noregs, og þaðan yrði
dreifing á hinum miklu auðæv-
um landgrunns þeirra. Á því
voru þó ýmisleg vandkvæði og
þau hclst að sjávardýpi við
strandlengjuna er mjög mikið
og botn ei f'iður yfirferðar. Tal-
ið var að nútíma tækni réði
ekki við slíka framkvæmd, að
sinni, og all langan tíma þyrfti
til nauðsynlegrar þróunar í
þeim efnum.
Eftir miklar bollalengingar
var ákveðið að leggja neðan-
sjávarleiðslur frá Ekofisk til
Teeside í Bretlandi og til Em-
den í Þýskalandi. Til Teeside
skyldi þá flytja hráolíu ásamt
gasblöndu, en gas eitt til Þýska-
lands.
Leiðslur þessar eru mikil
mannvirki. Til Bretlands er
lengd neðansjávarpipanna um
350 km og vídd þeirra 85 cm, en
til Þýskalands 440 km og víddin
90 cm. Hverri af þessum leiðsl-
um er skipt í 3 kafla með dæli-
stöðvum á samskeytum. Teng-
ingunni til Bretlands var lokið
á árinu 1976, og gat dæling þá
hafist. Hins vegar er tengingin
til Þýskalands nokkuð síðbún-
ari, en henni verður lokið inn-
an mjög skamms tíma. Eftir
stendur þó fullnaðarbygging
landstöðva á báðum stöðum,
ásamt með hreinsibúnaði, verk-
smiðjum o.fl.
Stofnkostnaður þessara
mannvirkja var árið 1975 áætl-
Aukning atvinnu-
rekstrar í Noregi
Olíufundurinn hefur skapað
ýmislegan atvinnurekstur í
landi, og margvíslega þjónustu-
starfsemi í kjölfar hans.
í byrjun oliuleitarinnar og
jafnvel vinnslunnar var notað-
ur búnaður og tækni, svipað því
sem tíðkaðist við strendur suð-
rænna landa. Norðmenn
reyndu fljótlega að verða með í
slíkri framleiðslu, og þróuðu
sérstaka gerð bor- og vinnu-
palla, sem aðallega var í því
fólgin að nota járnbenta stein-
steypu i stað stáls, að mestu
leyti. Smíði slíkra palla er mjög
stórt og margbrotið verkefni,
og var því stofnað til samstarfs
milli nokkurra stærstu bygg-
ingarfyrirtækja landsins og
stærstu skipasmíðastöðvarinn-
ar. Stofnað var hlutafélag sem
hlaut nafnið Condeep Group.
Fyrsta verkefnið í bor- og
vinnslupalla fékk það árið 1973,
en 2 árum seinna átti það i
smíðum, skv. pöntunum, palla
að verðmæti 2.5 milljarðar n.
kr., sem mun jafngilda um 90
milljörðum ísl. kr. Pallar þessir
eru engin smásmiði, og má til
samanburðar nefna að pallur,
sem nú er í smíðum fyrir Stat-
oil, verður tvöfalt hærri en
b "gging Sameinuðu þjóðanna í
New York, og 3.5 sinnum hærri
en turnar ráðhússins í Ósló. Ný-
smíði og viðhald þessara risa-
mannvirkja skapa mikil verk-
efni í norskum iðnaði, en enn
aukast þau vegna aukinna
krafna ríkisins varðandi örygg-
ismálin fyrir starfsfólkið. Áður
bjó starfsfólkið úti á vinnslu-
pöllunum, en nú er í ráði að
byggja sérstaka palla -fyrir
íbúðir þess.
Nú er í undirbúningi vinnsla
á svonefndu Statfjord-svæði, en
þar er Statoil aðaleigandinn.
Þar er ráðgert að byggja slíkt
úthafshótel, og er áætlað að eitt
slíkt muni kosta um 1.5
milljarða n. kr., en það jafngild-
ir rífléga 50 milljörðum ísl. kr.
I seinni áfanga þeirrar virkjun-
ar er jafnvel reiknað með að
slík úthafshótel þurfi að vera
þarna 2 til 3 að tölu. Hvert
N or ska
þeirra er ætlað fyrir nálægt 150
manns, sem vinni á vöktum, en
hér er miðað við þann starfs-
mannafjölda, sem að venju er
við hvern borpall. Stofnkostn-
aður Statfjord-svæðisins, þar
með falinn allur vinnslubúnað-
ur, neðansjávarleiðslur í land
og móttökumannvirki þar er
áætlaður 33 milljarðar n. kr.,
eða jafngildi um 1100 milljarða
ísi. kr. — án áðurnefndra út-
hafshótela. 1 fyrsta áfanga þess-
arar virkjunar verður olían
flutt með skipum í land.
Það eru nú í smíðum efna-
verksmiðjur á stað, sem nefnd-
Skip við lagningu olfuleiðslna frá Ekofisk.
olíuævintýrid
Flutningar
olíunnar
Fyrsta olíuvinnslan á land-
grunni Noregs hófst árið 1971.
Það var á svonefndu Ekofisk-
svæði, en þar hafði fyrirtækið
Philips Petroleum Company
fengið sérleyfi til leitar og
vinnslu. Þetta var á hafsvæði
nær 300 km undan ströndum
Noregs. Sjávardýpi er þarna
um 80 m, en olían fannst á um
3000 m dýpi.
Vinnuaðstaða er þarna mjög
erfið, í hvers konar veðraham,
og eitt vandamálið var flutning-
ur olíunnar til iands. Þeir hafa
átt sér stað með stórum olíu-
flutningaskipum, en aðstaða til
aður um 6 milljarðar n. kr., sem
jafngildir um 220 milljörðum
ísl. kr. Þessi kostnaður mun þó
hafa farið fram úr áætlun.
Þegar ákveðið var að leggja
leiðslurnar til Bretlands og
Þýskalands, í stað Noregs, var
einnig samið um að norska rik-
ið skyldi hafa úrslita ítök um
starfrækslu þessara mann-
virkja. Þannig er flutnings-
gjald eftir leiðslunum háð sam-
þykki rikisins.
Við flesta starfrækslu á sviði
olíumálanna eru mynduð hluta-
félög, þar sem ríkið, Statoil, er
hluthafi að meiru eða minna
leyti, ásamt með einkafélögum,
innlendum og eriendum. Þann-
ig er það einnig varðandi leiðsl-
urnar til Bretlands og Þýska-
lands. Hlutafélag að nafni Nor-
pipe var stofnað varðandi flutn-
ingsmannvirkin til beggja
landa, og er Statoil hluthafi
með 50% og Phillips með 50%.
Annað fyrirtæki, með sömu
eignahlutföllum, var stofnað til
að taka þátt í fyrirtækinu Nor-
pipe Petrolium U.K., en það
hefur með höndum löndunar-
og hreinsunarstöðvar í Teeside
á Bretlandi. Við stofnun þess
var svo um samið að stjórnar-
formaður þess skyldi vera frá
Statoil, þótt Statoil væri þar í
hreinum minni hluta sem eign-
araðili.
Mi
Mörk oifusvæða landanna: leiðslur til Bretlands og Þýzkalands.
UNITEO
KINGOOM
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0.___________,........ ..... ... , . .. . ,
< I i “““ 1 1 “ f..............
1970 1975 1980 1985 1990 1995 POOi
Áætluð olíuvinnsla fram til ársins 2000.
Fields included
COD
EKOFISK
TOR
ELDFISK
WEST EKOFISK
FRIGG
HEIMDAL
EDDA
ALBUSKJELL
STATFJORD DOGGER RtSERVOAR
III grein
ORKA & TÆKNI
eftir VALGARÐ
THORODDSEN
ur er Bamble og er í Þelamörk.
Þar verður unnið úr gastegund-
um frá Teeside í Bretlandi, en
þaðan eru þær fluttar á skipum
til Bamble, að öllu leyti á kostn-
að fyrirtækisins Norpipe, sem
áður hafði flutt hráolíuna og
gasið frá Ekofisk til Teeside.
Olíuhreinsunarstöðvar eru
nú á nokkrum stöðum í Noregi,
en í undirbúningi er að byggja
fleiri og stærri.
Þá hefur norska ríkið yfirtek-
ið nokkurn hluta af dreifingar-
kerfum olíu og bensíns í land-
inu, með því að kaupa upp eitt
erlent fyrirtæki, sem hafði um
20% af allri slíkri sölu í land-
inu. Eignirnar voru yfirfærðar
til norsks hlutafélags þar sem
rikisfyrirtækið Statoil er hlut-
hafi að nokkru leyti.
Nokkuð má marka af þessari
upptalningu hver áhrif oliu-
vinnslan hefur á atvinnulíf í
Noregi, en auk hinnar beinu
atvinnu koma síðan störf við
margháttuð þjónustustörf, sem
lengi má rekja.
Hvenær lýkur
ævintýrinu?
Reynt hefur verið að áætla
það magn af olíu og gasi, sem
vinna mætti úr landgrunni
Noregs, sunnan 62. breiddar-
baugs.
Norðan 62. breiddarbaugs
hafa verið gerðar nokkrar at-
huganir og er ætlunin að halda
þeim áfram undir forystu Stat-
oil. Það svæði er þó talið erfið-
ara viðfangs en syðri hlutinn,
vegna meira dýpis sjávar, auk
þess sem milliríkjastjórnmál
geta haft þar nokkur áhrif.
Annars er einnig aðgætandi
að flestir olíufundir Noregs eru
mjög nærri markalínu milli
Noregs og Bretlands, og í ein-
staka tilvikum hefur orðið að
semja um hlut hvers lands fyrir
sig, en slíkt hefur átt sér stað
með mestu vinsemd og sam-
lyndi, að því er skýrslur herma.
Samkvæmt opinberum
skýrslum frá 1974 hefur verið
áætlað að full og mest vinnsla á
suðursvæðinu hafði náðst á ár-
inu 1980, en þá muni hún —
olía og gas umreiknað á orku-
einingar olíu — verða um 80
milljónir tonna af olíu. vinnsl-
an aukist all hratt frá 1975 til
1980, en síðan fari hún minnk-
andi, og lindirnar verði svo til
þurrausnar árið 2000.
önnur opinber áætlun hefur
ekki komið frá að sinni, þótt
bent sé á að margt sé í óvissu og
erfitt um vik að áætla.
Varðandi óvissu um olíu-
fundi má benda á að á 10 ára
timabili, frá 1965 til 1974 voru
veitt sérleyfi til leitar og
vinnslu á svæðum, sem voru
samtals 51.000 ferkm að flatar-
máli, en í lok tímabilsins höfðu
sérleyfishafar afsalað sér leyf-
um sfnum á 23.000 ferkm
svæði, þar sem leit bar engan
árangur.
Áætlað er að vinnslan árið
1980, þegar hún verður mest,
nemi um 1—2% af allri olíu-
vinnslu í heiminum.
Á þeim tíma sem oliuvinslan
hefur og mun standa yfir, hlýt-
ur að verða geisileg röskun á
atvinnu- og efnahagslífi
Noregs. Ymsar spár hafa verið
á lofti þar í landi um afleiðing-
ar þess, og hvað við 'muni taka
þegar olfutekjurnar hverfi.
Þær spár eru þó utan verka-
hrings þessa greinaflokks.