Morgunblaðið - 18.01.1977, Qupperneq 30

38
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 1977
— Fasteigna-
gjöld hækka
Framhald af bls. 40
uðu, hjá sumum væri hækkunin
30% og öðrum kannski 34%.
Mörg smá atriði fléttuðust þarna
inn i og sem dæmi mætti nefna að
ekki væri borguð lóðaleiga af
eignalóðum.
Þá fékk Morgunblaðið upplýst,
að fyrir íbúð í meðalraðhúsi, sem
hefði verið borgað af i fyrra um
71 þús. kr. í fasteignagjöld þyrfti
nú að greiða i kringum 94 þúsund
krónur.
— Lagt véri
1% gjald
Framhald af bls. 40
búvöru, kæmi vaxtakostnaður í
verðlagsgrundvelli Iandbúnaðar-
afurða til með að hækka i sam-
ræmi við vaxtahækkun deildar-
innar. Þannig yrði sá bóndi, sem
væri með nýjar byggingar, að
greiða fulla vexti, en bóndi, sem
byggt hefði t.d. upp fyrir 10 árum,
þyrfti að bera til muna lægri vexti
og fengi þvi auknar tekjur.
Fram kom hjá Stefáni, að í til-
lögum nefndarinnar er gert ráð
fyrir að jarðakaupalán, sem veitt
hafa verið á vegum Veðdeildar
Búnaðarbankans falli undir starf-
semi Stofnlánadeildarinnar en til
þess að svo geti orðið þurfi að
koma til einhverjir nýir tekju-
stofnar fyrir deildina og gerðar
nokkrar tillögur um leiðir í því
sambandi.
— Sorensen
Framhald af bls. 1.
Sorensens væru ástæðulausar og
ósanngjarnar. Nú er talið víst að
Carter taki bón Sorensens til
greina.
Sorensen hvatti áður til þess í
yfirlýsingu til nefndarinnar að
hún hafnaði því sem hann kallaði
rætnar persónulegar árásir. Hann
kvað Ijóst að verulegur fjöldi
þingmanna og starfsmanna leyni-
þjónustunnar gæti ekki sætt sig
við hann sem yfirmann CIA þar
sem hann væri utanaðkomandi og
með sjálfstæðari skoðanir. Hann
kvað einnig ljóst að ef hann héldi
áfram að berjast fyrir stöðunni
mundi það skaða nýju stjórnina
eða gera sér erfitt um vik 1 starfi
ef hann fengi stöðuna.
Sorensen var aðalræðuhöfund-
ur Kennedys forseta sem bar mik-
ið traust til hans og átti mikinn
þátt i undirbúningi lagafrum-
varpa sem ráðunautur hans. Cart-
er benti á þegar hann tilnefndi
Sorensen að hann hefði setið
fundi Þjóðaröryggisráðsins i tið
Kennedys og átt mikinn þátt í
mikilvægum ákvörðunum sem
stjórn hans tók. Sorensen hóf
störf í þágu stjórnarinnar fyrir 20
árum þegar hann var lögmaður
stofnunar sem síðar varð ráðu-
neyti heilbrigðis-, mennta- og vel-
ferðarmála.
Seinna harmaði Carter ákvörð-
un Sorensens í yfirlýsingu og
kvað hana bera vott um veglyndi
og óeigingirni sem væri einkenn-
andi fyrir hann. Hann kvað
Sorensen ekki hafa sótzt eftir
stöðunni.
Talsmaður Carters, Jody
Powell, sagði að Carter hefði vit-
að að staða Sorensen væri vonlaus
þegar hann birti yfirlýsingu til
stuðnings honum í gærkvöldi.
Carter reyndi ekki að telja
Sorensen hughvarf.
Sorensen segir i yfirlýsingu
sinni að það hafi verið viðtekin
venja þegar hann hætti störfum i
Hvíta húsinu 1964 að starfsmenn
forsetans tækju með sér skjöl sfn
þar sem þau væru persönuleg
eign þeirra.
Hann neitaði því að hafa reynt
að forðast herþjónustu. H:nn
kvaðst hafa skráð sig til herþjón-
ustu þegar hann varð 18 ára, en
beðið um að taka ekki þátt í bar-
dögum þegar andúð á ofbeldi hafi
orðið að lífsskoðun.
Öldungadeildin hefur ekki fellt
tilnefningu í embætti síðan
Dwight Eisenhower reyndi að fá
Lewis Strauss skipaðan i stöðu
verzlunarráðherra 1959.
— Hvar skal
álver rísa?
Framhald af bls. 3
fundinum í Vík hefðu verið fulltrúar
allra hreppa í Vestur-Skaftafellssýslu
og úr austasta hreppnum úr Rangár-
vallasýslu Hann kvað ekkert ráðið í
málinu enn, en flestir sæju í sam-
bandi við álver hafnargerð, sem trú-
lega kæmi seint eða aldrei nema
slíkt fyrirtæki yrði hvati að henni
Séra Ingimar sagði að árið 1972
hefði verið gerð kostnaðaráætlun
um hafnarframkvæmd við Vík og
nam hún 2 milljörðum króna Þessi
áætlun var lausleg og gerð af Vita-
og hafnamálaskrifstofunni Kvað
hann nú aftur verið að gera lauslega
áætlun á kostnaði við hafnargerð
miðað við verðlag í dag. Þá sagði
Ingimar að ef miðað væri við 100
þúsund tonna verksmiðju og höfn
og tilsvarandi uppbyggingu í sam-
bandi við það, þ e. að þar yrði 5 til
6 þúsund manna byggð, hefði talan
60 milljarðar króna heyrzt nefnd Er
þá öll uppbygging á staðnum þar
með talin, höfn, allar byggingar í
tengslum við hana, íbúðarhverfi og
verksmiðjan og þjónustustofnanir
Morgunblaðið spurði Ingimar,
hvort menn óttuðust ekki mengun
frá álveri í Vík Hann sagði: „Við
gerum það nú ekki, svona í fyrstu að
minnsta kosti, og miðað við þær
upplýsingar, sem við fáum Fullyrt
er að allt öryggi í sambandi við
mengun sé miklu meira orðið en
verið hefur til þessa Þá er okkur og
sagt að á þessum stað sé t.d. minni
hætta á sjávarmengun, vegna
harðra strauma, sem eru þarna fyrir
utan, og aflandsvindar eru ríkjandi."
Ingimar sagði að menn yrðu að trúa
sérfræðingum um mengunareftirlit
og mengunarvarnir.
Þá sagði Ingimar að viðræðu-
nefndin um orkufrekan iðnað hefði
óskaðeftir upplýsingum um kostnað
við hafnargerð og yrðu þær upplýs-
ingar síðan notaðar í viðræðum við
norska aðila. „Á þessu stigi er þó allt
laust og bundið og engar ákvarðanir
eru sjáanlegar næstu dagana," sagði
séra Ingimar Ingimarsson.
Akureyringar á
báðum áttum
Þá ræddi Morgunblaðið við V I
Arnþórsson, forseta bæjarstjórnar
Akureyrar Hann sagði að á slnum
tima, þegar Norsk Hydro beindi
athygli sinni að Akureyri eða Eyja-
firði og viðræðunefndin um orku-
frekan iðnað taldi nauðsynlegt frá
byggðarþróunarlegu sjónarmiði að
álverð yrði reist utan höfuðborgar-
svæðísins, hefði bæjarstjórnin gert
samþykkt um málið Hún fól I sér að
bæjarstjórnin myndi fylgjast sem
nánast með málinu í ályktuninni var
engin viljayfirlýsing önnur en sú að
þetta yrði gert
Menn bentu bæði á kosti og galla
þessa, en enginn taldi sig geta sam-
þykkt álverksmiðju skilyrðislaust og
ekki grundvöllur til þess að taka
afstöðu með eða móti. Reiknað er
með að náttúrufarslegar athuganir
færu fram á möguleikum þessa, svo
og félagsfræðilegar athuganir.
Valur sagði að samþykkt bæjar-
stjórnarinnar væri enn I fullu gildi
og engin ný hefði verið gerð eftir að
hún var samþykkt, Hins vegar kvað
Valur Arnþórsson þvl ekki að leyna
að margs konar samtök I Eyjafirði
hefðu ályktað eindregið gegn álveri I
Eyjafirði Helztu samtök, sem
ályktað hafa gegn þessu er hrepps-
pefndin I Glæsibæjarhreppi, sem er
sá hreppur. þar sem helzt kom til
greina að staðsetja álverið, Iðja,
félag verksmiðjufólks, SUNN,
Samtök um náttúruvernd á Norður-
lanó., kvenfélagasamtök I héraði og
fleiri Valur sagði enn fremur að sér
væri ekki kunnugt um félagasamtök.
sem hvatt hefðu til byggingar álvers
og opinber skrif hafa verið með
ýmsu móti Flestir sem skrifað hafa
hafa verið andvígir, en landsmála-
blöðin á Akureyri hafa lagt áherzlu á
að málið yrði kannað itarlega
Frekari rannsóknir
nauðsyn
„Persónulegt viðhorf mitt," sagði
Valur, „er að ákaflega sé æskilegt að
rannsóknirnar færu fram, þannig að
menn gætu gert sér sem ítarlegasta
grein fyrir kostum og göllum máls-
ins og kæmi þá væntanlega ekki til
hins sama og gerðist á árum áður,
t d 1969, þegar menn gerðu mjög
vlðtækar ályktanir á félagslegum
grundvelli, þar sem menn heimtuðu
álver án þess að hafa nokkuð
rannsakað afleiðingar þess. Menn
óttast það nú, að ef atvinnuástand
versnaði nú kynnu sömu sjónarmið
að rlsa og magnaðist þá hætta á að
teknar yrðu skyndiákvarðanir um
byggingu álvers eða stóriðju án þess
að menn gerðu sér grein fyrir
náttúrufræðilegum afleiðingum
þess
Valur Arnþórsson sagði að Eyja-
fjörður væri tvímælalaust eitt bezta
landbúnaðarhérað landsins og
náttúrufar héraðsins væri um ýmis-
íegt öðru visi en annarra héraða, t.d.
sunnanlands Urkoma á ári er um
það bil helmingi minni og staðviðri
eru meiri. ( kuldaköflum á veturna
verður I Eyjafírði svokölluð
„inversion" I loftinu, þ.e að heitt
loft líggur ofan á kalda loftinu og við
slíkar aðstæður kemst reykur ekki I
burtu. Á hitt er hins vegar að llta að
mengunarvörnum hefur fleygt mjög
fram frá þvi er álverið I Straumsvik
var reist, þannig að nú er talið að
mengun sé hverfandi frá álverk-
smiðjum, sem byggðar eru sérstak-
lega með tilliti til þess að sporna
gegn mengun — með lokuðum
kerjum
Leiðrétting
MISTÖK urðu í prentun á siðari
hluta greinar Þuríðar Árna-
dóttur, „Nokkrar staðreyndir um
framkvæmd og rekstur sjúkra-
flutninga", sem birtist t blaðinu
12. jan. s.I. Þar féllu m.a. niður
kaflafyrirsagnir og setning i lok
viðtals við Árna Björnsson lækni.
Blaðið biðst afsökunar á þessum
mistökum.
— Listamönnum
meinað . . .
Framhald af bls. 1.
til að stöðva óopinbera listsýn-
ingu í skemmtigarði i Moskvu.
Jafnframt sögðu andófsmenn
í dag að læknar sem stunda
andófsmanninn Vladimir
Borisov, sem er hafður í haldi í
geðsjúkrahúsi í Leníngrad,
neiti að sleppa honum eins og
nefnd lækna hafi lagt til.
Nefndin hefur skoðað Borisov
og telur enga ástæðu að hafa
hann í skjúkrahúsi af heilsu-
farsástæðum.
— Fjórir teknir
Framhald af bls. 1.
stjórnaði þremur leikhúsum f
Prag á „þfðutfmabilinu" 1968.
Fréttastofan kveður rannsókn
hafa leitt f ljós að hinir hand-
teknu hafi lengi staðið í sambandi
við fjandsamleg erlend ríki og
miðstöðvar útlaga og afhent þeim
gögn skaðleg Tékkóslóvakíu. Cet-
eka segir að þessi gögn hafi verið
misnotuð í miðstöðvum útlaga, er-
lendum fjölmiðlum og í ýmsum
ritum sem hafi verið smyglað til
Tékkóslóvakíu.
Ceteka segir enn fremur að i
þessu starfi hafi hinir handteknu
notið þjónustu starfsmanna
sendiráða nokkurra kapitalista-
rikja i Tékkóslóvakíu.
Havel er ekki kommúnisti en
studdi tilraun Alexander
Dubceks til „skapandi sósíalisma"
og fordæmdi innrásina í ágúst
1968. Lederer var frjálslyndur
biaðamaður á Dubcek-timanum
og var hreinsaður eftir innrásina.
Pavliced hefur einnig verið at-
vinnulaus síðan innrásin var
gerð.
Fyrr í dag skoruðu Zderek
Mlynar fyrrum flokksritari og
leikritaskáldið Pavel Kohout á
vestræna kommúnista og sósíal-
ista að styðja það sem þeir telja
vera ofsóknir gegn stuðnings-
mönnum mannréttinda yfirlýs-
ingarinnar.
Mlynar sagði að tími væri kom-
inn til að ákveða hvort evrópskir
lýðræðissinnar og sósíalistar létu
viðgangast grimmilega kúgun
stuðningsmanna alþjóðlega viður-
kenndra sáttmála um mannrétt-
indi f Tékkóslóvakíu í annað
skipti á einum áratug.
Því kvaðst hann skora á lýð-
ræðissinnað almenningsálit og
lýðræðislegar rikisstjórnir i
Evrópu að beita áhrifum sínum
til þess að lægja öldurnar. Hann
kvaðst fyrst og fremst biðja um
aðstoð evrópskra vinstrimanna —
kommúnista og leiðtoga þeirra,
einkum Enrico Berlinguer,
Georges Marchais og Santiago
Carrillo og evrópskra sósíalista-
leiðtoga eins og Willy Brandt,
Francois Mitternand, Bruno
Kreisky og Olof Palme.
Kohout skoraði á kommúnista
að afstýra nýjum ofsóknum sem
gætu bæði ógnað framtíð sósial-
ismans og tilraunum til slökunar
spennu í Evrópu. Hann bað vest-
ræna kommúnista að senda
nefndir til Prag til að lægja öld-
urnar áður en til hörmunga kæmi
án þess þó að skipta sér af innan-
landsmálum Tékkóslóvakíu.
— Wijk Aan Zee
skákmótið
Framhald af bls. 2
3. umferð:
Þar urðu úrslit þessi:
Miles — Böhm biðskák
Geller — Barczay 1:0
Sosonko — Ligterink 1:0
Kvalek — Timman 'AM
Guðmundur — Nikolac 0:1
Friðrik — Kurajica 'áM
Jafntefli Friðriks og Kurajica
var friðsamlegt en tap Guð-
mundur gegn Nikolac kom
mjög á óvart. Júgóslavinn fórn-
aði manni og fékk þannig
hættuleg peð. Guðmundur fórn-
aði einnig manni til að ná sókn-
arfærum en hætti siðan við í
miðjum klíðum, taldi sig eiga
betri möguleika. Svo reyndist
ekki vera, heldur leiddi sú leið
til taps. Rannsóknir sýndu síðar
að Guðmundur hefði náð jafn-
tefli, ef hann hefði haldið
áfram á þeirri braut sem hann
markaði með fórninni. Geller
og Sosonko unnu báðir og hefur
Sosonko byrjað betur en jafn-
vel mátti búast við. Sosonko er
fæddur 1 Sovétríkjunum, en
hann býr nú i Hollandi. Mótið
er að styrkleika 11.
Staðan í meistaraflokki er
þessi eftir 3 umferðir: 1—2.
Geller og Sosonko 2'A vinning-
ur, 3. Kurajica, 2 vinningar, 4.
Böhm 1 'A vinningur og biðskák,
5—7. Friðrik, Kavalek og
Timman 1V4 vinningur, 8. Miles
1 vinningur og biðskák, 9—10.
Nikolac og Guðmundur 1 vinn-
ingur, 11—12. Ligterink og
Barczay 'A vinningur.
í flokki alþjóðlegra meistara
er Szmetan efstur með 2'A vinn-
ing, Kupreichik hefur 2 vinn-
inga og biðskák og Bellon hefur
2 vinninga.
Hér koma skákir Friðriks og
Guðmundar úr 2. umferð:
Hvftt Kurajica:
Svart Guðmudur:
1. e4 — c5, 2. Rc3 — d6, 3. f4
— Rc6, 4. Rf3 — Rf6, 5. Bb5 —
Bd7, 6. 0-0 — e6, 7. e5 — de5, 8.
fe5 — Rd5, 9. Re4 — Be7,10. d3
— 0-0, 11. Bc6 — Bc6, 12. a3 —
jafntefli.
Hvftt Böhm:
Svart Friðrik:
r. d4 — Rf6, 2. c3 — g6, 3.
Bg5 — Bg7, 4. Rd2 — d6, 5. e3
— Rbd7, 6. Bd3 — e5, 7. Re2 —
0-0, 8. 0-0 — De7, 9. Dc2 — He8,
10. f4 — ed4, 11. ed4 — h6, 12.
Bh4 — Df8, 13. Hf3 — b6, 14.
Rg3 — Bb7 jafntefli.
— Mundaði
byssu . . .
Framhald af bls. 1.
inn og kona hans stigu út úr flug-
vélinni.
Sendiherra Zaire sagði hins
vegar að Belgar hefðu fengið ná-
kvæmdan lista með nöfnum
öryggisvarða sem voru sendir á
undan forsetanum til að gæta
hans. „Ef til vill skorti samræm-
ingu á flugvellinum á starfi
öryggisþjónustu Zaire og Belgíu,"
sagði sendiherrann.
Öryggisvörðurinn var seinna
látinn laus þegar sendiráðið hafði
formlega borið kennsl á hann að
sögn talsmanna utanríkisráðu-
neytisins. Þeir sögðu að vörður-
inn hefði verið handtekinn fyrir
að bera „árásarvopn", en gátu
ekkert um það sagt hvernig hon-
um hefói tekizt að fara fram hjá
belgískum öryggisvörðum með
vélbyssu inn á sér.
Mobutu forseti hefur verið for-
seti sfðan 1960 og nokkrar
árangurslausar tilraunir hafa ver-
ið gerðar til að ráða hann af dög-
um. Hann virtist ekki taka eftir
áflogunum á flugvellinum. Hann
mun ræða við Leo Tindemans for-
sætisráðherra um aðstoð til að
grynnka á erlendum skuldum
Zaire sem nema 350 til 400
milljónum dollara.
— Gilmore
Framhald af bls. 1.
felldi um nóttina þess efnis að
aftökunni skyldi frestað i þriðja
sinn. Dómsmálaráðherra Utah
fyrirskipaði þá að aftakan skyldi
fara fram án tafar.
Embættismenn frá Utah gerðu
örvæntingarfulla tilraun til að
hnekkja úrskurði Ritters dómara
sem var undirritaður aðeins sjö
klukkustundum áður en aftakan
átti að fara fram. Þeir fóru með
fyrstu vél til Denver, Colorado, og
héldu skyndifund með áfrýjunar-
réttinum sem er skipaður þremur
alríkisdómurum. David T. Lewis
yfir dómari tilkynnti um úrskurð-
inn kl. 7.37 að staðartíma, aðeins
12 mínútum áður en aftakan átti
að fara fram í Point of the
Mountain f Utah.
Aftökunni stjórnaði Samuel
Smith fangavörður sem sagði að
úrskurði Ritters um frestun
aftökunnar hefði verið „erfitt að
þröngva upp á mann sem hefði
verið viðbúinn aftöku." Hann
kvaðst telja að töfin á aftökunni
hefði verið „grimmileg og óvenju-
leg refsins.“
40 manns fylgdust
með aftökunni
Vern Darmico, frændi
Gilmores, sagði: „Gary vildi deyja
og varð að ósk sinni.“ Gilmore var
dæmdur til dauða fyrir morð á
mótelstarfsmanni I júlf og myrti
einnig bensínagreiðslumann.
Hann dvaldist 18 af sfðustu 21 ári
ævinnar í fangelsi. Hann barðist
gegn tilraunum Mannréttinda-
samtaka Bandaríkjanna (ACLU)
og annarra samtaka fyrir því að
dauðadómnum yrði hnekkt. Lög-
fræðingar um 350 annarra manna
sem hafa verið dæmdir til dauða
viðs vegar f Bandaríkjunum börð-
ust gegn aftöku Gilmores þar sem
hún gæti leitt til þess að skjól-
stæðingar þeirra yrðu teknir af
lífi. Gilmore lýsti lifsskoðun sinni
þannig: „Ef þú kemst upp með
morð, gott og vel. Ef þú ert tekinn
gráttu ekki þótt þér sé refsað."
Gilmore bað fyrst um að fá að
drekka sex bjórflöskur fyrir
aftökuna en neitaði svo að taka
við þeim svo fólk héldi ekki að
hann þyrfti að vera drukkinn til
að standa frammi fyrir aftöku-
sveit. Hann fékk sér ríflegan
morgunverð og svaf fyrir af-
tökuna.
Lögfræðingur Gilmores sagði:
„Hann harmaði vérknaðinn sem
hann framdi. Hann var mikil-
menni. Hann var barngóður."
Annar öldungadeildarmaður
Utah reyndi árangurslaust að fá
Ritter dómara vikið frá þar sem
dómar hans væru „hvatvíslegir".
1 gærkvöldi fyrirskipaði Ritter
handtöku ljósmyndara sem
reyndi að taka mynd af honum
þegar hann kom til dómhússins f
Salt Lake City. Ljósmyndaranum
var sleppt en myndavélin gerð
upptæk.
Nóttin var ógleymanleg
viðstöddum
Blaðamönnum var hleypt inn á
fengelsislóðina f nótt og biðu í
bilum á snjói þöktu bifreiðastæði.
Þegar þeir voru komnir inn var
þeim ekki leyft að fara út.
Gilmore bjó sig undir aftökuna
með jóga-æfingum og stóð á höfði.
Maður nokkur fleygði eggi i
meþódistaprest sem tók þátt f
mótmælum um 40 manna gegn
aftökunni fyrir utan. „Ég kom
hingað til að leggja áherzlu á rétt
minn til að lifa,“ sagði sá sem
fleygði egginu og bætti þvi við að
taka ætti morðingja eins og
Gilmore af lifi.
Skær birta frá sjónvarpsmynda-
vélum lýsti upp fangelsið, óró
komst á fangana inni og þeir
hrópuðu ókvæðisorð að blaða-
mönnunum fyrir utan. Gilmore
hringdi f uppáhalds þjóðlagaút-
varpsstöð sina og bað að leikið
yrði Iagið „Walking in the
Footsteps of your Mind“ sem
fjallar um samninginn sem Gil-
more gerði við vinkonu sína
Nicole Barett f nóvember að þau
fremdu sjálfsmorð.