Morgunblaðið - 16.07.1977, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JULÍ 1977
SambandslýðveMið útvörður íMið-Evrópu -
ís/and tengiliður miiii N-Ameríku og Evrópu
HER á eftir fer ræða Geirs
Hallgrfmssonar forsætisráð-
herra f kvöldverðaboði til heið-
urs Helmut Schmidt, kanslara
Sambandslýðveldisins Þýska-
lands, og frú Hannelore
Schmidt, f gærkvöldi.
Mér er sönn ánægja og heiður
að bjóða kanslara sambandslýð-
veldisins Þýskalands, Helmut
Schmidt og konu hans, Hanne-
lore Schmidt, velkomin til
Islands. Þau hjón eru, ásamt
fygldarliði sínu, kærkomnir
gestir. Þjóðir okkar hafa um
langan aldur verið tengdar vin-
áttuböndum. Það er von min, að
þau bönd verði enn treyst með
þessari heimsókn, sem er sér-
staklega vel metin af okkur
íslendingum.
Islenska þjóðin hefur löngum
sótt styrk, fróðleik og gagnleg
fordæmi til Þýskalands. Á sið-
ustu öld, þegar íslenskri sjálf-
stæðishreyfingu var að vaxa
fiskur um hrygg, verður þess
viða vart, hve mikinn stuðning
ýmsir Þjóðverjar veittu þeim’,
sem í fararbroddi voru. Nefni
ég þar sérstaklega dr. Konrad
Maurer, lagaprófessor i
Miinchen, sem bæði ritaði
fræðilegar ritgerðir um réttar-
stöðu íslands, málstað lands-
manna til stuónings, og var svo
áhugasamur um islenska menn-
ingu, að hann ferðaðist um
landið, safnaði þjóðlegum fróð-
leik og gaf síðan út safnrit
íslenskra þjóðsagna.
Dr. Maurer sameinaði þannig
í störfum og áhuga sínum á
tslandi það, sem islenska þjóðin
hefur löngum verið stoltust af:
Að varðveita tungu sína og
menningu og öðlast sjálfstæði
með friðsamlegum hætti á
grundvelli lagalegs réttar.
Við eigum því láni að fagna
að hafa átt fyrr og síðar f jöl-
marga aðra Þjóðverja að góðum
vinum. Þeir hafa með sama
hætti sýnt sögu okkar og bók-
menntum, jarðmyndun og
náttúrufari, mannlifi og efna-
legum framförum slikan áhuga,
sem ekki verður skýrður nema
með eðlislægum tengslum
þjóða okkar, þótt samhliða
komi og til virðingarverðir
hagsmunir.
Frá þvi að við hlutum fullt
sjálfstæði, höfum við íslending-
ar gert okkur grein fyrir þvi, að
staða þjóðarinnar yrði ekki
tryggð nema i góðri samvinnu
við önnur riki um leið og hags-
muna landsins væri gætt í hví-
vetna. Þessi viðleitni hefur leitt
til náinna tengsla við sam-
bandslýðveldið Þýskaland.
Þjóðir okkar hafa, innan At-
lantshafsbandalagsins, samein-
—sagði Geir Hallgrímsson forsætisráðherra í ræðu í
kvöldverðarboði til heiðurs kanslara V-Þýzkalands
réttur eru auðkenni Atlants-
hafssamfélagsins, sem stofnað
var til einmitt í þeim tilgangi að
standa vörð um þessi verð-
mæti.“
A viðskiptasviðinu eigum við
tslendingar mikið saman við
Þjóðverja að sælda. Um langt
árabil höfum við keypt mest
þaðan af margvíslegum varn-
ingi. Enda þótt þessi viðskipti
vegi ef til vill ekki þungt I
þýzkum efnahag, bera þau vitni
mati okkar, sem fer saman við
mat margra annarra, á gæðum
þýskra framleiðsluvara.
Með viðskiptasamningi
Islands og Efnahagsbandalags
Evrópu, sem komst í fulla fram-
kvæmd á slðasta ári, er nú mót-
aður rammi um samband landa
okkar á þessu sviði. Samningur-
inn þjónar vel sameiginlegum
hagsmunum að okkar mati.
Þjóðverjar og Islendingar
eiga sér einnig samstarfsvett-
vang í Evrópuráðinu. Er von
mín sú, að Evrópuríkin, innan
og utan Efnatagsbandalagsins,
og þá ekki síst forysturíkin
meðal þeirra, geri sér grein
fyrir að við tslendingar viljum
hafa sem nánust tengsl við þau
og eiga sess meðal annarra .
Evrópuþjóða.
Ástæða er í þessu sambandi
að minnast þess, að 1. júlí s.l.
náðist merkur áfangi i sam-
vinnu rlkjanna i Evrópu, þegar
ákvæðin um tolla- og haftalaus
viðskipti með iðnaðarvörur í
löndum Fríverslunarsamtaka
Evrópu og Efnahagsbandalags
Evrópu tóku gildi. Markmið
aukinnar efnalegrar samvinnu
ríkjanna milli er að bæta hag
og hlutskipti mannsins sjálfs,
hvar sem hann kann að búa.
Leiðin að markmiðinu og hluti
þess er raunar að hver og einn
fái notið sin til fulls og starfi
við það, sem árangursrikast er
fyrir heildina og sjálfan hann.
Efnahagur islensku þjóðar-
innar byggist á sjávarútvegi.
Við fögnum þvi, að nú verður
vart meira raunsæis varðandi
nýtingu auðæva hafsins og
nauðsyn verndunaraðgerða. I
um það bil þrjá áratugi höfum
við á alþjóðavettvangi í þeim
tilgangi barist fyrir sem við-
tækustum yfirráðum strand-
rikja yfir auðævum hafsins. 1
þeirri baráttu hafa hagsmunir
landa okkar eða skoðanir ekki
alltaf farið saman. tir þeim
vanda hefur þó jafnan að lok-
um verið leyst með samkomu-
lagi i anda þeirrar vináttu, sem
einkennir samskipti okkar. Ég
er þess fullviss, að vinátta
þjóða okkar, almennir sam-
eiginlegir hagsmunir og eðlileg
verkaskipting þjóða á milli,
munu vera sá leiðarvísir, er
dugir við lausn þeirra vanda-
mála, sem upp kunna að koma í
framtíðinni.
Orðstír Þjóðverja í visindum
og listum hefur hvatt fjölmarga
Islendinga til að sækja fram-
haldsnám í þýskum mennta-
stofnunum. Islenska þjóðin
hefur notið þeirrar þekkingar,
ekki sist á þeim skamma tíma,
sem liðin er síðan hún hvarf frá
fornum búskaparháttum til
nýrrar verk- og tæknimenning-
ar. Fyrir það ber að þakka.
Af aðdáun höfum við fylgst
með þvi, eins og aðrir, hvernig
einbeitni og dugnaður, fórnfýsi
og framsýni þýsku þjóðarinnar
hefur leitt hana úr rústum til
rikisdæmis, frá einræði til lýð-
ræðis og til forystu í Evrópu og
raunar einnig varðandi þróun
mála i heimsbyggð allri. Við
fögnum þvi ekki síst að utan-
rikisstefna sambandslýðveldis-
ins hefur stuðlað að bættri
sambúð milli austurs og
vesturs. Sú stefna nýtur stuðn-
ings okkar.
Fyrir tæpum hundrað árum
var Bismarck, kanslara Þýska-
lands, sem þá og siðar naut
virðingar meðal Islendinga,
lýst í íslensku riti með þessum
orðum: „Hann þótti óþýður og
úfinn í máli, en einlægur og
hreinskilinn, og svo hefur hann
jafnan verið. Það er fágætt um
þá menn, er stjórnkænsku
stunda; hafa þeir löngum verið
kenndir meir við mjúklæti og
yfirdrepsskap." Ekki er það
ætlun mín að heimfæra þessa
lýsingu á núverandi kanslara
Þýskalands, gest okkar, að svo
miklu leyti sem hún telst nei-
kvæð eða gagnrýni á stjórn-
málamenn almennt, en ég vil
þó láta i ljós þá skoðun mina, að
Islendingar meta meira þá, sem
eru einlægir og hreinskilnir, en
hina, sem eru mjúklátir og sýna
yfirdrepsskap. Af þessum sök-
um metum við Islendingar
Helmut Schmidt, kanslara,
mikils. Vona ég að kanslarinn
og kona hans hljóti staðfest-
ingu á þvi meðan þau dveljast
hér á meðal okkar og finni
þann hlýja hug, sem hér rikir
til þeirra hjóna og þýsku
þjóðarinnar.
Ég bið viðstadda að lyfta glös-
um sinum til heiðurs kanslara
sambandslýðveldisins Þýska-
lands, Helmut Schmidt og konu
hans, Hannelore Schmidt, um
leið og við bjóðum þau velkom-
in til Islands og staðfestúm þá
von okkar, að góð samskipti
landa okkar megi dafna um
langa framtið.
ast um að tryggja frið og öryggi
i Evrópu og á Atlantshafi. Sam-
bandslýðveldið er útvörður í
Mið-Evrópu og á hafinu er
Island tengiliður milli Norður-
Ameríku og Evrópu. An sam-
starfs þjóðanna beggja vegna
hafsins náum við ekki sam-
eiginlegum tilgangi okkar að
vernda frelsi, lýðræði og mann-
réttindi.
Mig langar til að vitna i ræðu
kanslarans i þýska þinginu 23.
mars sl. til þess að sýna að hið
sama vakir fyrir okkur. Þá
komst Helmut Schmidt svo að
orði:
„Rikisstjórn Sambandslýð-
veldisins leggur áherslu á, að
stefna hennar þjónar einstakl-
ingnum, að þessi stefna hefur
þann endanlega tilgang og ætl-
un, að réttur einstaklingsins og
virðingin fyrir manninum nái
fram að ganga. Og þetta eru
ekki orðin tóm. Til dæmis lýsti
rikisstjórn Sambandslýðveldis-
ins, ásamt samstarfsaðilum I
Evrópu, yfir því, árið 1973, að
virðing fyrir mannréttindum
væri eitt af höfuðeinkennum
Evrópumanna, sálar Evrópu.
Grundvallaratriði lýðræðis,
frelsis einstaklingsins og lög og
Frú Erna Finnsdóttir, frú Hannelore Schmidt, Helmut Schmidt kanslari V-Þýzkalands og Geir
Hallgrímsson forsætisráðherra f veizlu sem forsætisráðherrahjónin héldu til heiðurs kanslarahjón-
unum að Hótel Sögu í gærkvöldi. Ljósmynd Gunnar G. Vigfússon.
— Vonumst
eftir
Framhald af bls. 1
fyrir og að flestir fulltrúanna
höfðu gert ráðstafanir vegna
heimferðar var ákveðið að
leggja til við allsherjarfund að
ljúka störfum í dag. Sá fundur
stendur nú og ákveður einnig
stað og stund fyrir næsta fund,
sem verður væntanlega haldinn
í febrúar og marz nk. Nýi text-
inn verður afhentur í næstu
viku, er hann liggur fyrir á
öllum tungumálum."
—Hvaða vonir gerir þú þér
um innihaid nýja textans?
—Auðvitað er ekki hægt að
fullyrða um efni textans fyrr
en hann liggur fyrir. Forseti og
formenn nefndanna ætla að
nota helgina til að ganga endan-
lega frá honum. Hins vegar er
ljóst að textinn á að byggjast á
þeim viðræðum sem fram hafa
farið bæði á nefndarfundum,
sem yfirleitt hafa verið óform-
legir og án fundargerða og í
miklum fjölda undirnefnda og
starfshópa. Miðað við þær um-
ræður er ljóst að miklar breyt-
ingar verða gerðar frá fyrri
texta á ýmsum sviðum.
Þau atriði, sem íslenzka
sendinefndin hefur beitt sér
mest fyrir eru ákvörðunarrétt-
ur strandríkis um leyfilegan
hámarksafla og aðstöðu til þess
að hagnýta hann án þess að þau
atriði verði borin ultdir þriðja
aðila. Varðandi þessi atriði er
ástæða til að vera vongóður.
—Þú heldur þá ekki að hætta
sé á ferðum?
—Ég get ekki séð nokkra
hættu á þvi að fyrri texta varð-
andi hámarksafla og hagnýt-
ingu verði breytt og það þýðir
að þau mál ákveður strandríkið
sjálft. Hinu er ekki að leyna að
mjög miklar kröfur hafa komið
fram um það að nauðsynlegt sé
að slikar ákvarðanir verði born-
ar undir þriðja aðila, að
minnsta kosti ef um gróflega
misnotkun er að ræða.
Við höfum lagt mikla vinnu í
það að tryggja samstöðu strand-
ríkjahópsins gegn öllum af-
skiptum annarra af þessum
málum. Ég get ekki séð annað
fyrir mitt leyti en hagsmunir
tslands verði fullkomlega
tryggðir í textanum, en úr því
að hann kemur í næstu viku er
ástæðulaust eða jafnvel óvið-
eigandi að fullyrða neitt.
Auk þess verðum við alltaf að
hafa í huga að þó að við höfum
mestan áhuga á þessum atrið-
um hafa aðrir meiri áhuga á
öðrum og allt hangir þetta
saman. Við skulum svo bíða
með frekari athugasemdir unz
textinn kemur I næstu viku að
öðru leyti en því að rétt er að
taka fram að ekki náðist sam-
komulag í 21 hópnum um rétt-
indi landluktra og landfræði-
lega afskiptra rikja innan efna-
hagslögsögunnar. I öllum
vinnuskjölum, sem sá hópur
hefur fjallað um er sérstakt
ákvæði um að slík réttindi taki
ekki til efnahagslögsögu ríkis,
sem að mestu byggir afkomu
sina á fiskveiðum og er það
ákvæði ávallt nefnt íslenzka
ákvæðið. En þar sem samkomu-
lag hefur sem sagt ekki náðst
um efni slíkra ákvæða er ekki
líklegt að fyrri texta verði
breytt að svo stöddu.
—Viltu skýra hvernig þau
eru?
—I 58. grein 2. kafla segir að
landlukt ríki skuli hafa rétt til
fiskveiða í efnahagslögsögu að-
liggjandi strandrikja og i 59:
grein að landfræðilega afskipt
þróunarríki fái slík réttindi í
efnahagslögsögu annarra rikja
á þeirra svæði. Þessi ríki eru
óánægð með ákvæðin eins og
þau eru og samkomulag hefur
sem sagt ekki náðst.
— Hvað um deilurnar um
hagnýtingu auðlinda hafsbotns-
ins á úthafinu?
— Eins og ég sagði í upphafi
má búast við mikium breýt-
ingum á uppkastinu og á það
fyrst og fremst við um þessi
mál. Nýir textar komu fram úr
nefndarstörfum, sem forseti og
nefndarformenn munu væntan-
lega styðjast við i sinni endur-
skoðun og er ekkert annað um
það að segja en að mikið starf
er óunnið á því sviði.