Morgunblaðið - 02.04.1978, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. APRÍL 1978
VERÖLD
TENERIFE. Hátt í sjötta hundrað manns týndi lífinu þegar tvær Boeing 747 rákust þar á í flugtaki.
Flugfélögin halda því oft fram,
að flug sé öruggasti ferðamátinn.
Og nokkuð er það, að áætlunarflug
verður æ öruggara. Hafa aldrei
orðið færri slys í áætlunarflugi en
í fyrra, að því er segir í yfirliti um
flugslys sem birtist í brezka
tímaritinu Flight International í
febrúar síðastliðnum.
Alls fórust 440 farþegar í slysum
í áætlunarflugi flugfélaga á árinu
og var það einum færra en fæst
hafði farizt áður, samkvæmt
skýrslum flugmálayfirvalda og
eftir því sem bezt er vitað. Þess er
reyndar að geta hér, að þessi tala
tekur ekki til flugslysa í Sovétríkj-
unum. Mundi hún hækka nokkuð
ef reiknað væri með slysum þar.
Vitað er, að þrjú mikil flugslys, ef
ekki fleiri, urðu í Sovétríkjunum í
fyrra, og m.a. fórst Iljúsjín-18-vél
með öllum sem í henni voru.
Sovézk yfirvöld hafa engar tölur
birt um mannskaðann, en talið er
láta nærri, að einir 110 manns hafi
verið um borð í vélinni.
I fyrrnefndri grein í tímaritinu
Flight er bent á það, að þar eð
umferð í áætlunarflugi með far-
þega aukist stöðugt en slysum
fækki sé ótvírætt að öryggi aukist;
það sé ljóst hvort sem reiknað sé
með „farþegamílum", sem flognar
voru, eða með fjölda flugtaka.
Þrátt fyrir þetta létust 440
farþegar í áætlunarflugi á árinu
Farþegum
fjölgar
— Slgsum
fœkkar
eins og áður sagði. Urðu þau
banaslys með ýmsum hætti. Einn
farþegi lézt um borð í
„júmbó-þotu“, breiðþotu. Það vildi
þannig til, að þrýstingur lækkaði
skyndilega í flugfarrýminu. Var
þetta eina banaslysið í breiðþotu-
flugi í fyrra og telst varla mikið
þar sem fleiri en 730 breiðþotur
eru í umferð.
Á Filippseyjum varð óhugnan-
legt flugslys í mars í fyrra og
munu varla dæmi til annars eins.
Flugstjóri DC-3-vélar, sem var í
leiguflugi, tók skyndilega æði,
þreíf vélbyssu og skaut sjö manns
áður en tókst að afvopna hann.
Mesta flugslys á árinu var slysið
á flugvellinum í Tenerife þá er
tvær Boeing-747-vélar rákust á í
flugtaki. Þar fórust hvorki fleiri
né færri en 578 manns. (Vélarnar
voru báðar í leiguflugi, en dánar-
talan hér að framan tók einungis
til áætlunarflugs flugfélaga).
Annars er greinilegt af skýrsl-
um, að flest slys í áætlunarflugi
verða í flugránum. Mestur mann-
skaði sem orðið hefur í flugráni til
þessa varð í desember síðastliðn-
um. Þá var Boeing-737-vél frá
Malaysíu rænt. Sprenging varð í
vélinni yfir Johoresundi, hún
hrapaði og fórust allir sem um
borð voru 93 manns. Segir í
áðurnefndri grein í Flight Inter-
national, að það sé ljóst, að
„flugfélögin verði að fara að gera
ráð fyrir flugránum rétt eins og
þau gera ráð fyrir vélarbilunum og
öðrum álíka óhöppum, sem fyrir
kunna að koma“.
- ANDREW WILSON.
Misha litli og
móðir hans ged-
lœknirinn
Marina Voikhanskaya er sovézkur
geölæknir og starfaði í 13 ár í
geðsjúkrahúsum í Leningrad, en
fluttist úr landi fyrir premur árum og
býr nú í Bretlandi. Marina átti mikinn
bátt í bví á sínum tíma, að Vestur-
landamönnum varð Ijóst hvernig
sovézkir andófsmenn voru leiknir í
geðsjúkrahúsum.
Marina hafði hvað eftir annað orðið
vitni að bví í sjúkrahúsinu bar sem
hún starfaði, að andófsmenn voru
„gerðir skaðlausir" með sterkum
lyfjum og langvarandi pyntingum,
andlegum sem líkamlegum. Þar kom,
að hún bóttist ekki geta látið bessu
ómótmælt lengur og sagði bað
yfirmönnum sínum. En bað varð til
bess eins, að KGB var tilkynnt um
hana, og fór leyni-
bjónustan bá að gera
henni lífið leitt. Þegar
kom fram á árið 1975
var henni orðið illa
vært, og afréð hún að
flytjast úr landi
ásamt syni sínum,
Misha, og móður
sinni. En pá tóku
yfirvöld til sinna
ráða.
Þannig var, að
Marina haföi skiliö
við mann sinn Ev-
geni árið áöur. Þegar
hún ákvað að flytjast úr landi varð hún
að fá formlegt sambykki hans til Þess
að sonur beirra mætti fara líka. Nefndi
hún bað viö hann nokkru áður en hún
ætlaði aö fara, og lofaði hann að gefa
sambykki sitt. En nokkrum vikum fyrir
brottförina kom babb í bátinn. KGB-
menn höfðu sem sé komið að máli við
Evgeni og fengiö hann til „samvinnu"
viö sig. Var honum bröngvað til aö
neita Marinu um sambykki sitt til að
drengurinn færi úr landi, og síðar til
bess að höföa mál á hendur henni (aö
henni fjarverandi) og krefjast umráða-
réttar yfir drengnum. Ef dæmt hefði
verið í máli pessu og Evgeni fenginn
umráðarétturinn værí nú með öllu
vonlaust, að Misha fengi nokkurn tíma
að fara úr landi. En málinu var frestað
og var paö fyrst og fremst vegna
ákafra mótmæla á Vesturlöndum.
Málinu er Þó ekki lokið; yfirvöldin
kunna að taka bað upp aftur hvenær
sem er. Er bað Ijóst af pví, að Evgeni
er látinn senda drengnum peninga og
heimsækja hann endrum og eíns í
skólann, par sem hann stundar nám.
Evgeni hafði lítið kært sig um son sinn
áður en KGB-menn vöktu upp föður
ást hans með sínum sérstöku aðferö-
um, hann hafði aldrei sent Misha
peninga og pví síður heimsótt hann,
enda mun drengnum svo lítið um
föður sinn gefið að hann neitaði að
tala við hann í skólanum.
Misha býr nú hjá ömmu sinni. Hann
hefur stöku sinnum fengið að tala við
móöur sína í síma, og pau skrifast á.
Misha er greindarpiltur, hneigður til
stærðfræði og skákar, iðkar hokkí í
tómstundum og yrkir Ijóð. Honum
gengur vel í námi, en er ekki vel vært
í skólanum — hann hefur t.d. tvisvar
verið barinn illilega, og er talið aö Þaö
hafi verið að undirlagi KGB. Útlend-
ingar, sem hafa fengið að hitta hann
að máli segja, að hann sé orðinn
nokkuð taugaveikl-
aður og virðist illa
haldinn.
Marina móðir hans
er sovézkum yfir-
völdum mikill Þyrnir í
augum. Hafa Þau
komizt svo að orði
við móður hennar,
ömmu Misha, að hún
sé „fjandmaður ríkis-
ins“. Marina hefur
ekki legið á liði sínu
frá pví, að hún kom
vestur. Hún hefur
verið óbreytandi að
vekja athygli á örlögum andófsmanna
í Sovétríkjunum; fyrir skömmu sat hún
t.d. fjölbjóðlegt ping geðlækna, sem
haldið var á Honolulu, og skýrði Þar
frá meðferöinni sem andófsmenn eru
beittir í geðsjúkrahúsum.
Nú um miöjan febrúar átti Misha
Voikhanskaya afmæli — varö ellefu
ára. Af Því tilefni efndu ýmsir vinir og
samherjar Marinu móður hans til
mótmælastöðu viö sovézka sendiráð-
ið í London. Það er búíð aö safna
undirskriftum á bænaskrár, og bar á
meðal „Bænaskrá barna til drottning-
arinnar", par sem Elísabet Breta-
drottning er beðin aö beita áhrifum
sínum í málinu. Vitað er einnig, aö
brezka ríkisstjórnin er að breifa fyrir
sér um pað, aö Misha verði sleppt úr
landi. En Kremlverjar daufheyrast
enn.
— ANDREW WILSON.
1
Rýmingarsala
ét
30-50% afsláttur
Kuldaúlpur fyrir börn og fullorðna
Skiðajakkar -blússur -úlpur
SPORTVAL
ZETA NORD sklöaskór á kr. 7.800
(áöur kr. 9.800) stæröir 7.5-10
!
LAUGAVEGI 116 — SIMAR 14390 & 26690
mánud- þriöjud.-miövikud-fimmtud.