Morgunblaðið - 02.04.1978, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. APRÍL 1978
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. APRÍL 1978
25
fltaqgmiÞlafeifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Aðalstræti 6. simi 10100.
Aðalstræti 6. simi 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 90 kr. eintakið.
Jóhann Hjálmarsson
skáld benti á það í
ritdómi hér í blaðinu ekki
alls fyrir löngu, að í nýrri bók
um Ungverjaland, sem bóka-
útgáfa Menningarsjóðs hefur
gefið út, sé umsögn um
ungversku byltinguna 1956,
sem gefi afskræmda mynd af
atburðunum, sem þá gerðust.
Það er ekki gott til afspurn-
ar, að útgáfa sem íslenzka
ríkið ber ábyrgð á, skuli
standa fyrir slíkri „land-
kynningu", þar sem reynt er
að afbaka staðreyndir og
einfalda einhver hrikalegustu
átök í síðari tíma sögu, en
aldrei hafa sovézkir komm-
únistar sýnt ofbeldishneigð
sína jafn blákalt og opinskátt
eins og þegar þeir kæfðu
ungversku byltinguna í blóði
sínu.
Gylfi Þ. Gíslason minnist
einnig á þetta í forystugrein
í Alþýðublaðinu 5. febr. sl. og
segir þar m.a.: „Svo sem
kunnugt er hefur bókaútgáfa
Menningarsjóðs, sem er for-
lag íslenzka ríkisins og lýtur
þingkjörinni stjórn, um langt
skeið gefið út merkan bóka-
flokk, Lönd og lýðir, en þar er
fjallað á alþýðlegan hátt um
nálæg og fjarlæg ríki, þjóðir
þeirra, þjóðhætti og sögu.
Nýlega kom út 10. bindi þessa
ritsafns og fjallar fyrri hluti
þess um Ungverjaland, en
hinn síðari um Rúmeníu.
Stjórn bókaútgáfu Menning-
arsjóðs hefur valið til þess að
semja þessa bók Þórunni
Magnúsdóttur, en hún mun
hafa heimsótt þessi lönd sem
þátttakandi í sendinefndum,
sem þangað hafa farið, m.ö.o.
verið þátttakandi í þeirri
starfsemi, sem Arni Berg-
mann hefur réttilega og
skemmtilega nefnt „Delega-
síukerfi", og mun styðja
Alþýðubandalagið heilshug-
ar. Á bls. 160 í bókarhlutan-
um um Ungverjaland segir
svo frá uppreisninni í Ung-
verjalandi haustið 1956, sem
öllum íslendingum er eflaust
í fersku minni: „Haustið 1956
dundi reiðarslagið yfir, þegar
friðsamlegri mótmælagöngu
stúdenta í Budapest var
snúið upp í allsherjar aðför
að miðstöðvum verkalýðs-
samtakanna, skrifstofum
kommúnista og stjórnstöðv-
um ríkisins og bæjarfélag-
anna. Þessir atburðir hófust
í Budapest 23. okt. 1956, en
næstu tvo dagana á undan
höfðu nokkrir kommúnistar
verið myrtir í bæjum suð-
vestan til í landinu. Barist
var á götum Budapest í
nokkra daga, og stjórnin bað
herlið Sovétríkjanna aðstoð-
ar til þess að vinna bug á
gagnbyltingunni."
Ekki þarf að fara um það
mörgum orðum, hvers konar
sagnfræði er hér á ferðinni.
Allir upplýstir íslendingar
vita, hvað þarna átti sér stað,
sem lýst er með fyrrgreind-
um hætti. Það er auðvitað
reginhneyksli, að bókaforlag
íslenzka ríkisins skuli bjóða
þjóðinni upp á sagnfræði af
þessu tagi. Það minnsta, sem
stjórn bókaútgáfunnar getur
gert, er að biðja a.m.k.
viðskiptavini sína afsökunar
á þeim mistökum, sem hér
hafa orðið. En hitt væri
einnig fróðlegt að fá upplýst,
hver í stjórn útgáfunnar
gerði tillögu um að Þórunni
Magnúsdóttur væri falið að
semja þetta rit og hverjir
fjölluðu um handritið, áður
en það var prentað.“
Þetta segir Gylfi Þ. Gísla-
son um Ungverjalandsbók
Menningarsjóðs. Morgun-
blaðið tekur undir það, að
nauðsynlegt sé, að fyrr-
nefndar upplýsingar liggi
fyrir, þ.e. hverjir gerðu til-
lögu um höfund bókarinnar
og hverjir fjölluðu um hand-
ritið, áður en það var prent-
að. Menntamálaráð ætti að
gefa út yfirlýsingu þess efnis,
því að Ungverjalandsbókin er
blettur á Menningarsjóði og
þeim, sem treyst hefur verið
fyrir útgáfu forlagsins.
Við þurfum ekki að hafa
þessi orð fleiri. En þó má
benda á, hvað þeir sögðu
Ungverjarnir, sem komu
landflótta til íslands í bylt-
ingunni og báðu um hæli hér
sem pólitískir flóttamenn.
Höfundi Ungverjalandsbókar
Menningarsjóðs hefur a.m.k.
ekki þótt ástæða til að vitna
í þá. Þó er það hendi næst,
þar sem þeir voru lifandi
sönnun þess ofbeldis, sem
bókarhöfundur forðast að
minnast á eins og heitan
eldinn. Hann hefði kannski
gert það, ef hann hefði
sjálfur hlotið örlög þeirra
landflótta Ungverja, sem
urðu að setjast að hér norður
á íslandi. En lýsing þeirra á
ofbeldi rússneska hersins,
sem barði byltinguna niður
með skriðdrekum og öðrum
nútíma vopnum, var ófögur.
Frásagnir þeirra og annarra
verða hluti af heimssögunni.
Staðreyndirnar eru varð-
veittar víða um heim, hvað
sem kommúnistum líður,
m.a. í íslenzkum dagblöðum
frá þessum tíma. Kannski
væri ástæða til, að Menning-
arsjóður gæfi þessar frásagn-
ir út, næst þegar hann vantar
efni í bókaflokkinn Lönd og
lýði.
Uppreisnin í Ungverjalandi
og Menningarsjóður
Aðalfundur
Krabbameinsfélags
Reykjavíkur:
fræðslustarf
öflugt
Öflugt fræðslustarf
Aðalfundur Krabbameinsfélags
Reykjavíkur var haldinn nýlega.
Formaður félagsins, Gunnlaugur
Snædal dr. med., flutti ársskýrslu
stjórnar og gjaldkeri, Tómas Á.
Jónasson læknir, gerði grein fyrir
reikningum félagsins. Að venju
hafði starfsemi félagsins beinst að
tveimur meginviðfangsefnum,
rekstri happdrættis og fræðslu- og
útgáfustarfsemi. Nær þessi starf-
semi til alls landsins í samvinnu
við Krabbameinsfélag íslands og
með tilstyrk krabbameinsfélaga
úti á landi.
Félagið greiðir árlega til
Krabbameinsfélags íslands helm-
ing nettótekna af rekstri happ-
drættisins og félagsgjöldum. Fram
kom að greiðslan til Krabbameins-
félags Islands nam að þessu sinni
tæplega 7.3 milljónum króna.
Veigamesti þátturinn í fræðslu-
starfi félagsins, og sá sem mesta
athygli vakti, var reykingavarna-
starfið í skólunum. Var það
sérlega mikið í sviðsljósinu í
fyrravetur, einkum vegna hinnar
skeleggu baráttu nemendanna
gegn tóbaksauglýsingum. Mest var
starfið þá í 6. bekk grunnskóla,
einkum á höfuðborgarsvæðinu, og
lauk um vorið með sameiginlegum
baráttufundi þar sem m.a. var
flutt ýmislegt efni úr hópvinnu
nemenda og gerðar voru ályktanir.
Það sem af er þessum vetri
hefur reykingavarnastarfið í skól-
unum verið með svipuðu sniði og
í fyrravetur en þó mun öflugra en
áður í efri bekkjum grunnskólans.
Á tímabilinu milli aðalfunda var á
vegum félagsins farið í 76 skóla,
þar af 41 utan höfuðborgarsvæðis-
ins. Framkvæmdastjóri félagsins
heimsótti alla skólana, suma
margsinnis, og auk þess fóru
læknanemar í suma þeirra. Náði
fræðslustarfið til um það bil 10.000
nemenda á starfsárinu. Af skól-
anna hálfu var samstarfið með
miklum ágætum. Hafa margir
kennarar lagt verulega vinnu af
mörkum, ekki síst í sambandi við
hópstarfið í 6. bekk.
Áuk starfsins í skólunum vann
félagið að ýmsum öðrum þáttum
tóbaksvarna.
Liður í fræðslustarfinu er út-
gáfa blaðsins Takmarks sem er
einkum helgað baráttu unga fólks-
ins gegn reykingum. Ut komu 4
tölublöð á árinu. Síðan í haust
hefur blaðið verið sent nemendum
6., 7. og 8. bekkjar grunnskóla á
öllu landinu. Upplag þess er nú 25
þúsund eintök. Reykjavíkurborg
Gunnlaugur Snædal
og Samstarfsnefnd um reykinga-
varnir veittu hvor um sig hálfrar
milljónar króna styrk á árinu 1977
til fræðslustarfsins og útgáfu
Takmarks.
Af annarri útgáfustarfsemi er
það að segja að bæklingurinn
„Konur og reykingar" hefur verið
prentaður tvívegis, alls 15 þúsund
eintök, og dreift um allt land, m.a.
með aðstoð Kvenfélagasambands
Islands. Verið er að undirbúa
útgáfu nokkurra nýrra bæklinga,
þ.ám. um sjálfskoðun brjósta og
um leghálskrabbamein.
Nú er sérstök nefnd á vegum
Krabbameinsfélags Reykjavíkur
að undirbúa fræðslu í útvarpi og
öðrum fjölmiðlum á hausti kom-
anda um krabbamein og krabba-
meinsvarnir. Lögð verður áhersla
á að kynna framfarir í greiningu
og meðferð sjúkdómsins og góðar
batahorfur sjúklinga ef krabba-
mein finnst á byrjunarstigi.
I Krabbameinsfélagi Reykjavík-
ur voru nú í byrjun árs skráðir
1166 félagar, þar af 558 ævifélag-
ar. Margir gengu í félagið á árinu,
einkum í sambandi við sérstaka
kynningu á félaginu í fyrrasumar.
Stjórn félagsins er óbreytt frá
fyrra ári. Hana skipa dr. Gunn-
laugur Snædal yfirlæknir, formað-
ur, Alda Halldórsdóttir
hjúkrunarfræðingur, Baldvin
Tryggvason sparisjóðsstjóri,
Guðmundur S. Jónsson dósent, Jón
Oddgeir Jónsson fv. framkvæmda-
stjóri, Páll Gíslason yfirlæknir og
Tómas Á. Jónasson læknir. Fram-
kvæmdastjóri félagsins er Þor-
varður Örnólfsson lögfræðingur.
Aðalfundurinn gerði samþykktir
sem fara hér á eftir:
Ályktun ' um krabbameins-
lækningar
Aðalfundur Krabbameinsfélags
Reykjavíkur haldinn 27. febrúar
1978 lýsir ánægju sinni yfir þeim
undirbúningi sem þegar er hafinn
á samhæfingu krabbameinslækn-
inga og eftirliti með krabbameins-
sjúklingum í landinu. Vekur fund-
urinn athygli á þessu nauðsynja-
máli og felur stjórn félagsins að
fylgjast með framvindu þess í
samráði við stjórn Krabbameins-
félags Islands.
Ályktun úm tóbaksmál
Aðalfundur K'-?bbameinsfélags
Reykjavíkur, haldinn 27. febrúar
1978, fagnar þeim árangri sem
náðst hefur í baráttunni gegn
tóbaksreykingum hér á landi og
meðal annars birtist í því að
tóbakssala ÁTVR varð rúmlega
7% minni allt árið 1977 en árið á
undan.
Vafalaust er hér um að ræða
árangur af því mikla fræðslu- og
varnaðarstarfi og þeim áróðri sem
beitt hefur verið að undanförnu í
baráttunni gegn reykingum og
fyrir rétti þeirra sem reykja ekki.
Vill aðalfundur Krabbameins-
félags Reykjavíkur þakka öllum
þeim sem ásamt félaginu hafa átt
hlut að máli. Sérstaklega vill
fundurinn þakka skólunum, Sam-
starfsnefnd um reykingavarnir,
Islenska bindindisfélaginu og
Sjónvarpinu fyrir mikilvægt fram-
lag sem þessir aðilar hafa innt af
hendi, hver á sínu sviði.
Aðalfundurinn leggur áherslu á
nauðsyn þess að efla enn mark
vissa baráttu gegn reykingum, þar
sem saman fer skipuleg fræðsla í
skólum, áróður í fjölmiðlum,
aðstoð við þá sem vilja hætta að
reykja og auknar skorður við
reykingum á almannafæri.
Væntir fundurinn að með því
mótí geti þjóðin á tiltölulega
skömmum tíma komist nálægt því
marki sem felst í kjörorði unga
fólksins: Reyklaust land.
Sumaráætl-
un Flugleiða
í gildi í gær
SUMARÁÆTLUN millilandaflugs
Flugleiöa, Þ.e. Flugfélags íslands,
Loftleiöa og Air Bahama, gekk í gildi
í gær 1. apríl. Meö tilkomu sumar-
áætlunarinnar fjölgar áfangastööum
og ferðum, og pegar áætlunín hefur
aö fullu tekið gildi veröur ferðum
hagað sem hér segir:
Til Chicago veröur flogið sex sinnum
í viku, þ.e. alla daga nema laugardaga.
Til New York verður flogið 13 sinnum
í viku, tvær terðir á dag alia daga
nema miðvikudaga, þá er ein ferð.
Ferðatíðni vestur um haf verður því 19
flug á viku, einni ferö fleiri en í
fyrrasumar. Til Luxemborgar verða 19
flug á viku, þ.e. tvö flug á fimmtudög-
um og sunnudögum, en þrjú aðra daga
vikunnar. Til Kaupmannahafnar verða
12 flug á viku, til Osló verða fimm flug
á viku, til Stokkhólms fjögur flug, til
London fimm flug og til Glasgow fjögur
flug. Þá er flogin ein ferð í viku til
Dusseldorf, Parísar, Gautaborgar og
Frankfurt. Til Færeyja veröur flogið
þrisvar í viku og til Kulusuk eru áætluð
50 flug á tímabilinu frá 9. júní til 8.
september. Til Narssarssuaq á Vest-
ur-Grænlandi verður eitt áætlunarflug
í viku, á fimmtudögum.
Áætlunarflug International Air
Bahama milli Nassau og Luxemborgar
verður meö sama sniði og í fyrrasum-
ar. Flognar veröa fjórar ferðir í viku, á
mánudögum, miövikudögum, föstu-
dögum og laugardögum.
Til Atlantshafsflugsins verða fimm
DC-8-63 þotur í förum, en einnig munu
þær fljúga þrjár ferðir til Norðurlanda,
svo og eina ferð í viku til Glasgow og
London. Annað flug til meginlands
Evrópu svo og til Bretlands verður
framkvæmt með tveim Boeing-727
þotum, en Færeyjaflug og flug til
Kulusuk með Fokker Friendship. Þá
verður vikulegt flug til Narssarssuaq
framkvæmt með Boeing-727 þotu.
Þá verður nú í fyrsta sinn í
sumaráætlun gert ráð fyrir vöru-
flutningaflugi milli Keflavíkur og Kaup-
mannahafnar. Farið verður eitt flug á
viku fyrstu tvo mánuði áætlunarinnar,
en á haustmánuðunum og til loka
sumaráætlunar verða tvö flug í viku.
| Reykjavíkurbréf
Laugardagur 1. apríl
Land bókarinnar
Ben Gurion sagði á Þingvöllum,
þegar hann var hér í opinberri
heimsókn: „ísrael er land bókar-
innar, en Island er land bókanna."
Þessi orð minna okkur á skyldurn-
ar við fornan arf, kröfuna um
skilyrðislausa varðveizlu hans og
endurnýjun, en jafnframt skulum
við gera okkur grein fyrir því, að
bókin á undir högg að sækja á
íslandi og við höfum ekki ýtt undir
hana í harðri samkeppni við aðra
fjölmiðlun, eins og efni standa til.
Það var engin tilviljun, að Ben
Gurion nefndi einmitt bókina,
þegar hann á áhrifamikilli stund
vildi minna á þann helgasta arf,
sem íslenzka þjóðin hefur eignazt,
og þá ekki síður með hverjum
hætti hún hefur orðið öðrum
þjóðum íhugunarefni, smæð henn-
ar og fjarlægð landsins frá um-
heiminum aqnars vegar, en á hinn
bóginn erindi íslenzkra bókmennta
við heimsmenninguna. Þrátt fyrir
veraldlega örbirgð og kúgun, sem
m.a. hafði í för með sér yfirgengi-
legan vesældóm alþýðu manna hér
á landi í gegnum margar myrkar
aldir, hélt þetta fólk tryggð við
andleg verðmæti og nærðist raun-
ar á bókinni, sögum, fróðleik og
Ijóðum meðþeim hætti aðeinstakt
mun verá í allri sögu heimsins.
Ben Gurion var áreiðanlega að
minna á þessar sögulegu og
örlagaríku st.aðreyndir, þegar
hann stóð á helgum stöðum og
rifjaði upp þá atburði, sem helztir
hafa þótt í langri sögu lítillar
þjóðar. En hann sýndi okkur
jafnframt fram á, hvað það er,
sem við eigum sameiginlegt með
annarri lítilli þjóð, ísraeismönn-
um, og hvernig hún lifði einnig af
með því að halda tryggð við
boðskap bókar, sem hefur átt
meira erindi við íslenzku þjóðina
— og raunar heiminn — en nokkur
bók önnur innlend eða útlend,
Biblíuna. Að þessu er hollt að
hyggja.
Þakkarskuld
Reykjavíkurborg hefur sýnt
þann myndarskap að láta teikna
glæsilegt borgarbókasafn, sem
verður næsta viðfangsefni þeirrar
menningarlegu uppbyggingar, sem
á sér stað í höfuðborginni. Borgar-
leikhús fékk forgang, eins og
kunnugt er, og borgarstjórn ákvað
að hefjast handa við byggingu
leikhússins. En væntanlega verður
þess ekki langt að bíða, að
borgarbókasafnið verði reist, svo
brýnt verkefni sem það er og svo
mikil sem sú skuld er, sem
Reykjavíkurborg stendur í við þá,
sem hafa varðveitt íslenzka tungu
með ritun bóka, tengt öld við aðra.
Þjóðarbókhlaða
— þjóðskjalasafn
Eitt helzta verkefni þjóðhátíðar
var bygging þjóðarbókhlöðu, eins
og kunnugt er. Alþingi íslendinga
ákvað, að ósk þjóðhátíðarnefndar,
að þjóðin skyldi gegna skyldu sinni
við sjálfa sig og menningu sína
með því að reisa mikla og glæsi-
lega þjóðarbókhlöðu í höfuðborg-
inni í tilefni 1100 ára afmælis
Islandsbyggðar og minna þannig á
mikilvægi bókarinnar fyrr og nú.
Þó að samkeppnin sé orðin hörð
vegna tækni og nýrra fjölmiðla,
getur þó ekkert komið í stað
bókarinnar, það veit hver lifandi
maður; ekki frekar en aðrir
atvinnuvegir geta komið í stað
sjávarútvegs, hversu mikilvægir
sem þeir eru eða verða. Þó að
dráttur hafi orðið á því, að hafizt
yrði handa um byggingu þjóðar-
bókhlöðunnar, hefur skóflustung-
an nú verið tekin og ber að fagna
því. Hálfnað er verk þá hafið er.
Við sjáum nú fyrir endann á
þjóðþrifamáli.
Það er athyglisvert, að dráttur-
inn á byggingu þjóðarbókhlöðu
hefur ekki einungis komið niður á
bókasöfnum í Reykjavík, heldur
einnig þjóðskjalasafninu, sem býr
við svo þröng húsakynni, að ekki
er vansalaust, svo merku hlutverki
sem þessi stofnun hefur gegnt og
mun gera um ókomna framtíð. I
samtölum við starfsmenn Þjóð-
skjalasafns íslands, sem birtist í
Morgunblaðinu fyrir nokkru, eru
ágætar upplýsingar um stöðu þess.
Bjarni Vilhjálmsson þjóðskjala-
vörður lýsti m.a. þeim dýrgripum,
sem safnið geymir, en Áðalgeir
Kristjánsson, fyrsti skjalavörður
safnsins, minnti á, að enda þótt
þjóðskjalasafnið fengi öll húsa-
kynni Landsbókasafnsins við
Hverfisgötuna, yrði það ekki nóg
og væri nauðsynlegt að tryggja
þjóðskjalasafninu miklu betra
húsnæði til frambúöar. Nú er
þjóðskjalasafnið hvorki meira né
minna en á fjórum stöðum og sjá
allir, að við slíkt er ekki hægt að
una til frambúðar. Aðalgeir segir
m.a.: „Safnhúsið allt rúmar nálægt
12.000 hillumetra. Það yrði þá um
helmings viðbót sem við fengjum,
þegar landsbókasafnið fer, ef tekið
er tillit til þess magns, sem við
höfum nú. En hver veit, hvenær
þetta verður? Eitt af því, sem gerir
þetta svo erfitt, er að þjóðarbók-
hlaðan hefst ekki af stað. Sá
seinagangur heldur öllum í úlfa-
kreppu: landsbókasafninu, há-
skólabókasafninu og svo þjóð-
skjalasafninu ekki sízt...“ Því
miður mun það vera staðreynd, að
alls kyns skjöl, og þau sum afar
merk, eru geymd í niðurníddu
húsnæði hingað og þangað vegna
þess að við höfum ekki látið svo
lítið að sýna þjóðarsögunni þá
virðingu, sem hún á skilið. Þjóð,
sem leggur ekki rækt við eigin
sögu. flosnar upp fyrr en síðar.
En vonandi verður bygging
þjóðarbókhlöðu til að ýta við
mönnum, leiða hugann að verð-
mætum, sem eru hafin yfir dægur-
þrasið.
Sermon
um fréttir
Hér í Reykjavíkurbréfi hefur
einatt verið fjallað um fjölmiðla
og blaðamennsku og þá einkum í
tilefni af einhverju, sem upp hefur
komið. Að vísu er því ekki að
heilsa nú, en þó ættí ekki að vera
út í hött, þó að við klykktum út
með dálítilli tilvitnun í grein eftir
Árna Bergmann, sem hann skrif-
aði nýlega í blað sitt undir
fyrirsögninni Lítill sermon um
góðar fréttir og vondar. Þar hefur
hann gert nokkra úttekt á góðum
fréttum og vondum í íslenzkum
dagblöðum. Hann segir að blöðin
skammi alla og allir skammi
blöðin og má það til sanns vegar
færa. Svo heldur hann áfram: „Ég
er óánægður með dagblöðin, sagði
ungur útlendingur við mig á
dögunum. Þið birtið helst ekkert
nema neikvæðar fregnir um eitt-
hvað það, sem magnar ótta fólks-
ins, fjölgar áhyggjum þess, heldur
fyrir því vöku eða eitthvað það,
sem kitlar vonda forvitni um
ógæfu annarra. Er það nema von,
sagði hann, að menn séu geðillir og
bölsýnir? Enginn tekur eftir því,
að það er mikið um framfarir í
heiminum, sjáðu bara hvað miklu
fleiri njóta menntunar en áður,
eða allar þessar stórfenglegu
framfarir í læknavísindum. Þið
eruð ekki að segja frá slíkum
hlutum, ekki þá nema í einhvers
konar uppfyllingarskyni.
Sjálfur var hann fæddur í
fátækrahverfi, en lagði nú stund á
göfug vísindi og hafði m.a. unnið
talsvert í þriðja heiminum.“
Auðvitað hefur þessi maður
ýmislegt til síns máls, því miður.
Blöðin og fjölmiðlarnir velta sér
upp úr ógæfu annarra. Það er rétt.
Á það hefur verið minnzt áður hér
í Reykjavíkurbréfi og ættu þeir,
sem helzt hafa magnað þessa
tegund „blaðamennsku", að íhuga
nú málið og athuga, hvort við
höfum ekki gengið feti of langt í
þessum efnum. Hitt er svo annað
mál, að blöðin verða því miður að
segja frá vondum og válegum
tíðindum, því að þau eru oftast
meiri fréttir en hinar jákvæðu,
góðu fréttirnar, þó að góð blöð
reyni eftir megni að fylgjast eins
vel með þeim eins og slæmu
fréttunum. Það hefur t.a.m. verið
sagt, að það sé ekki frétt, ef
hundur bítur mann, en aftur á
móti sé það frétt, ef maður bítur
hund. Hér fer þessi samanburður
í raun og veru úr skorðum, því að
það þarf ekki að vera vond frétt,
þó maður bíti hund; það er afar
ósennilegt, að hann geti sært
hundinn illa, en aftur á móti getur
hundur bitið fólk' þannig, að það
stórslasist. Það er ekki frétt, ef
einhver gengur yfir götu, en ef
hann er keyrður niður, slasast eða
deyr, þá er það frétt. Þannig má
lengi telja. Heimurinn fer ekki
batnandi. Við heyrum dag hvern
talað um ofbeldi, morð, hryðju-
verk, styrjaldir, limlestingar,
handtökur o.s.frv. Að sjálfsögðu
bera blöðin keim af þessum
óhugnaði og það er að vísu því
miður rétt, að því meiri sem
óhugnaðurinn er, því betur seljast
blöðin. En svo er ekki síður margt
uppbyggilegt í blöðunum, margvís-
legur fróðleikur, ýmislegt jákvætt
úr mannlífinu, merkir listavið-
burðir, fréttir um uppgötvanir í
læknisfræði, mikilvægir atburðir á
menningarsviði og þar fram eftir
götunum. Og þá er ekki sízt ástæða
til að minnast á samtöl við fólk,
sem hefur eitthvað jákvætt og
skemmtilegt fram að færa, eða þá
getur sagt frá mikilsverðri
reynslu, greinar um merkilegt fólk
bæði lífs og liðið, o.s.frv. Éri —
dagblöð verða aldrei annað en
spegilmynd af samtímanum. Þau
segja frá því, sem gerist, en ekki
hinu sem ætti að gerast.
En hvað segir Árni Bergmann
um þessar góðu og vondu fréttir?
Hann segir: „Lesendur geta reynd-
ar sagt sér það sjálfir, að íslenzk
dagblöð muni lenda einhvers
staðar mitt á milli þeifrar blaða-
ménnsku, sem selur skelfingar og
stórslys, og þeirrar, sem hlífir
leSendum (og stjórnvöldum) sem
mest við óþægilegum fregnum ...
Flokkun þessi bendir til þess, að
Morgunhlaðið og Þjóðviljinn fylgi
nokkuð svipuðu munstri. Af inn-
lendu fréttaefni sýndist 48%
hlutlaust í Morgunblaðinu, 32%
neikvætt og 20% jákvætt. í
Þjóðviljanum voru um 40% hlut-
laust, 32% neikvætt og 28%
jákvætt efni...“
Þannig getum við áreiðanlega
unað sæmilega við okkar hlut,
a.m.k. ef miðað er við þau blöð,
sem mest seljast á erlendum
markaði. Og „hasarblöðin" hér eru
sem betur fer aðeins vasaútgáfa af
því hrikalega sorpi, sem boðið er
upp á út um allar trissur. Sem
betur fer er minna selt af mann-
orðsskemmdum í okkar litla þjóð-
félagi en víðast annars. En við
skulum ekki ofmetnast, heldur
íhuga hættuna sem við blasir í
þessum efnum. Gula pressan sækir
á. Miskunnarleysið er i sókn.