Morgunblaðið - 07.05.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1978
13
Birgir ísL Gunnarsson,
borgarstjóri;
Oft heyrist því fleygt, að
grundvallarstefnur í stjórnmál-
um skipti litlu máli í meðferð
sveitarstjórnarmála. Ágrein-
ingsmálin séu fá og það sem
mestu máli skipti sé að fá
duglega og góða menn til starfa
í sveitarstjórnum, en það sé ekki
aðalatriðið úr hvaða stjórn-
málaflokki þeir séu.
Þetta er mikill misskilningur.
Lífsskoðanir manna og grund-
vallarstefnur í stjórnmálum eru
mjög mikilvægar í meðferð
sveitarstjórnarmála. Enginn
vafi er á því, að sjálfstæðis-
stefnan, sem leggur megin-
áherzlu á framtak og frumkvæði
einstaklingsins, á einn mestan
þátt í þeirri öru þróun og
uppbyggingu, sem orðið hefur í
Reykjavík. Með því að örva
borgarbúa til framtaks, bæði á
sviði atvinnumála og hvers
konar félagsmála, hefur verið
leyst úr læðingi afl, sem hefur
skilað sér til góðra verka í þágu
allra borgarbúa. Ákvarðanir
borgarstjórnar t.d. í skipulags-
málum hafa mótast af þessum
grundvallarstkoðunum okkar
sjálfstæðismanna.
Hins vegar er það merkilegt
að athuga, að mjög sjaldan
hefur verið verulegur ágreining-
ur í borgarstjórn um þessi
meginstefnumið. Jafnvel borg-
arfulltrúar Alþýðubandalagsins
hafa til skamms tíma greitt
atkvæði með þeim meginákvörð-
unum, sem teknar hafa verið í
skipulagsmálum. Þannig
greiddu borgarfulltrúar Alþýðu-
bandalagsins atkvæði með aðal-
skipulagi Reykjavíkur, sem
samþykkt var í borgarstjórn
1965. Þó byggði það skipulag á
þeim meginsjónarmiðuín, að
einkaeignarréttur væri áfram
alls ráðandi í byggingu íbúðar-
húsnæðis og að greiða ætti fyrir
umferð einkabílsins.
Nú hefur Alþýðubandalagið
breytt um stefnu og baráttuað-
ferðir í borgarstjórn. Nú er
megináherzla lögð á sósíalisma,
bæði í atvinnumálum og skipu-
lagsmálum. Um þau mál er
grundvallar ágreiningur nú í
borgarstjórn milli sjálfstæðis-
manna og Alþýðubandalags-
manna. Tillögur Alþýðubanda-
lagsins í atvinnumálum og
afstaða þeirra til atvinnumála-
tillagnanna, sem ég flutti í
borgarstjórn, mótast af furðu-
legum fjandskap gegn atvinnu-
rekstri einstaklinga og félags-
samtaka þeirra í borginni. Á
engan hátt má styðja eða
styrkja framtak einstaklinga,
jafnvel ekki á óbeinan hátt, að
mati Alþýðubandalagsins. Allar
aðgerðir borgarinnar eiga að
beinast að því að reyra atvinnu-
lífið í fjötra sósíalisma og
skrifstofumennsku.
I skipulagsmálum hefur Al-
þýðubandalagið einnig algjöra
sérstöðu. í öllum meginþáttum
Aðalskipulagsins hafa þeir uppi
sérskoðanir. Að því er aðal-
gatnakerfið snertir er einkabíll-
inn þeim þyrnir í augum; þeir
vilja með óbeinum aðgérðum
hefta notkun hans og eru
þeirrar óraunsæju trúar, að öll
umferðarvandamál megi leysa
með almenningsvögnum. Þeir
vilja ekki undirbúa ný byggða-
hverfi innan borgarmarka
Reykjavikur, heldur vilja vísa
Reykvíkingum á að byggja i
Kópavogi eða Garðabæ og vilja
koma því í framkvæmd með
einhverjum óljósum hugmynd-
um um að aukið samstarf
þessara sveitarfélaga. Þeir eru
jafnframt á móti endurnýjun
eldri hverfa, vilja ekki auka
athafna- og atvinnumöguleika í
gömlu hverfunum, og öll þeirra
stefna í þeim málum er stefna
stöðnunar og hægfara dauða
þessara hverfa. Yfir vötnunum
svífur óraunsæ skipulagsróman-
tík nýútskrifaðra arkitekta, sem
hafa numið sina speki í útlönd-
um.
Um stefnu hinna minnihluta-
flokkanna, þ.e. Framsóknar- og
Alþýðuflokksins, er það að
segja, að þeir hafa ýmist greitt
atkvæði með stefnu okkar sjálf-
stæðismanna eða reynt að móta
eigin stefnu, sem oftast hefur
hvorki verið fugl né fiskur.
En hvernig stendur á þessu?
Hvers vegna hafa grundvallar-
línur stjórnmálanna nú skýrst
svo mjög í borgarstjórn? Hvers
vegna hefur Alþýðubandalagið
svo mjög breytt um stefnu? Því
skal ég reyna að svara. Alþýðu-
bandalagið hefur lengst af verið
flokkur, sem reynt hefur að
standa báðum fótum í verka-
lýðshreyfingunni. Innan Al-
þýðubandalagsins höfðu verka-
lýðsleiðtogar flokksins lengst af
þau Völd, sem þeir vildu. For-
ystumenn flokksins í borgar-
stjórn voru menn, sem litu
raunsæjum augum á viðfangs-
efni líðandi stundar. Maður eins
og t.d. Guðmundur Vigfússon
sem um langt árabil leiddi
Alþýðubandalagið í borgar-
stjórn, stóð báöum fótum á
jörðinni. Hann skildi, að það var
ekki skynsamlegt að hefja bar-
áttu gegn einkaframtakinu í
Reykjavik, né þeirri megin-
stefnu, sem fylgt var í skipu-
lagsmálum. Sama má t.d. segja
um Alþýðubandalagsmennina á
Neskaupstað, en hvergi er fé-
lagsform einkaatvinnureksturs-
ins haft í meiri heiðri en þar.
Nú er öldin önnur í Alþýðu-
bandalaginu. Nú fer grimmileg
valdabarátta fram innan þess.
Nýmenntamennirnir hafa náð
undirtökum. Tengslin við verka-
lýðshreyfinguna og hið daglega
líf fólksins í landinu hefur
rofnað. Að vísu eru verkalýðs-
mennirnir nú að gera einhverja
tilraun til að rétta hlut sinn,
sbr. framboðserfiðleikana til
Alþingis, en þess sér ekki stað
í borgarstjórn. Þar ráða ný-
menntamennirnir. Jafnvel þeir
forystumenn Alþýðubandalags-
ins í borgarstjórn, sem vegna
uppruna síns ættu aö hafa
tengsl við hina raunsæju verka-
lýðsmenn, hafa glatað þeim
tengslum. Þeir hafa gefist upp
fyrir ágangi nýmenntamann-
anna og láta þá ráða ferðinni.
Þessi dans í Alþýðubandalaginu
hefur speglast í borgarstjórn í
annars konar pólitískum
átökum, en þar hafa lengi átt
sér stað. I þeim átökum hafa
borgarfulltrúar Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins
verið ráðvilltir. Þessi átök í
borgarstjórn hafa þó leitt í ljós,
að grundvallarágreiningur er
innb.vröis meðal minnihluta-
flokkanna. Sameiginlega keppa
þeir örugglega að meirihluta, þó
að herbragðið sé nú það að láta
sem Sjálfstæðisflokkurinn sé
öruggur. Ljóst er þó af framan-
sögðu, að þegar tii lengdar lætur
verður hver höndin uppi á móti
annarri.
Eitt er og víst. I hinum nýja
meirihluta, sem Alþýðubanda-
lag, Framsókn og Alþýðuflokkur
keppa að, þar ætlar Alþýðu-
bandalagið sér alla forystu. Þeir
eru nú stærsti minnihlutaflokk-
urinn og allt bendir til, að svo
verði áfram. Kommúnistar
munu því ætla sér næsta borg-
arstjóra í Reykjavík, og þeir
ætla sér að koma á sósíalisma í
sem flestum greinum, þar sem
borgarstjórn getur haft áhrif.
Margt bendir til, að þeim myndi
takast það. Frekja þeirra og
ofstæki er slíkt, að ekkert er
líklegra, en að hinir prúðu en
ráðvilltu borgarfulltrúar Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks
létu undan til að halda friðinn
og til að láta fólk halda a.m.k.
fyrst í stað, að þessir þrír
flokkar gætu í raun unnið
saman. Hætt er þó við, að allt
glutraðist niður á miðri leið og
innbyrðis barátta og ágreining-
ur sæi dagsins ljós, áður en
langt um liði.
Reykvíkingar þurfa nú næstu
vikur, þegar herlúðrar verða
blásnir í baráttunni um borgar-
stjórn, að hugleiða, hvað tæki
við, ef sjálfstæðismenn misstu
meirihluta í borgarstjórn. I
kosningum getur allt gerzt og
því fer fjarri, að sjálfstæðis-
menn séu öruggir með að halda
meirihluta sínum i borgar-
stjórninni. En hvað tekur þá
við? Hugsið um það, Reykvík-
ingar.
Hvad tæki við?