Morgunblaðið - 16.06.1978, Síða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1978
Ný frimerki 21. þ.m.
Póst- og símamálastofnunin
hefur fyrir nokkru sent út
tilkynningu um næstu frí-
merkjaútgáfu sína. Eru það tvö
frímerki, sem koma út næsta
miðvikudag af því tilefni, að á
þessu ári eru liðin 50 ár, síðan
reglubundhar innanlandsflug-
ferðir hófust með farþega og
póst frá Reykjavík til nokkurra
stærstu staða á landinu. Hófust
þessar ferðir 4. júní, og var þá
farið til Akureyrar með við-
komu á ísafirði og Siglufirði.
Nokkrum dögum síðar hófust
einnig ferðir tii Stykkishólms og
Vestmannaeyja. Til þessara
ferða voru teknar á leigu tvær
sjóflugvélar frá Deutsche Luft-
hansa, og stýrðu þeim þýzkir
flugmenn. Fyrstu íslenzku flug-
mennirnir tóku svo við á árun-
um 1930 og 1931, en það ár varð
hið síðasta í þessari annarri
tilraun til að koma á flugsam-
göngum á Islandi. Fyrsta til-
raunin var gerð árið 1919, og
þess var minnzt árið 1959 með
útgáfu tveggja frímerkja, svo
sem menn muna.
Þegar flugferðir hófust árið
1928, var gerður samningur
milli Flugfélags íslands og
íslenzku póststjórnarinnar um
póstflutninga. Skyldi hið nýja
flugfélag taka allt að 50 kg af
pósti fimm daga í viku. Fyrir
sendingar, sem sendar voru
loftleiðis, var tekið auk venju-
legs burðargjalds viðbótargjald,
10 aurar, undir almennt bréf.
Var þess vegna gefið út sérstakt
flugfrímerki árið 1928, hið
fyrsta á íslandi. Til þess var
notað 10 aura frímerki úr seríu
Kristjáns X., sem út hafði komið
árið 1920. Var það yfirprentað
með mynd af flugvél, svo sem
sjá má með þessum línum. Árið
í ga‘r voru í Rcykjavíkurhöfn
tvær skútur með undin segl.
iinnur frá Noregi og hin frá
írlandi. en það er að verða
nokkuð vinsæl íþrótt að sigla á
skútum yfir Atlantshafið frá
meginlandi Evrópu. Blaða-
manni var boðið um horð í
norsku skútuna „Bonny". en
skipverjar eru tveir. Asbjörn
Aaström eigandi hennar og
Arnodd Söe líffræðinemi. báðir
frá bamurn Steinkjer í Þránd-
heimsfirði.
Þeir lögðu upp frá Noregi 20.
maí og sigldu til Shetlandseyja,
til Færeyja og þaðan til VeSt-
mannaeyja og stigu þar á land
á föstudag. „Þvílíkt veður sem
við fengum á leiðinni frá Fær-
eyjum. Við villtumst af leið, en
gátum leiðrétt stefnuna við
suð-austurhorn landsins og
sigldum síðan í þoku og slag-
\ iðri þar til klettarnir í Vest-
eftir var 50 aura verðgildi úr
svonefndri Tveggja kónga út-
gáfu frá 1907 yfirprentað á
sama hátt og notað á flugpóst.
Að þessu sinni gefur Póst- og
símamálastofnunin út frímerki,
sem sýna þróun síðustu fimmtíu
ára í flugsögu íslendinga
innanlands. A öðru frímerkj-
anna, sem er að verðgildi 100
krónur, er mynd af þeirri
flugvélategund, Fokker Friend-
ship, sem nú er notuð á flugleið-
um hér á landi. Á lægra
verðgildinu, 60 krónum, er hins
vegar mynd af þeirri gerð, sem
notuð var fyrir hálfri öld,
Junkers. Enn fremur er á því
merki mynd af dr. Alexander
Jóhannessyni prófessor, en
hann var mikill áhugamaður um
flugferðir og einn af stofnendum
Fiugfélags Islands og fyrsti
formaður þess og framkvæmd-
arstjóri til ársins 1931. Voru
einmitt fyrir tilstilli hans hafn-
ar reglubundnir póst- og far-
þegaflutningar á Islandi. Er því
verðskuldað og vel við hæfi, að
mynd Alexanders prófessors
skuli birt á frímerki með
þessum fyrstu farkostum í lofti
innanlands. Annars var hann
kennari í málfræði við Háskóla
Islands um langt skeið, og þar
kynntist ég honum fyrst. Áuk
þess var hann frumkvöðull í
byggingarmálum Háskóla ís-
lands, enda þrívegis rektor
skólans. Að dr. Alexander
Jóhannessyni sópaði, hvar sem
hann fór, og aldrei ríkti logn-
molla í kringum hann. Hann
lézt árið 1965, 77 ára að aldri.
Þessi nýju frímerki eru prent-
uð með svonefndri sólprentun-
araðferð í Sviss eins og mörg
önnur íslenzk frímerki síðustu
20 árin. Teikningu þeirra gerði
Þröstur Magnússon. Þau eru
sögð marglit, en ekki hef ég enn
litið þau augum. Eg hef hins
vegar svo oft áður lýst þeirri
skoðun minni, að þessi prentun
henti alls ekki þessari gerð
frímerkja eða mótífi, ef mér
leyfist að nota það orð, að ég á
ekki von á neinu sérstöku í
mannaeyjum birtust í 10 mílna
fjarlægð." Þannig lýsti Aaström
komunni að landinu en landsýn
höfðu þeir enga.
Ætlun þeirra félaga var sú að
sigla í kringum landið en nú
hefur þeim snúist hugur og ætla
þeir sömu siglingaleið til baka
til heimalandsins. Aaström sem
stundar verzlunarrekstur hefur
í fjölda ára eytt frístundum
sínum í siglingar og hefur lengi
haft í hyggju að reyna ferð til
íslands á skútu. Undirbúningur-
inn að ferðinni var mikill. Þeir
höfðu m.a. samband við fólk sem
hingað hefur siglt en það hafa
um tíu manns gert undanfarin
ár. Að sögn þeirra var undirbún-
ingurinn nokkuð vandasamur,
skútan grandskoðuð, kort gerð,
ferðaáætlanir vandlega undir-
búnar og staðhættir og kannaðir
rækilega. Allir varahlutir eru til
þessu sambandi. Þá held ég, að
íslenzka Póst- og símamála-
stofnunin ætti stöku sinnum að
leita annað um gerð merkja
sinna en til auglýsingateiknara.
Hygg ég, að margir frímerkja-
safnarar séu hér sama sinnis og
ég.
Frímerkjaupp-
boð Hlekks
sf. 13. maí sl.
í þætti í apríl sl. var nokkuð
greint frá uppboði því, sem hið
nýja uppboðsfyrirtæki, Hlekknr
sf., hafði auglýst á Hótel Loft-
leiðum 13. maí. Uppboðið fór
fram á boðuðum tíma og fór í
alla staði vel úr hendi. Ekki var
það samt eins fjölsótt og sum
uppboð Félags frímerkjasafnara
hafa verið. Er ekki ósennilegt,
að laugardagur fyrir hvítasunnu
hafi dregið eitthvað úr, því að
búast má við, að margur safnar-
inn hafi lagt leið sína úr
borginni um þá helgi, sem og
aðrir borgarbúar. Ekki hafði
þetta samt áhrif á boðin, því að
þau voru mörg mjög „lífleg“ og
trúlega sum langt að komin.
Ekki neita ég því, að ég hefði
kosið ýmislegt á annan veg í
framkvæmd þessa uppboðs og
þá helzt það, að gert hefði verið
hlé á, svo að menn hefðu getað
teygt úr sér og fengið sér
hressingu um leið. Þannig hefur
þetta verið á uppboðum F.F. og
mælzt vel fyrir. Hins vegar gekk
uppboðshaldarinn, Hálfdan
Helgason, svo rösklega til verks,
að hann lauk við að bjóða upp
rúm 300 númer á tveimur
klukkustundum. Gafst þess
vegna tæplega tóm til að gera
hlé á. Ég hef samt ástæðu til að
ætla, að hlé verði gert í miðju
næsta uppboðs Hlekks sf. í
október nk., og því munu áreið-
anlega flestir gestir fagna.
Annað er það, sem ég hefði
viljað hafa öðruvísi en gert var
á uppboðinu. Það er, að upp-
boðshaldari hefði haldið uppi
efni því, sem hann bauð hverju
sinni. Vel má vera, að hér ráði
einkum vanafesta hjá mér, því
að þessi háttur hefur verið
hafður á öllum uppboðum F.F.
og eins á þeim fjölmörgu bóka-
uppboðum, sem ég hef sótt um
árabil. Hinu neita ég ekki, að
slíkt tefur framkvæmd uppboðs-
ins og dregur það á langinn. Er
reiðu um borð í skútunni, ef
eitthvað kynni að fara úrskeiðis
en þeir hafa aflað sér þekkingar
til viðgerða ef til kæmi. Björg-
unar- og sjúkraútbúnaður er
fulikominn, radar, djúpmælir og
fl., og allar upplýsingar og
staðarákvarðanir hafa þeir
rækilega fært í bækur.
I ferðinni vakti hvor um sig í
sex tíma í einu, en þegar gengið
er til hvílu á rúmsjó, gera þeir
allar nauðsynlegar varúðarráð-
stafanir eins og það að hafa
björgunarvesti og línu í seiling-
arfjarlægð frá rúminu. „Ef
maður fellur útbyrðis á rúmsjó,
er hann þar með næsta vonlaus
um björgun ef veður er slæmt.
Ég tek siglingarnar fram yfir
það að eiga bíl, enda er það
ólýsanleg tilfinning að vera einn
á siglingu á sjó. Áhætta og
erfiðleikar er .að segja má hluti
af þeirri ánægju að sigla og
ferðin hingað hefur verið óborg-
ekki ólíklegt, að einmitt þetta
atriði hafi ráðið einhverju um
þá breytingu, sem þér var gerð
á. En munar svo miklu um einn
klukkutíma eða svo, að það
borgi sig að víkja hér frá
gamalli hefð okkar?
Að þessu mæltu vil ég fara
nokkrum orðum um sjálft upp-
boðið, en það markar vissulega
tímamót meðal íslenzkra frí-
merkjasafnara, bæði til góðs og
einnig til hins lakara, ef svo má
að orði komast. Á ég þá einkum
við það, að nú verðum við hér
heima að keppa við stærri
markað en áður. Má þá búast við
auknu kapphlaupi um ákveðna
hluti og þá ekki sízt, þegar
erlendir safnarar bætast í hóp-
inn og geta leyft sér að bjóða
betur í sumt, þar eð þeir sleppa
við 20% söluskattinn margum-
talaða — og illræmda, sem
innlendir safnarar verða ævin-
lega að taka tillit til.
Ég lét í ljós það hugboð mitt,
er ég sagði frá þessu væntanlega
fyrsta uppboði Hlekks sf., að
áhugi erlendra safnara kynni að
verða meiri en Hlekks-menn
gerðu ráð fyrir. Þetta hugboð
mitt reyndist rétt, því að mér er
Frimerki
eftir JÓN AÐAL-
STEIN JÓNSSON
nú sagt, að rúmlega 80% af
byrjunarboðum hafi komið fram
skriflega og þá sennilega
bróðurparturinn erlendis frá.
Mátti þegar í upphafi merkja
mikinn áhuga á margs konar
efni, því að byrjunar- eða
upphafsboðin, sem uppboðsgest-
ir urðu að glíma við, reyndust
mun hærri en í skránni stóð.
Tilkynnti uppboðshaldari, að
hvert boð hæfist á lægsta
skriflega boði, sem borizt hefði.
Hér var þá kominn fram greini-
legur árangur af því, hversu
snemma uppboðsskráin komst á
markað — eða um tveimur
mánuðum fyrir uppboðsdag. Á
þann hátt barst hún svo tíman-
lega í hendur safnara úti um
land og eins erlendis, bæði
austan hafs og vestan, að þeir
gátu rannsakað hana gaumgæfi-
lega og síðan sent boð sín. Hér
getur uppboðsnefnd F. F. því
dregið mikinn lærdóm af, þegar
hún ákveður uppboð félagsins og
býr uppboðsskrána út. Einmitt
það atriði, að skráin komist til
safnara með nokkrum fyrirvara,
örvar þátttöku í uppboðunum —
anleg“ sagði Aaström. Þeir eru
hæstánægðir með ferðina, en
eitt kom þó upp sem hefði getaö
skyggt á, þar sem í Vestmanna-
eyjum var gerð tilraun til að
brjótast inn í Skútuna í höfn-
inni. Annar þeirra var staddur
í bátnum og vaknaði.
og samkeppnina um leið. En um
leið verða líka þeir, sem leggja
efni inn til uppboðs, að gera það
svo snemma, að útkoma skrár-
innar tefjist ekki vegna seinlæt-
is þeirra. Hér er auðsær þeirra
eigin hagur um leið.
Þar sem niðurstöðutölur upp-
boðsins 13. maí sl. eru þegar
fyrir hendi og voru það raunar
nokkrum dögum eftir uppboðið,
er ástæðulaust að greina mjög
nákvæmlega frá þessum niður-
stöðum hér. En sjálfsagt er að
vekja athygli á nokkrum atrið-
um, þar sem þau gefa vísbend-
ingu um, hvert stefnir í þessum
efnum.
Ég gerði það mér til glöggvun-
ar og öðrum e.t.v. til einhvers
fróðleiks um leið að skrá, hvar
byrjað var hverju sinni. Kom í
ljós, að upphafsboð breyttist í
180 boðum af 316 alls. Var
lágmarksboð fyrirtækisins sam-
tals kr. 1.300.700, en eftir að
skriflegu boðin höfðu borizt
1.670.800 — eða um 370 þúsund
króna mismunur til hækkunar.
Við þetta urðu uppboðsgestir
svo að glíma á stundum, ef þeir
vildu ekki missa af. En hver
varð svo sú krónutala, sem
fékkst fyrir þessi boð, er þau
höfðu verið slegin kaupendum?
Hún varð 1.836.900 krónur —
eða 536.200 krónum hærri en
fyrirtækið hafði áætlað í upp-
hafi og 168.100 krónum hærri en
byrjað var á af uppboðshaldara.
Af þeim 316 númerum, sem
upp voru boðin, gengu 20 aftur
inn, en 296 voru slegin og gengu
nokkurn veginn til helminga til
viðstaddra og þeirra, sem buðu
skriflega í. Virtust mér 149 boð
fara úr salnum, en 147 verða
eftir, ef svo má orða það.
Ekki fullyrði ég, að þessar
tölur séu hárnákvæmar, en
a.m.k. svo nærri lagi, að þær
sýna ljóslega, hvert stefnir um
verðlagningu frímerkjaefnis al-
mennt.
Er ekki ósennilegt, að þessi
góði árangur hafi örvað marga
til að koma frímerkjaefni á
næsta uppboð fyrirtækisins,
sem verður 7. okt. nk. Hef ég
hlerað, að þegar hafi borizt
meira efni en að kemst þá.
Uppboðsskrá mun koma út, áður
en langt um líður, og verður
vissulega fróðlegt að kynna sér
efni hennar.
Enn er eftir einn þáttur, en
þar sem kosningahelgi er eftir
viku, hef ég ákveðið að fresta
útkomu hans þar til um næstu
mánaðamót. Er ætlunin að ræða
þá eitthvað um þing L. í. F. og
segja frá Hafnex 78.
Tóku þá þjófarnir til fótanna
en höfðu þá unnið nokkrar
skemmdir. Það er vonandi að
veðurguðirnir verði þeim hlið-
hollir á heimleiðinni, en um
ferðina hafa Norðmennirnir
tekið að sér að skrifa greinar í
norsk blöð.
Norðmennirnir á skútunni „Bonny". Asbjiirn Aaström og Arnodd
Siie.
„Þoka og slagviðri,
en óborganleg ferð”
- norsk skúta í höfninni