Morgunblaðið - 22.06.1978, Blaðsíða 24

24 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1978

Utgefandi
Framkvaemdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiósla
Auglýsingar
Áskriftargjald 2000.00
í lausasölu
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
kr. á mánuði innanlands.
100 kr. eintakiö.
r
A brattann að sækja
Þegar úrslit voru kunn í
borgar- og sveitarstjórna-
kosningum lét Geir Hallgrímsson
forsætisráðherra svo um mælt í
viðtali við Morgunblaðið að
Sjálfstæðisflokkurinn ætti á
brattann að sækja í kösningum á
þessu vori. Það kom í ljós í
sveitarstjórnakosningunum og
öllum er ljóst að svo er einnig í
þingkosningunum, sem fram fara
á sunnudaginn kemur.
Sjálfstæðisflokkurinn vann
mikinn kosningasigur fyrir fjór-
um árum er vinstri stjórnin
hrökklaðist frá völdum. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur axlað þær
byrðar sem þeim kosningasigri
fylgdu síðan. Ríkisstjórn undir
forystu Sjálfstæðisflokksins hef-
ur siglt mótbyr alla tíð síðan af
þeirri einföldu ástæðu, að við-
skilnaður vinstri stjórnarinnar
var slíkur að því varð ekki kippt
í lag á einu kjörtímabili.
Framundan eru enn mikil
vandamál í efnahags- og atvinnu-
málum. Þeir flokkar, sem nú lofa
öllum öllu, verða ekki færir um
að leysa þann vanda með því að
uppfylla loforðin. Enda er komið
í ljós í borgarstjórn Reykjavíkur
að þeir svíkja gefin fyrirheit.
Fjöldi kjósenda er mestur í
Reykjavík og í Reykjaneskjör-
dæmi. Ljóst er að Sjálfstæðis-
flokkurinn þarf á stuðningi allra
þeirra að halda, sem fylgja
grundvallarstefnu hans að mál-
um til þess að halda sínum hlut
í þessum kosningum. Þeir, sem
kunna að vera óánægðir með
sitthvað í störfum Sjálfstæðis-
flokksins síðustu fjögur ár, þurfa
að hugsa sig vel um áður en þeir
kasta atkvæði sínu á aðra flokka.
Slíkt atkvæði, sem t.d. fellur á
Alþýðuflokk eða er skilað auðu,
að ekki sé talað um ef kjósandinn
situr heima, stuðlar að vinstri
stjórn, varnarlausu landi, svikn-
um loforðum og bitlingastríði
eins og dæmin sanna í borgar-
stjórn Reykjavíkur. En mjótt er
á munum í fleiri kjördæmum en
Reykjavík.
Austurlandskjördæmi
IAusturlandskjördæmi er nú
fast sótt að Sverri Hermanns-
syni, eina þingmanni Sjálfstæðis-
flokksins í kjördæminu. Alþýðu-
bandalagið stefnir að því að fá
tvo þingmenn kjördæmakosna.
Alþýðuflokkurinn vinnur að kjör-
dæmakosningu frambjóðanda
síns og Framsóknarflokkurinn
vinnur að því að tryggja endur-
kjör þriggja þingmanna sinna í
kjördæminu. } þessari baráttu
biðla ekki sízt Alþýðuflokkur og
Framsóknarflokkur til þeirra
kjósenda sem hafa fylgt Sjálf-
stæðisflokknum að málum.
Sverrir Hermannsson gjör-
þekkir íslenzkt atvinnulíf og
hagsmunamál launþega. Hann
þekkir rætur íslenzks þjóðlífs.
Hann hefur unnið mikið starf í
þágu Austfirðinga og þekkir af
eigin raun vandamál landsbyggð-
arinnar. Sverrir Hermannsson
þarf nú á stuðningi allra þeirra
að halda, sem samleið eiga með
Sjálfstæðismönnum í lífsskoðun.
Framsóknarmenn reyna nú að
koma því inn hjá kjósendum að
Sverrir Hermannsson sé öruggur
um kosningu og því sé ástæða
fyrir kjósendur að tryggja kosn-
ingu Halldórs Ásgrímssonar. En
Halldór er nýbúinn að lýsa yfir
þeim vilja flokks síns að hann
eignist aðild að vinstri stjórn og
nú hafa framsóknarmenn mynd-
að vinstri stjórn á Hornafirði.
Hver sá, sem vill firra þjóðina
nýju vinstri stjórnar ævintýri,
kastar ekki atkvæði sínu á
Framsóknarflokkinn frekar en
t.a.m. Alþýðuflokkinn. Það vita
kjósendur Sjálfstæðisflokksins
fyrir austan sem annars staðar
— og þá ekki sízt í A-Skaftafells-
sýslu.
Norðurland vestra
INorðurlandskjördæmi vestra
á Sjálfstæðisflokkurinn einnig
á brattann að sækja eins og í
öðrum kjördæmum landsins í
þessum kosningum. Alþýðuflokk-
urinn stefnir nú stíft að því að fá
kjördæmakosinn þingmann í
Norðurlandi vestra. Þess vegna
er 2. maður á lista Sjálfstæðis-
flokksins í kjördæminu alls ekki
viss um kosningu nema allir
stuðningsmenn Sjálfstæðis-
flokksins leggist á eitt í þessum
kosningum.
Eyjólfur Konráð Jónsson, sem
skipar 2. sæti á framboðslista
Sjálfstæðisflokksins í kjördæm-
inu, hefur unnið geysimikið að
framgangi og uppbyggingu at-
vinnufyrirtækja í kjördæminu,
kki sízt með þátttöku álmenn-
?s. Eyjólfur Konráð hefur lagt
im tillögur í málefnum bænda
•m vakið hafa athygli um land
illt. Það eru tillögur um greiðslu
afurðalána, útflutningsbóta og
niðurgreiðslna beint til bænda.
Þessar tillögur mættu í fyrstu
mótspyrnu. Nú hefur Gunnar
Guðbjartsson formaður Stéttar-
sambands bænda sagt að tillögur
Eyjólfs Konráðs séu til gaum-
gæfilegrar athugunar og jafnvel
Olafur Jóhannesson formaður
Framsóknarflokksins hefur lýst
því yfir að þær beri að skoða
vandlega. Ef tillögur Eyjólfs
Konráðs yrðu samþykktar mundi
það þýða einhverja mestu bylt-
ingu í málefnum bænda áratug-
um saman.
Eyjólfur Konráð Jónsson er
ekki öruggur um endurkjör sem
2. maður á framboðslista Sjálf-
stæðisflokksins í Norðurlands-
kjördæmi vestra nema allir þeir,
sem fylgja grundvallarstefnu
Sjálfstæðisflokksins að málum,
veiti honum stuðning enda þótt
þeir kunni að vera óánægðir með
eitt og annað í störfum Sjálf-
stæðisflokksins síðustu ár.
*
Birgir Isl. Gunnarsson:
Um „málefna-
samninginn”
Eftir að úrslit borgarstjórn-
arkosninganna lágu fyrir, lýsti
hinn nýi meirihluti því yfir, að
nauðsyn bæri til að gera
málefnasamning og síðan
spurðist að hann yrði kynntur
á fundi borgarstjórnar þann 15.
júní. Mikil leynd hvíldi yfir
undirbúningi þessa samnings
og þess var vandlega gætt, að
ekkert spyrðist út um efni hans
fyrr en á sjálfum fundinum og
andstætt venju fékk minnihlut-
inn ekkert tækifæri til að sjá
samninginn fyrr en um leið og
hann var lesinn upp og var það
auðsjáanlega gert til að forðast
umræðu um hann. Ekki varð
það til að draga úr eftirvænt-
ingu, að síðasti málefnasamn-
ingur vinstri manna, þegar
vinstri stjórnin var mynduð
1971, var að þeirra áliti svo
merkilegt plagg að forystumað-
ur þeirrar stjórnar hvatti
landsmenn til að geyma samn-
inginn undir koddanum sínum
og lesa kvölds og morgna.
Svo rann hin stóra stund upp.
Strax vakti það athygli, að ekki
var talað um málefnasamning
eins og áður heldur samstarfs-
samning. Þegar samningurinn
er lesinn kemur og í ljós að
hann fjallar í rauninni ekki um
nein málefni. í stuttu máli sagt:
Samningurinn er mjög efnisrýr
enda segir berum orðum að
flokkarnir gefi ekki á þessu
stigi yfirlýsingar um fram-
kvæmdir í einstökum mála-
flokkum á kjörtímabilinu. Um
hvað fjallar þá samningurinn?
Að iringangi loknum koma
fjórir tölusettir kaflar. Fyrsti
kaflinn fjallar um sjálfsagða
hluti, eins og það, að hinn nýi
meirihluti ætli að „standa
saman um gerð fjárhagsáætl-
ana og framkvæmd þeirra."
Hér er um svo sjálfsagða
skyldu meirihluta að ræða að
óþarfi hefði verið að taka slíkt
fram. Þá segir að hinn nýi
meirihluti muni „léggja áherzlu
á vandaða gerð fjárhagsáætl-
unar og í sambandi við hana
áætlun um framkvæmdir fyrir
eitt ár í senn auk rammaáætl-
unar um framkvæmdir til
nokkurra ára.“ Þetta hefur
verið gert í borgarstjórn um
langa hríð og því aðeins stað-
festing á vinnubrögðum sem
hafa tíðkazt.
Annar kaflinn skiptist í 5
tölusetta liði. Fyrsti liðurinn er
um úttekt á fjárhagsstöðu
borgarinnar en í raun liggur sú
úttekt þegar fyrir þar sem
bókhald borgarstofnana er svo
glöggt að þar má í sjónhend-
ingu sjá stöðu hinna ýmsu
stofnana borgarinnar. Annar
liðurinn er um innheimtukerfið
og sá þriðji um að fenginn verði
utanaðkomandi aðili til að
„kanna starfshætti og skipulag
hjá borginni". Mjög er nauð-
synlegt að kanna kostnað við
slíkt áður en ráðizt verður í
allsherjarúttekt en ef einungis
á að kanna afmarkaða þætti þá
er það ekki annað en gert hefur
verið á vegum hagsýslustjóra
borgarinnar. Það embætti hef-
ur oft fengið utanaðkomandi
aðila til að gera úttekt á
einstökum þáttum og gera
tillögur til úrbóta, sbr. vinnu-
flokka Hitaveitunnar sem mjög
komu á dagskrá í kosningabar-
áttunni. Fjórði liður fjallar um
eflingu Innkaupastofnunar en
ljóst er að hagkvæmni þess
þarf að kanna mun betur áður
en endanleg ákvörðun verður
tekin.
Fimmti töluliðurinn er á þá
leið að skuldbindingar um
meiri háttar fjárútlát, sem ekki
er gert ráð fyrir í fjárhagsáætl-
un, verði því aðeins samþykktar
að jafnframt sé ákveðin leið til
að mæta þeim útgjöldum. Nú er
þessi yfirlýsing góðra gjalda
verð, ekki sízt þegar haft er í
huga að þessir sömu flokkar
höfðu það fyrir sið þegar þeir

voru í andstöðu að flytja
stöðugt tillögur um ýmisskonar
framkvæmdir og útgjöld án
þess að nokkuð væri um það
hugsað hvernig afla ætti fjár.
Öðru vísi mér áður brá. Það
dregur þó úr mikilvægi þessa
ákvæðis að strax á fyrsta
fundinum þverbraut hinn nýi
meirihluti þessa reglu. Hann
samþykkti útgjöld (auknar
verðbætur) sem kostuðu um 300
millj. kr. umfram fjárhags-
áætlun án þess að ákveða
hvernig þeim ætti að mæta. Um
það voru aðeins höfð almenn
orð um niðurskurð ótiltekinna
framkvæmda. Þessi fyrsta
ákvörðun spáði því ekki góðu
um efndir á samningnum.
Þriðji kafli samningsins
fjallar um veizlur og móttökur
og stöðu borgarstjóra. Þá er
þar ákvæði um 7 manna fram-
kvæmdaráð en ég hef þegar lýst
andstöðu minni við þá hug-
mynd. Framkvæmdaráðið er
algjörlega óþörf stofnun og til
þess eins fallin að flækja
stjórnkerfi borgarinnar og gera
það dýrara. Þá er gert ráð fyrir
því að stjórnarnefnd veitu-
stofnana verði framkvæmda-
stjórn þeirra stofnana en hing-
að til hefur borgarráð gegnt því
hlutverki en stjórnarnefndin
verið til ráðuneytis í borgar-
ráði. Hygg ég að hið nýja
fyrirkomulag verði ekki til
bóta.
Þá er í þessum kafla ákvæði
um að setja reglur er tryggi
borgarbúum sem jafnastan rétt
um úthlutun lóða. Hingað til
hefur verið reynt að sýna
sanngirni og hlutlægni við
lóðaúthlutanir. Þegar lóða-
skortur er, reynist erfitt að
gera svo öllum líki en til marks
um það hvernig til hefur tekizt
hingað til má benda á að
ágreiningur um lóðaúthlutanir
var mjög sjaldgæfur í borgar-
ráði á s.l. kjörtímabili. Frá
árinu 1975 var aðeins 3svar
sinnum greitt atkvæði gegn
tillögum lóðanefndar og nokkr-
um sinnum sátu minnihluta-
menn hjá. Enginn fæst til að
trúa því að þannig hefðu þeir
farið að ef óréttlætið hefði
verið jafn mikið og þeir nú gefa
í skyn.
í þessum kafla eru og ákvæði
um ráðningu starfsfólks, þ.e. að
viðkomandi nefndir og ráð eigi
að samþykkja ráðningu á nýju
starfsfólki. Enginn vafi er á því
að hér eiga nefndirnar að fara
með pólitískt eftirlitshlutverk,
þ.e. að tryggja réttan „lit“
nýrra starfsmanna. Hingað til
hafa viðkomandi forstöðumenn
borið ábyrgð á ráðningu starfs-
manna en borgarráð fjallaði
um fastráðningar meðan þær
tíðkuðust. Eg vil fullyrða að við
ráðningu var ekkert tillit tekið
til pólitískra skoðana enda
borgarstarfsmenn þverskurður
af pólitískum skoðunum borg-
arsamfélagsins. Nú á að breyta
ti%. Nú eiga pólitískir eftirlits-
menn að fjalla um allar ráðn-
ingar — smáar sem stórar. —
Að lokum er fram tekið í
þessum kafla að setja eigi
embættismönnum erindisbréf.
Tillögur að erindisbréfum liggi
þegar fyrir borgarráði.
Fjórði og síðasti kafli samn-
ingsins fjallar um samvinnu og
samráð við borgarbúa og sam-
starf við nágrannabyggðir —
og er í rauninni ekkert um þann
kafla að segja. Allir hljóta að
vera sammála um nauðsyn sem
beztrar samvinnu við borgar-
búa svo og nágranna okkar þó
að e.t.v. kunni að vera ágrein-
ingur um leiðir að því marki en
á það verður að reyna þegar
nákvæmar tillögur um fyrir-
komulag sjá dagsins ljós!
Eg hef nú í stuttu máli greint
frá helztu atriðum hins nýja
samstarfssamnings og sett á
blað nokkrar persónulegar hug-.
leiðingar um hann. Hann sýnir
að ennþá hafa meirihlutaflokk-
arnir lítið fjallað um málefnin
en því meir um þaö, hvernig
raðað skuli á jötuna. Þar er
afgangurinn svo mikill að allt
bendir til að hinn nýi meiri-
hluti verði að stækka jötuna að
mun til að koma sæmilegri ró
á þá sem hvað harðast berjast
um plássin.