Morgunblaðið - 22.06.1978, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1978
33

Frá rannsóknarblaða-
mennskutilWingK

1 ""'Cil "o,* **""<,"'X*a

** Hvemig
N"" !►.«•» “» 2, haklið áfram?...
m.njy< * " tlaak >
l *»"' r* ,„«,U
i „I-, «,<«•«’“uji <“'*"■""'”r. T.w~, ***.
", X' ►*';,**£.' í, VHmumíurGyHason 'lX
VISIH M „« ,„,
Vilmundur OylliMn
tkrllar:
Þ»« tkyldi •kki v*ra >A
lualcgar a6l*rðir
þcirra tam vltandi aða
«alvltandl hala garit
vcriandur tvlndlara I
landinu cnn a ný,
ttandi i tambandi vift
þaft aft i milttkiolum
þctt milt (Ouftbjartt-
miltint) kcmur nafn
cint banka altur og
altur tyrir.
LÚALEGAR AÐFERÐIR
SPILLINGARAFLANNA
?U
d*« ♦"»>*•<>• N M>ta«
•«,><» noUrum .,1
ftcicu6«Hat hv*r«i na

«0 IJtrm álmhfMykallB dormar nú
I dcmakcrfkiu Þat rru mU Gid
bjant hritiiu Pliaionar Winibll
•gcra Þab Imfur k«« kja nku
aakMkaara I katf, uui «, Þri
•tfTuaaa'! bC.^IT
Sfí «£R "ss*
siðlaus. Siðblindur er hann vissu-
lega.
Aðallega ræðst V.G. að mönnum
og hugarfari þeirra, en sjaldan
fjallar hann um, hvernig megi
breyta til bóta stjórnskipan og
stjórnsýslu. Af því er bersýnilegt,
að málflutningur V.G. er ekki
stjórnmálalegur, heldur sálfræði-
legur.
„Það er tungunni
tamast, sem er
hjartanu kærast“
Bitbein Vilmundar Gylfasonar er
öðru fremur „kerfið“. „Kerfið" er
hins vegar eitt orð yfir samfélagið
og stofnanir þess.
Uppáhaldsorð V.G. er kerfisfnyk-
ur, sem ég veit nú ekki hvað táknar,
nema að „fnykur" mun þýða
skítalykt. I næstum hverri grein
japlar hann á orðum eins og fnyk,
kýli, morkinn, rotinn, spilltur
o.s.frv. Jesús Kristur bendir á, að
það saurgi manninn, sem út af
munninum fer, en ekki þótt menn
þvoi sér ekki alltaf um hendurnar,
áður en þeir borða. Á sama veg
bendir spakmælið „Það er hjartanu
kærast, sem er tungunni tamast“
til þess, að hafi tunga manns dálæti
á ljótum orðum, sé eitthvað að
hjartalaginu.
- Það má spyrja í fullri alvöru að
því, hvers vegna þessi ljótu orð,
sem hér voru að framan nefnd,
ganga eins og zig-zag rák
hjartalínurits í gegnum allar grein-
ar V.G.
í ritinu „The Anatomy of Huan
Destructiveness" fjallar Erich
Fromm um það, sem hann kallar
„necrophilous language" á bls. 379
og áfram (A Fawcett Crest Book,
útg. 1973). Má benda V.G. að kynna
sér það orðfæri og bera saman við
sitt eigið.
Allt efni þeirrar bókar tel ég, að
yrði V.G. holl lesning, en um bókina
sagði Lewis Munford m.a.: „Ef
nokkurt eitt verk gæti komið vitinu
fyrir mannkynið, kynni þessi bók
að geta komið um kring því
kraftaverki...“.
Orðaforðinn
Hér fer á eftir orðaforði Vilmundar
Gylfasonar:
„Sú tilraun dómsmálaráðuneytis-
ins að reyna að láta líta svo út, að
hér sé um að ræða einkaskoðun
undirmanns og ekki skoðun em-
bættisins, með öðrum orðum og
ráðuneytislegri, að verið sé að ljúga
skoðunum á látinn mann, er svo
auðvirðilegt yfirklór, að það er
ekki samboðið Ólafi Jóhannessyni
og Baldri Möller.“ (Leturbr. mín.)
Alltaf skírskotar V.G. til virðing-
ar eða siðgæðis eða þess, hvort
eitthvað sé samboðið einhverjum.
Hann hefur engan skilning á því, að
lengi má deila um efni laga og
túlkun þeirra. Sérálit lögfræðings,
sem ekki hefur vald eða skyldu til
að úrskurða mál, verður honum
tilefni til stórfelldra árása og
aðdróttana um óheiðarleika þess
yfirvalds, sem úrskurðarvaldið
hefur.
V.G. í Vísi 3.2. 1976:
„Sú tilraun dómsmálaráðherra
að gera afbrotamál af þessu tagi að
flokkspólitísku máli ber vott um
brenglað hugarfar og svo skerta
réttlætis kennd, að slíkt hlýtur að
vera einstakt í íslenzkri sögu.“
(Leturbr. mín.)
V.G. í Vísi 6.2. ‘76:
„Þess vegna er mér skapi næst að
skrifa um... hrútleiðinlega
klámsögu Jóhönnu Þráinsdóttur."
(Leturbr. mín).
„Að það sé um það bil að koma
í ljós, að Framsóknarflokkurinn er
nátengdur þessu veitingahúsi. Ger-
ist þetta, þá vil ég svara þeirri
spurningu sem ég varpa fram í
fyrirsögn: Er ráðherrann barn eða
banditt? Hann hefur vcrið barn,
hann hefur treyst mönnum, sem
ekki voru trausts verðir. Ég
endurtek: Ó.J. er heiðarlegur mað-
ur, sem í versta falli hefur verið
flæktur í atburðarás, sem hann ber
ekki skynbragð á.“
Athugið, hvernig V.G. gefur í
skyn óheiðarleika, en af mikilli
skynhelgi þykist sjálfur svo ekki
eiga neinn þátt í slíkum hugsunum
eða útbreiðslu slíks álits. Gróa á
Leiti notaði mjög svipaðar aðferðir,
sbr. skáldsögu Jóns Thoroddsen.
V.G. í dagbl. Vísi 13.12. 1978:
„Þeir hlutir verða að hafa sinn
eðlilega gang, án of mikilla spurn-
inga blaðamanna, eða annarra,
nema þeir telji eitthvað óeðlilegt sé
á ferðinni í rannsókninni sjálfri,
sem áreiðanlega er ekki í þessu
tilviki, og umfram allt án káks eða
káfs kjörinna stjórnvalda.“
(Leturbr. mín).
„Verður þessi virðing til, ef
almennir borgarar þessa lands hafa
á tilfinningunni, og hafa nokkuð til
síns máls, að á Alþingi sitji upp til
hópa annaðhvort áhugaalusar
svefngöngur eða menn, sem
hvorki hafa stjórn á gerðum
sínum, orðbragði eða skapsmun-
um.“ (Leturbr. mín).
„Og Alþingi er skylt að kanna,
ekki einasta bréfaskriftir Baldurs
Möllers til embættismanna um
þessi mál, heldur og símtöl hans,
eftir því, sem frekast er kostur."
???
„Og nefnd sú, sem Alþingi kynni
að skipa, annaðhvort innanþings-
mönnum, eins og stjórnarskráin
gerir ráð fyrir, að ráðgjöfum utan
þings, yrði að vera hafin yfir
pólitiska tortryggni — og af henni
má ekki stafa kerfisfnykur.“
(Leturbr. mín).
„í íslenzkum skólum er börnum
gjarnan kennt að glæpir borgi sig
ekki. Það er fallegur og sjálfsagður
siðalærdómur. En hætt er við þetta
sé farið að hljóma eins og háðsyrði,
eins og argasta klám.“ (Leturbr.
mín.)
„Ég (V.G.) er þeirrar skoðunar,
sem ég var ekki fyrir viku síðan, að
Ó.J. hafi átt að gera annað af
tvennu: krefjast opinberrar rann-
sóknar víkja úr embætti dóms-
máiaráðherra. Hann hefur tekið
ákvarðanir, sem hindruðu störf
lögreglu, en komu afbrotamönn-
um til góða.“ (Leturbr. mín).
Um ráðherrann segir V.G. enn-
fremur og sýnir „miskunn" sína:
„Og auðvitað ber að taka vægar
á afgiöpum einangraðs manns en
hinu, ef maðurinn hefur allan
tímann vitað hvað var að gerast.“
(Leturbr. mín.)
V.G í dagbl. Vísi ritar grein með
fyrirsögninni: „Loddarar".
„Alþingi er því miður orðin
óvirðuleg stofnun. Um margt
minnir hegðan þess á hrunadans
Weimar-lýðveldisins í Þýzkalandi
á árunum milli stríða. Upp til hópa
sitja þar pasturslitlir menn og
uppburðarlitlir, hverju sem um er
að kenna.“ (Leturbr. mín.)
„Ég er þeirrar“~ skoðunar, að
vantraust... sé kjánalegt og til
þess fallið að gera Alþingi enn
hallærislegra í augum þeirra, sem
fyrir utan standa.“ ?$(Leturbr.
mín).
„Eg held... botnlaus kröfugerð
yfir línuna, kröfugerð af því tagi,
sem L. J„ sem er orðinn heldur
útspiluð plata, er persónugerfing-
ur fyrir þjóni engum tilgangi.“
„Þeir pólitísku títuprjónar, sem
flokkræðið og fyrirgreiðslan hef-
ur fleytt inn á Alþingi, og þar
sitja unnvörpum, eru auðvitað
ekki ýkja vel fallnir til að auka
virðingu manna fyrir lýðræðisleg-
um stjórnarháttum, Og lýðræðið
er í öldudal, öldudal þreytu,
spillingar og úrræðaleysis. Okkar
morkna bankakerfi, hinar óeðli-
legu fyrirgreiðslur og upplýsingar-
leysið eiga áreiðanlega ríkan þátt í
þessu." (Leturbr. mín.)
„En ríkisstjórnin yfirleitt van-
trausts verð? Ég er ekki svo viss
um það, þótt ég sé þeirrar skoðunar
og endurtek, að stjórnin sé allt í
senni þreytt, makráð og spiilt...
Um hana leikur sami kerfisfnykur-
inn, undantekningarlítið og reynd-
ar ekki undantekningarlaust."
(Leturbr. mín.)
„Ég er einfaldlega þeirrar
skoðunar, að þessir ráðherrar séu
ekki traustsins verðir, að þeir geri
lýðræðinu ógagn vegna verka
sinna, og að Alþingi sé hrollvekj-
andi stofnun, ef það skirrist við að
leita svara við spurningum, sem
það eitt getur svarað." (Leturbr.
mín).
„Alþingi er hrollvekjandi ein-
faldlega vegna þcss, að það er
lágkúrulegt.“? ? ? (Leturbr. mín.)
Þegar að haft er í huga, að V.G.
hefur skrifað líklega yfir 60 slíkar
greinar f dagblöðin á liðnum
misserum og árum, verður ljóst,
að fylla má heila bók með hinu
sérkennilega orðbragði hans. Hér
var aðeins tekið úr fáeinum
greinum. En hvernig talar svo
V.G. um, hvernig tala eigi og
skrifa?
V.G. í Dagbl. 17. sept 1976i
(Leturbr. eru minar)i
„Það er vissulega að bera
bakkafuilan lækinn að segja enn
eina söguna úr íslenzku dóms-
kerfi, svo morknu dómskerfi, að
ónýtt getur talizt. En það er samt
ástæða og kannski aldrei meiri.
Visustu mönnum er orðið ljóst, að
íslenzkt réttarriki er um sinn
fyrir bí — sú ómynd af réttarríki,
sem þó virðist við lýði, virðist til
þess eins fallin — svona almennt
og yfirleitt — að þjóna undir
skúrka og hálfskúrka.“
„En það eru minni háttar atvik
af þessu tagi, sem smátt og smátt
gera réttarkerfið auðvirðilegt í
augum hinna, sem fyrir utan
standa."
„Og það er undir slíkum
kringumstæðum, sem auðveldlega
fer að grafa í innviðunum,
gröfturinn verður að kýli, og
loksins, einhvern tímann, spring-
ur kýlið mcð hvelli.“
„Og þá kemur enn að kjarna
vandáns — og þetta er vandi, ekki
vegna þess, að í dómsyfirstétt sitji
einhver illmenni, heldur vegna
þess, að þeir eru að hugarfari
sjálfvirkir kerfisþjónar.“
„Hvernig t.d. gerir dómsyfir-
stéttin Þjóðverjanum grein fyrir
þingræðu Sighvats Björgvinsson-
ar, þar sem hann fjallaði um
afskipti dómsmálaráðherra? Hef-
ur honum verið gert hlutlæg grein
fyrir öllum þeim þráðum þessa
máls — eða er það afgreitt sem
pólitískt skítkast óróaafla."
„Lokaspurningin yrði sennilega.
Hefur dómskerfið sýnt og sannað.
að það sé trausts vert? Svarið er
nei. Og það er hættulegt þjóðfélag-
inu or þegnum þess.“ ? ? ? Athugið
hér sönnunarburðina.
Augljóst er, að það orðbragð, sem
hér var tekið orðrétt upp eftir V.G.
er ekki aðeins „málfar götustráka".
Ekki væri það alvarlegt, ef svo væri
aðeins, heldur er málfarið einn
flaumur háðsglósa, niðrunarorða
um helztu stofnanir íslenzks þjóð-
félags og lýðræðis og þá menn, sem
gegna helztu ábyrgðar- og trúnað-
arstöðum þjóðfélagsins. Greinar
hans eru öldufall níðs og meiðyrða.
í 108. gr. alm. hegnl. 19/1940
segir:
„Hver, sem hefur í frammi
skammaryrði, aðrar móðganir í
orðum eða athöfnum eða ærumeið-
andi aðdróttanir við opinberan
starfsmann, þegar hann er að
gegna skyldustarfi sínu, eða við
hann eða um hann út af þvf, skal
sæta sektum, varðhaldi eða
fangelsi allt að 3 árum. Aðdróttun,
þótt sönnuð sé, varðar sektum, ef
hún er borin fram á ótilhlýðilegan
hátt.“
í 234. gr. alm. hegnl. nr. 19/1940
segir:
„Hver sem meiðir æru annars
manns með móðgun í orðum eða
athöfnum, og hver sá, sem ber slíkt
út, skal sæta sektum eða varðhaldi
allt að 1 ári.“
Vitaskuld er ljóst, að V.G. gerist
brotlegur við þessi ákvæði
almennra hegningarlaga í annarri
hverri grein sinni. Enginn þeirra,
sem í hlut eiga, hafa þó lagt það lóð
á metaskálar, sem yrði til þess, að
mál yrði höfðað á hendur V.G.
Hann nýtur einstakrar vorkunnar
frá hendi þeirra, sem hann ofsækir.
Við þessa vorkunn virðist hann þó
espast um allan helming, eða ef til
vill er hann farinn að treysta því,
að hann muni ekki látinn gjalda
fyrir skítkastið, hversu mikið, sem
ausið er upp af aurnum.
Aðferð V.G. er að upphefja
sjálfan sig með því að hafa í
frammi skæting út í aðra. Þess
vegna eru orð eins og virðing og
sjálfs-virðing sífellt á vörum hans
og sömuleiðis réttlæti, sem hann
segir ofar öllu öðru, og á að vera
sönnun um réttlætisást hans.
Vafalítið munu margir segja, að
ekki sé unnt að sanna, að hann noti
þessi orð af annarlegum hvötum.
Stundum er þó ofureinfalt að benda
á hræsni V.G., t.d. þegar hann
hefur lagt sönnunargögnin á borðið
með fyrri skrifum sínum.
Þannig hæfir það engum nema
þindarlausum hræsnara og lýð-
skrumara, þegar V.G. segir í Dagbl.
2. 6. sl.:
„Þeir frumstæðu hossa hverjir
öðrum, og eins og sjá má af
blaðafregnum hefur ræðumennsk-
an verið það, sem á fslcnzku er
kallað málfar götustráka.
Kannskc ísland verði bráðum
svona.i Ég vil það ekki. Og við
erum fleiri.“ (léturbr. mín).
Það má setja það fram sem reglu
um V.G., að hann varpar Öllum
sínum brotalömum yfir á umhverf-
ið og annað fólk. Hann hræsnar
varla vísvitandi. Sjálfsblekkingar
hans eru slíkar, að hann gerir sér
einfaldlega ekki grein fyrir þvi, að
málfar hans er einnig það, sem
hann kallar „málfar götustráka".
Fáranleiki
málflutningsins
Fáránleiki málflutnings V.G.
lýsir sér m.a. í því, að hann skrifar
viku eftir viku í dagblöð lög-
skýringar sínar. Er hann er ekki
lögfræðingur og hefur ekki hlotið
þjálfun á því sviði.
V. G. heldur uppi heiftarlegum
árásum á dómsmálastjórnina á
þeim grundvelli, að embættismaður
í annarri stofnun, þ.e. embættis
ríkissaksóknara hafði ekki verið
sammála niðurstöðu ráðuneytisins.
Bar málið þó undir valdsviði
ráðuneytisins, en ekki undir nefnd-
an embættismann.
Til þess að varpa ljósi á fárán-
leika slíks málflutnings má hugsa
sér til samanburðar, að einn
dómara Hæstaréttar hefði gert
sératkvæði, þ.e. verið í minnihluta
ídóminum og halda því fram, að
meirihluti Hæstaréttar væri að
brjóta lög. í reynd hefði slík
„rökfræði", verið nær sanni en
„rökfræði" V.G., því að málið hefði
verið á valdsviði minnihluta-
dómarans en ekki cmbættis-
mannsins. sem V.G. vitnaði í.
„Alþingi er
hrollvekjandi,
einfaldlega
vegna þess að það
er lágkúrulegt“
Hefur andlegur tréhestur skrifað
þessa setningu eða er það tilvon-
andi þingmaður? Svarið er hvort-
tveggja. Þannig hljóðar ein af ótal
setningum V.G. Sumir iðka listina
vegna listarinnar, en því miður
iðka einnig sumir skítkastið vegna
skítkastsins. Vonlaust mun vera að
reyna að fá nokkra hugsun út úr
ofangreindri setningu V.G., nema
þá, að honum er afar mikið í mun
að gera veg Alþingis sem minnstan.
„Og Alþingi er skylt
að kanna. ekki
einasta bréfaskrift-
ir B.M...., heldur
og símtöl hans, eftir
því sem f rekast er
kostur.“, sbr. dagbl.
Vísi 13. 2.1976.
Kostulegt verður að fylgjast með
störfum Alþingis, eftir að V.G.
verður búinn að umsteypa starfs-
háttum þess: Þegar þingmenn
verða á kafi við að rannsaka bréf
virðulegs og sómakærs ráðuneytis-
stjóra og hlera símtöl hans. Samt
er þetta ekki „farsi". V.G. er full
alvara. Hann segist taka sjálfan sig
alvarlega og reynslan virðist sýna
að margir aðrir geri það einnig. Af
þessari ástæðu er málið og allalvar-
legt, ekki sízt því að að tilvonandi
þingmaður er að lýsa hugarheimi
sínum.
I útvarpsviðtali lýsti V.G. því
yfir, að hann væri í hreinsunar-
deild Alþýðuflokksins. Við hin
látum okkur venjulega nægja að
koma með uppástungur, bjóða
hjálp og nota reynslu okkar öðrum
til eftirdæmis. V.G. hins vegar
ætlar sér að sveigja aðra og beygja.
Það er vissulega stutt bilið á milli
ofsafenginna árása í orðum á
persónu manna og líkamlegrar
valdbeitingar.
Vissulega héldu þeir, sem höfðu
á hendi framkvæmdir fyrir
rannsóknarrétt kaþólsku kirkjunn-
ar á sínum tíma, að þeir væru alltaf
fulltrúar hins rétta góða málstaðar
og því bæri að lofa þær pyndingar,
ofsóknir og aftökur, sem hreinsun-
arstarf þeirra hafði í för með sér.
Sama máli gegnir um þá, sem
stunduðu leit að galdranornum á
svæði lúterstrúarmanna. Þeir töldu
sig einnig vera að þjóna hinum
góða málstað og hreinsa þjóðfélag-
ið af útsendurum kölska. Sama
máli gegndi einnig um þær milljón-
ir sem í Bandaríkjunum dáðu
MaeCarthy á árunum upp úr 1950.
Þær töldu sig vera að vinna gott
starf við að hreinsa Bandaríkin af
vondum kommúnistum.
Nú er það samt sem áður svo, að
allt hreinsunarstarf þessa fólks
telst að gengnum dómi sögunnar
hafa verið farsótt ofsóknar og
haturs, sem barst eins og smit um
allt samfélagið.
Þegar V.G. notar sitt stóra orð
„hreinsunardeild", mætti hann
hugleiða, að sá, sem gengur fram
Eramhald á bls. 39.