Morgunblaðið - 01.07.1978, Qupperneq 18

18 . MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1978

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrói
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiösla
Auglýsingar
Áskriftargjald 2000.00
í lausasölu
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
kr. ó ménuöi innanlands.
100 kr. eintakió.
Athyglisvert viðtal
birtist í Þjóðviljanum
hinn 9. júní sl. Þar er rætt
við formann æskulýðs-
nefndar Alþýðubandalags-
ins og hann m.a. spurður,
hvort kennarasamtökin séu
pólitísk. Svar hans var
svohljóðandi: „Samkvæmt
lögum eru þau ekki pólitísk,
en í eðli sínu hljóta þau að
vera pólitísk, því að eins og
ég nefndi áðan þá er ekki
hægt að ræða skólamál án
pólitísks mats. Skólinn er
með pólitískari fyrirbærum
í þjóðfélaginu, því að þar
fer innrætingin fram.“
Hér er hispurslaust talað
um það, sem þeim Alþýðu-
bandalagsmönnum býr í
brjósti. Þeir líta á skólana
sem „pólitískt fyrirbæri“ og
þar á „innrætingin" að fara
fram. Því miður bendir allt
til þess, að þeir hafi ekki
látið sitja við orðin tóm.
Stöðugt berast fregnir af
því, að einstakir kennarar,
sem sjálfir eru vinstrisinn-
aðir í stjórnmálum, misnoti
aðstöðu sína til þess að
innræta nemendum eigin
lífsviðhorf og stjórnmála-
skoðanir. Þær námsgreinar
sem eru einna bezt til þess
fallnar að nota í þessu skyni
eru þjóðfélagsfræði,
nútímasaga og nútímabók-
menntir. Undir því yfir-
skyni að verið sé að upplýsa
nemendur um stjórnmála-
stefnur, sögulega viðburði
nútímans eða bókmenntir
er innrætingin stunduð.
Athyglisvert var í greinum,
sem nokkrir vinstri sinnað-
ir kennarar rituðu í
Morgunblaðið fyrir einu ári
til þess að mótmæla
staðhæfingum blaðsins um
þessi efni, að allir afhjúp-
uðu þeir sjálfa sig og
hugsanagang sinn í þessu
sambandi. Greinar sem
skrifaðar voru til þess að
mótmæla staðhæfingum
Morgunblaðsins um póli-
tíska misnotkun aðstöðu í
skólum landsins urðu
staðfesting á því, að svo
væri.
Birgir ísl. Gunnarsson
ritaði grein í Morgunblaðið
í tilefni af hinum tilvitnuðu
orðum formanns æskulýðs-
nefndar Alþýðubandalags-
ins og sagði m.a.: „I þessu
efni þurfa allir landsmenn
að vera vel á verði. Það á
ekki að líðast að tiltölulega
fámennur hópur ofstækis-
fólks leggi undir sig skóla
landsins í þeim tilgangi að
innræta börnum og
unglingum öfgastefnur í
stjórnmálum. Nú þegar
Alþýðubandalagið hefur
tekið forystu í stjórn
borgarinnar og sækir fast á
stjórn landsins eru margir,
sem spyrja: Er þetta það
sem koma skal? Viðurkenna
verður, að við núverandi
aðstæður er svarið óljóst,
hitt er þó víst, að það er
einungis með samstilltu
átaki allra lýðræðissinna,
að komið verði í veg fyrir,
að skólarnir verði gróðrar-
stía sósíalista ... Foreldrar
þurfa að fylgjast með skóla-
starfinu í samvinnu við
hina mörgu lýðræðissinn-
uðu kennara og veita
skólunum aðhald og koma
þannig i veg fyrir mis-
notkun skólanna."
Þessi aðvörunarorð Birgis
ísl. Gunnarssonar hafa vak-
ið athygli margra. Enginn
vafi er á því, að skólarnir
eru á hættulegri braut að
þessu leyti. Yfirstjórn skól-
anna hefur ekki veitt ein-
stökum kennurum, sem hér
eiga hlut að máli, nægilegt
aðhald. Þeir hafa komizt
upp með að reka beinan og
óbeinan áróður í kennslu-
stundum gagnvart nemend-
um sínum. Þess eru jafnvel
dæmi, að kennari hafi í
kennslustund rekið áróður
gegn forystumanni í stjórn-
málum.
Fyrsta skrefið hlýtur að
vera það, að yfirstjórn
skólanna taki kennslu og
námsefni í þeim námsgrein-
um, sem hér hafa verið
nefndar, til gagngerrar
endurskoðunar. Jafnframt
er nauðsynlegt að efla sam-
tök foreldra við skóla
landsins, ekki sízt fram-
haldsskóla, þannig að þeir
tiltöiulega fáu kennarar,
sem hér eiga hlut að máli,
fái nauðsynlegt aðhald frá
foreldrum, sem að sjálf-
sögðu kæra sig ekki um að
senda börn sín í skóla, þar
sem markviss pólitísk inn-
ræting fer fram. Þessir
foreldrar eru að auki þeir
skattgreiðendur, sem borga
þessum kennurum laun.
Að öðru leyti þarf, eins og
vikið var að í Morgun-
blaðinu í gær, að taka allt
skólakerfið upp til endur-
skoðunar, leggja raunsætt
mat á það, hvað vel hefur
gefizt í þeim breytingum,
sem framkvæmdar hafa
verið síðustu 10 árin og
hvað hefur mistekizt.
Ástandið í menntamálum er
eitt stærsta viðfangsefnið,
sem bíður á vettvahgi
íslenzkra þjóðmála á næstu
misserum. Hér er mál á
ferðinni, sem menn þurfa
ekki að skiptast í flokka um.
Það er mál allrar þjóðar-
innar, að skólakerfið verði
áhrifaríkt og útskrifi vel
menntaða og upplýsta
nemendur. Það er mál allra
lýðræðissinna, hvar í flokki
sem þeir standa, að taka
höndum saman nú þegar og
stöðva þá misnotkun í skól-
um landsins, sem bersýni-
lega fer fram á vegum
kommúnista, að stöðva þá
innrætingu, sem þeir hafa
stundað þar um skeið með
miklum árangri.
V erkefni fyrir foreldr a
Birgir ísl.
Gunnarssons
Byggðakosningar
þingkosningar
Þá er þessi kosninga-
hrina Iiðin hjá. Á tæpum
mánuði hafa verið háðar
tvennar kosningar hér á
landi og vorið því öðru
fremur einkennzt af kosn-
ingabaráttu og áróðri.
Þetta er nú í annað sinn,
sem svo stutt er á milli
sveitarstjórnarkosninga
og þingkosninga. Þegar
þing var rofið 1974 og
vinstri stjórnin fór frá,
var skammt til sveitar-
stjórnarkosninga og liðu
því aðeins fáar vikur á
milli kosninga. Þar með
var mörkuð sú braut, sem
við nú höfum gengið, þ.e.
að þessar tvennar kosn-
ingar verði á sama ári og
það mun því aðeins breyt-
ast að þing verði rofið
fyrir lok kjörtímabils.
Enginn vafi er á því, að
það er óheppilegt fyrir-
komulag að hafa svo
skammt á milli sveitar-
stjórnarkosninga og þing-
kosninga. Sjálfstæði
sveitarfélaganna er einn
af hornsteinurh hins lýð-
ræðislega þjóðskipulags. í
kosningum til sveitar-
stjórna er verið að kjósa
stjórnir bæja og hreppa.
Á hverjum stað eru
ákveðin staðbundin
vandamál, sem fólkið í
byggðarlaginu þekkir bezt
af eigin raun og því er
æskilegt að geta haldið
umræðu og baráttu í
sveitarstjórnarkosníngum
sem mest að þessum
vandamálum. Þegar svo
skammt er á milli þing-
kosninga og sveitar-
stjórnarkosninga og nú
er, þá blandast hin al-
menna þjóðmálabarátta
svo mjög inn í umræðuna,
að margir gera sér þess
ekki fulla grein að þarna
séu skil á milli.
í vetur urðu nokkrar
umræður á Alþingi um
það, að kjósa skyldi sama
dag til þings og sveitar-
stjórna. Sú hugmynd var
rökstudd með sparnaði,
sem það hefði í för með
sér. Dæmi um slíkt fyrir-
komulag Köfum við frá
Svíþjóð. Fyrir nokkrum
árum breyttu Svíar sínu
kosningafyrirkomulagi.
Kjörtímabil þings og
sveitarstjórna var stytt í
þrjú ár og sami kjördagur
hafður. Af viðtölum við
sveitarstjórnarmenn í
Svíþjóð kemur í ljós, að
þeir telja ekki góða
reynslu af þessu fyrir-
komulagi. Eg hef rætt
þetta við marga sveitar-
stjórnarmenn þar í landi
og þeirra skoðun er yfir-
leitt sú, að baráttan til
þingsins skyggi alveg á
kosningabaráttuna til
sveitarstjórnanna. Þá
berjist menn um Fálldin
eða Palme, en ekki um
það, hvernig einstakar
sveitarstjórnir hafi staðið
sig.
Ég held að það sé rétt
að hafa þetta dæmi frá
Svíþjóð vel í huga. Sjálf-
stæði sveitarfélaganna á
að vernda. Það er einn
þáttur í dreifingu valds-
ins í þjóðfélaginu, sem við
sjálfstæðismenn leegjum
mikla áherzlu á. Af því
leiðir m.a., að byggða-
kosningar eiga að vera
sem sjálfstæðastar. Nú-
verandi fyrirkomulag er
slæmt frá þessu sjónar-
miði. Á þessu kjörtímabili
á að vinna að því að slíta
meira í sundur þingkosn-
ingar og byggðakosning-
ar. Það verður að vísu
ekki gert nema með þing-
rofi, að óbreyttum lögum,
en það er mikil spurning,
hvort ekki eigi að stefna
að því strax með myndun
næstu ríkisstjórnar. Að
öðrum kosti er hætta á
því, að þróunin verði sú,
að í framtíðinni verði
samskonar valdahlutföll í
sveitarstjórnum og á Al-
þingi á hverjum tíma. Það
er ekki gott fyrir sjálf-
stæði sveitarfélaganna.