Morgunblaðið - 28.07.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. JÚLI 1978
Davíð Oddsson borgarfulltrúi:
Forystumenn okkar verði meiri
stjórnmálamenn og minni emb-
ættismenn en þeir hafa verið
Ég vil ( upphafi færa stjórn
Heimdallar sérstakar þakkir fyr-
ir frumkveði hennar að þvf að
kalla okkur sjálfsteðismenn sam-
an til skrafs og ráðagerða. Oft var
þörf en nú er nauðsyn. — Sfðustu
vikurnar hefur mikil umreða far-
ið fram f flokknum, beði f stjórn-
um og nefndum, en ekki sfður f
fámennum umboðslausum klfk-
um og kjaftasamkundum. Þótt öll
þessi pukurumreða eigi vissu-
lega rétt á sér, þá er varla um-
deilanlegt, að nú þarfnast flokk-
urinn einkum opinskárra um-
reðna um innri mál og stjórn-
málaþróunina f landinu, sem svo
sannarlega hefur sveigzt inn á
aðrar brautir en við sjálfsteðis-
menn eigum að venjast, brautir,
sem f okkar huga hljóta að vera
villigötur og vegleysur.
Niðurstaðan verður
ekki mikluð
né henni of lýst
Það hefur flogið fyrir, að ein-
stökum forystumönnum okkar
þyki sumir flokksmanna sinna
ýkja og yfirdrífa ófarir flokksins
og gera úlfalda úr mýflugu. Þeir
sömu fáist ekki til að ræða
kosningaúrslitin af hægð og hlut-
lægni. Ég er hins vegar þeirrar
skoðunar, að sú niðurstaða, sem
blasir við eftir tvennar kosningar,
verði ekki mikluð eða oflýst,
skrattann þurfi ekki að mála á
vegginn. Urslitin eru svo stórbrot-
in af sjálfum sér, að það er ekki
einu sinni á valdi þeirra kaffi-
húsaspekinga, sem nú eru hvað
mest fyrirlitnir, að þyrla upp
moldviðri f kringum þau.
Með þessum orðum hafna ég
sem sagt ólánlegum tilburðum til
að sýna með talnaleik, að fyrir-
liggjandi fylgishrun sé lítið
merkilegra eða meira en það sem
áður hefur gerzt f þeim efnum. Og
til að hafa allt á hreinu, er einnig
rétt að gefa lítið fyrir frið-
þægingartuldur um að við séum,
þrátt fyrir allt, langstærsti flokk-
ur þjóðarinnar. Einkum vegna
þess, að slfkt tal er harla lítið
innlegg eins og málum er komið,
og sem kannski er verra, þá er
fullyrðingin nú orðin á æði veik-
um grunni reist.
En hitt er annað, að þótt hver
góður sjálfstæðismaður ali ugg og
óróleika yfir úrslitunum er skylt
að gæta þess að fylgja ekki eigin
ósigri eftir, leggjast ekki á sveif
með þeim sem óska okkur alls ills,
með þvf að efna til sundurþykkju
og bræðravfga, sem ekki sér fyrir
endann á.
Það þarf ekki að eyða mörgum
orðum f að lýsa þeirri stöðu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn er f og þar
með umræðugrundvelli þessa
fundar. Reykjavíkurborg er fall-
in, — vígið, sem gjarnan var sagt
um á fulltrúaráðsfundum, að væri
tákn um styrk flokksins og ein af
forsendum tiltrúar á honum um
land allt. Fylgi flokksins meðal
þjóðarinnar hefur aldrei f sögu
hans staðið tæpar en nú, aðeins 4
árum eftir að hann vann sfna
glæstustu sigra. Sigra, sem urðtr
til þess, að foringjar okkar luku
einatt ræðum sfnum við stórtæki-
færi með því að minna á, að
hreinn meirihluti á Alþingi væri
næsta takmark, sem flokkurinn
setti sér. Þeim, sem hugga harma
sfna með þvf, að Sjálfstæðisflokk-
urinn sé þrátt fyrir allt enn lang-
stærsti flokkur þjóðarinnar, má
benda á, að fyrir kosningarnar
hafi Sjálfstæðisflokkurinn einn
nfu þingmönnum fleira en þeir
tveir flokkar, sem kenna sig við
sósfalisma höfðu samanlagt. Nú
hafa þessir tveir flokkar 8 þing-
sætum fleira én Sjálfstæðisflokk-
urinn. Svo snögg og hrikaleg hafa
umskiptin orðið, að sósfalista-
flokkarnir hafa styrkt stöðu sfna
gagnvart Sjálfstæðisflokknum
um 17 þingsæti f einum kosning-
um.
Við misstum
frumkvæðið f
kosningabar-
áttunni
f Reykjavfk
Sjálfsagt má segja, að skaðlftið
sé, þótt reynt sé að milda þær
staðreyndir, sem storka sjálf-
strausti okkar um þessar mundir
og slegið sé nokkuð á þau við-
brögð, sem hömlulausust eru. En
allt slfk.t yfirklór fær annan og
óheillavænlegri svip, ef það ber
með sér, að engan lærdóm eigi að
draga af þessum úrslitum og
treysta eigi á að væntanleg afglöp
andstæðinga okkar sjái um að
snúa ósigri okkar upp f sigur.
Þannig sé engum ætlað að bæta
ráð sitt nema þeim fjölmörgu
háttvirtu kjósendum sem létu
óráðssfuflokkana glepja sig til
fylgilags.
Kannski er hægt að fallast á, að
ekki sé nýlunda, að meðbyr og
mótbyr hljóti ætfð að skiptast á f
lffi öflugs stjornmálaflokks, sem
hafi kjark til að axla ábyrgð á
erfiðum tfmum, — og Sjálfstæðis-
flokkurinn sé eftir sem áður fvið
stærri en nokkur hinna flokk-
anna. Þess vegna sé ekki ástæða
til að gera veður, hvað þá stór-
viðri vegna kosningaúrslitanna.
En það sem ríður baggamuninn
eru þær aðstæður, sem fyrir
hendi eru nú, þegar fylgisflóttinn
frá flokknum á sér stað.
Eg fullyrti f blaðagrein strax
eftir borgarstjórnarkosningarnar,
að meirihlutinn f Reykjavfk hefði
tapast vegna óvinsælda flokksins
í rfkisstjórn. Ég tel, að seinni
kosningarnar hafi tekið af allan
vafa f þessum efnum og það hefði
ekki aðeins verið mikill kosninga-
sigur að halda borginni við þessar
aðstæður, heldur kosningakrafta-
verk.
En þrátt fyrir þessa sannfær-
ingu mfna er ég tilbúinn að viður-
kenna, að kosningabarátta okkar
sem skipum borgarstjómarflokk-
inn hefði mátt vera snarpari og
öðruvísi útfærð en gert var.
Kosningabaráttan var háð með
neikvæðum formerkjum, — við
hrópuðum hástöfum f sffellu að
við værum að tapa. Bæði hefur
verið viðtekin venja að reka borg-
arstjórnarkosningar með þessum
hætti og eins vorum við sumpart
knúnir til þess af andstæðingum
okkar, sem héldu því að kjósend-
um, að við værum öryggir með
meirihlutann og því væri þeim
óhætt að kjósa aðra að þessu sinni
til að veita okkur meira aðhald.
Þessi baráttuaðferð kom okkur f
vörn og við misstum frumkvæðið í
kosningabaráttunni. Eg held að
mörgu ungu fólki hafi ekki fund-
ist það eiga samleið með mönnum
sem væru næstum búnir að tapa
borginni í 50 ár eða lengur.
En það var ekki einasta
kosningabaráttan, sem aflaga fór
með þessum hætti. Ég býst við, að
vegna langs valdaskeiðs höfum
við verið orðnir alltof uppteknir
við að reka borgina og gleymt að
viðhalda ferskri, lifandi borgar-
málapólitfk, sem væri f nægilega
miklu samræmi við sjálfstæðis-
stefnuna. Við vorum orðnir fastir
f viðjum vanans og hikuðum við
að taka stefnuna til endurskoðun-
ar. Þannig er óhætt að fullyrða að
t.d. rekstur Bæjarútgerðarinnar,
pólitfsk stefna f dagvistunarmál-
um og fleira hafi ekki komið til
raunpólitfsks mats f háa herrans
tfð og öll orkan farið f að uppfylla
eftir mætti kröfur þrýstihópanna.
Stór hluti af baráttunni fyrir
endurheimt borgarinnar hlýtur
að felast f þvf að höggva á viðjar
fortfðarinnar og fylla borgarmála-
stefnuna nýjum krafti, er taki
mið af sjálfstæðisstefnunni. Og er
þá nauðsynlegt að borgarstjórnar-
flokkurinn og forysta hans sjái
ekki uppbygginguna f gegnum
þröngar glufur tregðulögmálsins,
sem einatt hefur staðið honum
fyrir þrifum.
Fólkið var
reiðubúið en
ffókkurinn
dugði ekki
En eins og ég sagði, þá tel ég
stöðu flokksins i landsmálum
hafa sett fótinn fyrir borgar-
stjórnarmeirihlutann og er því
rétt að vfkja að henni nokkuð
nánar.
Þegar menn hafa leitað skýr-
inga á óförum flokksins f alþingis-
kosningunum og hvers vegna
ríkisstjórnin var orðin eins illa
þokkuð, sem raun bar vitni, stað-
næmast þeir gjarnan við fram-
kvæmd efnahagsráðstafananna í
febrúar og aftur í maí. Tæpast er
lengur um það deilt, að ríkis-
stjórnin hélt afar kiaufalega á þvf
máli og komst f hrikalega vörn og
fékk pólitískum verkalýðsloddur-
um beitt vopn í hendur en stóð
sjálf berskjölduð. En þótt allur sá
málatilbúnaður hafi vissulega
verið með eindæmum óhöndug-
legur og ótraustvekjandi, þá held
ég að ófaranna sé að leita miklu
lengra aftur f tímann, nánar til-
tekið til fyrstu vikna á valda-
skeiði fráfarandi ríkisstjórnar.
Stundum er sagt, að almenning-
ur kjósi helzt að hlýða ekki á
annað en fagurgala og sé ginn-
keyptur fyrir þeim lýðskrumur-
um, sem bjóða stórkostlegan
ávinning öllum að kostnaðar-
lausu. Þess vegna eigi stjórnend-
ur sem á erfiðum tfmum boða böl,
tár og svita, undir högg að sækja
og fái óblfðar viðtökur og ósann-
gjarnar hjá þjóðinni. Fullyrðing-
ar sem þessi eiga iðulega rétt á
sér. En til eru undantekningar.
Stundum er öllum almenningi
orðið ljóst, að boginn hafi verið
spenntur um of, f óefni sé komið,
og ekki verði komizt hjá stundar-
fórnum til að forðast það sem
verra er, efnahagslegt hrun með
tilheyrandi atvinnuleysi og þeim
hörmungum sem því fylgja. Ein
slfk undantekning var fyrir hendi
sumarið 1974. Það var hún sem
færði Sjálfstæðisflokknum glæst-
an sigur, það var hún sem skapaði
forsendur þess, að gripið yrði til
ráðstaf ana, sem dygðu. Fólkið var
þá reiðubúið, en flokkurinn dugði
ekki. Fólkið vissi, að vinstri
stjórnin hafði komið verðbólg-
unni upp f tugi prósenta á ör-
skömmum tíma. Það var þá ekki
orðið eins vant óðaverðbólgu eins
og það er nú. Það vildi að skorið
yrði að rótum meinsins, þótt það
kostaði stundarsársauka. En þá
brást Sjálfstæðisflokkurinn.
Hann lét undir höfuð leggjast að
koma málefnalega vel undirbúinn
til stjórnarmyndunarviðræðna og
af þeim málefnalegu vanefnum
hefur flokkurinn sopið seyðið sfð-
an. Mig langar f þessu sambandi
að vitna til viðtals, sem nokkrir
ungir menn áttu við einn af nú-
verandi miðstjórnarmönnum
Sjálfstæðisflokksins, Jónas
Haralz bankastjóra. Viðtalið er
tekið í ársbyrjun 1973 og það er
hryggilegur vottur um tregðulög-
málið, sem hefur heltekið okkar
Davíð Oddsson borgarfulltrúi flytur framsöguræðu sfna á fundi Heimdallar i
fyrrakvöld. Að loknum framsöguræðum föru fram hringborðsumræður sem f tóku
þátt Birgir Isleifur Gunnarsson borgarfulitrúi, Ragnhildur Helgadóttir alþingis-
maður, Geir Hallgrfmsson forsætisráðherra, Albert Guðmundsson alþingismaður
og Gunnar Thoroddsen iðnaðarráðherra, og á eftir svöruðu þau fyrirspurnum
fundarmanna. Umræðustjóri var Baldur Guðlaugsson framkvæmdastjóri. For-
maður Heimdallar, Kjartan Gunnarsson, situr lengst til hægri. Ljósm. Mbi.:
Kristinn.