Morgunblaðið - 28.07.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. JULl 1978
23
leikur. Hvítur hyggst halda
svörtum frá e4 reitnum auk
þess sem áhrifamáttur biskups-
ins á b7 minnkar. Staðan fyrir
fjórtánda leik hvíts hefur reynd-
ar komið upp tvisvar áður í
kappskák. Bogoljubov lék 14.
Ba2 gegn Grunfeld í Belgrad
1952, en komst ekkert áfram
eftir 14. . . Re7, 15 Bcl —
Red5, 16 Dg3 — Dc7, 17.
Rxd5 — Rxd5, 18. Dg4 —
f 5!
Petrosjan hafði annan hátt-
inn á í skák sinni við Friðrik
Ólafsson í kandídatamótinu
1959 Hann hélt örlítið betri
stöðu eftir 14. Hfe1 — Re7,
15. Bf4 — Hc8, 16. Be5 —
Rfd5, 17. Rb5 —- Ba6, 18
a4!)
Re7, 15. Bf2 — Rfd5
(Eftir 15. . . . Red5, 16 Ba2
— Hc8, 17. Bb1 vofir 18. Bh4
yfir)
16. Ba2 — Rf4. 17. Dd2 —
Rg6, 18. Bbl — Dd7, 19.
h4!
(Skákskýrendur í Baguio tókust
allir á loft er þeir sáu þennan
leik Korchnois. „Nú verður
blóði útheilt" var haft eftir ein-
um þeirra)
Hfd8, 20. h5 — Rf8. 21.
Bh4 — f6?!
(Nú verða slæmar veikingar á
e6 og g6. Öruggara var þvf
21... . He8, þó að hvítur hafi
óumdeilanlega góða sóknar-
möguleika eftir 22. Re4)
22. Re4 — Rd5, 23. g4
(Að þessi leikur
skuli vera mögulegur sýnir bezt
hversu góð tök hvítur hefur á
stöðunni. Karpov hugsar sig
hér um í hálftíma, en tókst
samt ekki að finna sérlega við-
unandi framhald. Eftir þetta
átti Karpov 80. min. eftir, en
Korchnoi 65)
Hac8, 24. Bg3 — Ba6, 25.
Hfe1 — Hc6, 26. Hc1 —
Re7
27. Hxc6 — Dxc6?
(Slæmur leikur sem eykur á
erfiðleika svarts. Mun betra var
11... . Rxc6 og reyna að
sækja að hvíta peðinu á d4.
Hvítur getur að visu leikið 28.
Rd6, eða 28. Bd6, en þó var
þetta greinilega skárri kostur-
inn).
28. Ba2! — Dd7, 29. Rd6 —
Bb7,
(Biskupinn var hvort eð var litils
virði á a6)
30. Rxb7 — Dxb7, 31. De3
— Kh8, 32. Hc1 — Rd5, 33.
De4 — Dd7,
(Hér átti Korchnoi 1 5 minútur
eftir, en Karpov 44. Engu að
siður teflir Korchnoi framhaldið
óaðfinnanlega).
34. Bb1 — Db5, 35. b4 —
Dd7, 36. Dd3 — De7, 37.
Kf2 — f5,
(Svartur grípur til örþrifaráða.
Hvitur hótaði 38. Hc6 og ef
21... . Dd7 þá 38 b5!).
38. gxf5 — exf5, 39. Hel —
Df6, 40. Be5
(40. Hh1! var bezt, en
Korchnoi vill vinna tíma á
klukkunni).
Dh4 + , 41. Bg3 — Df6. 42.
Hhl!
Hér fór fimmta skákin i bið.
Hvitur hótar bæði 43. Bh4 og
43 Be5 — Dg5, 44. Dxf5
Það er þvi úr vöndu að ráða
fyrir Karpov.
9
I þessari grein, er birtist í Christian Science Monitor, skrifar
David K. Willis frá Moskvu um hin miklu áform um að beina
rennsli stórfljótanna rússnesku, sem renna í norður, í suðurátt
Rússnesku fljótunum snúið við?
Mögulegt, en áhættusamt, segja Sovétmenn
Einhverri umfangsmestu
röskun á umhverfinu, sem
nokkurs staðar hefur verið ráð-
gerð, hefur nú verið seinkað f
Moskvu vegna nýrra efasemda
og skoðanaágreinings. En þessi
áform gætu valdið breytingum
á veðurfari um stóran hluta
heims og miklu tjóni á skógum,
dýralffi, fuglalffi og fiski vfða
um heim.
Sovétmenn hefur f 40 ár
dreymt um að snúa við rennsli
nokkurra stórfljóta, sem nú
renna norður f Norður-fshafið,
og veita þeim f staðinn 3200 km
leið f suður.
Þar mundu fljótin (1) bjarga
hinni þéttbýlu en hrjóstrugu
Volgu-lágsléttu, þar sem er að
finna um helming iðnaðarins,
fjórða hluta fbúanna og um 20
hundraðshluta af allri landbún-
aðarframleiðslu landsins, og
(2) veita vatni til ræktunar á
milljónir ekra á hinum vfðáttu-
miklu eyðimörkum Mið-Asfu.
Rússneskir skipuleggjendur
hafa rekið mjög á eftir þvf að
framkvæmdum yrði hraðað sfð-
an laust eftir 1950. Til þeirra
þarf 25 ár. í Evrópuhluta Sovét-
rfkjanna búa 80% þjóðarinnar,
en þar finnast ekki nema 20%
af vatnsbirgðunum. Sumir
sovézkir vfsindamenn halda þvf
fram að jarðrækt sé ógerleg í
hluta Mið-Asfu nema þar verði
séð fyrir meira vatni á næstu
15—20 árum.
% Til bjargar
Kaspfahafi
Samkvæmt sundurliðuðum
áætlunum, sem gerðar hafa ver-
ið, eru ráðagerðir um að veita
Pechora-ánni (sjá kort) f suður-
átt eftir 115 m löngum skurði f
Kama-ána, og þannig áfram f
Volgu nokkru sunnar. Þessi
breyting mundi bjarga Kaspía-
hafinu, sem hefur stöðugt verið
að minnka vegna vaxandi
vatnsnotkunar f iðnaði og land-
búnaði.
Þá mundu 6.5 milljónir millj-
óna potta af vatni fást úr ánum
Ob og Irtysh og verða veitt yfir
2500 km leið f suður, allt til
Aralvatns (sem sumir vfsinda-
menn óttast að verði að söltu
mýrlendi, ef það heldur áfram
að minnka með sama hraða), en
Ob er fjórða lengsta á f heimi.
Snemma á sfðasta ári voru
skipuleggjendur enn að tala af
hrifningu um Pechora-Volgu
áætlunina. Framkvæmdastjóri
áætlunarinnar, Gurgan Saruk-
hanov, lét blaðið Los Angeles
Times hafa eftir sér, að kjarn-
orkusprenging væri óþörf við
gerð skurðarins sem tengir
Pechora og Kama, þar sem leið
hans hefði verið breytt yfir á
sendinn jarðveg.
% Beiðni hafnað
Sfðan hefur Sarukhanov
hafpað öllum beiðnum blaðsins
um annað viðtal, meðan hrann-
ast upp merki um að áætlunin
eigi erfitt uppdráttar.
Eftir nærri nfu mánaða
árangurslausar tilraunir var
blaðinu loks svarað þvf, að
„ekkert hefði gerzt sfðan fyrra
viðtalið fór fram, svo ekki værí
neitt að ræða um“. Ekki fékkst
heldur frá skrífstofu Sarukhan-
ovs neitt svarbréf með skýring-
um á þvi hvað dveldi verkefnið
eða hvers vegna allar fram-
kvæmdaáætlanir hefðu verið
stöðvaðar.
Fréttaritarinn Robert Roth
tók viðtalið f Los Angeles Ti-
mes, en hann hefur sfðan verið
sakaður um njósnir f sovézkum
blöðum. En vestrænir sérfræð-
ingar hér í Moskvu telja að
neitunin um viðtal við blaðið
stafi af þvf að erfiðleikar séu
með áætlanirnar sjálfar.
Jafnframt eru á hinn bóginn
erfiðleikar á áætlunum um að
snúa við rennsli Ob-árínnar og
Irtysh-fljóts.
I sfberfsku borginni Novosi-
birsk sagði háttsettur talsmað-
ur sovézku vísindaakademfunn-
ar vestrænum blaðamönnum,
að árfarvegir þessara norður-
fljóta mundu minnka mikið ef
þeim værí snúið við. Skóglendi
mundu deyja út, og moskitó-
flugur og fuglar yrðu illa úti.
Dýralíf mundi breytast mikið.
— Tæknilega er þetta mögu-
fegt, sagði Mikhail Zhukov,
framkvæmdastjóri Síberfu-
deildar Akademíunnar. — En
nú erum við að ræða áhrifin.
Til dæmis hvort það sé f raun-
inni nauðsynlegt að veita meira
vatni inn í Kazakhstan (Mið-
Asíu) til að rækta meiri baðm-
ull?
— Ef til vill væri betra að
finna nýjar tegundir af baðm-
ullarjurtinni, sem gætu vaxið
þar...
Tveir aðrir meðlimir Aka-
demfunnar, sem skrifuðu í
kommúnistablaðið Pravda 11.
júnf (og létu þannig f ljós skoð-
anir miðstjórnar flokksins),
sögðu að ekki hefði enn á 40
árum verið gerðar nægilegar
undirstöðurannsóknir á um-
hverfisáhrifunum.
Þeir hvetja miðstjórn rann-
sóknanna til að hraða verkinu.
Og þeir gefa til kynna að flokk-
urínn vilji enn halda áfram
þessum áætlunum.
Greinin kom einnig inn á það
umdeilda atriði, hvaða áhríf
það hefði á fsmyndun f heim-
skautahöfunum, ef minna
ferskt vatn bærist þangað úr
þessum fljótum.
Ekki var farið út í það I smá-
atriðum, en vestrænir sérfræð-
ingar í Moskvu segja að minna
aðstreymi af fersku vatni hafi f
för með sér meiri seltu í heim-
skautahöfunum, og þar af leið-
andi kannski hægari ísmyndun.
En þar sem Ob er hlýrri en
heimskautasjórinn, gæti minna
af volgu vatni líka haft í för
með sér kaldara heimskauta-
haf, og með árunum meiri fs.
Hann yrði lengur að bráðna, og
það hefði f för með sér breyt-
ingar á veðurfari f heiminum í
heild.
Framkvæmdastjóri Vestur-
Sfberfurannsóknastofnunar-
innar fyrir vatnaverkfræði og
landgræðslu, I. Rusinov for-
stjóri, viðurkenndi i viðskipta-
blaðinu Trud á sl. ári, að fyrir-
huguð áform um að snúa við
fljótum Sfberíu næði aðeins til
2—3% af vatnsmagni þeirra.
Og hann sagði að ráðagerðir
um að dæla vatni í suðurátt
gegn um Tobolsk og allt suður f
Aralvatn væru algerlega „óað-
gengilegar."
Það mundi eyða villidýralífi,
svo sem hreindýrum, hafa skað-
leg áhrif á skóga, drepa fisk og
koma illa niður á skipaferðum
innanlands, þar sem vötn
myndu grynnka. Miklu meiri
rannsókna væri þörf, sagði
hann.
0 Ob-Pechora leiðin
Sumir vestrænir fréttaskýr-
endur halda að áformin um að
leiða Ob í vestur um 450 km
langan skurð f Pechora og sfðan
með Volgu suður í Kaspfahaf
séu nú líklegri. (Sjá kortið).
Þeir telja að ekki verði byrj-
að á þeim áformum að senda
Ob-Itrysh fljót gegnum Tobolsk
fyrr en búið er að kanna olfu-
og jarðgasnámur á þeirri leið,
en þær mundu f ara undir vatn.
Þeir sjá einnig geysimikla
erfiðleika á að útvega nauð-
synlegt fjármagn. Og fullyrða
að vatnalfffræðingar geti á eng-
an hátt séð fyrir afleiðingarnar
af þvf að blanda lífkerfi einnar
árinnar við aðra.
Samt sem áður skrifar 1
Pravda 11. júní að Ob-áætlunin
sé í nánd og varpar jafnframt
fram efasemdum um Pechora-
áætlunina, sem blaðið segir að
muni setja borgir og olfunámur
undir lón.
Samt sem áður eru þessar
áætlanir enn mjög aðlaðandi í
augum skipuleggjenda og
flokksins, þar sem þær gefa fyr-
irhcit um ræktun á fjögurra
milljóna ekra landi f Mið-Asfu
og að dælt verði viðbótarvatni í
Kaspfahaf og Aralvatn.
■*,