Morgunblaðið - 10.10.1978, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 1978
5
Þriðjungur þingmanna héf-
ur ekki setið á Alþingi áður
ALÞINGI íslendinga verður sett
í dag með hefðbundnum hætti.
Þetta verður 100. löggjalarþing
þjóðarinnar, en hið fyrsta lög-
gjafarþing kom saman 1. júlí
1875. I annan stað verður þetta
fyrsta þing nýs kjörtímahils og
nýrrar ríkisstjórnar. í þriðja lagi
taka 19 þingmenn, eða tæpur
þriðjungur þingliðs, sæti á Al-
þingi í fyrsta sinn sem kjörnir
þingmenn. 21 þingmaður, sem nú
mætir til þings, átti ekkf sæti á
8.1. þingi sem aðalmaður. Og í
fjórða lagi munu mörg mikilvæg
mál koma til kasta þingsins, ekki
sízt á sviði efnahags-, skatta- og
ríkisfjármála, en hugsanlega
einnig varðandi kosningalög.
kjördæmaskipan og starfshætti
Alþingis.
Þingsetning hefst með því að
þingmenn ganga til guðsþjón-
ustu í dómkirkjunni, eins og
venja hefur verið frá endurreisn
Alþingis árið 1845. Þar predikar
sr. Sigurður H. Guðmundsson
sóknarprestur í Hafnarfirði. Síð-
an fer hin formlega þingsetning
fram í Sameinuðu þingi. Forseti
íslands. herra Kristján Eldjárn,
les forsetabréf um þingsetningu.
Þá kveður hann til aldursforseta,
Odd Ólafsson, þingm. Reyknes-
inga, er stýrir fundi S.þ. unz
forseti þess hefur verið kjörinn.
Tíu af fjórtán þingmönnum
Alþýðuflokks hafa ekki áður setið
á þingi: Árni Gunnarsson, Bragi
Níelsson, Eiður Guðnason, Finnur
Torfi Stefánsson, Gunnlaugur
Stefánsson, Jóhanna Sigurðar-
dóttir, Karl Steinar Guðnason,
Kjartan Jóhannsson, Magnús H.
Magnússon og Vilmundur Gylfa-
son. Björn Jónsson og Bragi
Sigurjónsson vóru heldur ekki
kjörnir til síðasta þings (1974—78)
en hafa báðir áður setið á Alþingi.
Aðeins þrír af þingmönnum
Alþýðuflokksins nú sátu þing-
bekki liðið kjörtímabil sem aðal-
menn.
Fjórir af fjórtán þingmönnum
Alþýðubandalagsins hafa ekki
setið áður á þingi sem aðalmenn:
Hjörleifur Guttormsson, Kjartan
Ólafsson (hefur áður setið á þingi
sem varamaður), Ólafur Ragnar
Grímsson (hefur setið áður sem
varamaður) og Svavar Gestsson.
Einn af tólf þingmönnum Fram-
sóknarflokksins hefur ekki áður
setið á þingi sem aðalmaður:
Jón Sigurósson var kjörinn for-
seti Sameinaós pings á fyrsta
löggjafarpingi íslendinga 1875.
Alexander Stefánsson. Hinir 11
sátu og síðasta þing.
Fjórir af 20 þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins hafa ekki áður
setið á þingi: Eggert Haukdal,
Friðrik Sóphusson, Guðmundur
Karlsson og Jósef Þorgeirsson.
Meginverkefni þings fram að
áramótum verður að venju fjárlög
komandi árs, með tilheyrandi
stefnumörkun í efnahags-, skatta-
og ríkisfjármálum. Fjárlagafrum-
varp verður hins vegar ekki fyrsta
mál þingsins, svo sem venja hefur
verið, heldur mun framlagning
þess dragast eitthvað vegna sér-
stakra aðstæðna. Þá er þess að
vænta að staðfesting bráðabirgða-
laga ríkisstjórnarinnar um ráð-
stafanir í efnahagsmálum og
nýjar skattheimtur muni setja
svip á þingstörfin.
Endurreist Alþingi íslendinga
(ráðgjafarþing) kom saman til
fyrsta fundar 1. júlí 1845 í
latínuskólahúsinu í Reykjavík.
Alþingisforseti var kjörinn Bjarni
Þorsteinsson, amtmaður. 25 þing-
menn áttu rétt til setu á þinginu,
19 þjóðkjörnir og 6 konungskjörn-
ir. Þingsetning hófst með guðs-
þjónustu eins og allar götur síðan.
Dómkirkjupresturinn, Helgi G.
Thordersen, predikaði.
Á þessu fyrsta þingi sátu 12
bændur, 6 löglærðir menn, 5
prestar, 1 læknir og 1 einn
embættislaus menntamaður. Af
19 þjóðkjörnum þingmönnum vóru
13 búsettir í þeim kjördæmum,
sem þeir náðu kjöri í. Elzti
þingmaðurinn var 67 ára gamall
en sá yngsti (Jón Sigurðsson) 34
ára. Þetta þing stóð í 36 daga.
Hafði 27 mál til meðferðar og
leiddi 24 þeirra til lykta. Helztu
Þingis hafist meö guðsÞjónustu í
dómkirkjunni. Hér 81081 hin öldnu
hús, dómkirkjan og aðsetur
AlÞingis, hlið við hlið.
mál þingsins vörðuðu verzlun og
skólamál.
Fyrsta löggjafarþing Islendinga
skv. þá nýrri stjórnarskrá var
kvatt saman 1. júlí 1875. Jafn-
framt varð sú breyting á skipan
þingsins að það skiptist í tvær
máistofur. Þetta var 15. þing frá
því Alþingi var endurreist. Efri
deild skipuðu 6 konungkjörnir
þingmenn og 6 úr hópi þjóðkjör-
inna þingmanna (er þingmepn
völdu úr sínum hópi). I neðri deild
sátu svo aðrir þjóðkjörnir þing-
menn. Þetta ár, 1875, tók skrif-
stofa Alþingis til starfa,
Jón Sigurðsson var kjörinn
fyrsti forseti Sameinaðs þings.
Hann var jafnframt forseti neðri
deildar en Pétur biskup Pétursson
var kjörinn forseti efri deildar.
Fyrsta löggjafarþingið sat til
26. ágúst eða í tæpa tvo mánuði.
Það setti landinu hin fyrstu
fjárlög, þá til tveggja ára: 1876 til
1877. Heildartekjur ríkissjóðs
þessi tvö ár vóru 580 þúsund
krónur. Heildarútgjöld voru hins
vegar 452 þúsund krónur. Tekjuaf-
gangur 128 þúsund eða rúm 22%
tekjuöflunarinnar. Þá kostaði
æðsta stjórn þjóðfélagsins 27.000
krónur. Til samanburðar má geta
þess að á þessum fyrstú fjárlögum
var 10.000 krónum veitt til
„vísindalegra og verklegra fyrir-
tækja“.
Hið fyrsta löggjafarþing fjall-
aði, auk fjárlaga, einkum um
læknaskipunarmál (héraðslækn-
um fjölgað úr 8 í 20), vegamál,
skólamál, póstmál og að sjálf-
sögðu skattamál. Það tók fyrir 80
mál, þar af 53 lagafrumvörp. Þar
af voru 26 afgreidd sem lög, 11
stjórnarfrv. og 15 þingmanna-
frumvörp. 24 frv. voru felld, þar af
5 stjórnarfrumvörp.
Alþingishús það, sem enn er
notað, var fullbyggt í apríl 1881.
Neðsta hæðin var ætluð lands-
bókasafni, önnur hæð þinginu, en
á efstu hæð var forngripasafn pg
þar var einnig geymdur húsbún-
aður Jóns Sigurðssonar, forseta.
Yfir gluggum á lofti vóru
landvættir í lágskurði og yfir
aðaldyrum líkneski íslenzks fálka.
Á burst á miðri framhlið gnæfði
krúna en undir upsinni er ártalið
1881 greypt í steininn.
Þetta hús var að sjálfsögðu
byggt fyrir mun fámennara þing
en nú er og allt aðrar starfsað-
stæður, enda hefur Alþingi nú lagt
undir sig ýmis aðliggjandi hús og
býr þó við mikil þrengsli, bæði
þingmenn og starfslið Alþingis.
Enn er Alþingishúsið þó „mikil
bæjarprýði", eins og því var lýst
1881, og þar hefur þjóðarsagan
verið samin að drjúgum hluta
síðan.
Húsnæðismál Alþingis hafa
verið mjög til umfjöllunar undan-
farið (sbr. framkomna tillögu um
Alþingishverfi í miðbæjarhvos-
inni) og hljóta að koma til
ákvörðunar í tengslum við eða í
framhaldi af endurskoðun á
skipulagi og starfsháttum Alþing-
is, sem ný stjórnarskrárnefnd fær
til meðferðar, en hún verður
skipuð fljótlega eftir að þing
kemur saman.
Shell
Ö’ V""--S lADA vr GIIH

Olíufélagið Skeljungur hf
Höfum opnað nýtísku
Bensínstöð í
Garðábæ
Höfum opnað glæsilega bensín- og þjónustustöð í Garðabæ,
á mótum Bæjarbrautar og Vífilsstaðavegar.
Þar verður rekin fjölþætt bifreiðaþjónusta, svo sem:
Bensín- og olíusala frá nýtísku tölvudælum.
Verslun með fjölbreytt úrval bifreiðavarnings.
Ákjósanleg aðstaða til að hreinsa, þvo og ryksuga bíla.
Síðar hefst starfræksla smurstöðvar og skyldrar þjónustu.
Garðbæingar og aðrir vegfarendur.
Gjörið svo vel og reynið þjónustuna, verið velkomin
á Shellstöðina í Garðabæ. Sími 42074