Morgunblaðið - 10.10.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 1978
ÁRIÐ 1980 verður hlaupið með Ólympíu-
eldinn frá Grikklandi, þar sem lýðræðið
fæddist, til Moskvu, höfuðborgar mesta
einræðisríkis sögunnar, segir í nýlegri
forystugrein í brezka tímaritinu Econom-
ist og það spyr: Varpar eldurinn aðeins
ljósi á færni Rússa í íþróttum eða varpar
hann einnig ljósi á skúmaskot og afkima
sovézks stjórnmálalífs?
Þetta segir ritið að sé kjarni deilunnar
milli þeirra Vesturlandabúa, sem vilji að
íþróttamenn neiti að taka þátt í Olympíu-
leikunum í Moskvu til að mótmæla
baráttu yfirvaida gegn sovézkum andófs-
mönnum, og þeirra sem vilji það ekki.
Ttitið rekur röksemdir beggja aðila og
setur fram eigin tillögur, sem eru á þá
leið að leikarnir verði notaðir til að hafa í
frammi áróður fyrir afstöðu lýðræðisríkj-
anna í heiminum.
Það er of seint að halda því fram að
halda eigi stjórnmálum og íþróttum
aðskildum. Við fáa aðra íþróttaatburði
hafa stjórnmál eins lengi verið riðin og
Olympíuleikana. Þýzkaland nasista not-
aði leikana 1936 til þess að sýna fram á
yfirburði aríska kynstofnsins. 01ympíu-_
leikarnir í Mexíkó 1968 voru vettvangur
pólitískrar andstöðu, sem var grimmilega
brotin á bak aftur. Palestínskir hryðju-
verkamenn notuðu leikana í Múnchen
1968 til þess að fá útrás fyrir skotæði sitt
og leikarnir í Montreal 1976 voru notaðir
til áróðurs gegn apartheid-stefnu og
stjórninni í Taiwan.
Táknræn mynd um áhrif stjórnmála á Ólympíuleikanai fánar þjóða, sem hættu við þátttöku í leikunum 1976, voru
dregnir niður.
OL í Moskvu 1980
notaðir til að mótmæla?
Fáar þjóðir geta sér eins mikinn mat úr
íþróttum og kommúnistaríkin í Aust-
ur-Evrópu. Evrópumejstaramótið í frjáls-
íþróttum í sumar gaf Rússum og
Austur-Þjóðverjum (sem skiptu á milli
sín 25 af 40 gullverðlaunum) færi á að
sýna að íþróttamennirnir, sem þeir
framleiða á færibandi, eru svo til
ósigrandi. Rússar hafa í frammi alla
áróðursklæki, sem þeir geta, til að sýna,
að úrkynjaðir Vesturlndabúar hafi ekki
roð við rússneskum frjásíþróttamönnum í
Moskvu 1980.
Margt mælir með því að meina Rússum
að komast upp með þetta. Vestræn ríki
hafa um sárafáar leiðir að velja til þess
að sýna vanþóknun sína á þeirri grimmd,
sem sovézka stjórnin hefur haft í frammi
við þá borgara, sem reyna að neyða hana
til að virða sín eigin lög og alþjóðlegar
skuldbindingar. Jafn frábrugðnir aðilar
og íhaldsblaðið Daily Telegraph í London
og fjandmaður apartheid-stefnunnar
Peter Hain hvetja til þess að Bretar neiti
að taka þátt í Olympíuleikunum.
Brezka íþróttaráðið hefur rætt til-
lögurnar um að Bretar neiti að taka þátt í
leikunum. Brezki utanríkisráðherrann,
dr. David Owen, hefur lagt til að leikarnir
verði haldnir annars staðar. En lausn
Rhódesíudeilunnar væri auðveld miðað
við það, ef takast mætti að fá meirihluta
hinnar svifaseinu Alþjóðlegu Olympíu-
nefndar til þess að snúa baki við Moskvu
nú þegar undirbúningur leikanna er svo
langt kominn.
Og hafa verður í huga réttindi annars
hóps, sem er alls góðs maklegur. Hundruð
ungra áhugaíþróttamanna á Vesturlönd-
um hafa undirbúið sig alla ævi undir það
að fá tækifæri til þess að keppa á
Olympíuleikum. Það væri að gera Rúss-
um til geðs ef einhver ríkisstjórn eða
eitthvert íþróttaráð á Vesturlöndum
skipaði þeim að gefa þetta tækifæri upp á
bátinn. Það verður að vera íþróttamönn-
unum í sjálfsvald sett hvort þeir fara ekki
til Moskvu.
Þegar íþróttamennirnir gera upp hug
sinn ættu þeir að vega og meta tvenns
konar pólitískar röksemdir fyrir því að
fara ekki til Moskvu. í fyrsta lagi getur
verið erfitt að fá keppendur frá öðrum
löndum til að taka þátt í því að neita að
fara á leikana (og vísvitandi fjarvera
nokkurra mótmælamanna er nánast
orðin fastur liður á leikunum). I öðrú lagi
væri erfitt að ákveða, hvaða önnur lönd
ætti að hundsa síðar.
Margar þjóðir hafa neitað að keppa við
Suður-Afríkumenn á liðnum árum, þar
sem stjórnmálakerfi, apartheid, hefur átt
Frá Olympíuleik-
unum í
Montrcali keppn-
in í maraþon-
hlaupi.
Sovézki lyftinga-
maðurinn Vasili
Alexeev, „sterk-
asti maður
heims“, sem
Rússar hafa not-
að til að kynna
Olympíulcikana
í Moskvu 1980.
þátt í ákvörðunum um skipun suð-
ur-afrískra keppnisflokka. En ef
Moskvu-leikarnir verða hundsaðir vegna
sovézkrar kúgunar yfir höfuð væri erfitt
að beita ekki sömu reglu gagnvart
miklum meirihluta ríkja Þriðja heimsins,
sem einnig fótum troða grundvallar-
mannréttindi. Það yrði hvorki í þágu
hagsmuna íþrótta heimsins, sem senni-
lega eru í því fólgnir að finna beztu
íþróttamennina, né alþjóðlegra sam-
skipta, sem felast í því hvernig sætta
megi þjóðir er búa við mjög ólík
stjórnmálakerfi á ýmsum þróunarstigum.
Það bezta sem íþróttamenn gætu gert
væri að sækja leikana — og hjálpa síðan
sovézkum andófsmönnum með nærveru
sinni, ekki sovézkum yfirvöldum. Þeir
sem það vilja gætu til dæmis klæðzt
skyrtum með myndum af andófsmönnum
eða slagorðum eins og „sleppið Orlov
strax“. Þeir gætu hrópað slagorð þegar
verðlaun eru afhent er Rússar verða að
beina sjónvarpsmyndavélum sínum að
þeim. Sovézkir stjónvarpsmenn gætu
reynt að tefja fyrir eða beina myndavél-
inni eitthvað annað, en árangurinn yrði
sá að slyngri sýningu á rússneskri
þjóðarhreysti yrði snúið upp á áróðurs-
martröð.
Rússar gera sér vonir um að 300.000
áhorfendur flykkist til leikanna. Hvetja
ætti Vesturlandabúana í hópi þeirra til
að efna til friðsamlegra sameiginlegra
mótmæla hvenær sem þeir geta. I byrjun
september höfðu Rússar á brott með sér
örfáa bandaríska friðarsinna, sem veif-
uðu borða á Rauðatorgi. En hvað mundu
þeir gera ef verulegur hluti áhorfenda-
skarans tæki upp á því að veifa borðum
og hrópa slagorð í miðborg Moskvu?
Barsmíðar á þeim mundu tryggja það, að
enginn gleymdi auðveldlega óbragðinu af
Moskvu-leikunum og gerræði sovézka
alræðiskerfisins og skortur þess á
umburðarlyndi yrði afhjúpaður.
Þeir sem vilja fara til Moskvu 1980,
bæði til þess að fylgjast með íþróttum og
af stjórnmálaástæðum, ættu að hefja
undirbúning strax. Olympíuleikar nazista
1936 voru illræmdir af því svo margir,
sem þá sóttu, voru blekktir eða kusu að
hafa að engu kúgunina í kringum þá.
Vesturlandabúar ættu að fara til Moskvu,
hafa augun opin, láta í ljós skoðanir sínar
og koma vel undirbúnir.