Morgunblaðið - 14.11.1978, Qupperneq 18

Morgunblaðið - 14.11.1978, Qupperneq 18
18 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 1978 Ólafur Jóhannesson, forsætisráóherra: Hneykslun sam- ráðnerra óþörf Höfðu tillögur um menn í starf blaðafulltrúa ÓLAFUR Jóhannesson, forsætisráðherra, kvaddi sér hljóðs utan dagskrár í Sameinuðu þingi í gær og svaraði ýmsum athugasemdum varðandi ráðningu í starf blaðafulltrúa ríkisins, sem fram vóru settar á Alþingi sl. þriðjudag — að honum fjarverandi. Féllu þar orð, bæði til samráðherra og stuðningsmanna í þingmannaliði, vegna fyrri athugasemda en forsætisráðherra taldi sig hafa farið að réttum lögum og reglum varðandi þetta mál. Efnisatriði í máli ráðherra og þingmanna verða lauslega rakin hér á eftir. Löghelgað starf Ólalur Jóhannesson. forsætis- ráóherra. sagðist vilja nota þetta tækifæri, fyrsta fund sinn í Sameinuðu þingi eftir nokkrar fjarvistir, til að svara framkom- inni gagnrýni á sig vegna setning- ar Magnúsar Torfa Ólafssonar í sæti blaðafulltrúa ríkisstjórnar- innar. Þessi gagnrýni byggðist á þeim misskilningi, sagði forsætis- ráðherra, að hér væri um nýja stöðu að ræða. Svo er ekki sagði hann Embætti blaðafulltrúa var stofnað 13. maí 1944. Það var svo fest í sessi með því að sá maður, sem í það var ráðinn, var gerður að deildarstjóra 1959. Síðan hefur þetta starf verið löghelgað. Á því var gerð sú breyting með reglu- gerð um stjórnarráðið (nr. 96/1969), sem sett var skv. lögum nr. 73/1969 um stjórnarráð ísiands, að embætti blaðafulltrúa ríkisstjórnarinnar skyldi heyra undir forsætisráðuneytið. Á því hefur engin breyting orðið síðan. Þetta er því löghelgað embætti. Breytir þar engu þó að það hafi staðið autt nokkurn tíma, ekki hafi verið sett eða skipað í starfann um sinn. Hann er eftir sem áður í lögum. Nefna má til samanburðar að engum dettur í hug að prestsembætti eða læknis- embætti séu úr sögu, þó óveitt séu um tíma. Það dettur engum lifandi manni í hug, sagði forsætisráð- herra, hvað þá alþingismanni, að staða falli niður fyrir þær sakir. Og þegar um er að ræða setningu eða skipan í starf, sem fyrir er í lögum, þekki ég engin dæmi þess að það sé lagt fyrir ráðningar- nefnd ríkisins. Eg þekki þess heldur engin dæmi að gengið sé á fundi fjárveitinganefndar og spurt, hvort setja megi menn eða skipa í lögboðnar stöður. Það má kalia furðulegt, ef háttv. fjárveit- inganefndarmenn þekkja ekki þessa algildu starfshætti. Og allir vita að fjárlög geta ekki breytt öðrum lögum. Það kann að vera lofsvert, að fjárveitinganefnd vill skera niður lögboðin störf, en hún getur það einfaldlega ekki, nema í því formi að bera fram og fá samþykkt frumvörp til breytinga á viðkomandi lögum. Enginn myndi fagna því meir en ég ef nefndin tæki á sig rögg og hefði slíkt frumkvæði. Fjárveitinganefnd og ráðherrar Ég ber virðingu fyrir fjárveit- inganefnd, sagði forsætisráðherra, en hún er ekkert merkari en hver önnur þingnefnd, þó einhverjir Ólafur: Lög- helgað starf og ráðning regl- um samkvæmt. Sighvatur: Laga- heimild eitt - fjárveiting annað. Eiður: Ónauð- synlegur milli- liður - óþörf útgjöld. Olafur Ragnar: Loftfimleikar forsætisráð- herra. Pálmi: Heimild- arrit stjórnar- ráðsins. Gunnlaugur: Nánara sam- starf ráðherra. þingmenn kunni að ganga með þá grillu. Það er ekki nokkur minsta fjöður fyrir fjárveitinganefnd að hanga í, til þess að móðgast út af setningu í þetta starf. Ekki heldur fyrir samráðherra mína til að hneykslast á því, að ég skuli ekki hafa kynnt þeim fyrirfram og formlega á ríkisstjórnarfundi þessa embættisathöfn. Hitt er jafnrétt og satt að ég hefi ekki lagt neina launung á það, að ég ætlaði að fá mann í starf blaðafulltrúa. Ég tel það nauðsynlegt. Háttvirt- um meðráðherrum mínum var um þetta kunnugt. A.m.k. bentu ýmsir samráðherrar mínir mér á, af góðum hug, ágæta menn, er til greina kæmu í þennan starfa. Forsætisráðherra sagðist vilja leiðrétta missögn eins þingmanns (Ól. R. Grímssonar) að hér væri skipað í lífstíðarstarf. Las hann bréf til Magnúsar Torfa og fjár- málaráðuneytis, þar sem skýrt kemur fram að MTÓ hafi „verið settur til þess að vera blaðafull- trúi ríkisstjórnarinnar" frá 1. nóvember sl. að telja. Ég hafði áður tryggt mér samþykki fjár- málaráðherra fyrir greiðslu launa til blaðafulltrúa til áramóta. Þá hafði ég sótt um fjárveitingu til hagsýslu og fjárlagadeildar fyrir næsta ár, sem sjá má í framkomnu fjárlagafrumvarpi. Ég teldi heppi- legt að hér fengist nokkur reynslu- tími, bæði fyrir viðkomandi starfs- mann, hvort hann teldi starfið við sitt hæfi, og eins hvort ríkis- stjórnin væri ánægð með störf hans. Hitt er svo annað mál að áður en skipun í starfið á sér stað, verður það auglýst, enda er það forseti sem skipar í starf blaða- fulltrúa. Stuðningur SFV og einstakra þingmanna Þá vék forsætisráðherra að þeirri gagnrýni að MTÓ væri formaður í stjórnmálaflokki, sem ekki ætti aðild að ríkisstjórn (hér mun átt við gagnrýni Ól. R. Gr.). Þetta er aldamótasjónarmið, svo ég hafi ekki stærri orð, sagði hann. Það á ekki að skipta máli í dag, hver pólitísk skoðun Starfsmanns er, sem settur eða skipaður er í embætti, heldur hitt, hvort hann er hæfur til starfans. — Og svo má nefna að viðkomandi stjórnmála- samtök hafa lýst því yfir, að þau styðji núverandi ríkisstjórn til allra góða verka. Það er nú sams konar stuðningsyfirlýsing og við megum una frá nokkrum háttvirt- um þingmönnum stjórnarliðsins. Ýmis ágrein- ingsatriði Kjarni málsins er, sagði for- sætisráðherra, að í einu og öllu hefur verið farið rétt að málum, hvað hina formlegu og lagalegu hlið viðvíkur. Varðandi efnisatriði væri spurningin þessi: er þörf á ráðningu blaðafulltrúa — og er sá, sem settur var hæfur til starfans? Ég tel slíkan tengilið milli stjórn- valda annars vegar og fjölmiðla og almennings hinsvegar nauðsyn- legan. Og enginn efast um hæfni þess, er s'ettur var í starfann. Minna má á að lengi var löggjöf um stjórnarráðið í molum. Aðeins Eiður Guönason. ÓlafurR. Grfmsson. Tómas Árnason. Pálmi Jónsaon. GunnlauKur Stef&nsson. fjögur ráðuneyti vóru stofnuð með lögum. Hin með óformlegum hætti með stjórnarráðstöfunum. Ég fer ekkert að rekja nánar hvaða ráðherrar og úr hvaða flokkum stóðu hér að verki. En ég minni á ágætt rit, Stjórnarráð íslands (eftir Agnar Klemenz Jónsson) sem er tilvalin bók fyrir nýja þingmenn að kynna sér. Ég trúi því ekki, sagði ráðherra, að þrátt fyrir nokkra gagnrýni hér á Alþingi, að fjölmiðlar taki, því ekki fagnandi að fá slíkan mann, sem hér um ræðir, og þeir geta nú snúið sér til með upplýsingaöflun. Ég vil líka minna á frv., sem flutt var á síðasta þingi, og nú er endurflutt, og ég hefi beitt mér fyrir, sem tryggja á aðgang almennings og fjölmiðla að upplýsingum hjá stjórnvöldum. Ég trúi því ekki að á því ári, 1978, sitji í fjárveitinganefnd menn, sem telja eftir fjárveitingu til að annast upplýsingastreymi frá stjórnvöldum út í þjóðfélagið; menn, sem vilji hafa allt sem fyrr — bak við lokaðar dyr — í stjórnsýslunni. Það er a.m.k. ekki í samræmi við stór orð um opna umræðu og opin tjöld. Það er mín skoðun að fáir falli betur í starf blaðafulltrúa en Magnús Torfi Ólafsson. Enginn hefur og gagnrýnt hann sérstak- lega varðandi þessa ráðningu. Að lokum áréttaði forsætisráð- herra að hann hefði í einu og öllu farið að réttum lögum í þessu efni. Pólitik eigi ekki að ráða vali manna til starfa. I fjórum ráðu- neytum, sem hann hafi haft með að gera um dagana, hafi menn með andstæðar stjórnmálaskoðanir honum aldrei brugðist trúnaði þeim sýndum. Pólitík er góð, sagði ráðherra, en henni verður að halda innan vissra marka. Lagaheimild eitt — f járveit- ing annað Sighvatur Björgvinsson (A) taldi ekki við hæfi, að starfi blaðafulltrúa ríkisstjórnar væri líkt við prestsembætti. Ríkis- stjórnin hafi ekki verið að ráða sér sálusorgara. Mergurinn málsins væri, hvort forsætisráðherra hafi staðið að þessari ráðningu í samræmi við réttar reglur og aðhaldsviðleitni í stjórnkerfinu. Alþingi hafi sett margs konar lög, sem feli í sér fjölda nýrra starfa. Það úi og grúi af slíkum heimild- um í grunnskólalögum svo dæmi sé nefnt. í þessi störf eigi hins vegar ekki að ráða fyrr en fjárveiting sé fyrir hendi. Tvær leiðir séu fyrir hendi til nýrrar ráðningar ríkisstarfsmanns: 1) Fjárveiting til starfsins í gildandi fjárlögum. 2) Heimild í lögum að viðbættri samþykkt ráðningar- nefndar ríkisins. Hvorugt hafi verið fyrir hendi í þessu tilfelli. Ráðningarnefnd ríkisins og fjár- veitinganefnd virka sem nokkurs konar hemill á útþenslu ríkis- kerfisins. Hemill á það að ráðning- ar fram hjá fjárveitingu eigi sér stað. Þessir aðilar hafa fyrirskipað fjölmörgum forstöðumönnum ríkisstofnana að segja upp starfs- fólki, sem lagaheimild er til að ráða, ef sú heimild hefur ekki verið staðfest með fjárveitingu í fjárlög- um. Það gengur þvert á þessa aðhaldsviðleitni þegar sjálfur for- sætisráðherrann, húsbóndinn á heimilinu, gengur fram fyrir skjöldu um að þverbrjóta þessar ráðningarreglur, þetta nauðsyn- lega aðhald. Þess vegna var nauðsynlegt að gera athugasemd við meðferð málsins. Ég spurði formann fjárveit- ingarnefndar um stöðu þessa máls. Hann taldi mál þetta ekki afgreitt í fjárveitinganefnd, sem enn fjall- ar um fjárveitingatillögu til þessa embættis í framlögðu fjárlaga- frumvarpi. Hann hafði rætt þetta mál við fjármálaráðherra og komið á framfæri við hann athugasemdum. Stjórnvaldsaðgerðir grundvall- ast á valdi, sem Alþingi hefur. Þess vegna þarf að hafa náið samráð við þetta vald þegar ráðherrar ákvarða í prinsippmál- um. Það á heldur ekki við að samráðherrar heyri fyrst í frétt- um um slíkar ákvarðanir forsætis- ráðherra, eins og yfirlýsing tveggja ráðherra liggur fyrir um (Ragnar Arnalds og Kjartan Jóhannsson). Við stuðningsmenn ríkisstjórnar í fjárveitinganefnd, sem þar reynum að beita aðhaldi í ríkisfjármálum, andæfum aðgerð- um, sem brjóta í bág við þá viðleitni. I þessu máli skiptir ekki máli, hver var ráðinn, né til hve hárra útgjalda var stofnað (tveir menn í föstu starfi), ef brotnar eru aðhaldsreglur, sem nauðsyn er að halda í heiðri, ekki sízt við ríkjandi aðstæður í ríkisfjármál- um. - Óþarft embætti — ónauðsynleg- ur milliliður Eiður Guðnason (A) sagði um- ræðu um þetta mál hafa farið að mestu fram hjá kjarna þess: hvort umrætt embætti væri nauðsynlegt eða ekki. Þegar þörf er sparnaðar og ítrasta aðhalds í ríkisfjármál- um á ekki að stofna til embættis sem tvímælis orkar, hvort þörf er fyrir. í því sambandi er vert að hyggja að því að ekki þótti nauðsynlegt að blaðafulltrúi ríkis- stjórnar starfaði á sl. kjörtímabili, að minnsta kosti var þá enginn slíkur starfandi. Ég er þeirrar skoðunar, sagði Eiður Guðnason, og byggi þar m.a. á 16 ára reynslu sem fréttamaður, að blaðafulltrúi af þessu tagi sé oftast nær ónauðsynlegur milliliður. Hann kann að eiga rétt á sér við sérstakar aðstæður, eins og vóru á tímum þorskastríða. Á venjuleg- um tímum ætti að vera hægt að

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.