Morgunblaðið - 03.02.1979, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 1979
23
Spjallað við Ásgeir Lárusson
fréttaritara Mbl. í Neskaupstað
Óli Baldur virðist í öðrum heimi þar sem hann er kominn undir
stýri á fjölskyldudjásninu.
sumarið og sýna hann við
hátíðahöldin vegna 50 ára
afmælisins. Ég veit ekki hvort
það tekst, það er ýmislegt sem
þarf að gera fyrir bílinn og ekki
auðveit að fá í hann rétta hluti.
T.d er ógjörningur að fá undir
bílinn upprunaleg teinahjól. Ég
setti á sínum tíma jeppadekk og
felgur undir hann, en það er allt
önnur tilfinning að keyra á
slíku, það jafnast ekkert á við
við gömlu teinahjólin.
— Það hafa margir gert mér
tilboð í bílinn, en hann er
einfaldlega ekki falur. Eigum
við ekki að segja að hann sé
fjölskyldudjásn eða erfðagrip-
ur? Nei, gamlir bílar eru raun-
verulega ekki sérstakt áhuga-
mál hjá mér. Það var tilviljun
að ég eignaðist þennan bíl, en ég
tók ástfóstri við hann. Kannski
vegna þess að þetta var fyrsta
bíltegundin, sem ég keyrði, segir
Óli Baldur að lokum.
Vonandi tekst honum að gera
gamla Fordinn upp fyrir hátíða-
höldin í sumar, en talsvert verk
er óunnið við bílinn áður en
hann verður sýningarhæfur. í
bílskúrnum fyrir neðan tann-
læknastofuna fer þó vel um
gripinn, sem er 2 árum yngri en
kaupstaðurinn. Lengi vel var
Fordinn þó ekki elzti bíllinn á
Neskaupstað, því fram undir
1960 sást gamall Essex, árgerð
1921 eða 24, á götum Norðfjarð-
ar. Sá bíll stóð sig með afbrigð-
um vel, en eftir að honum var
iagt fram í sveit var hann
fljótlega eyðilagður og var það
skaði. Allan timann, sem sá bíll
var notaður gekk hitamælir
bílsins sem nýr væri, en hann
var ofan á vatnskassanum
fremst í bílnum.
Kristinn Jóhannsson skóla-
stjóri Iðnskólans og forseti
bæjarstjórnar.
Ingvari Pálmasyni að flytja
málið á Alþingi, eftir að frum-
varp að bæjarstjórnarlögum
fyrir hinn nýja kaupstað hafði
verið smíðað heima í héraði.
Ingvar flutti málið á Alþingi tvö
ár í röð. Það var svo í upphafi
hreppsnefndarfundar 3. apríl
1928 að oddviti las upp skeyti
frá Ingvari Pálmasyni þar sem
hann óskaði Neskaupstað til
hamingju í tilefni af lögum um
bæjarréttindi, sem afgreidd
höfðu verið frá efri deild Al-
þingis daginn áður, eða þann 2.
apríl 1928. Konungur staðfesti
lögin síðan 7. maí og skyldu þau
taka gildi 1. janúar. Þar með var
málið komið í höfn og fögnuðu
heimamenn úrslitunum.
Hér að framan hefur verið
stuðst við upplýsingar, sem
fram komu í ræðu Kristins
Jóhannssonar á hátíðarfundin-
um 7. janúar. í ræðu sinni
fjallar hann síðan um störf
bæjarstjórnarinnar frá 1929 og
fram til þessa dags, en þau
tengjast atvinnulífi staðarins
sterkari böndum en víða annars
staðar. Hér verður ekki rakin
þróun atvinnumála á Neskaup-
stað né bygging mannvirkja og
stofnana í bænum. Hins vegar
er hér á eftir gripið riiður í ræðu
ÁSGEIR Lárusson hefur um árabil verið fréttaritari Morgun-
blaðsins á Neskaupstað. Ilann hefur tekið mikinn þátt í ýmsu
félagastarfi í bænum og verið varafulltrúi í bæjarstjórn. Við ókum
með Ásgeiri um bæinn fyrir nokkru og spjölluðum vítt og breitt um
það sem fyrir augun bar. Fyrst var talinu vikið að húsna.'ðismálum
á Neskaupstað.
— Það stendur bænum fyrir
þrifum hversu lítið er byggt hér,
segir Ásgeir. — Þar liggur
bæjarsjóður á liði sínu og fyrir
aðkomufólk er t.d. varla nokkur
leið að fá leiguhúsnæði. I raun-
inni má segja að sjúkrahúsið og
skólarnir taki það leiguhúsnæði,
sem er falt, því alltaf er eitthvað
um aðkomufólk við kennslu eða
störf á sjúkrahúsinu.
— Þá erum við Norðfirðingar
ekki ánægðir með hversu seint
varanlega gatnagerðin gengur
hjá okkur og ég held að við séum
að dragast aftur úr í þeim
efnum. Á síðasta sumri átti að
gera mikið átak í gatnagerðar-
málum og fyrir kosningar var
öllu fögru lofað. Síðan hefur
ekki verið staðið við stóru orðin
og framkvæmdir voru litlar á
síðasta ári. Það segir sig sjálft
mengunarvarnir og núverandi
iðnaðarráðherra hafði þá stór
orð um nauðsyn þeirra. Nú
virðast þau orð gleymd og að
undanförnu hefur ekki verið
minnst á neitt slíkt af hálfu
forystumanna bæjarins og eðli-
lega eru bæjarbúar mjög
óánægðir með þetta.
— Á sumrin þegar bræðslan
er í gangi, eins og var t.d. nær
allt síðasta sumar, er ýmis ólíft
í bænum eða þá sveitinni —
nema hvort tveggja sé. Ef það er
utanátt þá er sveitin á kafi í
reyk svo ekki sér til sólar. Ef
hann er á vestan þá er ólíft í
bænum, gluggar verða að vera
lokaðir og ekki er mögulegt að
hafa þvott á snúrum kannski
dogum saman. I þessum fjörðum
ríkja oft stillur svo ekki blaktir
hár á höfði og þá liggur þessi
peningalykt yfir öllu, eins og
hún er nú geðsleg.
Að lokum berst talið að hótel-
málum á Neskaupstað, en blaða-
maður ætlaði sér að gista þar í
Norðfjarðarferðinni. Eftir að
„Erum að dragast aftur
úr í gatnagerðarmálum
að bærinn fær allt annað yfir-
bragð ef götur eru almennilegar
og ef við t.d. losnuðum við allt
það ryk og þá drullu, sem fylgir
malargötunum. Þetta virðist
ganga voðalega seint hjá hátt-
virti bæjarstjórn, segir Ásgeir.
Frá gatnagerð í bænum berst
talið að samgöngumálum.
— Samgöngurnar eru eilífðar-
vandamál hér á Norðfirði og þá
sérstaklega flugsamgöngurnar,
sem því miður er ekki hægt að
treysta á. Það virðist ætlun
Flugfélags íslands að hóa öllum
Austfirðingum saman á einn
stað, sem er Egilsstaðir, og
selflytja farþegana þaðan niður
á Firðina. Hér búa 1700 manns í
bænum og að auki á annað
hundrað manns í sveitinni og
þessi lausn er alls ekki viðun-
andi fyrir okkur.
— Á landi hafa samgöngur
gjörbreytzt eftir að göngin í
gegnum Oddsskarð voru tekin í
notkun. Með þeim er versti
tálminn yfir fjallið úr sögunni.
Enn þarf þó að gera lagfæringar
á veginum og þá sérstaklega á
tveimur stöðum rétt neðan við
görigin Eskifjarðarmegin, en
þar teppist oft.
— Ungir menn á Eskifirði sjá
um farþegaflutning hingað og
þeir eiga allt hrós skilið fyrir
dugnað. Sérstaklega er Sveinn
Sigurbjarnason mikill víkingur,
en hann ekur snjóbílnum hingað
yfir veturinn og það er engu
líkara en hann sé með innbyggð-
an radar eða þá að bíllinn rati
sjálfur. Það bregst sjaldan að
Sveinn komist á réttum tíma
þrátt fyrir vond veður, lipur
maður og óhemju duglegur.
— Annars er það kapítuli út
af fyrir sig hversu veginum yfir
Skarðið er illa haldið við að
sumrinu. Bæði er það, að vegur-
inn er seint tekinn í gegn á
sumrin og það er jafnvel kömið
fram í júlí þegar vegurinn
verður almennilega fær og síðan
er sjaldan heflað. Ég held það sé
ekki ofsagt að fólki hrýs hugur
við að koma hingað austur þegar
það veit hversu slæmir vegirnir
eru, fólk leggur það hvorki á bíla
sína né sjálft sig að aka þessa
vegi, segir Ásgeir.
Leið okkar liggur inn fyrir
bæinn og reykurinn úr loðnu-
verksmiðjunni liðast upp í loftið
í fallegu vetarveðrinu. Strompur
verksmiðjunnar nær varla upp
úr þakinu og við spyrjum Ásgeir
hvort óþægindi fylgi ekki
bræðslunni yfir sumartímann.
—Þegar nýja verksmiðjan var
byggð á sínum tíma var mikið
talað um nauðsynlegar
hafa barið góða stund á dyr
hótelsins gafst hann upp og eftir
að hafa spurst fyrir um hvort
hótelið væri lokað fékk hann
þær upplýsingar að svo hefði
verið síðan um síðustu áramót.
Ásgeir segir okkur að þetta sé
stórt vandamál, sem bæjar-
stjórn verði að leysa fyrir
sumarið og þá ekki sízt vegna
afmælisins, en að því slepptu sé
alltaf mikill gestagangur á
hótelinu yfir sumartímann.
Ásgeir bendir á, að minni
bæjarfélög reki hótel og gangi
ágætlega, en það kunni að draga
úr möguleikum Norðfjarðar til
hótelhalds að þar er í rauninni
endastöð — þaðan er ekki hægt
að halda áfram yfir á næsta
fjörð. Heldur verður að gera þar
stanz eða snúa við sömu leið til
baka og því er ekki um gegnum-
keyrslu að ræða.
— Veitingastofan Eyrarrós
selur mat eins og hver vill hafa
og hægt er að fá herbergi leigð
úti í bæ ef nauðsyn krefur. Það
er þó ekki hægt annað en hér sé
hótel og bæjaryfirvöld verða að
finna einhverja lausn á þessum
vanda fyrir sumarið, segir Ás-
geir Lárusson að lokum. Við
þökkum honum spjallið og alla
hans góðu aðstoð.
Kristins þar sem hann víkur að
fyrstu fjárhagsáætlun bæjarins.
„Það er vissulega lærdómsríkt
að skoða fyrstu fjárhagsáætlun
Neskaupstaðar. Þá voru útsvör
svo til eini tekjustofninn, rétt
tæp 90% heildarteknanna. Með-
al annarra tekjuliða má nefna
sótaragjald og hundaskatt.
Gjaldamegin vekur athygli, að
fátækramálin, styrkir til þurfa-
linga og gamalmenna eins og
það heitir, er stærsti útgjalda-
liðurinn. Þetta helst nokkur ár
og kemst upp í að vera 27% allra
útgjalda. Þetta speglar glöggt
þjóðfélagsástand þessara tíma.
Heildartekjur bæjarsjóðs
1929 eru áætlaðar kr. 83.550, en
eru nú 50 árum síðar áætlaðar
443 milljónir. Árin eru 50, en
upphæð fjárhagsáætlunar hefur
5 þúsund faldast. (Ég þori varla
að láta bæjarstjórann heyra, að
1929 voru laun bæjarstjórans 4
þúsund krónur, eða tæp 5%
útgjaldanna, sem þá samsvarar
um 21 milljón nú).
Annað þótti mér líka merki-
legt, þegar reikningum þessara
ára er flett. Það virðist semsé
hafa verið leikur einn að fá lán
til framkvæmda. T.d. kostaði
bygging rafveitunnar 1928—29
um 90 þús. kr. og af því lánaði
Sparisjóður Norðfjarðar 43 þús.
og verktaki annað eins.
Sá er eldurinn heitastur sem á
sjálfum brennur, var eitt sinn
sagt. Þegar flett er gömlum
fundargerðarbókum, rekst mað-
ur á ýmislegt, sem áreiðanlega
hafa verið áþreifanleg og brenn-
andi vandamál á sinni tíð. Engu
að síður geta þau verkað kát-
broslega á mann svona löngu
síðar.
Við sem nú ræðum háalvar-
lega eitt og annað sem að okkur
snýr, og gerum um það sam-
þykktir, getum líka verið þess
fullviss, að næsta kynslóð kími
að þeim ef þeir lesa þær eftir 50
ár. Tímarnir breytast og menn-
irnir með.
Það var t.d. 14. ágúst 1928, að
haldinn var fundur í hrepps-
nefnd og skýrt frá því, „að nauti
Sigfúsar Sveinssonar yrði lógað
innan skamms og yrði þvi ekki
nema eitt naut handa öllum
kúm i kauptúninu." Samþykkti
því hreppsnefnd að bjóða Sig-
fúsi kr. 375 í nautið.
— Og nautið fékkst keypt. En
árið eftir varð bæjarstjórn hins
nýja kaupstaðar að greiða kr. 50
í skaðabætur til Guðríðar Guð-
mundsdóttur í Seldal fyrir spell-
virki, sem þarfanaut bæjarins
hafði valdið á heimili hennar.
Og ekki leynir sér kreppuára-
blærinn á samþykkt bæjar-
stjórnar frá 1933 um „að taka
fisk, bæði blautan, upp úr salti
og þurrkaðan, upp í bæjargjöld
og gefa gangverð fyrir.“
Og þeir sem muna vöruskort
og skömmtun stríðsáranna eru
ekkert hissa á því, að þá skoraði
bæjarstjórn einróma á ríkis-
stjórnina að auka sykur-
skammtinn um 1 kg á hvern
íbúa.“