Morgunblaðið - 03.02.1979, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 1979
Benedikt Gröndal. Lúðvík Jósepsson. Svavar Gestsson. Matthías Bjarnason. Einar Ágústsson.
Veiðiheimildir Færeyinga ræddar á Alþingi:
Stjórnarflokkarnir
deila um málsmeðferð
Skertir samningar,
hert eftirlit
Benedikt Gröndal, utanríkis-
ráðherra gerði grein fyrir efnis-
atriðum gagnkvæms fiskveiði-
samnings milli Islendinga og
Færeyinga á fundi í Sameinuðu
þingi sl. fimmtudag. íslendingar
fá að veiða 35 þús. smálestir af
kolmunna í fiskveiðilögsögu
Færeyinga og þeir 17.500 tonn af
loðnu (sem er verulega minna en
áður) og 17.500 tonn af kol-
munna í íslenzkri lögsögu 1979.
Þjóðirnar sæti gagnkvæmum
veiðireglum og veiðistjórnun
innan landhelgi hvorrar annarr-
ar og komi á samstarfi um
rannsóknir á þessum fisitegund-
um.
í bókun, sem gerð var sam-
hliða samningunum, er áður
leyfður þorskafli Færeyinga
rýrður um 1000 tonn, niður í
6000 tonn. Eftirlit með veiðum
þeirra hert með ýmsum hætti,
endurskoðun á samninginn eftir
6 mánuði.
Benedikt lagði áherzlu á fisk-
veiðisamstarf Færeyinga og Is-
lendinga. Benedikt lagði áherzlu
á fiskveiðisamstarf Færeyinga
og Islendinga. Gerði hann grein
fyrir sameiginlegum fiskveiði-
hagsmunum þeirra þjóða, sem
veiðar stunda á N-Atlantshafi,
og nauðsyn þess að efla sam-
starf þeirra um fiskirannsóknir,
fiskivernd og hagkvæma nýt-
ingu fiskistofna. Margt gæti
breytzt um göngur fiskistofna
og annað þeim víðvíkjandi og
hyggilegt væri að skella ekki
samstarfsdyrum á grannþjóðir,
auk þess sem Færeyingar ættu
allt gott af okkur skilið. Minnti
hann m.a. á það, að við hefðum
oft þurft að sækja veiðar út
fyrir fiskveiðilandhelgi s.s.
botnfisk til Grænlands og loðnu-
afla við Jan Mayen. Grænland
og Færeyjar væru tengd stjórn-
sýslulega og hvern veg sem væri
á mál litið, væri rétt að þróa
mál til gagnkvæms samstarfs,
til að gæta gagnkvæmra hags-
muna, en íslenzkir framtíðar-
hagsmunir tengdust hafsvæð-
um, sem féllu undir veiðistjórn
þessara þjóða.
Hvert var umboö
Benedíkts og Einars?
Lúðvík Jósepsson (Abl)
mótmælti samningsaðgerðinni á
tvennan hátt, bæði efnislega og
Benedikt:
Samstarf við þing-
flokka um utan-
ríkismálanefnd?
þeim vinnubrögðum sem utan-
ríkisráðherra hefði við haft.
Þann veg væri komið að við
Islendingar hefðum engan af-
gang, hvorki varðandi botnfisk
né loðnu, til að afhenda útlend-
ingum. Færeyingar létu öðrum
þjóðum eftir stærri aflahlut á
heimamiðum sínum en þeir
tækju sjálfir. Síðan kæmu þeir
og óskuðu síns hluta af minnk-
andi stofnun nytjafiska hór við
land, Miðað við núverandi
ástand fiskistofna væri því verið
að afhenda þeim íslenzk at-
vinnutækifæri, á sama tíma að
við þyrftum að beita okkur
sjálfa aflatakmörkunum, eink-
um á þorski, en einnig á loðnu
að því er varðaði stærstu loðnu-
skipin. Þeir þingmenn, sem
veita vildu Færeyingum, í vin-
áttuskyni, hlut af atvinnutæki-
færum og afkomumöguleikum
landsmanna, sem störfuðu við
sjávarútveg, ættu frekar að
senda þeim eins og eitt mánað-
arkaup úr eigin vasa.
Lúðvík sagðist ekki haldinn
neinum hleypidómum gagnvart
Færeyingum. Þeir mættu gjarn-
an búa við skárri hlut en aðrir
útlendingar. En það væri sín
skoðun að segja bæri upp nú
þegar öllum þorskveiðiheimild-
um útlendinga (Færeyinga,
Belga og Norðmanna).
Lúðvík sagði þessa samnings-
gerð ekki hafa verið lagða fyrir
Alþýðubandalagið. Samnings-
drögin hefðu ekki verið rædd í
ríkisstjórn né borin þar upp til
samþykktar. Alþýðublaðið hefði
ekki átt fulltrúa í viðræðunefnd
við Færeyinga. Þessi vinnubrögð
hefðu verið með ólíkindum.
Krafðist hann þess að fá upp-
lýst, hvern veg Einar Ágústsson
og Benedikt Gröndal færðu að
því rök að þeir hefðu baft fullt
umboð til þessarar samnings-
gerðar.
Samráö um utanríkisnefnd
Benedikt Gröndal, utanríkis-
ráðherra, sagði að þetta mál
hefði verið rætt bæði í ríkis-
stjórn og utanríkismálanefnd
áður en til samninga hefði verið
gengið. í ríkisstjórn hefði sjáv-
arútvegsráðherra látið í ljós þá
skoðun, að skerða þyrfti veiði-
heimildir Færeyinga nokkuð.
Ráðherrar Alþýðubandalags
hefðu ekkert lagt til mála. For-
sætisráðherra hefði þá sagt að
LúÖvík:
Hvert var umboð
Benedikts og Ein-
ars?
málið yrði afgreitt í samráði við
utanríkismálanefnd, þar sem
Alþýðubandalagið á 2 fulltrúa.
Ráðherra sagðist hafa reifað
mál í þeirri nefnd og beðið
fulltrúa að gera þingflokkum
sínum grein fyrir málavöxtum.
Á þessu máli hefði verið haldið
með hefðbundnum hætti. For-
maður utanríkismálanefndar,
Einar Ágústsson, hefði og átt
sæti í samninganefndinni. Haft
hefði verið samráð við þing-
flokka um utanríkismálanefnd
þingsins.
Málsmeðferð ill —
niðurstaða viðunandi
Svavar Gestsson, viðskipta-
ráðherra, tók undir þau orð
Lúðvíks Jósepssonar (Abl), að
meðferð þessa máls af hálfu
utanríkisráðherra væri gagn-
rýnisverð. Efnislega niðurstaða
þess hefði hvorki verið borin
upp, rædd né samþykkt í ríkis-
stjórn, né við Alþýðubandalagið
á annan hátt, að leggja fram þá
tillögu, er hér væri til umræðu,
til staðfestingar á Færeyja-
samningunum. Við fengum þá
fyrst að vita um efnisatriði
samninganna, er við gengum
eftir þeim á ríkisstjórnarfundi.
Hér hefði því verið gengið fram
hjá Alþýðubandalaginu sem
stjórnarflokki á freklegan hátt.
Þrátt fyrir þetta tel ég samn-
ingana sæmilega viðunandi og
mun styðja þá hér á Alþingi.
Styð samninginn
við Færeyinga
Matthías Bjarnason (S) sagði
deilur Lúðvíks Jósepssonar og
Benedikts Gröndals hér og nú
eitt sýnishornið enn af vinnu-
brögðum og samstarfsháttum
ríkisstjórnarflokkanna. Minnti
hann á, hvern veg hefði verið að
málum staðið í hið fyrra skiptið,
er samið var við Færeyinga. Þá
hefði hann sem sjávarútvegs-
ráðherra ekki eingöngu haft
samráð við samstarfsflokkinn í
ríkisstjórn, heldur gefið þremur
stjórnarandstöðuflokkum kost á
því að ræða við Færeyinga, enda
væri hér fjallað um auðlindir
alþjóðar, sem allir þingflokkar
hlytu að eiga jafnan umfjöllun-
arrétt á.
MBj sagðist styðja Færeyja-
samninginn. Við bæði gætum og
ættum að ganga til móts við
þessa fámennu nágrannaþjóð á
Matthías:
Baráttan gegn og
reynslan af Ósló-
arsamkomulagi.
þann hátt sem hér væri gert.
Eðlilegt hefði verið að skerða
veiðiheimildir á þorski. En þess-
ar 17.500 lestir af loðnu skiptu
ekki sköpum, ef miðað væri við
þá stofnstærð og það veiðiþol
loðnu, sem fiskifræðingar hefðu
borið á borð.
MBj sagði að við mættum
ekki líta eingöngu á stundar-
hagsmuni. Nytjafiskar okkar
flestir gengju um hafsvæði, sem
heyrðu undir fleiri en eina þjóð.
Samstarf væri óhjákvæmilegt
um rannsóknir, verndum og
nýtingu. Óskynsamlegt væri að
skella hurðum á þá næstu ná-
granna, sem hagsmunir okkar
til lengri tíma litið krefðust
samstarfs við.
Sú hafi verið tíðin, 1972, eftir
útfærslu í 50 mílur, að útlend-
ingar hefðu tekið 50% af þorsk-
afla á Islandsmiðum. Eftir út-
færslu í 200 mílur og Óslóar-
samkomulag, sem batt enda á
margra alda veiðisókn V-Þjóð-
verja og Breta, hefði þetta hiut-
fall verið komið niður í tæp 3%
1978. í ljósi þessa mættu þeir
menn og flokkar skammast sín í
dag, sem af alefli börðust gegn
Óslóarsamkomulaginu. Minnti
MBj á gauragang vissra þing-
flokka, hegðan íslenzkra náms-
manna út í Noregi og mótmæla-
aðgerðir hér heima. Flestir
vildu Óslóarlilju kveðið hafa í
dag, enda væru Óslóarsamning-
arnir fyrst og fremst sigur-
samningar sem enduðu land-
helgisstríð okkar.
Eg lít ekki á Færeyinga sem
útlendinga, sagði MBj, þeir eru
fámenn grann- og fiskveiðiþjóð,
sem engir ættu að skilja betur
en við. Það er rangt að leggja
mál þannig fyrir, eins og LJó, að
þeir hleypi útlendingum ein-
hliða inn í sína landhelgi. Það
gera þeir ekki. Þeir hafa löngum
sótt á fjarlæg mið og hafa
neyðst til að geta gagnkvæma
veiðisamninga, til að halda því
áfram, t.d. veiðisókn á Græn-
landsmið. Hins vegar eru þeir
smám saman að byggja upp
nýtingu heimamiða og eigin
fiskvinnslu. Eg tek undir með
utanríkisráðherra að nauðsyn-
legt er að efla samstarf okkar
Færeyinga, Norðmanna og
Grænlendinga um fiskihags-
muni. Við eigum ekki að ýta
Færeyingum í fang EBE, heldur
styrkja þá til sjálfstæðrar af-
Svavar:
Afleit vinnubrögð
en viðunandi nið-
urstaða.
stöðu. Þá þakkaði MBj.
utanríkisráðherra fyrir að
bregðast þann veg við heima-
stjórn á Grænlandi að senda
einn ágætasta fulltrúa okkar í
utanríkisþjónustu, Pétur Thor-
steinson, til viðræðna við þá um
gagnkvæmt samstarf og vin-
áttutengsl. Þar væri rétt að
málum staðið.
Loks vék MBj að samstarfi í
fv. ríkisstjórn. Sagði hann að
samstarf hans og fv. utanríkis-
ráðherra hefði verið með ágæt-
um og þar hefði aldrei fallið
skuggi á. Samstarf stjórnar og
stjórnarandstöðu í utanríkis-
málum, þar sem væri um að
ræða að styrkja stöðu þjóðar-
innar út á við og efla hagsmuni
hennar sem heildar, væri og
eðlilegt og æskilegt. Ég er
stjórnarandstöðufulltrúi, sagði
MBj. En ég styð stjórnina í
samningsgerðinni við Færey-
inga. Ég kýs að vera samkvæm-
ur sjálfum mér í þessu máli en
efna ekki til pólitísks loddara-
leiks.
Umræðu frestað
Einar Ágústsson (F) lýsti
yfir undrun sinni, furðu og
hneykslan með fundarsköp á
Alþingi þennan dag, en umræða
um Færeyjasamninga hafði ver-
ið slitin í sundur vegna utandag-
skrárumræðna (járnblendi).
Frestun umræðna hefði borið að
þegar komið var að talsmanni
Framsóknarflokks. Með þessu er
mér sýnd lítilsvirðing, sem ég
sætti mig ekki við. Ég mælist til
þess að þessari umræðu verði nú
frestað, þann veg að mér gefist
tækifæri til að koma sjónarmið-
um mínum á framfæri, og bera
af mér sakir, á venjulegum
fundartíma Alþingis, en nú er
áliðið dags og margir þingmenn
hafa yfirgefið þingsalinn. Ég vil
helzt ekki þurfa að tala yfir
tómum stólum.
Athugasemd forseta
Forseti taldi ekki að þann veg
hefði verið staðið að málum, að
Einari Ágústssyni hefði verið
sýnd lítilsvirðing. Hann hefði
verið tekinn fram fyrir aðra,
sem fyrr hefðu kvatt sér hljóðs.
Jafn sjálfsagt væri að verða við
tilmælum hans um frestun á
umræðu, þann veg, að honum
gæfist kostur á að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri á
venjulegum fundartíma.
Einar:
Furða mig á með-
ferð f undarskapa.