Morgunblaðið - 04.03.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. MARZ 1979
17
Hvað
finnst
þeim um
fálka-
orðuna?
Morgunblaðið tók f jóra
vegfarendur í Austur-
stræti tali og spurði um
álit þeirra á fálkaorðunni
og orðuveitingum, enn-
fremur, hvort viðkomandi
tæki við orðu, ætti hann
þess kost.
Hún er ekki
fyrir mig
„EG safna nú merkjum, félags-
merkjum og svoleiðis, þannig að
ég er í sjálfu sér ekki andvígur
slíku,“ sagði Robert Schmitt.
„Um fálkaorðuna segi ég ekki
neitt. Þeir mega skreyta sig með
henni sem vilja. Hún er ekki
fyrir mig.“
Hvorki með
eða á móti
„EG hef í sjálfu sér ekkert álit á
fálkaorðunni, hvorki með eða á
móti,“ sagði Sigurlaug Hilmars-
dóttir. „Þessar orðuveitingar hafa
engin áhrif á mig. Mér finnast þær
allt í lagi, en ég hugsa ekkert út í
þær. Eg veit ekki einu sinni, hvort
ég tæki sjálf við orðu eða ekki.“
Tæki ekki við því
sem ekkert er
„MÉR finnst hún einfaldlega
ekkert vera,“ sagði Guðmundur
Blöndal. „Hér er enginn orðu-
menning, þannig að þetta kemur
út sem hálfgerð vitleysa.
Ég tæki ekki við því sem tel
ekkert vera.“
Einhvers konar
stundargaman
„EG er ekkert sérstaklega fylgjandi
orðum og orðuyeitingum.“ sagði Helga
Eiríksdóttir. „Ég lít ekki á þetta sem
beinan hégóma, eins og sumir tala um.
Verður ekki að skila þessu aftur, þegar
viðkomandi deyr? Er þetta þá ekki
einhvers konar stundargaman?
Ég óskaði ekki eftir því að fá orðu, ef
ég ætti um að velja, en ég skal ekki
segja, hver viðbrögðin yrðu, þegar á
hólminn yrði komið."
Hús Félags einstæðra foreldra að Skeljanesi 6. Ljósm. Mbl: ól.K.M.
Heppilegra ef
félagið sjálft
fengi orðuna
— segir Jóhanna Kristjónsdóttir
Orðuveitingar til
erlendra manna auð
veldari viðfangs
en til íslendinga
— segir Birgir Möller orðuritari
Fékk ungur það
álit að bezt
væri að standa
utan við þetta
segir Eysteinn Jóns-
son fyrrv. ráðherra
„ÉG tók þá reglu snemma að
taka ekki við orðum,“ sagði
Eysteinn Jónsson fyrrverandi
ráðherra, er Mbl. spurði
hann, hvers vegna hann hefði
á sínum tíma hafnað fálka-
orðunni. „Astæður mínar eru
af persónulegum toga og ég
fékk ungur það álit að bezt
væri að standa utan við þetta
allt saman," sagði Eysteinn.
Mbl. spurði Eystein, hvort
hann hefði á Alþingi einhvern
tímann beitt sér fyrir eða
gegn orðuveitingum eða
breytingúm á þeim og kvað
Eysteinn sig ekki reka minni
til þess, að hann hefði nokk-
urn tímann tekið þátt í um-
ræðum á Alþingi um fálka-
orðuna.
Eysteinn Jónsson
„FYRST þegar það var fært í tal
við mig, hvort ég vildi veita
fáikaorðunni viðtöku. þá runnu á
mig tvær grímur,“ sagði Jóhanna
Kristjónsdóttir í samtali við Mbl.,
en Jóhanna var meðal þeirra, sem
fengu fálkaorðuna um áramótin.
„Persónulega er ég heldur á móti
orðuveitingum, en hins vegar var
mér ljóst, að hér var ekki um
mína litlu sál að ræða heldur það
féiag, sem ég er formaður fyrir,
Féjag einstæðra foreldra.
Út af fyrir sig hefði verið ósköp
auðvelt að yppta bara öxlum og
segja nei takk. Það hefði ég getað
gert umhugsunarlaust, ef orðu-
veitingin hefði til dæmis komið til
vegna ritstarfa minna, því þau á
ég sjálf. En mér fannst eftir
nokkra umhugsun að orðuveiting-
in sjálf væri slík viðurkenning á
starfi Félags einstæðra foreldra,
að ég gæti ekki haft hana af
félaginu.
Það hefði auðvitað verið miklu
heppilegra að félagið hefði fengið
orðuna sjálft og svo hefðum við
félagarnir getað skipzt á um að
bera hana fyrir hönd félagsins. Þá
hefði orðan líka verið áfram í eigu
félagsins sem nokkurs konar
minnispeningur um mikilvæga
viðurkenningu. Því miður má ekki
svona lagað, því orðan skal bundin
persónu og hengd á hana.“
„GAGNSEMI orðuveitinga til
erlendra manna tel ég ótví-
ræða,“ sagði Birgir Möller
orðuritari, er Mbl. ræddi fálka-
orðuna við hann. „Með orðunni
er unnt að þakka greiða, sem
íslandi er gerður og ekki er
hægt að borga fyrir peninga
eða gefa gjöf fyrir.
Við getum tekið sem dæmi
kjörræðismenn okkar erlendis.
Starf þeirra er ólaunað og fálka-
orða er þá viðurkenning frá
íslenzku ríkisstjórninni fyrir
þau störf. I sambandi við Vest-
mannaeyjagosið var óhemju
peningaupphæðum safnað á
Norðurlöndunum. Þá kom fálka-
orðan sér ákaflega vel, því ekki
var hægt að senda þessum
mönnum peninga aftur. Margir
einstaklingar erlendis hafa lagt
á sig mikið starf við að greiða
götu íslenzkra námsmanna þar
og fálkaorðan er þá þakklætis-
vottur okkar fyrir það.
Orðuveitingar til erlendra
manna eru mun auðveldari við-
fangs en orðuveitingar til Is-
lendinga. Það eru svo hreinar
línur með útlendingana, en hins
vegar er miklum erfiðleikum
bundið að velja einstaklinga úr
hópi samlanda sinna og þau mál
eru öll miklu viðkvæmari og
vandmeðfarnari. Svíar hafa til
dæmis fellt úr gildi orðuveiting-
ar til sænskra manna og veita
nú aðeins útlendingum orður
sínar.
Viðhorf manna til fálkaorð-
unnar eru að ég held ákaflega
persónuleg og auðvitað sýnist
mönnum sitt hvað um hana sem
Birgir Möller
aðra hluti. Hér á landi hafa
komið fram raddir um að leggja
orðuna niður og einnig um að
velta hana aðeins erlendum
mönnum. Hins vegar voru Kan-
adamenn nýlega að koma sér
upp orðu. Þannig eru ýmsir
straumar í þessu."
Af hverju berjast fgrir
afnámi skipulags en við-
halda gtri táknum þess?
— segir Gylfi Þ. Gíslason fyrrv. ráðherra
„AF forystumönnum Alþýðu-
flokksins þegar ég kom í
hann, hélt Haraldur Guð-
mundsson einn fast við það að
taka ekki við orðum. Og ég
fetaði í fótspor hans,“ sagði
Gylfi Þ. Gíslason fyrrum for-
maður Alþýðuflokksins, er
Mbl. spurði hann um ástæður
þess, að hann hafnaði fálka-
orðunni á sínum tíma.
„Það hefur yfirleitt verið
reglan hjá sósíaldemókrötum í
Danmörku, Noregi og Svíþjóð
að taka ekki við orðum," sagði
Gylfi, „en hins vegar ekki föst
regla hjá Finnum eða hérlend-
is. Að vísu hafa einhverjir
breytt til, þegar þeir létu af
stjórnmálaafskiptum og fóru
til starfa í utanríkisþjónustu,
en höfuðreglan hjá Dönum,
Svíum og Norðmönnum er að
taka ekki við orðum.
Þessi afstaða byggist fyrst
og fremst á því, að séu menn á
móti aðli og stéttaskiptingu,
þá eigi þeir ekki að halda í
úrelt tákn um forréttinda-
stéttir. Af hverju skyldu menn
berjast fyrir afnámi skipulags
en viðhalda síðan ytri táknum
þess?
Hins vegar er það rétt, að
meðan ég var menntamálaráð-
herra, þá mælti ég með því að
menn fengju fálkaorðuna.
Einkum átti það við um lista-
menn. Þetta gerði ég fyrst og
fremst af því að fyrst kerfið
var til og aðrir vildu þetta, þá
væri þó betra að sjá til þess að
þeir fengju viðurkenningu,
sem ættu hana tvímælalaust
skilið.“