Morgunblaðið - 06.03.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. MARZ 1979
Hjálmar R. Bárðarson:
Gúmmíbj örgunarbátar
á bátum 15 — 20 brl.
í Morgunblaðinu í dag 27.
febrúar birtist ágæt grein eftir
Ágúst Sigurlaugsson vélstjóra á
m/s Guðmundi Ólafssynil ÓF-40,
sem fórst nú nýlega eins og alþjóð
er kunnugt um. Þá björguðust 5 af
6 manna áhöfn bátsins í fjögurra
manna aukagúmmíbát, sem stað-
settur var á framskipi, en ekki
vannst tími til að sjósetja
lögskipaðan gúmmíbát skipsins,
sem geymdur var í trékistu á þaki
stýrishússins. Að sjálfsögðu veita
flest eða öll sjóslys tækifæri til
aukinnar reynslu, og svo mun
einnig verða hér. Þess vegna ber
að þakka grein Ágústs Sigurlaugs-
sonar, vélstjóra, sem ritar grein
sína af fenginni reynslu og af
hógværð um efni málsins.
Ennþá hefi ég ekki móttekið
skýrslu um sjoprófið, sem haldið
var á Ólafsfirði, en þangað sendi
ég fulltrúa frá Siglingamálastofn-
un ríkisins til aðstoðar við
sjóprófin og til að fylgjast með
þeim. Bæði fyrir og eftir sjóprófin
ræddi ég málin í síma, bæði við
bæjarfógetann á Ólafsfirði og við
fulltrúa Siglingamálastofnunar-
innar, og mun bæjarfógeti senda
samrit sjóprófanna strax er þau
hafa verið vélrituð. Þó tel ég rétt
að koma strax lítillega inn á
nokkur þeirra atriða, sem Ágúst
ræðir um í grein sinni, einkanlega
þar sem þar gætir nokkurs mis-
skilnings varðandi sum atriðin,
þótt ég sé honum hins vegar alveg
sammála um ýms atriðin.
Fyrst vil ég þakka Ágústi fyrir
vinsamleg ummæli í minn garð, að
því er varðar kynningu mína á
notkun gúmmíbjörgunarbáta og
nokkurra annarra öryggistækja
skipa í sjónvarpi nú í vetur, eins og
undanfarna vetur. Það er sjálfsagt
mannlegt að gleðjast fyrir því,
þegar þeir sem njóta eiga sjá
ástæðu til að þakka opinberlega
viðleitni til að auka öryggi á sjó
með slíkri kynningu.
Þá er ég algjörlega sammála
Ágústi í því, að meira mætti gera
af slíkri kynningu á öryggi á sjó
með fleiri og endurbættum þáttum
t.d. í sjónvarpi um björgun úr
sjávarháska og um björgunarbún-
að skipa. Einnig mætti nefna
gagnlega fræðslu og ábendingar í
stuttum kvikmyndaþáttum um
eldvarnir í skipum, um klæðnað til
varnar gegn kulda og fleira þess
háttar. Það er rétt að ýmsar slíkar
kvikmyndir eru til erlendis, en
þótt þær geti gert nokkurt gagn,
þá eru sumar þeirra svo mjög
miðaðar við erlendar aðstæður, að
þær gefa ekki rétta mynd af
hlutunum eins og þeir eru t.d. í
íslenzkum fiskiskipum. Sumar
kvikmyndanna eru svo gerðar af
fyrirtækjum til að auglýsa
ákveðna framleiðslu, og þótt þær
geti líka gert gagn sem fræðslu-
mynd, þá eru þær oft hvimleiðar
til almennrar fræðslu og jafnvel
hlutdrægar vegna auglýsinga-
þáttarins.
Ein af tillögum Ágústs Sigur-
laugssonar vélstjóra í grein hans
er, að „unnið verði strax að því að
fá keypta eða unna góða fræðslu-
mynd um björgunartæki og þá
einnig með atriðum við verri
veðurskilyrði en eru í mynd
þeirri sem sýnd hefur verið.“
Um það atriðið, að gerð verði ný
og góð fræðslumynd um
björgunartæki skipa er ég algjör-
lega sammála Ágústi, og Siglinga-
málastjóri hefur í nokkur ár þegar
haft viljann til að hrinda því í
framkvæmd, en til þess þarf fjár-
veitingu. Það sem síðast hefur
skeð í því máli er eftirfarandi:
Vorið 1978 fór Siglingamála-
stjóri fram á að fá 2 miljóna króna
fjárveitingu í fjárlagatillögum
ársins 1979 til að gera nýja
fræðslukvikmynd um notkun
gúmmíbjörgunarbáta og annarra
björgunartækja. Samgönguráðu-
neytið studdi þessa tillögu
Siglingamálastjóra gagnvart Fjár-
mála- og hagsýslustofnun. En hér
er um fjárfestingarlið að ræða, og
Fjárlaga- og Hagsýslustofnun var
falið að skera niður eins og frekast
væri unnt alla fjárfestingarliði
opinberra stofnana til sparnaðar í
ríkisrekstri. Þessi tillaga Siglinga-
Hjálmar R. Bárðarson.
málastjóra var því felld niður. Að
ósk Siglingamálastjóra tók Sam-
gönguráðuneytið þessa fjárveit-
ingu upp aftur, ásamt frekari
rökstuðningi vegna öryggis á sjó,
en Fjárlaga- og Hagsýslustofnun
treysti sér ekki að verða við ósk
Siglingamálastjóra og Samgöngu-
ráðuneytis um þessa fjárveitingu,
sem þannig féll niður í fjárlögum
ársins 1979.
I bréfi til Samgönguráðherra
dags. 2. jan. 1979 tók siglingamála-
stjóri mál þetta upp að nýju við
ráðherra, og fór fram á það að
ráðherra beitti sér fyrir því, að
aflað yrði fjárveitingar-heimildar
til að hefja vinnu við gerð slíkrar
kvikmyndar á árinu 1979, og að
fjárveiting yrði veitt á fjárlögum
ársins 1980 til að fullgera slíka
kvikmynd, en kostnaður yrði að
sjálfsögðu verulega hærri en fyrst
var áætlað. Mál þetta er þannig nú
í athugun hjá Samgönguráðherra,
og siglingamálastjóri vonast til
þess, að stuðningur fáist við fjár-
veitingu á árinu 1980 til að gera
slíka kvikmynd, sem ég tel vera
mikilvægt öryggisatriði.
Þetta er einmitt sérstaklega
mikilvægt við notkun gúmmí-
björgunarbáta vegna þess, að í
geymslu í skipunum sjá menn ekki
þessi tæki uppblásin, aðeins í
lokuðu hylki.
Þess vegna er eðlileg tillaga
Ágústs í grein hans, þar sem hann
segir: „Ég held að mikil bót yrði að
því að skipstjórar tækju upp þá
venju, að þegar að því kemur að
senda báta í skoðun, þá haldi þeir
æfingu, eins og um slys væri að
ræða. Gúmmíbátnum yrði hent í
höfnina, menn stykkju í sjóinn og
kæmu sér í björgunarbátinn".
Því miður verð ég hins vegar að
útiloka algjörlega þessa aðferð,
þegar um er að ræða gúmmí-
björgunarbát, sem nota á áfram
sem björgunartæki.
Við slíka æfingu blotnar gúmmí-
björgunarbáturinn að sjálfsögðu í
sjó, og hann myndi geta orðið fyrir
meira hnjaski við slíka æfingu en
samrýmanlegt er fyllsta öryggi
björgunartækis. Éftir slíka
meðferð þyrfti eftirlits- og
viðgerðarstöð, en þær hafa fengið
sérstaka viðurkenningu siglinga-
málastjóra, að þurrka gúmmí-
björgunarbátinn mjög vandlega og
yfirfara gaumgæfilega. Um það
eru ströng fyrirmæli frá siglinga-
málastjóra að sé gúmmíbátur
rakur þegar hann kemur úr
umbúðum, eða hafi orðið fyrir
hnjaski, þá verði metið hvert sinn
við árlega skoðun, hvort hægt sé
að leyfa notkun hans áfram, eða að
kaupa þurfi nýjan gúmmí-
björgunarbát. Hafi slíkur bátur
t.d. verið notaður við björgun er
hann mjög oft dæmdur ónýtur við
skoðun. Þessi aðferð við þjálfun
manna, sem Ágúst leggur til að
gerð verði árlega fyrir hverja
skoðun gúmmíbjörungarbáts,
kemur því ekki til greina á gúmmí-
björgunarbát, sem nota á áfram
sem björgunartæki.
Hins vegar er önnur leið vel fær
í þessu efni. Árlega er samkvæmt
kröfu siglingamálastjóra nokkur
fjöldi eldri gúmmíbjörgunarbáta
dæmdur ónýtur sem björgunar-
tæki. Þetta getur verið vegna raka
í umbúðum, eða vegna slits eða
skemmda þannig að þeir haldi ekki
þrýstingi eins og gerð er krafa um
við árlega prófun og skoðun. Þessa
gúmmíbjörgunarbáta má hins-
vegar mjög vel nota til þjálfunar
og æfinga, og í hverri verstöð á
landinu ættu útgerðarmenn og
sjómenn að sameinast um að hafa
til taks slíka eldri eða skemmda
gúmmíbáta, og halda æfingar fyrir
sjómenn í notkun þeirra. Þetta
mætti gera í sundlaug, þar sem
það hentaði, eða í höfnum. Þá
hefur einnig verið á það bent, að
vitað er að það hefur verið gert
nokkuð, að skipstjóri komi með
alla áhöfn bátsins til eftirlits- og
viðgerðarmanns gúmmíbjörgunar-
báta, þegar skoða á báta skipsins,
þannig að áhöfnin sjái sína eigin
gúmmíbjörgunarbáta uppblásna.
Við árlega skoðun eru allir
gúmmíbjörgunarbátar blásnir
upp, og mældur þéttleiki allra
flothylkja gúmmíbátanna, en
þetta er gert á þurrum hreinum
grindum í upphituðu húsnæði.
Þá er í þessu sambandi mikil-
væg kennslan í notkun gúmmí-
björgunarbáta í Sjómannaskólan-
um, og sömuleiðis námskeið þau,
sem Slysavarnafélag íslands
heldur við og við víða um land, þar
sem sýnd er notkun gúmmí-
björgunarbáta, um leið og sýnd er
líka kvikmynd Siglingamálastofn-
unar ríkisins um notkun þessara
björgunartækja. Einnig vegna
þessa þáttar er endurnýjun á
kennslukvikmynd Siglingamála-
stofnunarinnar mjög mikilvæg.
í grein sinni segist Ágúst vona
að um mismæli hafi verið að ræða
hjá mér í viðtalinu sem birtist í
Morgunblaðinu 21. febrúar sl., þar
sem ég lét að því liggja, að jafnvel
þegar um björgunartæki væri að
ræða, þá væri það staðreynd að
kostnaður við kaup slíkra tækja
kæmi inn í myndina. Nei, þetta
voru ekki mismæli. Þetta er
Óli H. Þórðarson:
Frædsla og upplýsingar auka á
skilning á umferdarvandamálum
BLAÐINU hefur borizt eftirfar-
andi greinargerð frá Umferðar-
ráði sem fjallar um vcrksvið þess.
Er hún rituð af óla. II. Þórðar-
syni framkvæmdastjóra Um-
ferðarráðs í tilefni umferðar-
vikunnar sem Junior Chamber
Reykjavík efnir til dagana
4. —10. marz.
Þann 24. janúar sl. voru liðin 10
ár síðan gefin var út reglugerð, af
Jóhanni Hafstein þáverandi dóms-
málaráðherra, um stofnun Um-
ferðarmálaráðs sem síðar fékk
sína núverandi nafngift,
Umferðarráð.
Ekki er það af sögulegri þörf
sem ég rifja þetta upp hér, heldur
af því að þegar þeir félagar í J.C.
Reykjavík báðu mig um að rita
blaðagrein í tilefni umferðarviku á
þeirra vegum, sá ég mér satt að
segja leik á borði að segja hér frá
verksviði Umferð&rráðs. Ég hef
nefnilega marg oft orðið þess var
að fólk gerir sér almennt ekki
grein fyrir því að hverju
Umferðarráð vinnur dags daglega.
Fyrst skal þess getið, að þar sem
Umferðarráð hefur aðsetur í
Reykjavík (að Lindargötu 46) er sá
misskilningur útbreiddur að ráðið
hafi afskipti af framkvæmdum á
sviði umferðarmála í borginni,
ákveði t.d. hvaða götur séu aðal-
brautir, hvar gangbrautir eru
staðsettar o.s.frv. Öll svona mál
heyra beint undir viðkomandi
bæjar- eða sveitarstjórnir, sem
síðan fela þau ákveðnum fram-
kvæmdaaðilum, í Reykjavík er það
umferðarmáladeild gatnamála-
stjóra sem er framkvæmdaaðili og
ber fólki því að snúa sér til þeirra
eða lögreglu en ekki Umferðarráðs
með ábendingar um umferðarmál í
Reykjavík. Víða um iand eru starf-
andi umferðarnefndir á vegum
bæjarfélaga sem fjalla um þessi
mál. Þess má geta hér að
Umferðarráð hefur gott. samband
við þessar nefndir og aðra þá aðila
sem að umferðarframkvæmdum
vinna og fara þau tengsl vaxandi.
En áður en lengra er haldið er
rétt að gefa lesendum gleggri
grein fyrir verksviði Umferðar-
ráðs með því að birta orðrétta 84.
grein umferðarlaganna, en þar
stendur:
1. Að beita sér fyrir því, að haldið
sé uppi umferðarfræðslu í land-
inu.
2. Að vera fræðsluyfirvöldum,
umferðarnefndum sveitarfélaga
og samtökum, er vinna að
bættri umferðarmenningu, til
hjálpar og ráðuneytis, eftir því
sem óskað er og aðstæður leyfa.
3. Að standa fyrir útgáfu fræðslu-
rita og bæklinga um umferðar-
mál og hafa milligöngu um
útvegun kennslutækja og ann-
ara gagna til nota við fræðslu-
starfsemi.
4. Að hafa milligöngu um
umferðarfræðslu í Ríkisútvarpi
(hljóðvarpi og sjónvarpi) og
öðrum fjölmiðlunartækjum.
5. Að beita sér fyrir bættum
umferðarháttum.
6. Að sjá um, að á hverjum tíma
sé til vitneskja um fjölda,
tegund og orsakir umferðar-
slysa í landinu.
7. Að vera stjórnvöldum og öðrum
til ráðuneytis um umferðarmál.
8. Að fylgjast með þróun
umferðarmála erlendis og hag-
nýta reynslu og þekkingu ann-
ara þjóða á því sviði.
9. Að leitast við að sameina sem
flesta aðila til samstilltra og
samræmdra átaka í umferðar-
slysavörnum og bættri
umferðarmenningu.
Umferðarráði ber að hafa sam-
vinnu við fræðsluyfirvöld, lög-
regluyfirvöld sveitarfélaga, Slysa-
varnafélag íslands, samtök bif-
reiðaeigenda og biíreiðastjóra,
vátryggingafélög, svo og öll önnur
félög og stofnanir, sem fjalla um
umferðarmál í landinu og láta sig
umferðaröryggi skipta.
Eins óg sést á þessari upp-
talningu, er Umferðarráði ætlað
samkvæmt lögum að fást við fjöl-
þætt viðfangsefni, og það reynum