Morgunblaðið - 06.03.1979, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. MARZ 1979
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. MARZ 1979
29

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, simi 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
Í lausasölu 150 kr. eintakið.
Ríkisstjómin var mynd-
uð um ráðherrastólana
að er með blendnum
tilfinningum, sem ég
nú geng til embættis for-
sætisráðherra,“ sagði Ólafur
Jóhannesson 1. sept. sl. Eng-
inn vissi það betur en hann,
að myndun ríkisstjórnarinn-
ar var í raun og veru að
hefjast, þótt nýir ráðherrar
væru komnir í stólana. Að
vísu hafði nást samkomulag
um gengisfellingu, auknar
niðurgreiðslur og endur-
álagningu skatta, en það yrði
skammgóður vermir og eitt-
hvað frekara yrði að hafast
að, ætti að veita viðnám
gegn verðbólgunni.
A þessum fyrstu septem-
berdögum bar mest á því, að
eínstakir ráðherrar gæfu
gagnstæðar yfirlýsingar í
sama málinu. Sjávarútvegs-
ráðherra taldi sig hafa lof-
orð hinna stjórnarflokkanna
um, að efnahagsstefna ríkis-
stjórnarinnar yrði síðar
meir sveigð að stefnu
Alþýðuflokksins. Mennta-
málaráðherra afgreiddi
þetta sem misskilning, sem
ástæðulaust væri að gera
veður út af.
Ráðherrar Alþýðuflokks-
ins létu bóka, að endurskoð-
un vísitölunnar skyldi lokið
fyrir 20. nóvember. Ráðherra
Alþýðubandalagsins svaraði
því til, að sér væri sagt, að
slík endurskoðun yrði ekki
unnin á svo skömmum tíma.
Þannig hefur svipmót
ríkisstjórnarinnar verið. Við
20. nóvember var ekki staðið.
Næsti frestur var miðaður
við 1. desember og svo var
því lýst yfir, að fjárlög yrðu
ekki afgreidd nema áður
hefðu verið samþykkt lög,
sem fælu í sér efnahagsað-
gerðir til langs tíma. Ekkert
slíkt frumvarp kom fram, en
forsætisráðherra bar fyrir
sig, að ríkisstjórnin tæki
stuttu skrefin í efnahags-
málunum, af því að hún væri
hrædd um, að annars lenti
hún ofan í keldunni. Upp úr
því var skipuð ráðherra-
nefnd til þess að skila tillög-
um fyrir 1. febrúar. í tilefni
af því tók utanríkisráðherra
af skarið úti í Stokkhólmi og
sagði að ríkisstjórnin væri
fallin, ef siíkt frumvarp
kæmi ekki fram fyrir þann
tíma. 1. febrúar leið hjá og
upp úr því bar forsætisráð-
herra fram frumvarp í ríkis-
stjórninni, sem einstakir
þingmenn Alþýðuflokksins
vildu leggja fram á Alþingi
fyrir 1. marz og jafnvel fyrir
þjóðina sjálfa. Þessu tíma-
bili hefur einn af þingmönn-
um Alþýðuflokksins lýst svo
sem hann hafi verið í póli-
tísku tilhugalífi með for-
sætisráðherra, en það hafi
hvorki farið betur né verr en
svo, að hann hafi „misst
buxurnar niður um ríkis-
stjórnina“!
I gær voru svo mikil
fundarhöld í þingflokkunum,
þar sem m.a. var rætt um
það, hvort ríkisstjórnin ætti
ekki að taka 10 daga frest
eða svo til þess að koma sér
saman um efnahagsmála-
frumvarp. Þannig halda þrí-
flokkarnir sig við stuttu
skrefin forsætisráðherra, og
hvorki gengur né rekur. Er
vandséð, hvers vegna þeir
gefa sér ekki ærlegan tíma,
t.d. fram á krossmessu, en
það er gamall og góður siður
að miða vistaskipti við
vinnuhjúaskildaga.
„Það er með blendnum
tilfinningum, sem ég geng til
embættis forsætisráðherra,“
sagði Ólafur Jóhannesson. Á
þeim tíma, sem síðan er
liðinn, hefur hann fengið að
reyna, að þessi orð höfðu við
rök að styðjast. Innan þrí-
flokkanna er hvorki vilji né
geta til þess að takast á við
efnahagsvandann. Meðan
einn stjórnarflokkanna vill
út, togar annar í suður. Á
meðan hrannast vandamálin
upp, staða atvinnuveganna
heldur áfram að versna og
undir niðri kraumar verð-
bólgan, sem brýst fram með
tvöföldu afli nú, þegar ekk-
ert er hægt að halda áfram
að auka niðurgreiðslur eða
fresta því lengur að
kostnaðarhækkanir komi
fram í hækkuðu vöruverði og
þjónustu. Þannig hafa stuttu
skrefin legið ofan í kelduna.
Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur lagt fram tillögu um
þingrof og nýjar kosningar.
Það eru rökrétt og eðlileg
viðbrögð, þar sem það liggur
fyrir deginum ljósara, að
ríkisstjórnin er úrræðalaus
og hefur misst allt traust hjá
þjóðinni. Þessi ríkisstjórn
var í rauninni aldrei mynduð
nema um ráðherrastólana.-
Allar götur frá kosningunum
sl. vor hefur verið stjórnar-
kreppa hér á landi um mál-
efni þjóðarinnar. Nú er mál
að linni og það verði sett í
vald þjóðarinnar sjálfrar,
hvernig málum hennar verð-
ur skipað næstu misseri.
Einstœðar
myndir frá
Þetta er samsett mynd af Júpíter,
tekin 27. febrúar úr 6,5 milljón
kflómetra hæð. Má greinilega sjá
skýjasveipina, sem leika um reiki-
stjörnuna, en smæsta skýjahulan
er aðeins 120 kflómetrar í
þvermál.
Pasadcna, Kaliforníu. 5. marz — AP.
Geimfarið Voyager-1, sem
skotið var á loft frá
Pasadena í Kaliforníu 5.
september 1977, var í
dag í 277.500 kílómetra
hæð yfir reikistjörnunni Júpíter
að lokinni hálfs annars áras ferð
um geiminn, og heldur nú áfram
ferðinni áleiðis til Saturnusar.
Meðan geimfarið var næst Júpíter
í dag sendi það heim fjölda mynda
af reikistjörnunni, og af tunglinu
Io, sem er eitt 13 tungla stjörnunn-
ar. Fór Voyager-1 framhjá Io í
aðeins tæplega 20 þúsund kíló-
metra fjarlægð.
Vísindamenn í Pasadena eru
mjóg ánægðir með árangurinn af
för Voyagers-1 til þessa, og segja
að myndirnar marki tímamót í
þekkingu manna á stjörnunni.
Júpíter
Hins vegar segja þeir það taka
langan tíma að vinna úr öllum
þeim ppplýsingum, sem borizt
hafa.
Voyager-1 á að koma til
Saturnusar 12. nóvember 1980.
Voyager-2 er einnig á sömu leið.
Var því fari skotið á loft 20. ágúst
1977, og á að koma næst Júpíter
10. júlí í ár, en halda svo áfram og
vera við Saturnus 27. ágúst 1981.
Tvær sjónvarpstökuvélar eru í
Voyager-1, og voru þær báðar í
notkun í dag við að taka og senda
myndir heim af Júpíter og Io.
Senda vélarnar heim með radíó-
merkjum, sem vísindamenn fram-
kalla svo fyrst í svart-hvítar
myndir, og síðan í litmyndir. Segja
vísindamennirnir myndirnar frá-
bærar og einstæðar. A sumum
myndanna má greinilega sjá
skýjafar á Júpíter, en á öðrum er
ótrúlega lítið um kennileiti, segja
þeir.
Júpíter er 1.200 sinnum stærri
en jörðin og líkist helzt bolta úr
fljótandi vetni og helíum sem
snýst með miklum hraða um-
hverfis steinkjarna, en hefur ekki
fast yfirborð.
Þegar Voyager-1 var næst reiki-
stjörnunni var myndavélunum
beint að tunglinu Io, sem er á
stærð við tungl jarðar. Þar er
yfirborðið grýtt, og mátti sjá þar
klettagil og eldgíga. Myndavélun-
um var einnig beint að fleiri
tunglum Júpíters, og þá helzt að
smátunglinu Malthea, sem var í
um 320 þúsund kílómetra fjarlægð.
Voyager er í 670 milljón kíló-
metra fjarlægð frá jörðu, og fer
með 130 þúsund kílómetra hraða á
klukkustund. Tekur það radíó-
merki frá honum 37 mínútur að
komast til jarðar.
Símaniynd AP
Þetta er hluti af tunglinu 10, sem Voyager-1 ljósmyndaði í gær.
Vísindamenn segja að tunglið sé klettótt, og einnig greina þeir þar eldgígi.
Simamynd AP
Þessi mynd var tekin af Júpíter í gær, mánudag, úr 278 þúsund kílómetra hæð. Er
þetta ljósmynd af sjónvarpsmyndinni, eins og hún birtist vísindamönnum í
Pasadena.
Ragnhildur Helgadóttir:
Vísindum til framdrátt-
ar en ekki óþurftar að
setja ákveðnar reglur
um rannsóknir í skólakerfinu
í umræðum í efri deild Alþingis í gær um frumvarp það, sem Ragnhildur Ilelgadóttir
hefur flutt um breytingar á lögum um grunnskóla, lagði hún áherzlu á mikilvægi
sálfræðilegra rannsókna í skólakerfinu, en sagði að gagnsemi slíkra rannsókna væri
því aðeins veruleg, að um þær rannsóknir giltu skynsamlegar reglur sem fullnægðu
bæði kröfum um vísindaleg vinnubrögð, um vísindaleg gæði verksins og til þeirra
væru gerðar kröfur um að virða rétt fólks til friðhelgi einkalífsins.
Ragnhildur Helgadóttir sagði, að
það væri vísindunum til framdráttar
en ekki óþurftar að u elíkar
rannsóknir væru settar ákveðnar
reglur. Þetta viðurkenna öl%
menningarríki og hafa sett slíkar
reglur hjá sér, sagði þ%ngmaðurinn
ennfremur. Ragnhildur Helgadóttir
kvaðst fyrir skömmu hafa átt samtal
við formann nefndar þeirrar, sem
undirbjó orsku tölvulöggjöfina,
Helge Seip, fyrrverandi mennta-
málaráðherra Norðmanna, og skýrði
hann frá því, að þar í landi væri
starfandi sérstök nefnd á vegum
menntamálaráðuneytisins, sem
fjallaði um öll leyfi til rannsókna í
skólakerfinu, þar sem nota þyrfti
þau gögn, sem þar væru til, og ef
safna ætti upplýsingum frá
nemendum með öðrum hætti. Þetta
er vitanlega sjálfsagður hlutur í
nútímaþjóðfélagi sérstaklega þegar
fyrir hendi eru tæknilegir möguleik-
ar til þess að gera yfirlit yfir slíkar
upplýsingar miklu fyllri og
nákvæmari heldur en áður var
möguleiki á. Ragnhildur Helgadóttir
rifjaði upp ummæli sín í fyrri ræðu
um þetta mál um þá könnun, sem
varð kveikjan að tillögu flutningi
hennar, og benti á, að hún hefði í
þeirri ræðu lagt áherzlu á, að sá
spurningalisti, sem þar var um að
ræða, væri ekki aðalatriði þessa
máls og það væri ekki í sjálfu sér
hægt að áfellast þau, sem gerðu þá
könnun, enda hefðu þeir fengið
tilskilin leyfi til þess frá þar til
bærum yfirvöldum. Hins vegar sagði
hún, að vera kynni að þau yfirvöld
hefðu ekki haft nægilega víðfeðma
fræðilega þekkingu á því að þar hefði
verið staðið á annan veg að málum
en gert hefði verið ef nægileg
þekking hefði verið til staðar.
Þingmaðurinn vitnaði enn til fyrri
ræðu um þetta mál, þar sem Ragn-
hildur Helgadóttir kvaðst vera í hópi
þeirra, sem teldu sálfræðiþjónustu í
skólum hafa mjög mikilvægu hlut-
verki að gegna. Hins vegar teldi hún
vinnuaðferðir, sem rýrðu traust
þessarar fræðigreinar, mjög baga-
legar og ég tel það vera til skaða að
ekki séu til reglur um slík störf, sem
eru á þann veg, að ekki sé unnt að
tortryggja þau vinnubrögð, sem
viðhöfð eru.
Ragnhildur Helgadóttir sagði enn-
fremur í ræðu sinni, að hvort sem
um væri að ræða sálfræðilegar
rannsóknir, þjóðfélagslegar
rannsóknir eða mannvísindalegar
rannsóknir yrði að framkvæma þær
þannig, að þeir sem spurðir væru
þyrftu að samþykkja þátttöku í
slíkri könnun. Ef um ósjálfráða börn
væri að ræða þyrftu foreldrar þeirra
að veita samþykki sitt. Þetta lá
hvorugt fyrir í því tilviki,sem hér um
ræðir, sagði þingmaðurinn.
Ragnhildur Helgadóttir
Loks gerði Ragnhildur Helgadóttir
að umtalsefni ákvæði í yfirlýsingu
SÞ um réttindi barnsins og um rétt
þeirra til að njóta umhyggju for-
eldra og sagði, að þá yrði líka að
virða rétt þeirra til þess að láta slíka
umhygju í té. Tilraunir Stefáns
Jónssonar, þingmanns Alþýðubanda-
lagsins, í þessum umræðum til þess
að ráðast gegn grundvallarákvæði
um réttindi foreldra og barna úr
Mannréttindasáttmála Evrópu-
ráðsins væru ákaflega hjáróma. Ef
þingmaðurinn vildi ekki undir-
gangast slíkan mannréttindasátt-
mála ætti hann ekki að samþykkja
fullgildingu hans á Alþingi. Ragn-
hildur Helgadóttir sagði, að það
kæmi fram hvað eftir annað að
talsmenn Alþýðubandslagsins væru
á móti mannréttindum. Það kæmi
einkar skýrt fram, þegar talsmenn
þess stæðu upp á Alþingi til þess að
berjast gegn þeirri hugsun, sem er á
bak við alþjóðleg mannréttinda-
ákvæði um réttindi foreldra og
barna.
í lok ræðu sinnar lagði Ragnhildur
Helgadóttir áherzlu á nauðsyn þess
að hraða lögfestingu ákvæða um
þessi efni.
Nánar verður sagt frá þessum
umræðum síðar.
Eldborgin:
1590 tonna metlöndun
„Mökkur af loðnu á miðunum”
„VIÐ lönduðum 1472 tonnum
af loðnu og 117 tonnum af
hrognum í Reykjavík.“ sagði
Bjarni Gunnarsson skipstjóri á
Eldborgunni í talstöðvarsam-
tali við Morgunblaðið í gær, en
hann var þá staddur út af
Ilornafirði á leið til Neskaup-
staðar með 800 tonn af loðnu
og rifna nót. Þessi afli Eld-
borgarinnar í einni löndun er
met á íslandi og er aflaverð-
mæti þessara 1590 tonna um 23
milljónir kr.
„Þetta gekk illa í dag,“ sagði
Bjarni, „bras á okkur, því við
erum með illa rifið og verðum að
setja nótina í land.“
Aðspurður sagði hann að þeir
væru nú búnir að ná valdi á
notkun tækjanna um borð, en
þau gerðu þeim grikk til að
byrja með. „Þetta er allt á
hreinu núna,“ sagði Bjarni, „og
það er aldeilis teppið af loðn-
unni hérna. í dag sigldum við á
30 föðmum um 2‘/2 mílu og það
var einn mökkur undir skipinu
frá kili og til botns."
19 skip með 7000 tonn
19 SKIP tilkynntu loðnuafla í gær, alls um 700 tonn, en samkvæmt
upplýsingum loðnunefndar voru það eftirtalin skip:
Vonin 170, Heimaev 100, Gullberg 580, Húnaröst 600. Gígja 580,
Faxi 300. Súlan 630, Oli Óskars 400. Ljósfari 300. Pétur Jónsson 580,
Gísli Árni 600, Álsey 100, Eldborg 800, Stapavík 150, Bergur 110,
Skarðsvík 200, Náttfari 370, Sæberg 300. Stígandi 200.
Rektorskjör í apríl:
Yfir 70 prófessorar í kjöri
REKTORSKJÖR við Háskóla íslands verður 3. apríl n.k. og mun
kjörfundur standa frá kl. 9—18 sama dag. í kjöri eru allir skipaðir
prófessorar Háskóla íslands, 72 að tölu, og ef til vill verða þeir fleiri
þegar kemur að kjördegi. Eins og sagt hefur verið frá í fréttum fór fram
prófkjör, eða skoðanakönnun um rektorsefr.i í HI fyrir skömmu, en í
kjöri á kjördegi eru allir prófessorarnir nema beir hafi sérstaklega óskað
eftir því að vera ekki í kjöri.
Æskulýðsdagur þjóðkirkjunnar var sl. sunnudag og var í tilefni hans
efnt til guðsþjónustna sem tengdust efni dagsins um Jesú og barnið.
Meðfylgjandi er mynd Sigurgeirs frá Vestmannaeyjum. tekin í
barnaguðsþjónustu. Sr. Kjartan Örn Sigurjónsson kvað barnasam-
komu og guðsþjónustu hafa verið vel sóttar þennan dag og hefði Stína
Gísladóttir aðstoðaræskulýðsfulltrúi kirkjunnar prédikað. Þá kvaðst
sr. Kjartan Örn njóta jafnan góðrar aðstoðar ungs fólks úr
söfnuðinum við sunnudagsskólann og samkomur hálfsmánaðarlega.