Morgunblaðið - 25.03.1979, Qupperneq 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. MARZ 1979
amalt
og
ott...
(Brot) Ertu kominn, landsins forni fjandi?
Fyrstur varstu enn að sandi,
fyrr en sigling, sól og bjargarráð.
Silfurfloti, sendur oss að kvelja!
situr ei í stafni kerling Helja,
hungurdiskum hendandi' yfir gráð?
Svignar Ránar kaldi móður-kviður,
knúinn dróma, hræðist voðastríð,
stynur þungt svo engjast iður;
eins og snót við nýja hríð.
Hvar er hafið? hvar er beltið bláa,
bjarta, frjálsa, silfurgljáa?
ertu horfin, svása svalalind? —
Þá er slitið brjóst úr munni barni;
björn og refur snudda tveir á hjarni,
gnaga soltnir sömu beinagrind.
Þá er úti‘ um frið og fagra daga,
frama, dáð og vit og hreystiþrótt,
þá er búin þjóð og saga,
þá er dauði, reginnótt.
Hvar er hafið? Allt er ísköld breiða,
eins og draugar milli leiða
standa gráir strókar hér og hvar.
Eða hvað? er þar ei komin kirkja?
Kynjamyndir! hér er létt að yrkja:
hér eru leiði heillar veraldar!
Hundrað þúsund kumbla kirkjugarður,
kuldalegt er voðaríki þitt,
hræðilegi heljar-arður!
hrolli slær um brjóstið mitt.
Matthfas Jochumsson
Miklabœjar-Solveig
Stúlka ein, er Sólveig hét, var
hjá síra Oddi Gíslasyni á Mikla-
bæ. Hvort sem prestur hefur þá
verið milli kvenna eða verið
búinn að missa konu sína, er
óvíst, en hitt er víst, að stúlka
þessi lagðist á hugi við prest og
vildi um fram allt, að hann ætti
sig. En prestur vildi ekki. Af
þessu varð stúlkan sturluð og
sat um að sálga sér, er henni
gafst færi á. Kona ein svaf hjá
henni á næturnar, sem Guðlaug
hér Björnsdóttir, systir síra
Snorra á Húsafelli, til að verja
henni að fara ofan, en á daginn
höfðu allir heimamenn gát á
henni. Eitt kvöld í ljósa-
skiptunum komst Sólveig þó
ofan og stökk þegar út í tóft-
arbro.t, er var á túninu. Vinnu-
maður var hjá presti, er
Þorsteinn hét. Hann var ötull og
ófyrirleitinn. Hann varð var við
Sólveigu, er hún hljóp úr bæn-
um, og veitti henni þegar eftir-
för. En svo var hún handfljót, að
hún var búin að skera sig á háls
í tóftinni, er hann kom að. Þá er
sagt, að Þorsteini hafi orðið að
orði, er hann sá, hvernig blóðið
fossaði óstöðvandi úr hálsinum
á henni: „Þar tók andskotinn við
henni." Sólveig svaraði því engu.
En svo mikið skildi hann af því,
sem hún sagði, að hún bað hann
að skila til prests að grafa sig í
kirkjugarði. Eftir það blæddi
henni út, svo hún dó. Þorsteinn
sagði tíðindin heim og bar presti
kveðju hennar og bæn um
legstað í kirkjugarði. Prestur
leitaði til þess leyfis hjá yfir-
boðurum sínum, en fékk afsvar,
þar eð hún hefði farið sér sjálf.
A meðan þessu fór fram, stóð lík
Sólveigar uppi. En nóttina eftir,
að prestur hafði fengið afsvarið,
dreymdi hann að Sólveig kæmi
til sín og segði: „Fyrst þú vilt
ekki unna mér legs í vígðri
mold, skaltu ekki njóta þar legs
heldur." Var hún þá með reiði-
svip miklum, þegar hún vasaði
burtu. Eftir þetta var lík
Sólveigar dysjað utan kirkju-
garðs og án yfirsöngs. En
skömmu síðar fór að bera á því,
að hún ásótti síra Odd, þegar
hann var einn á ferð, hvort sem
hann reið á annexiuna að
Silfrúnarstöðum eða annað.
Þetta varð mjög héraðsfleygt,
svo hver maður gjörði sér að
skyldu að fylgja honum heim,
einkum ef hann var seint á ferð
eða einn. Einu sinni reið síra
Oddur á annexíu sína, en aðrir
segja að Víðivöllum, og leið svo
dagurinn, að hann kom ekki.
Heimamenn voru óhræddir um
hann, af því þeir vissu, að presti
var ávallt fylgt, ef hann var
seint á ferð. Það var og í þetta
skipti, að presti var fylgt heim
að túninu á Miklabæ. Annars
var vant að skilja ekki við hann,
fyrr en hann var kominn á fund
heimamanna. Þá sagði hann við
fylgdarmanninn, að hann þyrfti
nú ekki að fara lengra, því nú
mundi hann komast klakklaust
heim. Og þar skildi fylgdar-
maðurinn við prest eftir því,
sem hann sagði síðan sjálfur
frá. Um kvöldið á vökunni
heyrðu heimamenn á Miklabæ,
að komið var við bæjarhurðina.
En af því þeim þótti nokkuð
undarlega barið, fóru þeir ekki
til dyra. Síðan heyrðu þeir, að
komið var upp á baðstofuna í
mesta snatri, en áður en sá fékk
ráðrúm til að guða, sem upp
kom, var hann dreginn ofan
aftur, eins og tekið hefði verið
aftan í hann eða í fæturna á
honum. Jafnframt þóttust menn
þá heyra hljóð nokkurt. Síðast,
er komið var út um kvöldið, sáu
menn, að hestur prestsins stóð á
hlaðinu, og var keyrið hans og
vettlingarnir undir sessunni í
hnakknum. Varð mönnum nú
mjög órótt af þessu öllu, því
menn sáu, að prestur hafði
komið heim, en var nú allur
horfinn. Var þá farið að leita að
honum og spurt eftir honum á
öllum bæjum sem líkindi þóttu,
að hann hefði að komið. Og
fékkst þá sú fregn, að honum
hefði verið fylgt heim að tún-
garðinum um kvöldið, en hann
ekki viljað fylgdina lengur. Eftir
það var gjörður mannsöfnuður
og hans leitað í marga daga
samfleytt. En allt kom fyrir
ekki. Síðan var leitinni hætt, og
töldu flestir það víst, að Sólveig
mundi hafa efnt orð sín og séð
svo fyrir, að hann fengi ekki leg
í kirkjugarði og að hún mundi
hafa haft hann með sér í dys
sína. En þó var þar aldrei leitað.
Hvarfséra Odds fráMiklabæ
stjarna stök í skýi
starir fram úr rofi.
Vakir vök á dýi
vel, þótt aðrir sofi.
„Vötn“ í klaka kropin
kveða á aðra hlið,
gil og gljúfur opin
gapa hinni við.
Bergmál brýzt og líður
bröttum eftir fellum.
Dunar dátt í svellum:
Dæmdur maður ríður!
Þegar ljósið deyr, er allt dapurt og svart.
Með deginum vangi bliknar.
Nú vaknar af rökkurmoldum margt,—
í minningum dauðum kviknar.
Þótt beri þig fákurinn frái létt,
svo frosnum glymur í brautum,
þú flýr ekki hópinn, sem þyrpir sér þétt
þögull í hvilftum og lautum.
Svo næsta dag, þegar dyrum frá
dragbröndum verður skotið,
liggja handvettir klerksins hlaðinu á,
höttur og keyri brotið.
En presturinn hefur ei síðan sézt.
Menn segja, að hvarfinu valdi
draugur, er mann hafi dregið og hest
í dysina — og báðum haldi.
Einar Benediktsson.
(Brot)
Hleypir skeiði hörðu
halur yfir ísa.
Glymja járn við jörðu,
jakar í spori rísa.
Hátt slær nösum hvæstum
hestur í veðri geystu.
Gjósta af hjalla hæstum
hvín í faxi reistu.
Hart er í hófi frostið,
hélar andi á vör.
Eins og auga brostið
yfir mannsins för
Úr fornritum
Ur Gunnlaugs
sögu ormstungu
Gunnlaugs saga ormstungu
gerist kringum aldamótin
1000 og er jöfnum höndum
ástarsaga og hetjusaga þar
sem segir frá ástum Gunn-
laugs ormstungu og Helgu
hinnar fögru og svikum
Hrafns Önundarsonar við
Gunnlaug.
Gripið er hér niður snemma
í sögunni þar sem sagt er frá
draumi Þorsteins á Borg og á
hvern hátt Austmaðurinn réð
drauminn.
Og er þeir höfðu fært vegg-
ina, þá settist Þorsteinn niður
og Austmaður í búðartóftina,
og sofnaði Þorsteinn og lét illa í
svefni. Austmaður sat hjá hon-
um og lét hann njóta draums
síns, og er hann vaknaði, var
honum erfitt orðið.
Austmaður spurði, hvað
hann hefði dreymt, er hann lét
svo illa í svefni.
Þorsteinn svaraði: „Ekki er
mark að draumum."
Og er þeir riðu heim um
kveldið, þá spyr Austmaður,
hvað Þorstein hefði dreymt.
Þorsteinn segir: „Ef ég segi
þér drauminn, þá skaltu ráða
hann, sem hann er til.“ Aust-
maður kveðst á það hætta
mundu.
Þorsteinn mælti þá: „Það
dreymdi mig, að ég þóttist
heima vera að Borg og úti fyrir
karldyrum, og sá ég upp á húsin
og á mæninum álft eina væna
og fagra, og þóttist ég eiga og
þótti mér allgóð. Þá sá ég fljúga
ofan frá fjöllunum örn mikinn.
Hann flaug hingað og settist
hjá álftinni og klakaði við hana
blíðlega, og hún þótti mér það
vel þekkjast. Þá sá ég, að
örninn var svarteygður og járn-
klær voru á honum. Vasklegur
sýndist mér hann. Því næst sá
ég fljúga annan fugl af suður-
átt. Sá flaug hingað til Borgar
og settist á húsin hjá álftinni
og vildi þýðast hana. Það var og
örn mikill. Brátt þótti mér sá
örninn, er fyrir var, ýfast mjög,
er hinn kom til, og þeir börðust
snarplega og lengi, og það sá ég
, að hvorum tveggja blæddi. Og
svo lauk þeirra leik, að sinn veg
hné hvor þeirra af húsmænin-
um, og voru þá báðir dauðir, en
álftin sat eftir hnipin mjög og
dapurleg. Og þá sá ég fljúga
fugl úr vestri og lét blítt við
hana, og síðan flugu þau í brott
bæði samt í sömu átt, og þá
vaknaði ég. Og er draumur
þessi ómerkilegur," segir hann,
„og mun vera fyrir veðrum, að
þau mætast í lofti úr þeim
áttum, er mér þótti fuglarnir
fljúga".
Austmaður segir: „Ekki er
það mín ætlan", segir hann, „að
svo sé“.
Þorsteinn mælti þá: „Ger af
drauminum slíkt, er þér sýnist
líklegast, og lát mig heyra".
Austmaður mælti: „Fuglar
þeir munu vera manna fylgjur.
En húsfreyja þín er eigi heil, og
mun hún fæða meybarn frítt og
fagurt, og munt þú unna því
mikið. En göfgir menn munu
biðja dóttur þinnar úr þeim
áttum, sem þér þóttu ernirnir
fljúga að, og leggja á hana
ofurást og berjast um hana og
látast báðir af því efni. Og því
næst mun hinn þriðji maður
biðja hennar úr þeirri átt, er
valurinn flaug að, og þeim mun
hún gift verða. Nú hef ég
þýddan draum þinn og hygg
eftir munu ganga.“
Þorsteinn svarar: „Illa er
draumur ráðinn og óvingjarn-
lega,“ sagði hann, „og munt, þú
ekki drauma ráða kunna“.
Austmaður svarar: „Þú munt
að raun um komast, hversu
eftir gengur“.
Þorsteinn lagði fæð á Aust-
manninn, og fór hann á brott
um sumarið, og er hann nú úr
sögunni.