Morgunblaðið - 16.06.1979, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ1979
21
Carter
síðan algert bann við hinni nýju
hreyfanlegu SS-16 eldflaug þeirra.
I marz 1978 náðist samkomulag
um óljósar reglur um hvernig ekki
megi fara í kring um samninga
þjóðanna og Bandaríkjamenn héldu
því fram að þessar reglur mundu
ekki torvelda samstarf þeirra við
bandalagsþjóðirnar í NATO.
Samningsaðilar urðu einnig
ásáttir um, að á samningstímanum
skyldi hvor aðili fá að koma sér upp
einni nýrri gerð eldflauga sem
draga milli heimsálfa, ICBM:
Lokasamkomulag
Samningsaðilar náðu síðan í októ-
ber 1978 endanlegu samkomulagi
um takmörkun á fjölda kjarnaodda,
sem eldflaugar þeirra eru búnar. I
eldflaugum í stöðvum á landi eiga
þeir að takmarkast við töluna 10, ef
miðaða er við SS-18 flaugar Rússa. í
eldflaugum í kafbátum takmarkast
svokallaðrar slökunar hófst hafa
samskiptin oft komizt í haettu, þar
sem ýmislegt hefur orðið til þess að
spilla andrúmsloftinu. En nokkuð
hefur miðað í þá átt að undanförnu
að bæta andrúmsloftið vegna sam-
komulagsins um Salt II.
Carter forseti hefur til dæmis
dregið úr gagnrýni sinni á frammi-
stöðu Rússa í mannréttindamálum.
Nýlega voru höfð skipti á fimm
sovézkum andófsmönnum, sem hafa
setið í fangelsi, og tveimur rúss-
neskum njósnurum, sem höfðu verið
dæmdir í Bandaríkjunum. Jafn-
framt hefur sovétstjórnin dregið úr
hömlum á brottflutningi Gyðinga.
Rússar ákváðu að veita þegnunum
aukið frelsi til þess að flytjast úr
landi í von um að fá ívilnanir hjá
Bandaríkjamönnum í viðskiptum,
að því er ýmsir halda fram, en
bandaríska stjórnin hefur fagnað
þessu. Carter hefur lýst þeirri von
^inni, að Rússar fái þessar tilslak-
anir, svokallaðar forgangsaðstöðu, á
sama hátt og Kínverjar.
Tortryggni
Það sem aðallega veldur erfiðleik-
um í sambúð Bandaríkjamanna og
Rússa eru ráðstafanir sovézku
stjórnarinnar til þess að treysta
stöðu sína meðfram landamærunum
í Evrópu og Asíu og á austurhorni
Afríku — svæði, sem einn helzti
ráðunautur Carters forseta hefur
kallað „spennubogann." Bandaríkja-
menn hafa harðlega gagnrýnt Rússa
fyrir að hafa gegnt úrslitahlutverki
nbúðina?
Nýi SALT-
samningurinn
getur bætt sam-
búð risa-
veldanna
Síðan Riehard Nixon forseti fór til
Moskvu 1972 og núverandi tímabil
Minuteman-eldflaug
í stjórnarbyltingunni í Afghanistan
í apríl, hernaðaríhlutun þeirra í
Afríku, beitingu þeirra á kúbönsku
herliði þar og tilraunir þeirra til að
hagnazt á ástandinu í íran.
Rússar eru enn þeirrar skoðunar,
að Bandaríkjamenn reyni að ein-
angra þá og styðji ógnanir við
sovézka hagsmuni um allan heim —
allt frá Nato-löndunum í vestri til
Kína. Rússar hafa sérstaklega mikl-
ar áhyggjur af vaxandi vináttu
Bandaríkjamanna og Kínverja.
Leonid Brezhnev forseti sagði á
sínum tíma, að það væri stórhættu-
leg ævintýrastefna að reyna að nota
Peking-stjórnina sem tæki til að
beita þrýstingi og að með því væri
verið að leika sér að eldi.
En Bandaríkjamenn hafa harð-
lega neitað því, að þeir beiti Kín-
verjum sem verkfæri gegn Rússum
og hafa sagt að þeir vilji góð
samskipti við bæði ríkin. Ráðunaut-
ur Carters forseta í þjóðaröryggis-
málum, Zbigniew Brzezinski, út-
skýrði afstöðu Bandaríkjastjórnar í
vor, þegar hann sagði að Bandaríkin
yrðu að færa samstarf á breiðari
grundvöll þar sem þeir gætu, en
mæta á sama tíma ógnun frá
samkeppni þar sem þeir yrðu að
gera það.
Stýriseldflaug (Cruise-missile)
þeir við 14, ef um er að ræða
bandaríska Poseidon kafbáta.
n Vance og sovézki utanríksiráð-
herra Andrei Gromyko urðu loks
ásáttir í Genf um það sem Banda-
ríkjamenn töldu vera síðustu smá-
atriði sáttmálans. Þeir urðu meðal
annars sammála um, að fjöldi stýr-
isflauga í hverri sprengjuflugvél
skyldi takmarkast við 20—28.
En 23. desember vöktu Rússar
máls á tveimur minni háttar mál-
um, sem komu i veg fyrir að fullt
samkomulag næðist um grundvall-
aratriði. Á tímabilinu janúar til maí
sl. hitti Vance sovezka sendiherrann
Anatol Dobrynin 25 sinnum að máli
og samdi við hann um síðustu
smáatriði sáttmálans.
Kröfur BSRB lagðar fram í júlíbyr jun:
Krefst bóta fyrir
kjaraskerðingu og
fullra vlsitölubóta
Stof nadur hefur verid verkf allssjóður BSRB
BANDALAG starfsmanna ríkis og bæja mun í byrjun næsta mánaðar leggja fram kröfugerð sína, en
samningar bandalagsins eru lausir frá og með næstu mnánaðamótum. Drög að kjarakröfum bandalagsins
voru lögð fyrir 31. þing BSRB, sem nýlokið er, og þau kynnt þar, sem samninganefnd bandalagsins hefur
verið boðuð saman hinn 28. júní og er þess vænzt að þá þeim fundi og tveimur til viðbótar verði kröfurnar
samþykktar. Þessar upplýsingar komu fram á blaðamannafundi, sem nýkjörin forysta BSRB efndi til í
gær.
Þing BSRB ályktaði um kjara-
mál og leggur þar áherzlu á þau
meginatriði við gerð nýs kjara-
samnings, að bætt verði að fullu
sú kjaraskerðing, sem opinberir
starfsmenn hafa orðið fyrir af
völdum stjórnvalda, að vísitalan
mæli jafnan að fullu þær verð-
hækkanir, sem eiga sér stað og
bendir þingið á að kauplækkun
með skerðingu verðbótaákvæða sé
jafn ranglát og lögbundin grunn-
kaupsskerðing. Þá leggur þingið
jafnframt áherzlu á að áfram
verði haldið þeirra jafnlauna-
stefnu og miðar að því að tryggja
öllum launþegum lífvænleg kjör
fyrir dagvinnu. Þá verði mismun-
andi launakerfi opinberra starfs-
manna samræmd með það fyrir
augum að auka launajafnrétti.
Á blaðamannafundinum svör-
uðu þeir Kristján Thorlacius, for-
maður BSRB, Þórhallur Hall-
dórsson, 1. varaformaður, og Har-
aldur Steinþórsson, 2. varafor-
maður, spurningum blaðamanna.
Kristján kvaðst telja að heildar-
kjaraskerðing opinberra starfs-
manna næmi nú 6 til 8% og benti
Haraldur Steinþórsson þá á þá
staðreynd, að ekkert hefði komið
fram af þeim félagslegu umbótum,
sem opinberum starfsmönnum
hefði verið lofað í desember, er
vísitalan var skert. Miðað við
útreikning vísitölunnar hinn 1.
júní væri skerðingin fyrir hann
einan á bilinu 1 til 3%.
Nátengdar kjarakröfum BSRB
eru samningsréttarkröfur. Þing
BSRB ályktaði þar um, að banda-
lagið krefðist þess að samnings-
tímabilið yrði samningsatriði, en
eigi lögbundið að aðildarfélögin
fengju verkfallsrétt um sérsamn-
inga, að Kjaradeilunefnd yrði lögð
niður og ákvörðunarvald um und-
anþágur yrði í höndum samtak-
anna sjálfra, að framkvæmd
verkfalla vegna sérsamninga yrði
í höndum félaganna sjálfra og að
starfsmönnum við hálfopinberar
stofnanir yrði tryggður sami rétt-
ur og öðrum félagsmönnum í
BSRB.
Á þinginu varð enginn ágrein-
ingur um kröfur BSRB, en miklar
umræður urðu um kjaramálin, t.d.
um það atriði, hvort verðbætur á
laun skyldu verða í krónutölu eða
sem hlutfall. Hlutfallið sigraði,
enda „vilja opinberir starfsmenn
sjálfir semja um launahlutföll sín
í milli," eins og þeir félagar
komust að orði.
Þingið stofnaði verkfallssjóð
BSRB og er stofnfé hans tæplega 3
milljónir króna, sem er sérstakur
styrktarsjóður, sem myndaðist í
verkfalli BSRB. Tekjur sjóðsins
verða síðan 15% af félagsgjöldum
og er búizt við því að miðað við
áætlanir fyrir árið 1980 renni til
sjóðsins um 22V2 milljón króna.
Hér á landi er nú staddur
Jörgen Ladegaard, sem er for-
stjóri Tæknistofnunar Jótlands.
Hér er hann í boði Iðntækni-
stofnunar íslands.
Stofnun sú sem Ladegaard
veitir forstöðu er staðsett í Árós-
um en stærsta tæknistofnun í
Danmörku er í Kaupmannahöfn.
Ladegaard flutti fyrirlestur í
Norræna húsinu síðastliðinn
fimmtudag og Morgunblaðið
hafði tal af honum eftir þann
fund. Hann sagði að Tæknistofn-
un Jótlands hefði verið sett á
stofn árið 1943 en áður hafi verið
starfandi samskonar stofnun í
Kaupmannahöfn allt frá árinu
1906. Hjá stofnuninni í Árósum
eru nú starfandi um 400 manns,
þar af um 150 manns með sér-
hæfða háskólamenntun á tiltekn-
um sviðum og rúmlega 100 fag-
lærðir iðnaðarmann. Alls taldi
Tæknistofnunar Jótlands.
íslands og Rannsóknarstofnunar
iðnaðarins. Samkvæmt 2. gr. laga
stofnunarinnar er hlutverk henn-
ar að vinna að „tækniþróun og
aukinni framleiðni í íslenskum
iðnaði með því að veita iðnaðin-
um sem heild og einstökum grein-
um hans og iðnfyrirtækjum sér-
hæfða þjónustu á sviði tækni- og
stjórnunarmála, og stuðla að
hagkvæmri nýtingu íslenskra
auðlinda til iðnaðar“. Þessu hlut-
verki sínu skal stofnunin gegna
m.a. með því að „vinna að ráðgjöf
og fræðslu, öflun og dreifingu
upplýsinga, hagnýtum rannsókn-
um, tilraunum og prófunum,
tæknilegu eftirliti og stöðlun.“
Starfslið stofnunarinnar telur
nú um 40 manns en þarf þrátt
fyrir fæð sína að sinna jafnfjöl-
breyttum eða jafnvel fjölbreytt-
ari verkefnum en 10. sinnum
fjölmennari starfslið hliðstæðra
„ V andamál í iðnaði
eru alltaf flókin...”
- segir forstjóri Tæknistofnunar Jótlands
hann að í Danmörku störfuðu nú
um 2400 manns við ráðgjöf á sviði
iðnaðar.
Ladegaard sagði að ráðgjöf,
fræðsla, prófanir og tilraunir
stofnunarinnar væru á nánast
öllum sviðum framleiðslunnar,
meðal annars hvað varðar stjórn-
un, bókhald, samvinnu hópa á
vinnustað, tæknilega aðstoð við
iðnað, og nánast allt sem gæti
orðið til þess að auka framleiðni
og vöruþróun í iðnaði.
„Til að nálgast þessi markmið,"
sagði Ladegaard „þarf víðtæka
samvinnu faglærðra manna, því
vandamál í iðnaði eru alltaf
flókin". Hann sagði jafnframt að
stofnun eins og Iðntæknistofnun
þyrfti að búa yfir mikilli sérhæf-
ingu en jafnframt ná yfir breitt
svið tækniþekkingar. Þetta næð-
ist með samvinnu mismunandi
sérgreina, því þótt bakgrunnur
þess að auka framleiðni og vöru-
þróun væri oft á tíðum hinn sami
hjá mismunandi iðngreinum, þá
hefði hver grein iðnaðar sín
sérstöku vandamál, sem sérþekk-
ingu þyrfti til að leysa.
Ladegaard sagði að í Dan-
mörku veittu tæknistofnanir
málmiðnaðinum og byggingar-
iðnaðinum hlutfallslega mesta
aðstoð og þótt stofnunin veitti
öllum stærðum og gerðum iðn-
fyrirtækja sérfræðilega aðstoð þá
væru lítil fyrirtæki þar í miklum
meirihluta. Fyrirtækin greiða
fyrir aðstoðina eftir þar til gerð-
um gjaldskrám en danska ríkið
greiðir hluta kostnaðarins.
Iðntæknistofnun íslands var
stofnuð í maí 1978 með samein-
ingu Iðnþróunarstofnunar
stofnana á hinum Norðurlöndun-
um.
Af þessum orsökum hefur Iðn-
tæknistofnun Islands mikinn hug
á því að stofna til víðtæks sam-
starfs við hliðstæðar stofnanir á
Norðurlöndum.
Innan Iðntæknistofnunar
íslands eru nú starfandi 3 aðal-
deildir þ.e. fræðslu- og upplýs-
ingadeild, tæknideild og iðnþró-
unardeild, sem hver um sig hefur
mörg mismunandi sérsvið innan
sinna vébanda. Iðnþróunardeild
skal vinna að því að skapa nýjar
greinar iðnaðar hér á landi, og
kemur þar alveg sérstaklega til
nýting innlendrar orku til
vinnslu innlendra hráefna.
Forstjóri Iðntæknistofnunar er
Sveinn Björnsson en stjórnarfor-
maður er Bragi Hannesson.