Morgunblaðið - 09.10.1979, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 1979
Frá réöstofnu Kaupmanna-
samtakanna. Fyrir anda
borösins situr Gunnar Snorra-
son, formaöur Kaupmanna-
samtaka islands. Ljósm. Mbi. Emilia
mestan tilkostnað, svo sem fryst-
ingu, hafa lægstu álagninguna.
Austfirzkir kaupmenn eiga
flestir í harðri samkeppni við
kaupfélög. Ég tel þá samkeppni
eðlilega og til góðs. Hvorki kaup-
félögin né kaupmennirnir óska
eftir einokun. En því er ekki að
leyna að kaupmenn sitja ekki við
sama borð og kaupfélögin, t.d. í
skattamálum. Álagningu skatta er
allt öðru vísi háttað á kaupfélög
og samvinnufélög en kaupmenn.
Viljum við fá leiðréttingu þar á,
og ekki sízt viljum við að nýtil-
kominn skattur á verzlun og verzl-
unarhúsnæði verði lagður niður.
Kupmenn á Austurlandi eru
mjög ánægðir með að þjónusta
„Kominn tími til að menn skilji að á
íslandi býr ein og sama þjóðin”
Kaupmannasamtök íslands gengust fyrir ráðstefnu kaupmanna utan
höfuðborgarsvæðisins, þar sem tekin voru til umfjöllunar vandamál strjálbýlisverzlana.
Á ráðstefnuna komu 27 kaupmenn víðs vegar að af landinu og tók Mbl. nokkra þeirra
tali og ræddi við þá um málefni verzlunarinnar í þeirra heimahéruðum.
Birgir Skarphéðinsson
form. Kaupmanna-
félags Akureyrar:
„Aðal vandamál okkar á Akur-
eyri er veikur samtakamátturinn.
En það stendur til bóta þar sem
við höfum verið að reyna að
byggja samtök okkar upp. Fyrr er
ekki hægt að reikna með árangri í
baráttunni við hið opinbera fyrir
bættum aðbúnaði verzlunar í
strjálbýli en allir kaupmennirnir
standa saman sem einn. I þessu
sambandi hefur Kaupmannafélag
Akureyrar fest kaup á húsnæði í
nýrri verzlunarmiðstöð í Glerár-
hverfi. í dag eru 32 kaupmenn í
félaginu, en alls munu þeir vera
um 70 á Akureyri, og er það næsta
skref okkar að ná þeim öllum í
félagið. Einnig hefur komið til
mála að stækka félagið þannig að
félagssvæðið verði allur Eyja-
fjörður.
Það er hagsmunamál akur-
eyrskra kaupmanna að landflutn-
ingar verði efldir, að þeir verði
ekki látnir drabbast niður með
litlu sem engu viðhaldi á vegakerf-
inu. Við forðumst sjóflutninga
eins og heitan eld, fáum okkar
vörur með vöruflutningabifreiðum
heim að dyrum, enda er sá máti
ódýrastur fyrir okkur og þar með
neytendur.
Annað hagsmunamál okkar er
að verðlagslöggjöfinni verði
breytt, núverandi skipan verðlags-
Rætt við þátttakendur
í ráðstefnu kaup-
manna utan höfuð-
borgarsvæðisins
um vandamál
strjálbýlisverzlana
mála hefur gengið sér til húðar.
Kaupmenn eiga að geta selt vör-
una á því verði sem þeir þurfa að
fá fyrir hana. Einnig sníða vaxta-
og lánamálin strjálbýlisverzlun
þröngan stakk. í sjálfu sér er ekki
svo erfitt að fá peninga, en þeir
kosta bara svo mikið. Það er betra
að draga saman seglin eða að
hægja ferðina.
Verðbólgan er annað vandamál
og hafa akureyrskir kaupmenn,
svo og allir aðrir kaupmenn, orðið
fyrir stórtapi af hennar völdum.
Verðbólgan er ekki vatn á myllu
kaupmannsins, eins og fólk held-
ur, heldur þveröfugt. Verðbólgan
er eiginlega á góðri leið með að
gera út af við verzlunina. Á henni
er að líkindum ekki til nein pat-
entlausn, en hún er stórpólitískt
mál sem enginn þorir að taka á af
ótta við fylgistap. Hið sama má
segja um embættismannakerfið
sem hleðst upp og stendur flestu
fyrir þrifum. Ég skil t.d. ekki
hvers vegna við erum að halda úti
60 þingmönnum, sem eingöngu
þrasa um smámálin, en taka ekki
á þeim stóru sem máli skipta. Ég
er sannfærður að hægt er að leysa
þessi mál með samstilltu átaki.
Efnahagsvandi okkar er að mestu
heimatilbúinn vandi sem hægt er
að leysa. Við gætum lifað hér við
litla eða enga verðbólgu, en gall-
inn er að enginn þorir að taka á
hlutunum eins og taka þarf á
þeim.
Akureyrskir kaupmenn starfa
við hliðina á miklu kaupfélags-
veldi. Við vitum hver af öðrum og
ræðumst jafnvel við um okkar
vandamál. En ég held að KEA
stæðist ekki samkeppnina við
kaupmennina ef það hefði ekki
landbúnaðarvörurnar, en þau mál
eru eitt stórsvindlið, eins og flestir
vita.“
Gísli Blöndal,
formaður Kaupmanna-
félags Austfjarða:
„Kaupmannafélag Austfjarða
var stofnað fyrir 13 mánuðum og
er félagssvæði þess frá Þórshöfn á
Langanesi til Hafnar í Hornafirði.
í félaginu eru 25 kaupmenn, eða
þorri kaupmanna á félagssvæðinu.
Vegna stærðar félagssvæðisins
hafa samskipti að mestu farið
fram í gegnum síma eða bréflega.
Kaupmenn hafa nú þegar fundið
hag sinn í því að vera í félaginu,
þar sem þeir hafa frekar getað
skipst á skoðunum og lært hver af
öðrum eftir stofnun þess. Stofnun
félagsins markaði tvímælalaust
tímamót í sögu verzlunar á Aust-
urlandi. Samtök af þessu tagi hafa
ekki áður verið til á þessu svæði,
þó að sú hafi verið tíðin að
Austfjarðaverzlunin hafi verið
afar þýðingarmikil fyrir verzlun
um allt land.
Þau vandamál sem verzlun í
strjálbýli á við að glíma, og þá
einkum verzlun á Austfjörðum,
eru ekki svo frábrugðin þeim
vandamálum sem verzlun í
Reykjavík og nágrenni á við að
glima. En við höfum þó ákveðna
sérhagsmuni.
Sterkrar viðleitni gætir hjá
kaupmönnum úti á landi til að
bjóða vörur á sama verði og þær
kosta í verzlunum í Reykjavík.
Einnig vilja þeir geta boðið svipað
vöruúrval. En í okkar verðbólgu er
það óhugsandi, þar sem birgða-
hald getur aldrei verið nema
takmarkað. Vaxtamálin koma hér
einnig mikið inn í, og ef ekki
verður breyting hér á, svo og á
verðlagsgjöfinni, þá leggst verzlun
kaupmanna í strjálbýli niður.
Þetta gerir fólk á landsbyggðinni
sér ljóst, og er það því andvígt því
að kaupmenn selji vöruna undir
raunverulegu verði.
Strjálbýliskaupmenn hafa kom-
izt að sömu niðurstöðu og aðrir
kaupmenn verzlunarálagningin er
óraunhæf. Einn vöruflokkurinn er
látinn bera annan uppi. Dæmi eru
um að þær vörur sem heimta
Nokkrir fulltrúar á róðstefnu Kaupmannaaamtakanna um vanda atrjálbýlisvarzlunarinnar.
skipaútgerðar ríkisins hefur verið
endurskoðuð. Það yrði mikið ör-
yggi fyrir okkur ef hægt yrði að
treysta á a.m.k. eina skipaferð í
viku, og viðhorfin til verzlunar
myndu gjörbreytast. Birgðahald
mundi lagast og bætt skipaþjón-
usta mundi verða hagkvæm bæði
fyrir þjóðarbúið og neytendur.
Vöruflutningar með bifreiðum eru
of miklir og dýrir. Þá eru það fyrst
og fremst stórir vöruflutningabíl-
ar sem fara illa með vegina, en
ekki litlir fólksbílar. Viðhald vega
verður dýrara og dýrara vegna
vöruflutningabifreiðanna."
Þorbjörn Pálsson for-
maður Félags
kaupsýslumanna
i Vestmannaeyjum:
í okkar félagsskap, sem stofnað-
yr var í október 1944, eru tæplega
40 aðilar. Félagið er öflugt og með
merka sögu, t.d. eru allar fundar-
gerðir og öll skjöl viðvíkjandi
félaginu til. Félagið gekk í Kaup-
mannasamtökin á þessu ári. Lengi
var talsverð andstaða gegn því,
þar sem menn þóttust ekki sjá
neinn tilgang með inngöngu í
samtökin. En breyting hefur orðið
á okkar félagi við inngönguna.
Samtakamátturinn er talsvert
meiri og hinn almenni félagi er
betur upplýstur um verzlun al-
mennt.
Eitt aðal baráttumál okkar er
að viðurkenndur verði einhvers
konar jöfnunarflutningskostnaður
fyrir allt landið. Þótt flutnings-
kostnaður sé viðurkenndur höfum
við engan áhuga á að selja vörur
dýrar en gert er í Reykjavík.
Þá erum við óhressir með að
neytendur í strjálbýli þurfi að
borga tvöfaldan söluskatt. Á
flutningsgjaldið er lagður sölu-
skattur og þegar gjaldið er komið
inn í vöruverðið kemur söluskatt-
ur aftur þar ofan á.
Við erum yfirleitt ánægðir með
samgöngur, sérstaklega varð mikil
breyting með tilkomu Herjólfs. En
flutningsmátinn er samt nokkuð
stirður, hvað snertir Herjólf. Vör-
ur sem koma eftir kl. 16 á fimmtu-
dag náum við t.d. ekki út fyrr en á
þriðjudag.
Dreifbýlisverzlunin þarf að
standa undir miklum símakostn-
aði, og er það vel þekkt í Eyjum.
Þá fáum við Eyjamenn sáralitla
fjárhagslega fyrirgreiðslu. Þegar
menn verða að vera með vöru-
birgðir upp á 40 milljónir, en velta
ekki nema 12 milljónum á mánuði
er ljóst að margir líða sult af
þessum sökum.
Það er af sem áður var að
verzlanir eigi sinn lager. Fyrir
7—8 árum áttu verzlanir yfirleitt
sinn lager, en í dag eiga þær í
mesta lagi 10% af honum, hitt eru
skuldir.