Morgunblaðið - 09.10.1979, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 1979
37
Minning:
Sveinn Ögmundsson
prestur íÞykkvabœ
Fæddur 20. mai 1897.
Dáinn 1. október 1979.
Þegar mér barst sú fregn, að
síra Sveinn væri látinn, rifjaðist
upp í huga mér löng saga, sem
ekki verður sögð hér nema að litlu
leyti. En við sr. Sveinn vorum
samverkamenn, nágrannar og vin-
ir um langa hríð. Mér þykir því
eðlilegt að ég minnist hans með
nokkrum orðum. Hér er kvaddur
maður sem vann sitt ævistarf svo
að segja á sama stað, vann það af
trúmennsku og velvild til allra
samferðamanna sinna. Hann var
maður sem lét lítið á sér bera og
sóttist ei eftir vegtyllum. Hann
var svo yfirlætislaus sem nokkur
maður getur verið.
Sveinn Ögmundsson var fæddur
í Hafnarfirði hinn 20. maí 1897.
Voru foreldrar hans ögmundur
Sigurðsson skólastjóri í Flens-
borg, d. ’37, og fyrri kona hans,
Guðrún Sveinsdóttir prests Skúla-
sonar. Hún lézt, er Sveinn var á
öðru árinu aðeins. Fljótlega eftir
að ögmundur missti konu sína,
kvæntist hann á ný og gekk að
eiga Guðbjörgu Kristjánsdóttur
frá Snæringsstöðum í Svínadal,
systur Jónasar læknis. Gekk Guð-
björg Sveini í móður stað, enda
nefndi hann hana ætíð móður
sína. ögmundur skólastjóri var
rómaður stjórnandi skóia síns,
eins og kunnugt er.
Sveinn var ungur til mennta
settur. Hann varð gagnfræðingur
aðeins fjórtán ára og stúdent
fjórum árum síðar. Að stúdents-
prófi loknu hugði Sveinn á nám
erlendis til þess að takast síðar á
hendur kennarastarf við æðri
skóla. En fjárstyrkur til námsins
var ekki fáanlegur. Innritaðist þá
Sveinn í guðfræðideild háskólans
og stundaði nám sitt í rúm fjögur
ár og lauk því í febrúar 1920.
Veturinn að námi loknu kenndi
Sveinn við gagnfræðaskólann í
Flensborg. En prestlærður maður
á venjulega þá köllun að takast á
hendur prestsembætti og vinna
ötullega á akri mannlífsins að
boðun Orðsins og að bæta
mánnlífið.
Haustið 1921 vígist svo Sveinn
til Kálfholts í Holtum, sem þá
hafði staðið laust um ársskeið
eftir lát sr. Ólafs Finnssonar, en
verið þjónað af nágrannaprestum.
í Kálfliolti bjó sr. Sveinn í áratug,
en fluttist þaðan niður í Þykkva-
bæ. Bjó hann þar á nokkrum
stöðum, unz byggt var prestssetrið
Kirkjuhvoll 1943. Þar bjó hann til
hausts 1969, að flutt var til
höfuðstaðarins, þar sem dvalizt
var til æviloka.
Auk prestsstarfsins sinnti sr.
Sveinn kennslu. Þannig var hann
barnakennari í Þykkvabæ í sex ár
og kom oft nálægt kennslu í
barnaskólanum sem stundakenn-
ari. Á heimili sínu kenndi hann
unglingum flest prestskaparárin.
Fór mikið orð af kennslu sr.
Sveins. Hann var virtur af nem-
endum sínum, en ekki aðeins það,
heldur elskaður. Prófdómari var
hann við skólann alla sína
prestskapartíð. Áttum við þar
mikið saman að sælda, og er þess
gott að minnast. Aldrei minnist ég
þess að hlaupið hafi snurða á
okkar samstarf, sem varaði á
annan áratug.
Sr. Sveinn ávann sér tryggð
safnaða sinna, sem bezt sást á því,
að þegar hann varð sjötugur og
átti lögum samkvæmt að láta af
embætti, skoraði meirihluti safn-
aðarbarna hans á hann að vera
prestur enn um sinn. Varð hann
við þeim tilmælum. Heimild er
fyrir þessu, góðu heilli, en hefur
ekki oft verið notuð.
Ég bað sr. Svein oft að koma í
skólann, og einnig kom hann af
eigin hvötum til að tala við börnin
og láta þau syngja. Mest var
sungið eftir sr. Friðrik, en hj'á
honum hafði sr. Sveinn • notið
leiðsagnar í æsku og dáði hann
umfram aðra menn. Minnist ég
með ánægju margra slíkra stunda.
Er von mín og trú, að eitthvað hafi
fest rætur af því, sem presturinn
reyndi að gróðursetja í hjörtum
barnanna af hinum bjarta boð-
skap kristninnar. En sr. Sveinn
predikaði ekki aðeins í kirkju og
skóla, heldur einnig á stéttunum,
þ.e. með dagfari sínu öllu, mótuðu
af prúðmennsku og yfirlætisleysi.
Er sr. Sveinn lét a prestskap,
var honum og frú hans haldið
veglegt samsæti í samkomuhúsinu
í Þykkvabæ. Þar var að vonum
margt um manninn, því verið var
að keðja prest, er þjónað hafði
sama prestakallinu í tæpa hálfa
öld, og sem verið hafði prófastur
sex síðustu árin. Mér var falið að
flytja ræðu í hófi þessu, en þá var
ég nýfluttur úr plássinu. Auk þess
las ég þarna nýort kvæði prestin-
um og frúnni til heiðurs og þakka
fyrir löng og góð kynni.
Sr. Sveinn var tvíkvæntur. hann
kvæntist árið 1921 Helgu Sigfús-
dóttur prests á Mælifelli Jónsson-
ar. Eignuðust þau fjögur börn, og
eru nú þrjú á lífi. Helga lézt langt
um aldur fram árið 1935.
Síðari kona sr. Sveins sem nú
sér á bak eiginmanni sínum eftir
rúmlega 41 árs hjónaband, er
Dagbjört Gísladóttir frá Suður-
Nýjabæ í Þykkvabæ. Eignuðust
þau þrjár dætur, sem allar eru á
lífi.
Síðasta prestsverk sem sr.
Sveinn vann, var er hann jarðsöng
tengdamóður sína, Guðrúnu
Magnúsdóttur frá Suður-Nýjabæ,
í janúar s.l. Guðrún varð 93 ára.
Nokkru síðar lést maður Guðrún-
ar; Gísli Gestsson, rúmlega
hundrað ára. Við jarðarför hans
gat sr. Sveinn ekki verið viðstadd-
ur sökum lasleika.
í dag verður öðlingurinn síra
Sveinn Ögmundsson jarðsettur í
kirkjugarðinum í Þykkvabæ. Þar
vildi hann hvíla. Þá er hann
kominn heim í byggðina, þar sem
hann átti sín starfsár og naut
lífsins í faðmi fjölskyldunnar.
Ég og mitt fólk sendir innilegar
samúðarkveðjur aðstandendum
síra Sveins og þakkar liðnar
stundir.
Auðunn Bragi Sveinsson.
Einn góðvinur minn er genginn.
Sveinn ögmundsson, sóknar-
prestur í Kálfholtsprestakalli og
prófastur í Rangárvallaprófasts-
dæmi, er nú lagður til hinstu
hvíldar í vígða grafreitnum hjá
kirkjunni í Þykkvabænum. Hugur
minn knýr mig til að festa á
pappír nokkurn minningaþátt
þrunginn einlægri þökk fyrir að fá
að vera svo lánsamur að dvelja tvo
vetrartíma í návist þessa manns
og njóta traustvekjandi áhrifa
hans og hlýhugar.
Sunnudaginn 26. júní 1966 lá
leið mín í fyrsta sinn á ævinni
austur í Þykkvabæ. Ég átti þangað
ákveðið erindi. Kennarastaða við
barnaskóla byggðarlagsins hafði
verið auglýst til umsóknar. Ég
hafði áhuga á að kynna mér
viðhorfin á þessum stað, og af
þeirri ástæðu var ferðin farin.
Fyrsti maðurinn, sem ég fann
þarna til viðtals, var séra Sveinn
ögmundsson. Hann bauð mér til
stofu sinnar,-og við ræddum
saman nokkra stund. Samtalið var
ekki langt, en ég kunni þarna vel
við mig og ég tók fljótlega þá
ákvörðun að sækja um kennara-
stöðuna, sem bar þann árangur, að
ég átti eftir að dvelja í þessu
byggðarlagi í fjögur skólaár.
Tvo fyrri veturna, sem ég
stundaði kennslu í Þykkvabænum,
var séra Sveinn ögmundsson
prestur þar, en eftir það hvarf
hann frá prestsstarfi vegna
aldurs. Hann var skólamaður í
eðli og kenndi oft við barna-
skólann, var formaður skóla-
nefndar og prófdómari. Annan
veturinn, sem við séra Sveinn
vorum þarna saman, var mér falin
kennsla í kristnum fræðum við
barnaskólann. Ég geymi enn próf-
verkefnið, sem hann bjó til fyrir
vorprófið í umgetinni námsgrein,
það verkefni var bæði lærdóms-
ríkt og skemmtilegt. Ég sýndi
þetta verkefni seinna skólastjóra
annars barnaskóla og lauk hann
miklu lofsorði á það.
En framangreint samband mitt
við séra Svein ögmundsson er
ekki nema hálfsögð saga. Hann
bjó í prestsseturshúsinu að
Kirkjuhvoli. Þar fann ég mig
alltaf velkominn gest. Þar ríkti
höfðingsskapur í orðsins fyllsti
merkingu. Eiginkona séra Sveins,
Dagbjört Gísladóttir frá
Suður-Nýjabæ, hlaut verð-
skuldaða virðingu í eigin átt-
högum. Yngsta dóttir prest-
hjónanna, Guðbjörg var í föður-
garði. Hún naut á athyglisverðan
hátt erfðauppistöðu sinnar ásamt
ívafi kærleiksríks bernsku-
heimilis. Hún bar með sér náms-
hæfni og gleðibirtu inn í hóp
jafnaldranna og prýddi þannig
skólabekkinn sinn. Mér fannst ég
vaxa í hvert sinn sem ég kom að
Kirkjuhvoli.
Eitt íslenskt orð getur táknað
bæði lítið og stórt, það er orðið
augnablik. Það líður oftast hjá í
smæð sinni án verulegrar eftir-
tektar, en stundum rista áhrif
þess djúpt í sjóð minninganna og
ylja hugann, þegar ljós þess skín.
Mig langar til að greina frá einu
augnabliki, sem mér er sér-
staklega minnisstætt frá veru
minni í návist séra Sveins
Ögmundssonar. Sumardagurinn
fyrsti 1967 var haldinn hátíðlegur
í Þykkvabænum á vegum barna-
skólans. Laust fyrir hádegi gengu
yfir 40 skólabörn ásamt kennurum
í skrúðgöngu frá barnaskólanum
til kirkjunnar. Hempuskrýddur
sóknarpresturinn stóð í forkirkju
og fagnaði hópnum með mildu
brosi. Veðri var svo háttað, að
framan af degi var nópur norðan-
kæla og þéttskýjaður himinn. Það
var nokkuð svalt í kirkjunni. En
svo kom augnablikið. Skýjum var
snögglega svipt frá sólu, geislarnir
liðu inn um kirkjugluggana og
kirkjan var eitt ljóshaf horna á
milli. í miðju ljóshafinu stóð
sjötugur öldungur í predikunar-
stólnum og flutti fögur bænarorð í
nafni barnanna. Sterkir sólar-
geislar gylltu höfuð hans og færðu
á það eins konar bernskublæ.
Sumarið var að heilsa.
Vináttu séra Sveins og fjöl-
skyldu hans var ekki lokið í minn
garð, þótt að staðsetningunni væri
lokið í Þykkvabænum. Þar var
alltaf sama hlýhugann að finna.
Ég leit aldrei svo yfir jólakortin
mín á aðfangadagskvöldum
undanfarin ár að ekki væri þar á
meðal hin styrka rithönd séra
Sveins, sem lét lítið á sjá, þótt
árin liðu.
Ég votta frú Dagbjörtu og
öðrum persónulega nærstöddum
innilega samúð.
Geir Sigurðsson
frá Skerðingsstöðum.
Kallið kom óvænt öllum hans
nánustu, en mörgum þykir aldur
yfir áttrætt hár aldur. Hann var
þó einn þeirra, sem með afstöðu
sinni og viðhorfum brúaði alþekkt
kynslóðabil, ekki síður hér eftir en
hingað til.
Sr. Sveinn Ögmundsson fæddist
20. maí 1897 í Hafnarfirði. Faðir
hans var ögmundur, skólastjóri í
Flensborg í Hafnarfirði, Sigurðs-
son Gíslasonar bónda að Krögg-
ólfsstöðum í Ölfushreppi, Eyj-
ólfssonar. Móðir sr. Sveins var
Guðrún fyrri kona Ögmundar,
dóttir Sveins Skúlasonar, alþing-
ismanns og ritstjóra Norðra á
Akureyri, og konu hans, Guðnýjar
Einarsdóttur snikkara í Reykjavik
Helgasonar. En Einar var broðir
sr. Árna Helgasonar prófasts í
Görðum, en hann skrifaði Helgi-
dagapredikanir eða „Árnapost-
illu“, sem lengi hefir verið vel
þekkt. Börn þeirra Ögmundar og
Guðrúnar voru: Ingibjörg,
símstjóri í Hafnarfirði, látin árið
1977, og sr. Sveinn, sem hér er
minnst. Síðari kona Ögmundar
var Guðbjörg Kristjánsdóttir frá
Snæringsstöðum í Svínadal, en
hún ólst upp hjá föðurbróður
sínum, sr. Benedikt Kristjánssyni
á Grenjaðarstað. Börn Ögmundar
og Guðbjargar voru Þorvaldur og
Jónas, sem báðir drukknuðu ungir
að árum; Guðrún, leát af völdum
bifreiðaslyss í des. 1977; en elztur
þeirra barna er Benedikt, fyrrum
skipstjóri í Hafnarfirði, sem einn
er á lífi þeirra systkina og lætur
enn ekki ellina ráða ferðum, þrátt
fyrir 77 árin um þessar mundir.
Hér að framan hafa verið rakin
nokkur ættarbönd sr. Sveins ög-
mundssonar. Hann ólst upp í
Hafnarfirði. Móðir hans lézt er
hann var á öðru ári, en Guðbjörg
stjúpa hans gekk honum í móður
stað. Hann lauk stúdentsprófi 18
ára gamall árið 1915 og guðfræð-
iprófi árið 1920. Sr. Sveinn var
frábær fræðimaður og náði guð-
fræði hans til allra þátta mann-
legra samskipta. Hann lét sig
mjög miklu varða allar stefnur í
trúfræði og var um leið eindreginn
stuðningsmaður hinnar íslenzku
þjóðkirkju.
Nú hinn 9. október 1979, á
uffarardegi hans,eru liðin 58 ár
frá því að hann hlaut vígslu til
Kálfholtsprestakalls, eða 9. októb-
er 1921. Hann sat í Kálfholti í 10
ár, en síðan í Þykkvabæ, þar til
hann fékk lausn frá embætti
haustið 1969. Hann varð prófastur
í Rangárvallaprófastsdæmi 1963
og gegndi því til hausts 1969.
Hann var í nokkur ár kennari við
barnaskólann í Þykkvabæ, en
síðar pródómari alla tíð. Þau
hjónin sr. Sveinn og Dagbjört
héldu mörg ár heimili og skóla
fyrir fjölmargt fólk, jafnt innan
sveitar sem utan, á heimili sínu.
Svo sem títt er um embættismenn
voru honum falin fleiri trúnað-
arstörf, svo sem að vera sátta-
semjari og í yfirkjörstjórn.
Sr. Sveinn kvæntist 15. okt. 1921
Helgu Sigfúsdóttur þingmanns og
presta að Mælifelli. Hún lézt árið
1935. Þeirra börn voru: Guðrún,
gift Arnóri Sigurðssyni. Þau búa á
Sauðárkróki. Steindór, ókvæntur,
hann drukknaði árið 1947. Ástríð-
ur, gift Ólafi Sigurðssyni, Akra-
nesi. Hann lezt árið 1964. Eiður,
kvæntur Sigríði Sæmundsdóttur.
Þau búa í Reykjavík.
Sr. Sveinn kvæntist aftur 2. júlí
1938 Dagbjörtu Gísladóttur, dótt-
ur Gísla bónda í Þykkvabæ Gests-
sonar og konu hans Guðrúnar
Magnúsdóttur. Þau hjónin létust
bæði á þessu ári, hann á 101.
aldursári, en hún á 94. ári. Þeirra
börn eru Guðrún Gyða og Guð-
björg, búsettar í Reykjavík, og
Helga, einnig búsett í Reykjavík,
gift Sigfinni Sigurðssyni.
Með Dagbjörtu og sr. Sveini var
ætíð mikill kærleikur og jafnræði,
en hún hafði að gömlum sið mikla
og góða forystu um búsforráð. Þau
eldri börn sr. Sveins hafa alla tíð
þakkað Dagbjörtu hina miklu
tryggð, sem hún hefir sýnt þeim í
gegnum árin.
Þegar leiðir skilja rifjast upp
hinar margvíslegustu minningar
úr sameiginlegri lífsreynslu
síðustu átján ára. Upp koma
myndir úr ferðalögum, samræðum
um hin margvíslegustu efni og þó
einkum trúmál; bridge-kvöldin,
sem stundum enduðu í birtingu
næsta dags; eða þá allar þær
stundir sem setið var að tafli. Þar
yrðu örugglega taldar nokkur þús-
und skákir.
Góðir samferðamenn eru hluti
farsældar í lífi hvers manns.
Óbilandi traust og vinátta Dag-
bjartar og sr. Sveins hafa verið
hið ómetanlega veganesti sem ég
hefi notið af þeirra hálfu. Hann
hafði stórt hjarta og eitt það bezta
sem ég hefi þekkt.
Guð blessi sr. Svein okkur öllum
minninguna um hann.
Sigfinnur Sigurðsson.
Birting
afmælis- og
minningar-
greina
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði, aö berast i
síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera i sendibréfs-
formi eða bundnu máli. Þær
þurfa að vera vélritaðar og
með góðu linubili.
SVAR MITT
EFTIR BILLY GRAHAM
Ég las gagnrýni um yður, þar sem þér eruð sagður vera
„postuli kerfisins“, og þar var bent á vináttu yðar við
forsetana og aðra stjórnmálaleiðtoga. Hvernig svarið þér
þessu?
Menn þeir, sem stjórna landinu okkar, þarfnast
þess, að við biðjum fyrir þeim, engu síður en aðrir. Þó
að kirkja og ríki séu aðskilin, felur það ekki í sér, að
allir leiðtogar landsins séu aðskildir frá Guði.
Ég hef komizt að raun um, að menn í háum
opinberum stöðum gera sér betur grein fyrir þörf
sinni á guðlegri handleiðslu en reyndin virðist vera
um alþýðu manna. Forsetarnir fara yfirleitt ekki í
kirkju til þess eins að vekja aðdáun eða sýna fordæmi,
eins og sumir ætla. Þeir snúa sér til Guðs, af því að
þeir eiga ekki í annað hús að venda.
Margir halda, að forsetar eigi ráð undir rifi hverju
og hristi þau fram úr erminni átakalaust. En mér er
kunnugt um, að þeir taka margar ákvarðanir eftir
mikla íhugun og bæn.
„Stjórnvöld" bera ábyrgð á okkur öllum, og þó erum
við stundum ákaflega tómlát. Biblían segir: „Virðið
alla menn. Elskið bræðrafélagið. Óttizt Guð. Heiðrið
konunginn (stjórnvöld)." (1. Pét. 2,17).