Morgunblaðið - 23.10.1979, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 1979
Fréttaskýring:
„Sovéski fiskveiðiflotinn er sá
stærsti og nýtískulegasti í
veröldinni. Hann færir sér í
nyt sameiginlegar auölindir
jaröarbúa í höfunum í því
skyni aö ná skjótum árangri í
efnahags-, stjórn- og hermál-
um um heim allan. Frá lokum
síöari heimsstyrjaldarinnar
hefur fiskiönaöur og sjávar-
útvegur Sovétríkjanna tekiö
stórstígum framförum. Þaö
sem einkum hefur hvatt til
aukinna fiskveiöa er brýn
þörf sovéskra kerfisins fyrir
eggjahvítuefni úr fiski vegna
miqnkandi kjötframleiðslu.
Fiskafuröir svara til eins
þriöja af ársneyslu Sovét-
manna á eggjahvítuefnum úr
dýrum . . .
Sovétríkin hafa einnig gert sér
grein fyrir því, aö fiskveiöar
og fiskiönaö má nota í
pólítískum tilgangi á alþjóöa-
vettvangi, og þau hafa stofn-
aö til „fiskiveiöi-sambands"
viö meira en 50 lönd og
leggja fram einhvers konar
aöstoö viö 30 lönd. Sovésku
togararnir og fiskiskipin hafa
í raun veitt Rússum tækifæri
til aö bjóöa hungruöum þjóö-
um eggjahvíturíka fæðu og
hlotið í staöinn samúö og
stuöning á vettvangi Samein-
uöu þjóöanna og í öörum
alþjóöastofnunum. Auk þess
hafa fiskveiöar oröiö til þess,
aö Sovétríkin hafa búiö um
sig til langdvalar á hafsvæö-
um sem eru jafn fjarlæg
Sovétríkjunum og Karabía-
haf, Persaflói, Indlandshaf,
höfin beggja vegna Suöur- og
Norður-Ameríku og viö Ástr-
alíu.“
sína í Havana á Kúbu 23.
mars 1979.
21. ágúst 1979 kom verk-
smiðjutogarinn Eduard
Sycmus til Reykjavíkur í því
skyni aö hvíla áhöfn, sem
telur 92 menn. Togarinn hóf
veiöiferö sína í Tallinn í Eist-
landi 10. apríl 1979.
17. september 1979 kom verk-
smiöjutogarinn Ambarchík til
Hafnarfjaröar í því skyni aö
hvíla áhöfn , sem telur 96
menn.
18. september 1979 kom verk-
smiöjutogarinn Kopet Dag til
Reykjavíkur í því skyni að
hvíla áhöfn, sem telur 99
menn. Togarinn hóf veiöiferö
sína í Tallinn 26. apríl 1979.
19. september 1979 kom verk-
smiöjutogarinn Keherman
Arbon til Reykjavíkur í því
skyni aö hvíla áhöfn, sem
telur 91 mann. Togarinn hóf
veiðiferö sína í Tallinn 29.
apríl 1979.
15. október 1979 kom verk-
smiöjutogarinn Vastly
Adonkin til Reykjavíkur í því
skyni aö hvíla áhöfn, sem
telur 87 menn. Hann mun
hafa komiö af veiðum viö
Afríkustrendur og ætlaöi eftir
dvöl sína hér aö stunda
veiðar í 4 sólarhringa, áður
en hann héldi til Murmansk.
Þaö er athyglisvert, aö áöur en
þessar reglubundnu heim-
sóknir hófust hingaö í ágúst,
var meira en ár liöiö síöan
sovéskir togarar höföu komiö
til hafnar í Reykjavík. 26.
febrúar kom fiskiskipiö Len-
ingrad meö veikan mann
undir læknishendur, og 15.
maí 1978 kom togarinn M.
Litiö í bók á vaktinni viö landganginn. Myndin aýnir vaktmann um borö í Vaatly Adonkin þegar
akipiö var hér í höfn í aíöuatu viku.
flugvallar. Þegar þetta mál
komst í hámæli var leyfið
afturkallaö.
Fiskiskip þurfa ekki sérstakt
leyfi til aö koma til hafnar hér
á landi til aö sækja vistir og
aðra brýna þjónustu. Hitt er
Ijóst, aö þaö samræmist illa
hagsmunum okkar í fisk-
verndarmálum, aö láta þaö
líðast, aö sovéskir verk-
smiðjutogarar noti Reykja-
víkurhöfn sem hvíldarstaö.
Togararnir hefja áreiöanlega
veiöar jafnskjótt og þeir telja
sér fært, eftir að látiö er úr
höfn.
Samband íslenskra samvinnu-
félaga er umboösaðili fyrir
sovésku togarana hér á landi
eitthváö af matvælum og
póstkort eöa aöra smáhluti.
Sjómennirnir fara um í flokk-
um.
Æösti draumur allra sovéskra
þegna er aö fá aö líta Vestur-
lönd augum, þannig aö þaö
hljóta aö teljast veruleg sér-
réttindi fyrir togarasjómenn-
ina aö fá tækifæri til aö litast
um í Reykjavík og kynnast
vöruvali, sem þeir hafa ef til
vill aldrei séö áöur. Fróöir
menn segja, aö um borö í
þeim togurum, sem koma til
hafnar á Vesturlöndum, séu
fleiri fulltrúar KGB, sovésku
leynilögreglunnar, en almennt
gerist til þess annars vegar
aö halda uppi fræöslu um
þar til valda og hann hefur
haldist fram til þessa dags.
Athygli vekur, aö í kringum 20.
september voru hér þrír verk-
smiöjutogarar, tveir í
Reykjavík og einn í Hafnar-
firöi. Þetta var einmitt á sama
tíma og fastafloti Atlantshafs-
bandalagsins kom í heim-
sókn til Reykjavíkur. Þá voru
sem sagt 286 sovéskir tog-
arasjómenn staddir á Reykja-
víkursvæöinu.
Þeir verksmiöjutogarar sem
hingaö koma eru af þeirri
gerð skipa, sem eru þunga-
miöjan í sovéska fiskiskipa-
stólnum. Eiga Sovétmenn um
800 slíka togara og er taliö
aö hver þeirra geti veitt um
Sovétmenn nota Reykja-
víkurhöfn til hvíldar
MB-242!<
Sovéski verksmiöjutogarinn Vastly Adonkin við Grandann í Reykjavíkurhöfn.
Þessi kafli úr bókinni „Soviet
Naval Influence" er rifjaður
upp hér, af því tilefni, að svo
virðist sem sovéskir togarar
séu byrjaðir aö venja komur
sínar hingaö reglulega til aö
hvíla áhafnir sínar. Hófust
þessar heimsóknir síðla
sumars og hafa veriö, sem
hér segir:
22. ágúst 1979 kom verk-
smiöjutogarinn Tarusa til
Reykjavíkur í því skyni að
hvíla áhöfn og taka vistir.
Áhöfn togarans telur 86
menn. Togarinn hóf veiöiferð
Barsukow til aö taka vistir, en
hann lagði úr höfn á Kúbu 27.
desember 1977. Aldrei fyrr
en nú hafa sovéskir togarar
komiö hingaö í þeim eina
tilgangi aö hvíla áhafnir sínar.
í apríl 1974 á lokamánuöum
vinstri stjórnarinnar, sem þá
var að hrökklast frá völdum,
sóttu Austur-Þjóöverjar um
og fengu leyfi til aö nota
Reykjavíkurhöfn til áhafna-
skipta um borö í verksmiöju-
flota sínum. Var komiö á
beinu flugi meö áhafnir frá
Austur-Berlín til Keflavíkur-
og annast alla þjónustu fyrir
þá. Samkvæmt upplýsingum
þaðan er tilgangurinn meö
komu togaranna aö fá vistir
og hvíla áhafnir’ Hverjum
manni um borð, sem fær leyfi
til landgöngu er úthlutaö
vasapeningum í íslenskum
krónum. Ekki fengust upplýs-
ingar um það, hve háar upp-
hæöir hér er um aö ræöa.
Verslunarmenn, sem fylgst
hafa meö sovésku sjómönn-
unum viö innkaup segja, aö
þeir viröist hafa lítil auraráö.
Kaupi þeir einkum ullarvörur,
spillingu auövaldsins og hins
vegar aö gæta hópsins, þeg-
ar í land er komiö.
Eins og kemur fram í yfirlitinu
hér að ofan hafa tveir sov-
ésku togaranna hafiö veiöi-
ferð sína í Havana. 1966
komu Sovétríkin sér upp
fiskihöfn í Havana á Kúbu.
Þar er viögeröaraöstaöa,
frystigeymslur, niöurlagn-
ingarverksmiöja og -birgöa-
geymslur og risavaxinn slipp-
ur. Sovétmenn fengu áhuga á
fiskveiðum frá Kúbu skömmu
eftir aö Fidel Castro komst
10 þús. tonn á ári, viö
hagstæö skilyröi.
Þaö má ekki gleymast, þegar
fjallað er um sovéska fisk-
veiöiflotann, aö hann lýtur í
raun sömu stjórn og herflot-
inn og upplýsingaöflun fiski-
skipa er auövitaö notuö í
hernaöarlegri þágu. Þannig
eru þau flest búin fullkomnum
„sónar“-tækjum, sem nota
má til aö fylgjast meö kaf-
bátaferöum eöa „hlera“ ým-
islegt, sem gerist neöansjáv-
ar.
Björn Bjarnason.