Morgunblaðið - 11.03.1980, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. MARZ 1980
Sinfóníuhljómsveitin í dag
Afmæli olnbogabarns
Ein af þeim stofnunum, sem
valdið hafa straumhvörfum í
menningu íslendinga er
Sinfóníuhljómsveit íslands.
Það er því ekki nema eðlilegt
að um hana hafi staðið styrr
og þeim er ekki finna annað í
tónlist en það sem er til
Tóniist
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
skemmtunar og dægurdund-
urs, telji allt tiltækið hina
mestu óráðsíu. Það er hins
vegar staðreynd, að einn
veigamesti þáttur menntunar
er listmenntun og án listrænn-
ar sköpunar er hætt við að
mönnum þætti t.d. ritmál
lítilfjörlegt og umhverfi allt
óvistlegt, ef ekki kæmi til
myndmennt. Tónlist er sprott-
in upp af túlkunarþörf manns-
ins og vegna sterkra áhrifa á
tilfinningar manna er hún
mjög mótandi um allt atferli
mannsins, sem best má sjá i
atferli nútímafólks, sérstak-
lega, þar sem tónlist er notuð
sem „mótorískur" hreyfihvati.
Listsnautt uppeldi, bæði í
máli, mynd og tónum, er talið
óæskilegt og sé jafnvel haft á
þroska og mótun margvíslegra
hæfileika.
Það er einnig nokkuð ljóst
að í gegnum mál, mynd og
tóna er hægt að kenna og
þjálfa ýmsa þá þætti, er valda
truflun á eðlilegum samskipt-
um manna. í skemmtitónlist
er hinn „mótoríski" kraftur
mest nýttur, enda er hann oft
mjög greinilegur í atferli
þeirra, er hlotið hafa „músik-
mótorískt“ uppeldi. Þegar
deilt er um gildi tónlistar er
skemmtitónlist og hlustunar-
tónlist stillt upp sem andstæð-
um og er stundum gengið svo
langt, að leggja til bann við
einhverju sérstöku á þessu
sviði og stutt með alls konar
fjármálalegum og menningar-
legum rökum. Allir þessir
þættir eru af einni og sömu
greininni og vaxa hver með
öðrum og bann eða höft á einn
þátt þessara umsvifa, munu
valda visnun á öðrum. Vegna
þess að tónlist er merkingar-
laus, er erfitt að skilgreina
stöðu hénnar á sama hátt og
hægt er við rit- og myndlist og
einnig, að iðkun tónlistar er
meira háð uppeldi en greind
manna, þ.e.a.s. samspili þarfa
einstaklings og möguleika til
að þroska tónlistarhæfileika
sína. Það er því nauðsynlegt
að leggja rækt við þessa þætti
á sem fjölbreytilegasta máta,
því einstrengingsleg stýring
getur beinlínis verið skaðleg
þroska einstaklingsins. Ef við
lítum á íslenzkt samfélag í
dag, er áberandi mikill vöxtur
í allri tónmenntakennslu, sem
bæði hefur áhrif á eftirspurn
eftir alvarlegri og léttri tón-
list. I gerð alvarlegra tónverka
má merkja sterk tengsl milli
Hylltir að loknum flutningi Missa Solemnis árið 1970.
Dr. Robert A. Ottósson fyrsti stjórnandi Sinfóníu-
hljómsveitar íslands og Björn ólafsson er var konsert-
meistari hljómsveitarinnar í 22 erfið ár.
þjóðlegra hefða og þess nýj-
asta, sem fram hefur komið
erlendis og þessi merki eru
ekki óskýrari í gerð léttari
tónlistar.
Þannig fléttast saman til-
finningin fyrir því að vera
íslendingur og tileinkun á
menningu annarra þjóða. Þeir
sem hugsa um tónmenntamál
verða að gera sér grein fyrir
því, að stofnun Sinfóníu-
hljómsveitar íslands var
stækkun á listrænum umsvif-
um íslendinga, komin til sem
svar við vaxandi þörfum
manna fyrir þeirri tegund
tónlistar, er var að nema hér
land. Þeir sem ekki vildu
þýðast landnám þessarar tón-
listar, skildu hvorki áráttu
þessa fólks eða nauðsyn þess
að leggja þessu máli lið. Marg-
ir stærðu sig af því að vera
ónæmir fyrir tónlist og lögðu
getuleysi sitt fram sem sönn-
un fyrir því að enginn gæti
þess vegna haft gaman af
slíkri tónlist. Þannig tókust á
þekkingarleysi og trú á gildi
tónlistar fyrir menntun og
menningu okkar íslendinga og
sem enn leika í hljomsveitinni: Talið frá vinstri: Jón Sen, Jón Sigurðsson, Jónas Dagbjartsson, Skafti
Sigþórsson,, Þorvaldur Steingrímsson, Sveinn ólafsson, Jóhannes Eggertsson, Páll P. Pálsson og Björn R.
Einarsson. Á myndina vantar Andrés Kolbeinsson. Hann starfar ekki lengur sem hljóðfæraleikari en sér í dag um
nótnasafn hljómsveitarinnar.