Morgunblaðið - 11.03.1980, Qupperneq 13

Morgunblaðið - 11.03.1980, Qupperneq 13
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. MARZ 1980 13 Olof Palme, Kjartan Jóhannsson og Guttorm Hansen taka sér sæti á fundinum hjá Sambandi alþýðuflokkskvenna. i.jósm. Friflþjóiur Líta yrði á atburðina með hliðsjón af því, sem gerst hefði í Iran á því rúma ári, sem liðið er síðan keisaranum var steypt af stóli. I þeirri upplausn hefðu Bandaríkja- menn misst traustasta banda- lagsríki sitt á þessum viðkvæmu slóðum. á sama tíma magnaðist óróinn í Afganistan. Kermlverjar óttuðust, að þeir kynnu að missa Afganistan eins og Bandaríkja- menn Iran. Nú hefðu þeir tekið landið hervaldi, en tómarúm ríkti enn í Iran frá herfræðilegu sjón- armiði, ógjörningur væri að segja fyrir um, hvað gerast kynni í landinu. Hefðu menn áhyggjur af hernaðarátökum, sem kynnu að stofna heimsfriðnum í voða, ættu þeir fremur að líta til írans en Afganistans. Guttorm Hansen tók fram, að ekki væru allir sammála þessari kenningu sinni um það, sem gerst hefði í Afganistan. Varnir Noregs og kjarnorkuvopn Guttorm Hansen sagðist ekkert vilja segja um öryggismál íslands. Hins vegar vildi hann aðeins minna á þá staðreynd, að á síðustu 15 árum hefðu Sovétmenn byggt upp einn öflugasta herflota ver- aldar. A Kola-Skaga við norsku landamærin væri lang mesta víghreiður herflota á allri jarð- arkringlunni. Sovétmenn hefðu dregið varnarlínu sína þannig á hafsvæðunum, að Noregur væri langt á bak við hana eins og sæist af því, að framvarnarlína Sovét- manna væri talin liggja frá Græn- landi um ísland til Bretlands — GIUK-hliðið — og í því sambandi skipti ísland auðvitað höfuðmáli. Þaðan væri haldið uppi lífsnauð- synlegu eftirliti, sem Atlantshafs- bandalagið gæti ekki verið án. Þá voru þeir félagar spurðir um kjarnorkuvopn á Norðurlöridum. Guttorm Hansen sagði, að Norð- menn hefðu mótað þá ákveðnu stefnu að ekki skyldu vera kjarn- orkuvopn í landi þeirra og engar hugmyndir væru uppi hjá norsk- um ráðamönnum um að breyta þessari stefnu. Allur orðrómur um það væri algjörlega úr lausu lofti gripinn. Norðmenn hefðu hins vegar ákveðið, að í landi þeirra skyldu vera þung hergögn eins og flutningabílar, skriðdrekar og stórskotaliðsvopn, sem aðfluttur liðsafli gæti notað á hættutímum. Með hliðsjón af því, að sovéska varnalínan yrði í raun dregin að minnsta kosti fyrir sunnan Norður-Noreg væri óráð, að búast við því, að unnt yrði að fytja þangað þunga-hergögn sjóleiðis á hættustundu, þess vegna hefðu farið fram um það viðræður í þrjú ár, hvar koma ætti slíkum her- gögnum fyrir í Noregi á friðar- tímum. Sovétmönnum hefði verið vel kunnugt um þessar viðræður allt frá því þær hófust og umræð- ur um þær í Noregi. Hins vegar hefði sovéska áróðursvélin valið tímann nú til að hefja mikla herferð á hendur Norðmönnum vegna þessa máls, sem enn væri í deiglunni. Ekkert hefði gerst í okkar heimshluta eftir innrásina í Afganistan, sem benti til aukinn- ar hernaðarumsvifa Sovétmanna en nú sem endranær væri nauð- synlegt að vera við öllu búinn. Olof Palme sagði það viður- kennda staðreynd, að hvergi á Norðurlöndunum væru kjarnorku- vopn og lét í ljós þá von, að þegar fram liðu stundir gætu menn sagt það um Evrópu alla, þótt sá tími væri áreiðanlega langt undan. Meðan Ragnar dvaldist hér gekk hann á fund forseta íslands og færði honum staf að gjöf frá Nordbotten-héraðinu og forsetafrúnni nælu og hálsmen úr rótum. og vandairtálin þau sömu, t.d. strjálbýlið." Nordkalotten-ráðstefnur eru haldnar annað hvert ár og hefur Ragnar stutt mjög þátttöku íslendinga í ráðstefn- unum. Hann var að lokum spurður að því, hvort hann héldi að þetta samstarf Norð- urkollulandanna hefði eitt- hvert gildi í framtíðinni? „Það er alveg augljóst því nú þegar hefur samstarfið gefið mjög góða raun. Það hefur í raun og veru opnað nýjan heim fyrir fólkið sem býr á þessum svæðum. Og ég er bjartsýnn á að samstarfið við íslendinga eigi eftir að vera sérstaklega gott, sem það og hefur verið hingað til því að í samstarfi Norðurkollusvæð- anna jafnast engir á við íslendinga," sagði Ragnar að lokum. rmn. Bjarni Sigurðsson frá Mosfelli: Niðursoðið mannlif Mennmg okkar hefir margt til síns ágætis. Samt gæti verið í henni einstaka kalk- blettir. Hvurnig líta út þau lífsgæði, sem njóta mestrar hylli? Vísbendingar er vænt- anlega að nokkru að leita í auglýsingum, sem eiga að inn- ræta okkur rétt viðhorf með tíð og tíma: Eigum við að líta á fólkið, sem þar birtist? Það er allt ungt og hraust og fallegt. Þarna eru sýnd mörg eftir- sóttustu gæði mannlegrar veru, samt ekki aurarnir, sem þarf til að öðlast þau. A Vesturlöndum er mikil áherzla lögð á að losna sem fyst við aldrað fólk úr starfi, því fyrr þeim mun meiri ljómi yfir menningarsniði þjóðfé- lagsins. Þess er raunar ekki getið í leiðinni, að samtímis fá ungir menn stöðurnar, sem losna. Gamla fólkið drífum við svo á elliheimili eða aðrar vistarverur, þar sem það hefir nóg að bíta og brenna; það er ekki heldur fyrir neinum, og allir eru ánægðir. En jafn- framt því, sem við leggjum ríka áherzlu á yfirburði æsk- unnar, en setjum aldrað fólk í söfn, kappkostum - við að lengja ellina og það í báða enda. Aðdáunarverður tvískinningur! Hvað ætli séu mörg ár síðan allar kynslóðir, þá voru þær 3, einnar og sömu fjölskyldu bjuggu undir sama þaki? Nú eru kynslóðir dæmigerðrar fjölskyldu tíðum 4, og ekki búa nema 2 þeirra saman, rétt meðan börnin eru að vaxa úr grasi. Reynt er fyrr en seinna að losa vinnumarkaðinn við hinar 2 og skáka þeim út í horn. Á bak við þetta háttar- lag er hrópleg blekking. Hér er verið að fela eða ganga á svig við, að öldrun og dauði séu óhjákvæmilegur og eðlilegur hlutur lífsins. Með þessum rofum er líka feiknarlegum verðmætum vizku, lífsreynslu og þekkingar kastað fyrir róða,að ógleymdri þeirri orku, sem er sóað í ekki neitt; kjölfestu, sem verður ekki fundin annars staðar, er varp- að fyrir borð. Sú viðleitni að skilja kynslóðir að rekur vissulega að nokkru rætur til þessarar ískyggilegu innræt- ingar og veldur geigvænlegri brenglun á gildismati. Lítum á • annan þáttinn, hreysti og heilbrigði, sem áreiðanlega er verð eftirsókn- ar, þó að kannski fáist seint úr því skorið, hver sé heilbrigð- astur, þegar öll kurl koma til grafar. Að því leyti er hér einnig fólgin geigvænleg blekking í innrætingu nú- tímans, að þessi gæði eru þar jafnan í slagtogi við lífsorku æskunnar, en eiga alls ekki samleið með hófsamri öldrun. Aftur á móti gleymist ekki að gjöra kynorkuna að einu megintákni hreystinnar, og þá vitum við, hvað klukkan slær. Hér hefir neyzlusamfélagið komið sé upp vítahring: Það hefir markvíst gjört aldraða, og raunar á þetta líka við um allt örkumla fólk, að lélegustu neytendum sínum, og þess vegna hefir það m.a. ekki áhuga á þeim meir. Skoðum loks snöggvast, hve rík áherzla er lögð á líkamlega fegurð, og það svo mjög, að í þeirri veru er reynt að afneita áhrifum öldrunarinnar í lengstu lög. Öll tízka leggur t.a.m. áherzlu á æskuþokka, svo að það verður klúrt, allt að því ruddalegt að búast eins og öldruðum kemur bezt. Reynd- in verður vitaskuld sú, að þeir. reyna um skör fram að halda í þá tízku, sem þeim hentar Sr. Bjarni Sigurðsson ekki, raunar kannski engum. Og fegrunarsérfræðingar beita töfrum sínum til að láta sýnast, það er líka ákjósanlegt að vissu marki. En reyndar nær sú árátta sums staðar út yfir gröf og dauða, þar sem sjálfsagt þykir, að líkin sýnist vera unglegri og meira aðlað- andi en viðkomandi var í lifanda lífi. Það er ekki hægt að hlaup- ast frá öldrun sinni, en það er hægt að glæða skilning á því, að hún eigi ekki að vera og þurfi ekki að vera sá ógnvald- ur, sem okkur beri að forðast í lengstu lög. I reynd erum við að afneita göfgi og fegurð, ef hún ber ekki í sér æskuþokka, með því að geyma hana í skranskonsunni, meðan æsku- blóminn er í útstillingarglugg- anum. Þú segir, að ég-vilji varpa rýrð á æskkuna. Vittu, hvað eru margir dálkar í blaðinu í dag um afrek og annað ágæti, greinar og fréttir, sem ein- vörðungu sækja uppistöðu sína í hreysti, fegurð, æsku. Er þá út í hött, að minnst sé í einum dálki á, að aldraðir eigi líka samleið með orku og ávöxtum, að til sé samhengið hreysti, fegurð, vizka, þekking, öldrun. Vandi elli nútímans er í meginatriðum sök samfé- lagsins, hann er fyrst og fremst félagslegs eðlis. Okkur gleymist stundum, hve vaxtar- möguleikar aldraðra eru ótrú- lega rúmir þar, sem þeir fá að njóta sín út í hörgul. En öldruðum hefir löngum verið innrætt, að þeir skuli ekki eiga sér neina eftirvæntingu, ekk- ert hnýsilegt og spennandi geti komið fyrir þá framar. Grátið barn sér fyrr en varir sólskinsblett í heiði. Grátins gamalmenns bíður það helzt, að táralindirnar þrjóti. Vísast hefir kararlegan verið skaplegasta aðbúð mörg- um vegmóðum. En safngripunum mun halda áfram að fjölga. Bjarni Sigurðsson frá Mosfelli.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.