Morgunblaðið - 11.03.1980, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. MARZ 1980

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræu 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakiö.
Málefni
mönnum ofar
Þess hefur mátt sjá merki undanfarna daga meðal annars
í greinum hér í blaðinu, að ýmsir meta síðustu
stóratburði stjórnmálanna þannig, að um mistök hafi verið
að ræða hjá meirihluta þingflokks sjálfstæðismanna. Telja
þeir, sem þannig hugsa, að Sjálfstæðisflokkurinn hefði átt
að ganga til samstarfs við Framsóknarflokkinn og Alþýðu-
bandalagið á grundvelli málefnasamnings flokkanna og
Gunnars Thoroddsens.
Furðulegt er að sjá þá einsýni, sem kemur fram í þessum
viðhorfum. Svo virðist sem boðendur þeirra séu til þess
búnir að leggja öll málefni til hliðar. Aðalatriðið sé, að
meirihlutastjórn fari með völdin, hitt skipti minnstu, hver
stefna hennar sé.
Færð hafa verið fram ómótmælanleg rök, sem sýna, að
hyldýpi er milli stjórnarstefnunnar og stefnu Sjálfstæðis-
flokksins. I raun hafa Gunnar Thoroddsen og fylgismenn
hans fyllt skarð Alþýðuflokksins í síðustu vinstri stjórn.
Ekki er í neinu hróflað við þeim nýju skattaálögum, sem sú
stjórn stóð fyrir. Fjárlagafrumvarp Ragnars Arnalds er
náskylt frumvarpinu, sem Tómas Árnason lagði fram í
október sl. Fjárlagafrumvarp Ragnars hefur ekki að geyma
neina umtalsverða stefnubreytingu sé miðað við síðustu
vinstri stjórn, sjónarmið framsóknar og kommúnista eru
allsráðandi. Yfirbragð stjórnarsamstarfsins er einnig ná-
skylt því, sem einkennir vinstri stjórnir. Ráðherrarnir
togast opinberlega á um mikilvægustu ákvarðanir. Sjávar-
útvegsráðherrann og forsætisráðherrann gefa gagnstæðar
yfirlýsingar um vanda frystihúsanna og úrlausn hans.
Sjávarútvegsráðherrann telur gengissig óhjákvæmilegt
strax, en forsætisráðherrann segir vandræði frystihúsanna
ekki bráðaðkallandi.
En fram hjá þessu öllu telja aðdáendur stjórnarsam-
starfsins sjálfsagt að líta og segja þjóðinni aldrei hafa verið
betur borgið. Síðan yfirfæra þeir málflutning sinn inn á
vettvang Sjálfstæðisflokksins og beina spjótum sínum ekki
síst að formanni flokksins, Geir Hallgrímssyni. í viðtali við
dagblaðið Vísi hefur Geir Hallgrímsson snúist gegn þessum
andróðri. Hann bendir réttilega á það, að spurningu um
klofning innan flokksins eigi fyrst og fremst að beina til
þeirra manna, sem ekki hafa farið að flokksreglum, hvort
þeir ætli að halda áfram ágreiningi við meirihluta
þingflokks, miðstjórn og flokksráð. Og Geir bætir við: „Ég
tel að þessir menn hafi snúist á sveif með vinstri stjórn og
gert myndun hennar mögulega. Að því leyti er um
málefnalegan ágreining að ræða. Ég vænti þess, að
málefnalega geti flokkurinn haldið saman og að menn sætti
sig við málamiðlun og meirihlutaákvarðanir í framtíðinni
og muni setja málefni mönnum ofar.“
I þessu ljósi verða menn að skoða þá yfirlýsingu Geirs
Hallgrímssonar í Vísisviðtalinu, að hann hafi ekki áhuga á
að vera formaður Sjálfstæðisflokksins, njóti hann ekki
trausts flokksmanna til þess. Og hann bætir við: „Ég tel
skyldu mína að skila flokknum af mér með þeim hætti, að
ekki verði sagt, að ég hafi gefist upp eða brugðist þeim
trúnaði, sem mér var sýndur á síðasta landsfundi."
Menn tengjast flokksböndum í því skyni að vinna
sameiginlegum hugsjónum brautargengi og þeir kalla þá til
forystu, sem best er treyst til að standa vörð um þessar
hugsjónir. Afstaða til forystumanna hlýtur því að mótast af
málefnalegri baráttu þeirra. í þessu efni standa sjálfstæð-
ismenn nú frammi fyrir skýrum valkostum. Annars vegar er
sá meirihluti þingmanna þeirra, sem hefur skipað sér í
andstöðu við stefnu ríkisstjórnarinnar, og hins vegar eru
þeir 5 þingmenn, sem vilja veita stjórninni brautargengi.
Með yfirlýsingum sínum í Vísi hefur Geir Hallgrímsson lagt
spilin á borðið af þeirri hreinskilni, sem orðin er alltof
sjaldgæf í íslenskum stjórnmálum, en sjálfstæðismenn
krefjast af formanni sínum. Það er flokksmanna að gera
upp hug sinn með því að láta málefnin ráða, en ekki
persónulegan kryt.
Lárus Jónsson, alþm. um fyrsta fjárlagafrv. ríkisstjórnar:
Ekkert viðnám gegn
verðbólgu — meiri
skattheimta en hjá
vinstri stjórninni
Ríkisstjórnin hefur nú lagt
fram á Alþingi frumvarp sitt til
fjárlaga. Þar gefur að líta í
beinhörðum tölum þá stefnu,
sem ríkisstjórnin hyggst beita
sér fyrir í mikilsverðum mála-
flokkum og hvernig hún áform-
ar að beita ríkisf jármálum, m.a.
í baráttunni gegn verðbólg-
unni. Vart fer hjá því að þetta
fjárlagafrumvarp valdi mörgum
vonbrigðum, a.m.k. þeim sem
gerðu sér vonir um að hin nýja
ríkisstjórn myndi taka efna-
hagsmálin föstum tökum og gera
alvarlega atlögu að verðbólgunni
helst án fórna fyrir almenning.
Slá má því föstu að ríkissjóður
verði rekinn með verulegum
greiðsluhalla, ef fjárlög verða
afgreidd í hátt við frumvarpið.
Þar með viðhalda ríkisfjármálin
verðbólgunni fremur en hitt.
Skattheimta yrði stóraukin frá
þeim gífurlegu skattaálögum,
sem vinstri stjórnin beitti sér
fyrir. I forsendum frumvarpsins
er auk þess gert ráð fyrir 3—4%
kaupmáttarskerðingu og þrátt
fyrir skattahækkunina yrði
ákveðið með samþykkt frum-
varpsins að skera framlög
ríkissjóðs til uppbyggingarsjóða
atvinnuveganna og bygginga-
sjóðs húsnæðislána um 6 millj-
arða króna og raungildi fjárveit-
inga til hafna, skóla, sjúkrahúsa
og flugvalla um 2000 millj. króna
frá því að sjálfstæðismenn fóru
með ríkisfjármálin 1978.
Greiðsluhalli ríkis-
sjóðs viðheldur
verðbólgunni
Tekjuáætlun fjárlaga er um
340 milljarðar króna og hækkar
frá fjárlögum ársins 1979 úr 209
milljörðum eða um 62,7%. Þrátt
fyrir þessar svimandi háu tölur
er frumvarpið einungis lagt
fram með 2 milljarða greiðslu-
afgangi. Þegar betur er að gáð er
þar um óraunhæfa áætlun að
ræða. Stórar fjárfúlgur eru t.d.
ekki teknar inn í útgjaldahlið
frumvarpsins. Samkvæmt
skýrslu ríkisendurskoðunar ýtti
fjármálaráðuneytið greiðslum á
undan sér sem greiða átti í fyrra
yfir á árið 1980, sem námu 4
milljörðum króna. Upplýst er að
ríkissjóður skuldaði Trygg-
ingastofnun ríkisins 7 milljarða
króna um áramót að auki.
Hvergi er tekið á slíkum skulda-
halamálum í frumvarpinu auk
þess sem fjöldi fyrirsjáanlegra
útgjaldaliða er ýmist vanáætl-
aður eða er hreinlega sleppt. Þá
er gert ráð fyrir því í frumvarp-
inu að lækka afborganir til
Seðlabankans frá því sem Tómas
Árnason gerði ráð fyrir í sínu
frumvarpi og taldi því helzt til
gildis í baráttunni við verðbólg-
una. Tómas ætlaði að greiða
Seðlabankanum 9,6 milljarða
með greiðsluafgangi ríkissjoðs
en Ragnar Arnalds aðeins 3,6.
Það er því deginum ljósara hvert
stefnt er og að búskaparlag
Ragnars Arnalds mun dilla verð-
bólgunni jafnvel meira en Tóm-
asar Árnasonar.
— kjaraskerðing
— stórfelldur niður-
skurður á fjár-
veitingum til at-
vinnuvegasjóða og
framkvæmda á
landsbyggðinni
Lárus Jónsson
Enn bætt við vinstri
stjórnarskattana
Allan þrettán mánaða feril
sinn var vinstri stjórnin að
hækka eða leggja á nýja skatta
með misjafnlega hugvitsamleg-
um hætti. Síðla á árinu í fyrra
hækkaði hún söluskatt um 25%
og vörugjald um 6%. Þessir
hækkuðu skattstofnar koma nú
niður á fólki allt árið og þyngj-
ast skattbyrðarnar gífurlega af
þeim sökum. Þessi hækkun ein
leggur 16 milljarða skattbyrði á
þjóðina á yfirstandandi ári. í
undirbúningi er orkuskattur,
sem áreiðanlega bætir ekki
minnu við en 5—6 milljörðum.
Þá er það áform ríkisstjórnar-
innar að heimila sveitarfélögun-
um 10% álag á útsvör. Áður en
næstu mánuðir eru liðnir lítur
sem sagt út fyrir að ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsens verði búin
að gera vinstri stjórnina að
hreinu englabarni í skattamál-
um!
Kjaraskerðing
áformuð
í forsendum fyrir frumvarp-
inu er gert ráð fyrir því að
meðaltalshækkun verðlags milli
áranna 1979 og 80 verði 46,5%,
en kaupgjald hækki um 42% og
er þá gengið út frá ákvæðum á
verðlagskafla stjórnarsáttmál-
ans. Þjóðhagsstofnun sem gerði
þessa áætlun tekur fram að hér
sé í raun um „dæmi“ að ræða en
ekki áætlun og bendir það orða-
lag til þess að Þjóðhagsstofnun
taki þau ákvæði í verðlagsmál-
um sem eru í málefnasamningn-
um ekki ýkja alvarlega, sem von
er. Engu að síður fær hún þá
útkomu sem að framan greinir
og segir orðrétt: „Forsendur
tekjuáætlunarinnar um kaup-
lag og verðlag, sem reistar eru
á áætlun um hækkun verðlags
og launa á fyrri hluta ársins...
fela í sér að kaupmáttur kaup-
taxta verði 3—4% minni í ár en
að meðaltali 1979.“ (Leturbr.
mín).
Niðurskurður fjár-
veitinga og útþensla
ríkisbáknsins
Skatthækkunin ein er ekki
næg til þess að seðja hið
óslökkvandi hungur ríkiskass-
ans. Eyðsla og rekstrarútgjöld
ríkisbáknsins eru þanin svo út
að auk skattahækkunarinnar
eru framlög til sjóða atvinnu-
veganna skorin niður um marga
milljarða króna og sama gildir
um framlög til bygginga, skóla,
hafna, sjúkrahúsa og flugvalla
úti um land. Heildarniðurskurð-
urinn á þessum framlögum, sem
nemur 8 milljörðum króna, er
ráðstafað í viðbót við skatta-
hækkanirnar til þess að þenja út
ríkisbáknið. Rúsínan í pylsuend-
anum að því er varðar niður-
skurðinn er sú, að Ragnar Arn-
alds fjármálaráðherra leggur nú
til við Alþingi, að fjármagn til
vegaáætlunar, sem Ragnar Arn-
alds samgönguráðherra fékk
samþykkta á Alþingi í fyrra,
verði skorið niður að raungildi
um 7,5 milljarða króna eða
nýbyggingar vega um 56% að því
er bezt verður séð á frumvarp-
inu.
Ómenguð ríkisfor-
sjárhugsjón Alþýðu-
bandalags og
Framsóknar
Þetta fyrsta fjárlagafrumvarp
ríkisstjórnar Gunnars Thor-
oddsens er að meginstefnu í
samræmi við ríkisforsjárhug-
myndir Alþýðubandalags og
Framsóknarflokks. Það kemur í
rökréttu framhaldi af skiptingu
ráðuneyta þar sem þessir of-
stjórnar- og ríkisafskiptaflokkar
hafa tögl og hagldir og þann
málefnasamning, sem hnígur í
sömu átt, ef hann verður fram-
kvæmdur.