Morgunblaðið - 03.04.1980, Page 12

Morgunblaðið - 03.04.1980, Page 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 1980 Hann er fædd- ur það herrans ár 1888, nánar tiltekið 22. ágúst, daginn eftir þjóðfundinn á Þingvöllum, þar sem stjórnarskrár- málið brann heit- ast á viðstöddum. Hann er nýorðinn 8 ára þegar jarð- skjálftinn mikli verður á Suður- . landi árið 1896. Hann er 16 ára þeg- ar íslendingar fá heimastjórn og Hannes Hafstein verður ráðherra. 26 ára þegar heims- styrjöldin fyrri skellur á og Evr- ópa logar í ófriði. Þrítugur í spænsku veikinni 1918. Þannig mætti lengi telja. Magnús Ólafsson er nú tæplega 92 ára og hefur sannarlega lifað tímana tvenna á langri lífsleið. Við settumst að skrafi á heimili hans í Reykjavík einn af síðustu dögum marzmánaðar 1980. Maðurinn er vel ern eins og það heitir, en eins og gengur og gerist, þá er minnið farið að daprast. Margt er hulið þoku, á annað fallið ryk. „Þetta mundi ég í gær,“ eða: „Þetta man ég örugglega á morgun," eru ekki óalgeng svör hjá Magnúsi Ólafssyni. Sem ungur maður í sveit vann hann öll algeng störf, en úr sveitinni lá leiðin til Reykjavíkur, þar sem hann tók fljótlega að aka vörubifreið hjá Garðari Gíslasyni og síðan eigin bifreiðum í yfir 30 ár. Lengst var hann leigubílstjóri hjá BSR og eflaust muna margir Reykvíkingar eftir Magnúsi í því starfi. Eftir að hann hætti að vinna sjálfur fyrir um 10 árum hefur hann varla setzt undir stýri og eyðir sínu ævikvöldi í rólegheit- um á heimili sínu í Stórholtinu í Reykjavik, þar sem hann býr ásamt konu sinni Guðrúnu Sveins- dóttur og yngsta syni þeirra. — Já ég er víst á góðri leið með að verða allra karla elztur, segir Magnús þegar við erum setztir í stofunni heima hjá honum. — Ég er fæddur 20. ágúst 1888 að Úlfljótsvatni í Grafningi, en flutt- ist með foreldrum mínum þriggja ára gamall til Reykjavíkur. Þá áttum við heima að Bræðraborg, en síðan lá leiðin að Lækjarbotn- um, þar sem þau ráku greiðasölu, og síðan að Þormóðsdal í Mos- fellssveit. — Ég réðst síðan sem vinnu- maður til Jóns Magnússonar að Reykjum og fór með honum sem fjár- og sigmaður til Krýsuvíkur. Jafnframt því að eltast við roll- urnar seig ég í bjargið eftir fugli og eggjum, góð búbót það, en einnig vann ég ýmis önnur störf eins og tíðkaðist í sveitum þá. — Jú, ég er nú hræddur um að tímarnir hafi verið aðrir í þá daga. Þetta var vinna og aftur vinna, lítill tími aflögu fyrir tómstundir, eins og það heitir víst núna. Skólagangan þætti ekki upp á marga fiskana nú, það var allt öðru vísi hugsað, segir Magnús og gýtur augunum inn í borðstofuna, þar sem tvítugur sonur hans, Þröstur, situr og blaðar í skóla- bókunum, en hann tekur stúd- entspróf frá Menntaskólanum í Reykjavík í vor. — Það var þó ekki þannig að strákar eltust ekki við stelpur og víst reyndi maður að skemmta sér, heldur Magnús áfram. — Það voru engin vandræði með stelpurnar, en í sveitunum gerði unga fólkið ekki mikið af því að drekka brennivín. Ég held að í Reykjavík hafi alltaf verið gert meira af því. Vegurinri var sérstaklega slæmur í Holtunum „ Ég lærði sem mótoristi árið 1916 og var um tíma á mótorbátn- r---—■— “ m > s | a wk é * ■ ‘ / iV.ti ■ ; |gpi; 'ðm§0 um Heru, sem Garðar Gíslason átti. Ég byrjaði síðan að keyra hjá Garðari nokkru síðar og ökuskírt- einið mitt var gefið út árið 1918. Auk þess að keyra vörubílinn, sem var af White-gerð, sá ég um garnahreinsun hjá Garðari og ýmislegt tilfallandi. Garðar var með margháttaða starfsemi, út- gerð, heildverzlun, ýmsa vinnslu á landbúnaðarbörum og útflutning á þeim. Ég fór oft austur í sveitir til að ná í einhverjar afurðir og þá voru nú vegirnir öðru vísi en núna. Ég man að vegurinn var sérstak- lega slæmur í Holtunum og það var ekki óalgengt að maður þyrfti að „tjakka" bílinn kannski 2—3 sinnum upp úr svaðinu á veginum, þetta voru náttúrulega engir veg- ir. Þessi White-vörubíll var for- látagripur og Garðar Gíslason var mikið blessaður fyrir hann. Það var í rauninni fátt, sem Garðar fékkst ekki við á þessum árum og þetta garnahreinsunarmál þykir nútímafólki kannski einkennilegt og enginn vinna, en það var nú eitthvað annað. Einu sinni man ég eftir því að við sendum um 100 olíuföt til Ameríku full af görnum, um 600 garnir í hverri tunnu. Það var ekki lítið verk að hreinsa þetta allt saman. Garðar reyndi mikið að auka útflutningsverzlun og hann var alltaf að senda út einhver sýnishorn af íslenskum vörum, hann reyndi að selja hangikjöt eitt árið, og kannski sundmaga það næsta, þannig að það var í nógu að snúast. — Svo var það innflutningur- inn. Einu sinni man ég eftir því að hann pantaði mikið af eplum. Þetta voru stór og falleg epli og epli voru ekki sjálfsagður hlutur í þá daga, en þannig fór með þessa sendingu, að hún skemmdist á leiðinni tii iandsins. Ekki vildum við nú samt henda þeim því meira en helmingur af hverju epli var sannkallað lostæti. Ég keyrði þessu því frá skipi og upp í Skjaldborg við Lindargötuna. Ég rótaði síðan eplunum í krakkana þarna á Lindargötunni, þá var nú veizla hjá þeim greyunum. Það var ekki á hverjum degi, sem þau fengu slíkt sælgæti á þessum árum, segir Magnús. Þess má geta, að í spönsku veikinni árið 1918 lánaði Garðar Gíslason bíl sinn og bílstjóra iðulega þegar neyðin var stærst á þessum hörmungatíma. Magnús ók því oft læknum til sjúklinga, líkum var ekið í líkhús í kirkju- garðinum og margar ferðir voru farnar í jarðarfarir því hestvagn- inn stöðvaðist um tíma vegna pestarinnar og vörubifreiðin kom því í góðar þarfir. Fyrir þau verkefni fékk bíllinn gott þrifabað og oftast var íslenzka fánanum tjaldað yfir nafn fyrirtækisins á hlið bílsins. Margar ferðir voru líka farnar með matargjafir frá Garðari og óhemju mikil vinna lagðist á Magnús þennan tíma. Þá var ekki spurt hvort nótt var eða dagur, aðeins hvort maðurinn væri frískur. En þó vörubíllinn þætti góður og Magnús sinnti hinum ólíkustu verkefnum á honum þætti slíkur bíll vart brúklegur í dag. Magnús hafði ekkert þak yfir höfuðið, en aðeins rúðu fyrir framan sig. Þegar snjóaði þurrkaði hann af rúðunni með þar tii gerðri hand- þurrku, vinnukonur voru ekki til, og ekki þýddi að fást um þó rigndi eða snjóðai, ljúka þurfti þeim verkefnum, sem fyrir lágu. Fyrsta bifreiðin kom hingað til lands í júnimánuði 1904, Thom- sen-bifreiðin, en Alþingi hafði veitt Thomsen konsúlí Reykjavík styrk „til þess að gera tilraunir með, hvort tiltækilegt væri að nota bifreiðar á vegum á íslandi“. Þrátt fyrir komu fyrstu bifreiðar- innar var tími hestvagnanna ekki liðinn og þó svo að bílum fjölgaði jafnt og þétt, þá voru hestvagn- arnir enn notaðir jöfnum höndum.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.