Morgunblaðið - 18.09.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1980
31
hafa áhrif á rekstur þess fyrirtæk-
is, sem hefði nánast einokunar-
stöðu í samgöngukerfi þjóðarinnar
við útlönd.
Þessi þrjú grundvallarviðhorf
Alþýðuhandalagsins hirtast öll i
þeirri samþykkt. sem ríkisstjórn-
in hefur nú gert i málefnum
Flugleiða. Þar eru stigin fyrstu
skrefin í að skilja á milli áhættu-
flugsins og grundvallarflugsins.
Þar er starfsfólkinu heitið veru-
legum stuðningi til að öðlast
áhrifameiri ítök í rekstri fyrirtæk-
isins. Og þar er eignarhlutur al-
mannavaldsins í Flugleiðum auk-
inn úr 6% í 20%. Enn fremur er í
samþykkt ríkisstjórnarinnar kveð-
ið á um, að grundvallaratriði í
samningum við Luxemborgara sé
að áframhald flugrekstursins sé í
höndum íslensks flugfélags. Öll
þessi meginatriði í stefnuyfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar eru því í
samræmi við þau grundvallar-
atriði, sem Alþýðubandalagið hef-
ur boðað í málinu.
Til viðbótar þessum atriðum
felst í samþykkt ríkisstjórnarinnar
fyrirheit um 3 millj. dollara bak-
tryggingu árlega á næstu þremur
árum. Hún fæli í sér eftirgjöf á
ýmsum opinberum gjöldum til að
auðvelda áframhald Atlantshafs-
flugsins. Steingrímur Hermanns-
son samgönguráðherra hefur lagt
ríka áherslu á að hið opinbera færi
þannig að styrkja þann þátt í
rekstri Flugleiða, en Alþýðubanda-
lagið hefur hins vegar haft veru-
legar efasemdir um að almenning-
ur ætti að borga brúsann af tapinu.
Að þessu leyti höfum við haft mjög
svipaðar skoðanir og koma fram
hjá Friðriki Sophussyni, alþing-
ismanni Sjálfstæðisflokksins, í
grein í Morgunblaðinu, þriðjudag-
inn 16. september. Og varla verður
Friðrik sakaður um „aðför að
Flugleiðum".
Alþýðubandalagið hefur ávallt
verið andvígt því að fjármunir
almennings í landinu væru notaðir
til þess að borga brúsann af
taprekstri einkafyrirtækis og við
höfum talið mjög hæpið að íslenska
ríkið færi að borga niður farmiða
fyrir ameríska túrista með því að
nota skattpeninga íslensks almenn-
ings til að greiða hallann af
Ameríkurútunni. Samgönguráð-
herra hefur hins vegar lagt á þetta
ríka áherslu. Til samkomulags inn-
an ríkisstjórnarinnar höfum við
því fallist á tillögu hans um að gefa
baktryggingu fyrir slíkum niður-
greiðslum á farmiðum útlendinga.
Eg tel hins vegar, að á sama tíma
og farmiðar íslendinga til Evrópu
eru seldir á uppsprengdu verði, sé
óeðlilegt að íslenska ríkið sé að
borga með farmiðum útlendinga.
Trúnaður við fólkið
eða f jármagnið
Meginþráðurinn í gagnrýni
Morgunblaðsins á undirritaðan og
Baldur Óskarsson, eftirlitsmann
fjármálaráðherra með Flugleiðum,
hefur verið krafa um þögn í
Flugleiðamálinu. Forstjórar fyrir-
tækisins hafa átt að sitja einir að
því að „upplýsa" málið. Alþingis-
menn, sem telja að veruleikinn sé á
annan veg, og opinberir eftirlits-
menn, sem draga í efa áreiðanleika
þeirra upplýsinga sem forstjórar
fyrirtækisins láta í té, eiga sam-
kvæmt kröfu Morgunblaðsins að
þegja.
Við erum hins vegar þeirrar
skoðunar, að almenningur i land-
inu eigi rétt á öllum upplýsingum
varðandi málefni Flugleiða.
Forstjórar fyrirtækisins hafa
gengið til stjórnvalda og óskað
eftir beinum og óbeinum fjár-
styrkjum úr opinberum sjóðum til
fyrirtækisins, krafist þess að ríkis-
stjórn aðstoðaði við að endurráða
starfsfólk, talið nauðsynlegt, að
fyrirtækið • hlyti fyrirgreiðslu
stjórnvalda varðandi lánveitingar
og aðra fjármálastarfsemi. For-
stjórar fyrirtækisins hafa í reynd
lýst því yfir, að án aðstoðar
ríkisvaldsins treysti þeir sér ekki
til þess að reka fyrirtækið. Það er
ekki Alþýðubandalagið, sem hefur
farið fram á slik rikisafskipti.
Það eru forstjórar fyrirtækisins
sjálfir. Fulltrúar Alþýðubanda-
lagsins hafa gert það eitt að telja
nauðsynlegt að almenningur i
landinu hefði réttar upplýsingar
um stöðu og hag fyrirtækisins,
þegar farið væri fram á, að fjár-
munir almennings væru notaðir í
þess þágu.
Krafa Morgunblaðsins um þögn
og takmörkun á upplýsingum, sem
almenningi yrðu látnar í té, minnir
hins vegar óþyrmilega á þau er-
lendu forræðisöfl, sem telja það
hagsmunum fjármagnseigenda og
ríkisvalds fyrir bestu að almenn-
ingur viti sem minnst. Alþýðu-
bandalagið er hins vegar þeirrar
skoðunar, að það sé grundvallar-
regla í lýðræðisþjóðfélagi að þegar
um meðferð opinberra fjármuna er
að ræða liggi allar upplýsingar
fyrir. Alþýðubandalagið mun því
hér eftir sem hingað til telja það
skyldu sína gagnvart almenningi í
landinu að láta honum í té allar
upplýsingar varðandi málefni
Flugleiða svo lengi sem forstjórar
fyrirtækisins óska eftir opinberri
aðstoð við reksturinn.
Ég minni hins vegar á það að
lokum, að í þessari grein hef ég
gert ritstjórum Morgunblaðsins
tilboð um það, að við sameinumst
um að hið opinbera hafi á næstu
mánuðum engin afskipti af rekstri
fyrirtækisins svo að forstjórar
Flugleiða geti óhindraðir fengið að
sýna í reynd, hvort skýrslan fræga
hefur reynst á rökum reist. Nú er
það spurningin, hvort Morgunblað-
ið þorir að taka þátt í þeirri
tilraun.
Vill Morgunblaðið að ríkisstjórn-
in hafni beiðni forstjóranna um
ríkisafskipti? Það skal ekki standa
á mér að lofa forstjórunum að sýna
án nokkurra afskipta ríkisins hvort
þeir hafi rétt fyrir sér í skýrslunni
frægu. Eigum við ekki að gefa
fyrirtækinu „frítt spil“ og sjá hvað
einkaframtakið getur?
Athugasemdir Morgunblaðsins
í grein þeirri, sem birtist hér á
síðunni býður Ólafur Ragnar
Grímsson, formaður þingflokks
Alþýðubandalagsins, ritstjórum
Morgunblaðsins upp á bandalag
þeirra og hans um, að ríkið hafi
engin afskipti af rekstri Flug-
leiða á næstu 12 mánuðum.
Ritstjórar Morgunblaðsins hafa
ekki áhuga á bandalagi við Ólaf
Ragnar Grímsson, hvorki um
þetta eða annað. Astæðurnar eru
þessar:
X. Vinnubrögð þingmannsins í
pólitík eru með þeim hætti,
að ritstjórar Morgunblaðsins
hafa ekki áhuga á samstarfi
við hann. Þingmaðurinn er í
pólitískum trúðleik. Þeim
fækkar stöðugt, sem hafa
áhuga á því að eiga yfirleitt
nokkur pólitísk samskipti við
Ólaf Ragnar Grímsson. Það á
ekki síður við um hans eigin
flokksmenn en aðra.
X. Ólafur Ragnar Grímsson er
ekki maður til að gera banda-
lag um eitt eða neitt. Þótt
hávaðinn, sem frá honum
kemur í opinberum umræð-
um sé mikill, eru áhrif hans í
lágmarki. Þegar forystumenn
Alþýðubandalagsins þurfa að
eiga samskipti við forystu-
menn í öðrum stjórnmála-
flokkum t.d. í stjórnarmynd-
unum, hafa þeir ekki áhuga á
því, að Ólafur Ragnar
Grímsson komi þar við sögu.
Hans verkefni innan Alþýðu-
bandalagsins er að blaðra út
á við, þegar það hentar.
Yfirboðarar hans þagga
niður í honum, þegar það á
við. Forystusveit Alþýðu-
bandalagsins mun notast við
Ólaf Ragnar í þessu skyni,
meðan það hentar þeim, að
því loknu verður honum
kastað út í kuldann. Af þess-
um sökum á Ólafur Ragnar
ekki að berja sér á brjóst,
þykjast vera stór karl og gera
mönnum tilboð um bandalag,
sem hann er enginn maður til
að standa við.
Að öðru leyti skulu eftirfar-
andi athugasemdir gerðar við
grein þingmannsins, þótt rit-
stjórum Morgunblaðsins sé ljóst,
að almenningur er orðinn skelf-
ing þreyttur á upphlaupum
þessa þingmanns og fyrirferð
hans í opinberum umræðum.
1. Þingmaðurinn segir: „Nú birt-
ast dag eftir dag nýjar kröfur
til almennings í landinu um
að fjármagna hallann á Flug-
leiðum. Forstjórar fyrirtækis-
ins og ritstjórar Morgun-
blaðsins hafa undanfarið
myndað samkór um kröfur,
sem fela í sér niðurfellingu
skatta, beina styrki, afslátt af
gjöldum og aðra fjármuni frá
almenningi í landinu til flug-
rekstursins."
Þetta er rangt. Ritstjórar
Morgunblaðsins hafa ekki sett
fram neina kröfu um það. að
ríkið legði Flugleiðum til fjár-
magn til þess að fjármagna
haliann á fyrirtækinu. Vill ekki
þessi hávaðasami þingmaður
gera svo vel að standa við orð
sin. Hvar og hvenær hefur
Morgunblaðið krafizt þess, að
rikið greiddi hallann af rekstri
Flugleiða?
Forstjóri Flugleiða svarar að
sjálfsögðu fyrir sig, ef hann sér
ástæðu til. En Morgunblaðinu er
ekki kunnugt um, að fyrirtækið
hafi sett fram nokkrar kröfur
eða óskir um, að ríkið stæði
undir hallarekstri Flugleiða.
Fyrirtækið hefur verið rekið
með halla á undanförnum ár-
um. Eigendur þess hafa tekið
þann haliarekstur á sig.
Eftir því, sem bezt verður
vitað hafa Flugleiðir sett fram
þrenns konar óskir við stjórn-
völd:
1. Félagið hefur óskað eftir
fyrirgreiðslu ríkisvaldsins við
breytingu lausaskulda í föst
lán og til þess að greiða fyrir
rekstri þess yfir vetrarmán-
uðina. f þessari ósk felst ekki
krafa um eina einustu krónu
úr rikissjóði. Slíka fyrir-
greiðslu hafa bæði Flugfélag
lslands og Loftleiðir og siðar
Flugleiðir notið svo og fjöl-
mörg atvinnufyrirtæki. Ekki
sízt i útgerð. Margvisleg að-
stoð hefur þótt sjálfsögð tii
að koma i veg fyrir rekstr-
arstöðvun grundvaliarat-
vinnuvega. m.a. þegar óraun-
hæfar kaupgjaldshækkanir
hafa kippt stoðunum undan
útflutningsverzluninni — og
á t.a.m. ekkert skylt við
þjóðnýtingu sem ólafur
Ragnar og félagar reyna nú
að þvinga uppá Flugleiðir,
en eí það tekst verður fyrir-
tækið fyrsta fórnardýrið af
mörgum. Slik aðstoð sem
fyrr er getið er eins og hver
önnur lána- og fyrirgreiðslu-
starfsemi sem tiðkast bæði
hér á landi og annars staðar.
2. Félagið hefur rætt vandamál
varðandi starfsaldurslista
flugmanna við ráðherra. Það
er mál mjög sérstaks eðlis og
eðlilegt, að það sé rætt við
stjórnvöld eins og ástatt er.
Hafi félagið óskað eftir að-
stoð rikisstjórnarinnar við
lausn þessa vandamáls, felst
ekki í þeirri ósk krafa um
eina einustu krónu úr rikis-
sjóði.
3. Ríkisstjórn Luxemborgar
bauðst til þess að fella niður
lendingargjöld þar í landi
meö þvi skilyrði að islenzk
stjórnvöld gerðu slikt hið
sama. Þar sem hér var um að
ræða tiltölulega smávægilega
fyrirgreiðslu af hálfu íslenzka
rikisins er varla hægt að líta
svo á, að í þessari ósk felist
krafa um að íslenzkir skatt-
greiðendur greiði hallann af
rekstri Flugleiða.
Það er því ljóst, að Morgun-
blaðið hefur ekki sett fram
nokkrar kröfur um að rikissjóð-
ur greiddi tapið á Flugleiðum
og eftir því, sem bezt verður
vitað hafa stjórnendur Flug-
leiða ekki gert það heldur. Hins
vegar eru staðhæfingar Ólafs
Ragnars Grímssonar um þetta
efni dæmigerðar fyrir málflutn-
ing hans yfirleitt. Uppspuni,
ósannindi, blekkingar.
2. Stjórnendur Flugleiða hafa
skv. framansögðu ekki leitað
eftir þvi, að islenzka rikis-
stjórnin greiddi tapið á
rekstri félagsins undanfarin
ár. Þeir hafa hins vegar
horfzt í augu við staðreyndir
og sjálfir dregið saman
rekstur félagsins. M.ö.o. þeir
taka sjálfir á sig það tap,
sem orðið er og þegar þeir
sjá fram á það, að þeir geta
ekki lengur staðið undir
þessum taprekstri. þá draga
þeir saman seglin.
3. Islenzka ríkisstjórnin þarf
því ekki að hafa önnur af-
skipti af málefnum Flugleiða
en þau að veita fyrirtækinu
eðlilega fjármálalega fyrir-
greiðslu, með sama hætti og
fjölmörgum öðrum íslenzkum
fyrirtækjum, þegar erfiðleik-
ar steðja að. Þetta á að vera
sjálfsagt mál og á ekki að
þurfa að mynda nein banda-
lög til þess að stjórnvöld hér
líti með jákvæðum hætti á
sérstök vandamál. sem upp
koma í atvinnurekstri.
4. Hitt er svo annað mál, að
ríkisstjórnin sjálf hefur tekið
ákvörðun um það að leita
eftir samkomulagi við ríkis-
stjórnina í Luxemborg, að
ríkissjóðir þessara tveggja
landa leggi fram fé til þess að
halda Atlantshafsfluginu
gangandi enn um sinn. Þetta
er ekki gert að kröfu Flug-
leiða — og ekki að kröfu
Morgunblaðsins. Markmið
ríkisstjórnarinnar með þessu
er að tryggja atvinnu þess
fólks, sem ella stendur uppi
atvinnulaust. Ef Ólafur
Ragnar er andvígur þessum
framlögum fer bezt á því, að
hann tali um það við flokks-
bræður sína í ríkisstjórninni,
en hvorki forstjóra Flugleiða
eða ritstjóra Morgunblaðsins.
5. Þótt ekki sé ástæða til að gera
fleiri athugasemdir við grein
þingmannsins getur Morgun-
blaðið ekki stillt sig um að
nefna nokkur dæmi, sem sýna
meðferð hans á staðreyndum.
Þingmaðurinn telur kaupin á
nýju Boeing-þotunni „ranga
fjárfestingarstjórn" m.a.
vegna þess, að hún geti ekki
tengt saman vöruflutninga
og farþegaflutninga með
sama hætti og eldri vélar.
Hið rétta er, að þegar nýja
þotan er t.d. hálf af farþeg-
um getur hún flutt a.m.k.
jafn mikið af vörum ef ekki
meira en gömlu þoturnar,
þegar þær eru setnar farþeg-
um að hluta, en vörunum er
hins vegar komið annars
staðar fyrir í nýju vélinni en
þeim gömlu! Með tölvunotkun
í nýju vélinni er hægt að
spara mikið eldsneyti. Loks
má geta þess, að þotur af
þessari gerð, B-727-200, eru
taldar einhverjar öruggustu
flugvélar sem nú eru í notkun
og alls hafa verið framleiddar
um 2000 B-727 og hafa flutt á
annan milljarð farþega með
frábærum árangri. Hitt er
svo annað mál að sérfræð-
ingar Flugleiða eru áreiðan-
lega betur að sér í því hvaða
flugvélar henta félaginu bezt,
bæði hvað snertir rekstur og
öryggi, heldur en bæði rit-
stjórar Mbl. og félagi Ólafur
Ragnar, sem þykist nú vita
allt betur um þessi mál eins
og önnur.
Þingmaðurinn telur kaupin á
DC-10 þotu Flugleiða „ranga
fjárfestingu". Enginn gat séð
fyrir þau sérstöku vandamál,
sem upp komu í sambandi við
þessi þotukaup en þrát't fyrir
þau eru mestar líkur á, að
fyrirtækið muni stórlega
hagnast á þessum kaupum.
jafnvel þótt þotan verði
áfram i leigu erlendis. Ann-
ars er það athyglisvert, að nú
heldur Ólafur Ragnar því
fram, að Flugleiðir hafi keypt
þessa þotu en í síðustu viku
hélt hann því fram, að þeir
hefðu ekki keypt hana og
ættu ekkert í henni!!
6-. Enn skal nefnt eitt dæmi, sem
sýnir þekkingarleysi þing-
mannsins á atvinnurekstri
yfirleitt. Hann býsnast yfir
því, að Flugleiðir hafi grætt á
Evrópufluginu 1979. Er
ómögulegt að koma því inn í
kollinn á Ólafi Ragnari og
félögum hans, að atvinnufyr-
irtæki þurfa að hagnast til
þess að geta endurnýjað tæki
sín og í flugrekstri þarf sá
hagnaður að vera mjög veru-
legur. En það er Alþýðu-
bandalagsmönnum likt að
býsnast yfir hagnaði. ef ein- '
hver er, beita áhrifum sinum
til þess að hann verði lítill
sem enginn, þegar svo er
komið hlaupa þeir upp og
saka forystumenn fyrirtækj-
anna um ódugnað og mistök
og krefjast þess að rikið
komi til skjalanna.
Það sýnir svo samhengið í
málflutningi Ólafs Ragnars,
að annars vegar býsnast
hann yfir hagnaði á Evrópu-
flugi 1979 en hins vegar
dregur hann i efa að rekstur
Flugleiða geti sýnt hagnað,
þegar búið er að skera niður
það flug. sem tapið hefur
verið á. þ.e. Amerikuflugið!
Menn, sem haga málflutningi
sínum með þessum hætti geta
ekki búizt við því að verða
teknir alvarlega.
7. Þingmaðurinn segir, að meg-
inþráðurinn í gagnrýni Morg-
~ unblaðsins á hann sjálfan og
fóstbróður hans, Baldur
Óskarsson hafi verið krafan
um þögn í Flugleiðamálinu.
Þetta er rangt eins og annað,
sem frá bessum þingmanni
kemur. Morgunblaðið hefur
gert þá kröfu fil Baldurs
ðskarssonar, að hann virði
þann trúnað, sem honum hef-
ur verið sýndur í starfi hans,
sem eftirlitsmaður fjármála-
ráðherra. Það er sjálfsögð
krafa og þarf ekki fleiri orð
um það að hafa. Hins vegar
hefur Morgunhlaðið síður en
svo krafizt þess, að ólafur
Ragnar þagnaði heldur
þvert á móti hvatt til þess að
hann talaði sem mest, þvi að
í hvert skipti. sem hann
opnar munninn fækkar kjós-
endum Alþýðubandalagsins.