Morgunblaðið - 25.09.1980, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1980
15
Josy Barthel, samgöngumála-
ráðherra Luxemborgar, sagði á
blaðamannafundi fyrir síðustu
helgi, að hann undraðist hve seint
íslensk stjórnvöld hefðu áttað sig
á vanda Atlantshafsflugsins. Það
hefði ekki gerst fyrr en í júlí eða
ágúst í sumar.
Þessi yfirlýsing kemur mér und-
arlega fyrir sjónir, því að stöðugt
samband hefur verið milli ráð-
herra og ráðuneyta beggja landa
um þennan vanda í tæplega tvö ár.
Að vísu virðist núverandi ríkis-
Benedikt Gröndal:
héðan til Luxemborgar og átti enn
víðtækar viðræður, en ráðuneytis-
stjórar utanríkisráðuneytanna
voru í forsæti, og að sjálfsögðu
fulltrúar samgönguráðuneytanna
við hlið þeirra.
Um þetta leyti fóru forstjórar
Flugleiða fram á við utanríkis-
ráðuneytið, að leitað yrði heimild-
ar til þess, að í sumum ferðum
mætti félagið fljúga beint milli
Bandaríkjanna og Luxemborgar,
og töldu þeir að þetta mundi
verulega bæta stöðu félagsins til
að vera hótun, en hefur ekki verið
nefnt í seinni viðræðum.
5) Lengi var talað um stofnun
nýs farþegaflugfélags fyrir langar
leiðir, sem Luxair ætti meirihluta
í, en Cargolux og Flugleiðir gætu
átt hluti í. Skýrt var þá tekið
fram, að þetta flugfélag ætti ekki
að fljúga til Bandaríkjanna eða
Bahama, heldur nýjar leiðir í
suður- og austurátt.
Við þetta verður að bæta, að
innbyrðis ósamkomulag er ekki
aðeins okkar megin í þessu máli,
heldur einnig í Luxemborg, þar
sem hagsmunir félaga, einstakl-
inga og ráðuneyta togast oft á.
Undirstaðan í samstarfi
Flugleiða og Luxemborgar
stjórn ekki hafa tekið við sér fyrr
en uppsagnir starfsfólks Flugleiða
náðu hámarki í sumar, en tvær
ríkisstjórnir á undan henni höfðu
mikið með málið að gera. Ekki get
ég þó fullyrt um, hvað kann að
hafa gerst í málinu á bak við
tjöldin.
Segja má, að Flugleiðir hafi
kallað stjórnvöld til aðstoðar í
núverandi kreppu Atlantshafs-
flugsins í októberlok 1978. Þá
sendu framkvæmdastjórar félags-
ins Barthel bréf, þar sem þeir
óskuðu eftirgjafar á lendingar-
gjöldum félagsins á flugvellinum í
Luxemborg. Sams konar beiðni
var síðar send utanríkisráðuneyt-
inu hér varðandi lendingargjöld á
Keflavíkurflugvelli.
í desember 1978 voru ég og
Gaston Thorn, þáverandi forsæt-
is- og utanríkisráðherra Luxem-
borgar, staddir á sama ráðherra-
fundi í Brussel. Áttum við þar
langar viðræður um samvinnu
ríkjanna í fiugmálum, og kom þar
fram, að nokkur undiralda var í
samstarfinu, þrátt fyrir slétt yfir-
borð. Var ljóst, að ríkisstjórn
Luxemborgar óttaðist, að hin
mikla starfsemi Flugleiða í landi
hennar stæði höllum fæti. Ég
fullyrti á móti, að íslendingar
vildu halda samstarfinu áfram og
hygðu ekki á neinar grundvallar-
breytingar, þótt á móti blési þessa
stundina.
Eftir þennan fund afhenti
Thorn mér minnisblað með því
helsta, sem hann hafði sagt. Kom
ég efni þess til forstjóra Flugleiða
og bað þá að gera grein fyrir
ýmsum atriðum, sem að þeim
sneru. Hinn 25. janúar 1979 var
greinargerð þeirra send til Lux-
emborgar.
Málin voru nú til athugunar hjá
báðum aðilum, enda aðalfundir
Cargolux og Flugleiða framundan
og mikilvægt, hvað þar gerðist.
Um miðjan maí fór sendinefnd
frambúðar. Enda þótt beint flug
mundi leiða til tekjutaps fyrir
íslendinga á Keflavíkurvelli, var
talið rétt að reyna þetta ef það
gæti orðið til að bjarga Atlants-
hafsfluginu. Ég fór til Luxem-
borgar og átti aftur fund með
Thorn. Fékkst leyfi Luxemborgar
fyrir beinu flugi og raunar al-
mennt loforð um allan hugsan-
legan stuðning við Flugleiðir í
erfiðleikum félagsins. Vestan hafs
gekk Hans G. Andersen ambassa-
dor í málið og tókst að fá heimild
bandarískra yfirvalda. Einnig
fékkst heimild fyrir fleiri lend-
ingarstöðum í Bandaríkjunum, þó
ekki í Kaliforníu, sem Flugleiðir
höfðu óskað eftir.
Mál þessi voru rædd á fundum í
ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar
þrívegis í mars og maí 1979.
Ríkisstjórn Alþýðuflokksins hélt
málinu áfram, og um miðjan
janúar 1980 kom hingað til lands
sendinefnd frá Luxemborg, skipuð
þeim Barthel samgönguráðherra,
Paul Helminger aðstoðarutanrík-
isráðherra og fleiri embættis-
mönnum auk forstjóra Luxair,
Enn fóru fram víðtækar umræður,
og var gerð formleg bókun að þeim
loknum, undirrituð af Barthel og
Magnúsi Magnússyni, sem þá var
samgönguráðherra. Síðasta atriði
þess samkomulags var að setja á
fót fasta samstarfsnefnd, en af
einhverjum ástæðum var það ekki
gert eftir að núverandi ríkisstjórn
kom til valda.
Gagnkvæm tortryggni
Það sem ég kalla undiröldu
þessara mála er gagnkvæm tor-
tryggni, sem skapast hefur milli
ráðamanna Flugleiða og Luxem-
borgarmanna undanfarin 2—3 ár,
og kann að eiga sér dýpri rætur.
Flest eða öll atriði, sem þar eru að
verki, hafa verið rædd í þeim
viðræðum, sem ég hef nefnt og
hefur vafalaust borið á góma á
fundum Steingríms Hermanns-
sonar í síðustu .viku. En því nefni
ég þessi mál opinberlega, að ég tel
knýjandi nauðsyn að eyða þessari
tortryggni, svo að samstarf geti
verið snurðulaust í baráttunni við
þá erfiðleika, sem nú verður að
yfirstíga.
Hér fara fyrst á eftir nokkur
atriði, sem hafa valdið tortryggni
meðal Islendinga í garð Luxem-
borgarmanna:
1) Svo hefur virst í seinni tíð,
sem Luxemborgarmenn og yfir-
völd þar í landi hefðu sterkan hug
á að ná meiri yfirráðum yfir
flugmálum sínum, sem eru að
miklu leyti í höndum útlendinga.
Þetta er vafalaust rétt mat, en
gæti komið við hagsmuni íslend-
inga.
2) Óttast er, að Luxemborgar-
menn vilji ná til sín hlutabréfum
Flugleiða í Cargolux til að hafa
þar meirihluta og gera félagið að
„National Carrier". I seinni við-
ræðum hafa þeir dregið úr þessu
og kallað það langtíma hugmynd.
3) Óttast er, að þeir vilji eign-
ast hlut í Flugleiðum, en þetta
hefur ekki verið staðfest.
4) Vitað er, að Luxemborgar-
menn hafa þreifað fyrir sér í
Washington um loftferðasamning,
er heimili þeim beint flug milli
Bandaríkjanna og Luxemborgar,
3em gæti orðið í samkeppni við
Flugleiðir. Þetta hefur líklega átt
Á myndinni eru, talið frá vinstri: séra Björn Jónsson, Marinó
Árnason, Björn Ágústsson og Bjarni Sveinsson formaður Sjómanna-
dagsráðs. Á myndina vantar Halldór Árnason.
Akranes:
Heiðraðir á sjómannadag
nesi sem leið með hefðbundinni
dagskrá voru eftirtaldir skipstjór-
ar heiðraðir: Björn Ágústsson,
Halldór Árnason og Marinó Árna-
Þar ytra má sjá allhart valdatafl í
flugmálunum.
Þá er að líta á hina hliðina og
geta þess, sem virðist hafa valdið
tortryggni Luxemborgarmanna
gagnvart Flugleiðum:
1) Þeir sáu snemma vaxandi
erfiðleika Flugleiða í harðri sam-
keppni, m.a. vegna skorts á breið-
þotu og þess króks á flugi, sem það
var að koma við á íslandi. Þetta
gerði þá órólega þegar 1978.
2) Luxemborgarmenn hafa ver-
ið mjög tortryggnir út í hin nánu
samskipti Flugleiða við ameríska
félagið Seaboard & Western.
Þeir hafa jafnvel óttast, að
Flugleiðir ætluðu að slíta sam-
starfi við Luxemborg og taka upp
nýtt samstarf við Seaboard, e.t.v.
gegn Cargolux. Samstarf Sea-
board og Air Bahama í Indlandi
kynti undir þennan ótta.
3) Luxemborgarmönnum voru
það vonbrigði, að Flugleiðir
skyldu kaupa DC-10 af Seaboard,
en ekki hafa samstarf við Cargo-
lux með því að kaupa 747 eins og
það félag.
4) Þeim voru mikil vonbrigði,
að Seaboard skyldi fá viðhald á
DC-8 vélunum, en Cargolux skyldi
ekki fá það verkefni.
5) Loks hefur þeim mislíkað, að
Flugleiðir og sænskt skipafélag
skuli eins og fóstbræður halda
fast í meirihluta í Cargolux, en
heimamenn vera þar í minnihluta.
Af öllu þessu verður ljóst, að
sennilega hefði verið óhjákvæmi-
legt að taka samstarf íslands og
Luxemborgar í flugmálum til
endurskoðunar, þótt annað hefði
ekki komið til.
Nú hafa erfiðleikar Flugleiða
magnast svo mjög, að við sjálft
liggur að samstarfið hrynji eins
og spilaborg eftir rúmlega aldar-
fjórðung. Þessari hættu verður að
bægja frá, svo að það verði
þrautreynt, hvort ekki er unnt að
halda áfram flugi til Luxemborgar
og öðru samstarfi. Það er tví-
mælalaust brýnt hagsmunamál
íslendinga, að þetta takist, bæði
hvað snertir atvinnu, samgöngur,
fjármál og reisn þjóðarinnar.
Takist að leysa þennan mikla
vanda, er rétt að láta ekki þar við
sitja, heldur reyna að eyða tor-
tryggni og ná samkomulagi um
þau atriði önnur, sem ég hef
drepið á.
Rangæingur:
Hvetur til aukinnar
atvinnuuppbyggingar
EFTIRFARANDI ályktun var sam-
þykkt samhljóða á félagsfundi i
Verkalýðsfélaginu Rangæingi:
„Almennur félagsfundur í Verka-
lýðsfélaginu Rangæingi, haldinn
sunnudaginn 21. sept. 1980 skorar á
þingmenn Suðurlandskjördæmis að
beita sér nú þegar fyrir ráðstöfunum
til aukinnar atvinnuuppbyggingar á
Suðurlandi. I þessu sambandi bendir
fundurinn sérstaklega á það alvar-
lega atvinnuástand sem fyrirsjáan-
lega skapast á Suðurlandi þegar
virkjunarframkvæmdum við Hraun-
eyjarfoss lýkur.
Þá mótmælir fundurinn því, að
ekkert tillit hefur verið tekið til
alvarlegs atvinnuástands á Suður-
landi við uppbyggingu atvinnu-
greina, sem byggjast á raforku úr
sunnlenskum fallvötnum.
Fundurinn telur að samtök verka-
fólks á Suðurlandi geti ekki lengur
unað slíkri nýlendustefnu, sem í
þessum málum hefur ríkt og hljóti
því að snúast til varnar með öllum
tiltækum og löglegum ráðum."
. meira en
ferðatæki!
Verö kr. 215.000
Akranesi. 24. «ept.
ÞAÐ er aldrei of seint að birta
mynd af heiðruðum sjómönnum.
sem unnið hafa landi sinu og þjóð
vel og lengi.
Á síðasta sjómannadegi á Akra-
son.
Julíus