Morgunblaðið - 25.09.1980, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1980
Jón Þ. Árnason:
- Lífríki og lífshættir LVI
„Ef cinhver skyldi spyrja mig, hvort ég
myndi ráólcggja löndum mínum að taka sér
Vcsturlönd. cins og þau nú eru, til fyrir-
myndar, þá yrði ég að svara spurningunni
ncitandi. “
— Alexander Solzhcnitsyn
Efasemdir um óforgengilegt
ágæti þess, sem um nærfellt
tvær aldir hefir almennt verið
talið forsendur framfara, eink-
um stigvaxandi framleiðslu í
krafti vísindalegrar, vélrænnar
tækni, hafa stöðugt gerzt áleitn-
ari síðustu 2—3 áratugi og sífellt
færzt í aukana með sérhverju
nýju ári. Á óhjákvæmilegu
eymdarbasli og burtfoki fram-
færsluríkisins, sem allir ein-
feldningar hafa strákað sig upp í
að nefna velferðarríki, leikur á
hinn bóginn enginn teljandi vafi
lengur, enda frá upphafi fyrir-
sjáanlegt. Þótt ekkert annað en
vanskapnaður þess kæmi til, er
áhyggjulaust óhætt að reiða sig
á, að „stjórnmálámenn" vinstri
ríkisins tryggi því eðlilegt
skapadægur.
Vafi getur því einungis leikið á
um tíma; hversu lengi þræl-
dómsandi jöfnunarstefnunnar
fær enn haldið frillutökum sín-
um á,annars heilbrigðu og heið-
arlegu fólki. Ur því, sem komið
er, getur hins vegar ekki liðið á
löngu unz mikilhæfari þjóðir og
þegnar gera sér ljóst, hvað
jöfnunarróðurinn þýðir og til
hvers hann leiðir.
hvað þýðir. Á því er og varla von.
sjálfur Friedrich A. von Hayek,
sem enga fyrirhöfn hefir sparað
sér við að afhjúpa leyndardóm-
inn, hefir engu orðið nær en ég
og aðrir, sem gert hafa tilraunir
til að komast til botns í merking-
um krafna verkalýðshreyfingar-
innar um „mannsæmandi lífs-
kjör“ og „réttláta skiptingu þjóð-
arteknanna". Krafan um „fé-
lagslegt réttlæti" er af sömu
rótum runnin, hún er atkvæða-
veiðisælt slagorð, en innantómt,
eins og v. Hayek vekur athygli á:
í rösk tíu ár hefi ég ákaft
leitazt við að ráða fram úr,
hvaða merking felist í hug-
takinu „félagslegt réttlæti“.
Tilraunin hefir orðið árang-
urslaus. eða rcttara sagt, ég
hefi komizt að þeirri niður-
st<)ðu. að í þjóðfélagi frjálsra
manna, sé þetta orðasamband
helber meiningarleysa."
Reyndar hefði ekki átt að vera
þörf á heimsfrægum hagvisinda-
manni, og Nóbelsverðlaunahafa í
þokkabót, til að gera þessa
uppgötvun heyrum kunna. Þar
sem þessi tálsýn hefir sannan-
lega gnæft upp úr í stjórnmála-
umræðum í nálægt 100 ár og
Þannig hugsar sér Sir John Hackett, fyrrverandi yfirhershöfðingi
brezka Rinarhersins, að þrælstjórnarherrarnir kunni að þakka
fyrir tilslökunarstefnuna.
Hefnd öfundsjúkra:
jöfnuður
Hann er krafa hinna van-
megnugri um óaflátanlega
stærri skammt af starfsaf-
rakstri þeirra, sem af framsýni
og framtakssemi, hyggindum og
hugviti, dugnaði og þekkingu
bera þjóðfélögin uppi. Yfirleitt
telur sjálfbjarga fólk ekki eftir
sér að leggja rausnarlega af
mörkum til þess að létta byrðar
bágstaddra og minnimáttar eða
þeirra, sem fingur Guðs hefir af
einhverjum ástæðum vísað út í
horn.
En þegar orðin er regla að
þakka fyrir fórnfýsi og hlýhug
með þjósti og heimtufrekju, þeg-
ar skiljanleg bjargarbón er færð
í herklæði óskilyrts réttar og
hún knúin fram með lögþvingun-
um, getur naumast nema annað
af tvennu gerzt — hvort tveggja
með hörmulegum afleiðingum,
en misjafnlega þó, eftir atvikum:
1. Framfærslufargið verður
óbærilegt, það sligar burðar-
ásana, þeir brotna niður á
jafnsléttu og aðeins fáum
tekst að bjarga sér úr rústun-
um.
2. Uppbyggingaröflin vakna,
hrista af sér slenið — og
óværuna — leggja til atlögu
gegn „stjórnmálamönnum“
vinstraríkisins af öllu tagi,
sigra og skipa þeim og fylgifé
að sjá fyrir sér á heiðarlegan
hátt.
Þó að fyrrtalda niðurstaðan
virðist öllu líklegri, má ekki
fallast á, að vonlaust sé um þá
síðargreindu. I henni felst lífs-
von, í hinni dauðinn, en hann er
fullkomnun allrar jöfnunar að
því er bezt er vitað. Dauðinn
einn megnar að jafna allan
mannamun, „án tillits til kyn-
þátta, stétta, trúarbragða,
stjórnmálaskoðana" o.s. frv.
„Félagslegt
réttlæti“
Önnur hugsunarleysa, sem
náð hefir feiknmiklum vinsæld-
um í framfærsluríkinu, er kraf-
an um „félagslegt réttlæti", sem
enginn veit — og líklega sízt
þeir, sem hampa henni mest —
Þegar kjark brest-
ur, bilar þrek
víðast hvar verið beitt með
miklum árangri til að magna
upp óhóflegar kröfur sérhags-
munahópa og eymdarríkja til
meiri hlutdeildar í gæðum nátt-
úruríkisins og gögnum lífshátta,
hefir v. Hayek talið sér brýnt
verkefni og áhugavert að brjóta
ástæður þess til mergjar. Það
erindi hefir hann enda rekið
samvizkusamlega og á rækilegan
hátt (sbr. Friedrich A. von
Hayek: The Mirage of Social
Justice, Volume 2 of „Law, Legi-
slation and Liberty").
Afleiðingum kröfunnar um
„félagslegt réttlæti", alveg sér-
Lögbundinn
náunga-
kærleikur
staklega á alþjóðavettvangi, hef-
ir hins vegar ekki verið gerð
nándarnærri jafn ítarleg skil og
æskilegt hefði verið og nú er
orðið lífsnauðsynlegt fyrir Vest-
urlönd. Þær eru þegar teknar að
bitna á þeim með drepþunga,
ógna beinlínis tilveru þeirra.
Krafan um „félagslegt réttlæti"
er hvorki meira né minna en
hnattfeðm. Hún hefir allt frá
upptimbrun Sameinuðu þjóð-
anna verið meginmarkmið
þeirra, sem bæði Bandaríkin og
GULAG-ríkin hafa orðið sam-
taka um að þvinga fram, þótt af
óskyldum ástæðum og með ólík
markmið í huga hafi verið og sé
í veigamiklum atriðum.
Sálarþynnka og
heimsyfirráð
Bandaríkjamenn, haldnir
bernskri og sennilega ólæknandi
heimsfrelsunarórum og því
dómgreindarlausir á skilsmun
stjórnmála og síðgæðis í syndug-
um heimi, hafa talið froðuna
óbrigðult lækningarlyf. Mark-
mið þeirra hefir verið að kné-
setja heimsveldi Evrópu, gefa
öllu lausan tauminn og láta
viðskiptarsjónvarmið skera úr
um örlög þjóða og ríkja; nema
auðvitað í nýlendum Rússlands.
Þrælstjórnarríkin hafa ekki
haft minni áhuga heldur en
Bandaríkjamenn fyrir að ganga
af heimsveldum Evrópu dauðum
— en af allt öðrum ástæðum og
tilgangi. Þau hafa ávallt litið á
*
Arangurs-
Jaus leit
v. Hayeks
stjórnmál sem baráttu um völd
— og þar af leiðandi auð — og
ekki haft hinn minnsta áhuga á
að útrýma syndinni úr heimin-
um, þó að Rússar segist auðvitað
vera á móti henni eins og allir
aðrir. Þeir hafa bara ekki orðið
fyrir þeirri hugljómun, að vett-
vangur stjórnmálabaráttu væri
sérlega heppilegt athafnasvig-
rúm til að ráða niðurlögum
hennar.
Tilgangur kommúnista er
margyfirlýstur og honum leitazt
þeir við að ná af jötunnmóði.
Hann hefir ávallt verið og er: Að
sigra, að styrkja og efla áhrif og
völd eigin ríkis — alls staðar,
m.ö.o. sá sami og tilgangur
Evrópuríkja var áður en ólyfjan
jöfnunarstefnunnar dró úr þeim
allan mátt og svæfði, einkum
sökum bandarískra áhrifa. Mér
er því m.a. af þeim sökum
fyrirmunað að skilja — og það
vona ég að allir syndlausir virði
mér til vokunnar — hvað geti út
af fyrir sig verið fordæmanlegt
við að fjandlið fari að sögulegum
og rökréttum valdabaráttulög-
málum. Það ber að vísu að
harma, en hlýtur snjall skák-
maður, m.a.s. ekki neitt fram-
úrskaandi snjall, alltaf að búast
við að andstæðingurinn leiki
sérhverju sinni þann leik, sem
líklegastur virðist til sigurs?
Ég fæ ekki heldur skilið með
hvaða rökum hægt er að gera sér
vitlegar vonir um átakalaust
mannlíf innan seilingar í heimi,
byggðum verum, sem allt frá
Milljóna-
morð
í tugatali
upphafi sköpunarsögu sinnar,
þegar 25% mannkynsins myrti
25% mannkynsins, fram á þenn-
an dag hefir skilið ótalin millj-
ónahundruð limlestra og myrtra
tegundarsystkina eftir í slóð
sinni. Og ekki virðist una frí-
stundum sínum við annað ljúf-
legra en tilbrigðaríkar frásagn-
ir, skáldsögur og kvikmyndasýn-
ingar, þar sem fjöldagryfjur,
blóðelfur og líkfjöll fórnarlamba
Kainsbarna sprengi alla ramma,
og kvartar síðan sáran, ef grun-
ur vaknar um að einhverjum
hroða hafi ekki verið gerð nægi-
lega ógeðsleg skil.
Afkastamesta
morðbákn
veraldarsögunnar
Auðvitað væri óvizka hin
mesta að merkja allt mannkynið
samsektarstimpli eða úrskurða
öll fórnarlömb sakleysið sjálft.
Hitt mun rétt vera, að ótuktin
blundar í okkur flestum og getur
orðið óviðráðanleg við sérstakar
aðstæður.
Staðreynd er ennfremur, að
boðberar manngæzku og mann-
úðar, bræðralags og jöfnunar,
aðallega þeir, sem hafa talið sig
eiga einkarétt á öllum fagnaðar-
erindrekstri, hafa nánast hvergi
eða nokkurn tíma verið ýkja-
langt undan, þegar þeir hafa
haft tækifæri til að sanna bar-
áttuþrek sitt í verki.
I hinu ítarlega rannsóknar-
verki sínu, „Das Schwarsbuch
der Weltgeschichte" (Múnchen
1973) seg;ir Hans Dollinger t.d.:
„Einungis fjöldi þeirra mann-
fórna, sem Guði kristinna
manna voru færðar síðan í
upphafi kristindóms, nefnilega
síðan á 4. öld, er áætlaður
minnst 50 milljónir."
Ástæðulaust er að efa, að
boðorði Kinrads frá Torso, dóm-
ara við hið kristilega rannsókn-
arréttarkerfi, sem Gerhard Lud-
wig vitnar til (í bók sinni
„Massenmord im Weltgescheh-
en“, Stuttgart 1951), hafi verið
fylgt undanbragðalítið:
„Við brennum hundrað sak-
lausa, ef vera kynni að aðeins
einn einasti sekur finnist á
meðal þeirra.“
Þetta var sagt í byrjun 13.
aldar. Árið 1980 veitir Heims-
kirkjuráðið kommúniskum
morðsveitum í Afríku, Suður-
Ameríku og víðar milljónafjár-
fúlgur eins og mörg undanfarin
ár — en nú í fyrsta skipti án
skilyrða um að fénu skuli varið
til kaupa á matvælum og sjúkra-
gögnum.
Ekki er kunnugt um neinn
óhlutdrægan eða málsmetandi
lærdómsmann eða stofnun, sem
rannsakað hefir blóðsúthell-
ingabálk mannkynssögunnar af
kostgæfni, er ber brigður á, að
kommúnisminn eigi heimsmet,
bæði í hraðvirkni og afköstum.
Reyndar ber tölum ekki að öllu
leyti saman, og þarf það ekki að
undra neinn af skiljanlegum
ástæðum. Dr. Peter Kleist kemst
t.d. að þeirri niðurstöðu (í bók
sinni „Die europáische Trage-
die“, Göttingen 1961) á grund-
velli sovézkra hagskýrslna árið
1959, að a.m.k. 20.800.000 Sovét-
þegna aðeins hafi verið útrýmt í
fjöldamorðhrinum. Alexander
Solzhenitsyn telur að bara á
Stalinsárunum hafi 15.000.000
rússneskum smábændum verið
útrýmt auk 30.000.000 annarra,
sem var tortímt í þrælkunarbúð-
um, og hefir hann gizkað á allt
að 66.000.000 alls undir 60 ára
ráðstjórn.
í tilefni af 50. ársafmæli
kommúnistabyltingarinnar í
Rússlandi árið 1917, birtu belg-
ískir og franskir vísindamenn
niðurstöður rannsókna sinna
(heimild mín: „MUT“, Nr. 141,
maí 1979), sem ber saman við
skýrslur Alþjóða Rauða kross-
ins. Samkvæmt niðurstöðum
nefndra vísindamanna nam
fjöldi fórnarlamba kommúnism-
ans í GULAG-ríkjunum einum
þá alls 48.973.000, og eru þá ekki
taldir þeir, sem líflátnir voru í
stríðunum gegn Finnlandi árið
1918; gegn Eystrasaltsríkunum
1918—1919; gegn Póllandi 1920;
gegn Georgíu og Kákasus
1921—1922; gegn Kína 1925—
1931; gegn Spánverjum 1936—
1939; gegn Finnlandi og Póllandi
1939; og ekki heldur í atríðinu
gegn Þýzkalandi árin 1941 —
1945.
En „stjórnmálamenn" Vestur-
landa eru samir við sig. Þeim
stendur ekki meiri ógn af neinu
fremur en að tilslökunarátefna
þeirra (höfundar: snillingarnir
Willy Brandt og Egon Bahr)
kunni að verða vanmetin.
Prestarnir þakka bara Guði
sínum fyrir það eitt, að þeir
skuli ekki vera eins og Fariseinn.