Morgunblaðið - 12.10.1980, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 1980
fWtrgiu Útgefandi jjMWs»í§» hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, ' Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.500.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 280
kr. eintakiö.
Sjómenn eru ekki ýkja
hrifnir af fiskverðs-
ákvörðun þeirri, sem tekin
var á dögunum. Ingólfur
Ingólfsson, formaður Vél-
stjórafélagsins, sagði í
samtali við Morgunblaðið í
fyrradag, að sjómenn
mundi skorta 27—29%, eft-
ir 1. desember nk., á að
hafa fengið sambærilegar
launahækkanir og launþeg-
ar í landi. Þetta er vitnis-
burður manns, sem ekki
verður sakaður um fjand-
skap við núverandi ríkis-
stjórn, enda einn af helztu
verkalýðsforingjum komm-
únista.
Allir helztu forystumenn
sjómanna taka í sama
streng. Guðmundur Hall-
varðsson, formaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur
segir, að fiskverðsákvörð-
unin þýði enn eina kjara-
skerðingu fyrir sjómenn.
Ingólfur Falsson, forseti
Farmanna- og fiskimanna-
sambands íslands segir að
sjómenn muni ekki láta sér
þetta lynda og nú sé enn
gengið á hlut þeirra og þeir
hafi ekki haldið sínum hlut
þrátt fyrir aukinn afla.
Óskar Vigfússon, formaður
Sjómannasambands ís-
lands segir, að það sé und-
arlegt, að á sama tíma og
aðrar stéttir semji um
kjarabætur verði sjómenn
fyrir frekari kjaraskerð-
ingu.
I samtali við Morgun-
blaðið í gær segir Kjartan
Kristófersson, formaður
Sjómannafélags Grinda-
víkur m.a.: „... En nú held
ég að ríkisstjórnin, núver-
andi ríkisstjórn, hafi geng-
ið það hraustlega til verks,
að henni hafi tekizt að
sameina sjómannastéttina
til átaka og þannig þurrkað
út allar krytur milli lands-
fjórðunga." Bjarni L.
Gestsson, varaformaður
Sjómannafélags ísafjarðar
segir að í þessari fiskverðs-
ákvörðun felist „svik hjá
Steingrími Hermannssyni".
Matthías Bjarnason,
fyrrverandi sjávarútvegs-
ráðherra, sagði í viðtali við
Morgunblaðið í fyrradag
um þetta mál: „Mín skoðun
er sú, að með þessari verð-
ákvörðun hafi verið gengið
mjög á hlut sjómanna og er
það nú raunar ekki í fyrsta
skipti eftir að svokallaðir
vinstri menn taka við
stjórnartaumunum. Sé
þetta borið saman við ný-
gerða samninga við opin-
bera starfsmenn og lífeyr-
isréttindi opinberra starfs-
manna annars vegar og
lífeyrisréttindi sjómanna
hins vegar, þá sést, að bilið
milli þessara stétta hefur
breikkað geigvænlega. Við
það er svo einnig því að
bæta, að þær hörðu aðgerð-
ir, sem gerðar hafa verið til
takmarkana á fiskveiðum á
þessu ári, hafa stórlega
bitnað á sjómönnum sem
kjararýrnun — til viðbótar
því sem nú er gert.“
Það er eftirtektarvert, að
kjör sjómanna versna jafn-
an mjög, þegar vinstri
stjórnir sitja að völdum og
Alþýðubandalagið á aðild
að ríkisstjórn. Þegar
vinstri stjórnin fór frá vor-
ið 1974 hafði hlutur sjó-
manna gagnvart land:
verkafólki versnað mjög. í
sj ávarútvegsráðherratíð
Matthíasar Bjarnasonar
var þess vandlega gætt, að
sjómenn fengju kjarabætur
til jafns við landverkafólk.
Um leið og stjórnarskiptin
höfðu orðið haustið 1978,
hallaði undan fæti á ný hjá
sjómönnum og kjör þeirra
hafa versnað stöðugt síðan.
Auðvitað er ljóst, að mik-
ill vandi var á höndum við
ákvörðun fiskverðs nú. Af-
urðaverðið á erlendum
mörkuðum hefur ekki farið
hækkandi en kostnaður
innanlands eykst stöðugt.
Þess vegna voru auðvitað
engar raunverulegar for-
sendur fyrir hækkun fisk-
verðs. En það hafa heldur
ekki verið forsendur fyrir
kauphækkunum til annarra
stétta. Og það er að sjálf-
sögðu útilokað að halda
þannig á kjaramálunum, að
sumar stéttir fái kjarabæt-
ur en aðrar ekki. Þetta
kemur líka berlega fram í
samtölum Morgunblaðsins
við forystumenn sjómanna.
Þannig segir Tryggvi
Gunnarsson, skipstjóri á
Vopnafirði: „Sjómenn eru
tilbúnir að taka á sig skerð-
ingu en vilja þá láta eitt
yfir alla ganga." Og Kjart-
an Kristófersson, formaður
Sjómannafélagsins í
Grindavík, tekur undir
þetta er hann segir: „Það
stendur ekki á sjómönnum
að moka flórinn. Sjómenn
eru reiðubúnir að fórna sér,
ef út í það færi, en það er
frumskilyrði að allir lands-
menn taki þátt í þeim
mokstri."
Af viðbrögðum sjómanna
er Ijóst, að þeir skorast
ekki undan því að taka á
sig kjaraskerðingu, ef
nauðsyn krefur, en þeir
gera þá kröfu að aðrir geri
það líka. Ríkisstjórnin virð-
ist hins vegar halda að hún
muni komast upp með það
að ganga á hlut eins þjóð-
félagshóps umfram ann-
arra. Það er áreiðanlega
mikill misskilningur — og
það er líka rangt að fara
þannig að.
Sjómenn og fiskverðið
| Reykjavíkurbréf
♦♦♦♦♦♦♦♦♦-Laugardagur 11. október • ♦ ♦ • ♦
Ný adför ad
Flugleidum
Pyrir nokkrum vikum stóð Al-
þýðubandálagið fyrir meiriháttar
aðför að Flugleiðum. Áróðursmenn
kommúnista notuðu tækifærið, þeg-
ar ljóst var orðið, hve erfiðleikar
félagsins voru miklir og misnotuðu
aðstöðu sína og trúnaðarupplýsing-
ar í því skyni að varpa rýrð á
félagið í augum almennings og
starfsmanna, skapa grunsemdir í
þess garð og koma því á kné.
Markmið þeirra var augljóslega að
hrekja einkaframtaksmenn út úr
flugrekstrinum og tryggja yfirtöku
ríkisins á þessum rekstri.
Þeirri tilraun alþýðubandalags-
manna var hrundið. Almenningsál-
itið snerist gegn kommúnistum og
samstaða lýðræðisflokkanna innan
og utan ríkisstjórnar varð til þess,
að Steingrímur Hermannsson, sam-
gönguráðherra, snerist gegn komm-
únistum, enda mátti ljóst vera, að
yfirgnæfandi meirihluti Alþingis
mundi styðja eðlilegar og skynsam-
legar aðgerðir til þess að veita
Flugleiðum aðstoð í hinum sérstöku
erfiðleikum félagsins, jafnframt því
sem vilji var til að halda Atlants-
hafsfluginu áfram enn um skeið.
Kommúnistar urðu að hörfa, en fáir
töldu, að þeir hefðu gefizt upp, eins
og nú er komið á daginn.
Bréf það, sem Ragnar Arnalds,
fjármálaráðherra Alþýðubanda-
iagsins, sendi Flugleiðum í fyrra-
dag, þar sem hann gerir grein fyrir
skilmálum ríkisins fyrir bakábyrgð
vegna Atlantshafsflugs og skilyrð-
um fyrir veitingu ríkisábyrgðar,
sýnir beinlínis, að í fjármálaráðu-
neytinu, sem kommúnistar ráða nú,
ríkir illvilji í garð þessa fyrirtækis
og að markvisst er stefnt að því að
tefja svo fyrir afgreiðsiu allra
mála, að Flugleiðir komist í þrot.
Með þessu bréfi gengur ríkisstjórn-
in á bak orða sinna, hún dregur úr
líkum á því, að Atlantshafsfluginu
verði haldið áfram og þar með á
því, að um 300 starfsmenn Flug-
leiða, sem búið var að segja upp,
haldi atvinnu sinni og stofnar
atvinnu og launagreiðslum til ann-
arra starfsmanna félagsins í stór-
kostlega hættu. Þetta eru ósvífin
vinnubrögð og ljóst, að nú er komið
að Alþingi að taka í taumana og sjá
til þess, að sá minnihlutahópur,
sem kommúnistar eru, komist ekki
lengur upp með að ráðskast með
aila hluti í þessu þjóðfélagi eins og
þeim sýnist.
Skilyrðin fyrir
ríkisábyrgð
Sá mikli taprekstur, sem verið
hefur á Flugleiðum síðustu ár og
enginn hefur staðið undir nema
félagið sjálft, veldur því að fyrir-
tækið þarf á ríkisábyrgð að halda
vegna rekstrarlána til þess að
starfsemi geti haldið áfram með
eðlilejpjm hætti yfir vetrarmánuð-
ina. I þessu tilviki er ekki um að
ræða ábyrgð vegna Atlantshafs-
flugsins, heldur nauðsynlega fyrir-
greiðslu vegna allrar starfsemi fé-
lagsins. Hér er ekki verið að fara
fram á fjárframlög úr ríkissjóði,
heldur ábyrgðir til þess að auðvelda
félaginu að breyta lausaskuldum í
föst lán og tryggja reksturinn og
þar með samgöngur milli íslands og
annarra landa yfir veturinn, þegar
litlar tekjur koma inn. Fjöimðrg
fordæmi eru fyrir því, að íslenzku
flugfélögin hafi fengið slíkar ríkis-
ábyrgðir, svo ekki sé talað um
fordæmi úr öðrum atvinnugreinum
fyrir ríkisábyrgðum.
Ríkisstjórninni er áreiðanlega vel
kunnugt um það, að félagið þarf á
þessum ábyrgðum að halda mjög
fljótlega til þess að tryggja óhindr-
aðan rekstur og að allar óeðlilegar
tafir á því að afgreiða þessa
ábyrgðarbeiðni geta haft alvarlegar
afleiðingar í för með sér fyrir
flugreksturinn. í ljósi þessarar
vitneskju, sem ríkisstjórnin býr
áreiðanlega yfir, og þar með fjár-
málaráðherra, kemur bezt í ljós, að
hverju ráðherrann og flokkur hans
stefna, þegar lesinn er sá kafli í
bréfi fjármálaráðherra, sem fjallar
um ríkisábyrgðina.
í fyrsta lagi er þar tekið fram, að
fjármálaráðuneytið hafi skipað sér-
fróða matsmenn til þess að meta
veðhæfi eigna Flugleiða „og verður
þessari athugun hraðað eins og
kostur er“. Það fer ekki milli mála,
að hér á eftir að vinna mikið verk,
ef rétt er, að matsmenn eigi að
grandskoða allar eignir Flugleiða.
Auðvitað liggja ailar upplýsingar
um eignir fyrirtækisins fyrir í
bókum þess, en þetta er ein aðferð
til þess að tefja málið. Auk þess
eiga menn eftir að sjá þær reglur,
sem matsmönnum verða settar.
í öðru lagi segir í þessum kafla
bréfsins, að til þess að unnt sé að
veita umbeðna ríkisábyrgð, þurfi
fyrirtækið „sennilega" að selja
nokkrar eignir og síðan er hnykkt á
þessu með því að gera sölu eigna og
samkomulag um veð beinlínis að
skilyrði fyrir veitingu ríkisábyrgð-
ar. Jafnvel þótt engin önnur sjón-
armið séu tekin inn í þetta dæmi,
verður auðvitað ljóst, að eignir
Flugleiða verða ekki seldar á nokkr-
um vikum. Hér er annað dæmi um
það, að fjármálaráðherra leitar
leiða til þess að tefja málið og
draga það á langinn. Það er alveg
ljóst, að fái þessi ráðherra að ráða
ferðinni í Flugleiðamálinu, verður
ríkisábyrgðin ekki afgreidd á næstu
vikum, ef nokkurn tíma.
Af góðmennsku sinni segir fjár-
málaráðherra, að til bráðabirgða
skuli leitað til viðskiptabanka fé-
lagsins um úrlausn í brýnustu
rekstrarfjárþörf. Um hvaða banka
er ráðherrann að tala? íslenzka eða
erlenda viðskiptabanka? Ef hann er
að tala um íslenzka viðskiptabanka
er ástæða til að spyrja, hvaðan þeir
eigi að fá þær stóru fjárhæðir, sem
hér er um að ræða. Hefur ríkis-
stjórnin ekki krafizt þess, að við-
skiptabankarnir takmarki útlán sín
stórlega? Bankastjórar viðskipta-
bankanna liggja undir stórárásum
ráðherra og annarra talsmanna
ríkisstjórnarinnar fyrir of mikil
útlán. Annars er það athyglisvert,
að ráðherrar í núverandi ríkis-
stjórn eru farnir að taka að sér
bankastjórastörf. Þeir gefa fyrir-
heit út og suður um lán úr bönkum.
Annars vegar heimta þeir samdrátt
í útlánum. Hins vegar lofa þeir
iánum sjálfir. Hvað eiga þessi
vinnubrögð að þýða?
Sala á eignum
Það er sem sagt ljóst, að mark-
mið fjármálaráðherra er að tefja
afgreiðslu á ríkisábyrgð eins og
kostur er í von um, að Flugleiðir
komist með þeim hætti í þrot. En
jafnframt vekur krafa ríkisstjórn-
arinnar um sölu eigna athygli. Hér
koma mótsagnirnar í málflutningi
kommúnista skýrt fram. Fyrir
nokkrum vikum gerðu Flugleiða-
menn sér vonir um að geta selt tvær
Boeing-þotur til Júgóslavíu. Hefði
það tekizt, hefði þörf þeirra fyrir
ríkisábyrgð hvorki verið eins mikil
né jafn brýn. Þegar útlit var fyrir,
að þessar vélar mundu seljast og sú
sala hjálpa féiaginu verulega yfir
vetrarmánuðina, höfðu talsmenn
kommúnista í hótunum um að
fjármálaráðherra mundi banna
sölu á þeim vélum vegna ríkis-
ábyrgða. Menn taki vandlega eftir
þessu! Þegar von var til þess, að
tvær gamlar vélar seldust og and-
virði þeirra mundi hjálpa félaginu
yfir vetrarmánuðina, hótuðu
kommúnistar að banna þá sölu! Nú,
þegar komið er í ljós, að vélarnar
seljast a.m.k. ekki á næstunni og
félagið þarf á ríkisábyrgð að halda,
krefjast kommúnistar þess sem
skilyrði fyrir ríkisábyrgð, að eignir
félagsins verði seldar! Þarf frekari
vitna við um þau lúalegu vinnu-
brögð, sem hér eru höfð uppi?
í bréfi fjármálaráðherra segir, að
félagið eigi að selja hlutabréf.
Hvaða hlutabréf? Hlutabréf í Arn-
arflugi? Fyrir nokkrum misserum
var beinlínis leitað á náðir Flug-
leiða um kaup á meirihluta í því
fyrirtæki. Þá voru dótturfyrirtæki
SIS í vandræðum með þann rekst-
ur. Vilja þau nú komast inn í hann
á nýjan leik? Er það ástæðan fyrir
þessari kröfu?
Er kannski verið að tala um
eignarhlut Flugleiða í Cargolux?
Líklega er það eina hlutabréfaeign
Flugleiða, sem verulegu máli skipt-
ir í sambandi við þær stóru upp-
hæðir, sem hér eru á ferðinni og
mundi gefa mikið fé í aðra hönd. En
þá vaknar sú spurning, hvort það sé
rétt og skynsamlegt út frá hags-
munasjónarmiði okkar íslendinga
almennt, að hlutur Flugleiða í
Cargolux verði seldur. Cargolux er
nú eitt af fimm stærstu fyrirtækj-
um í heimi í sinni grein. Cargolux
er afsprengi íslenzka flugævintýris-
ins. Fyrirtækið var stofnað, þegar
Loftleiðir þurftu að koma Rolls
Royce-vélunum í verð á sínum tíma.
Fyrirtækinu er stjórnað af íslend-
ingum. Fjölmargir íslendingar
vinna við það. Með starfrækslu þess
hefur safnazt á íslenzkar hendur
þekking og reynsla í vöruflutning-
um í lofti. Eignaraðild að þessu
fyrirtæki skapar okkur margvísleg
tækifæri og möguleika. Hvaða vit
er í því, að Flugleiðir selji hlut sinn
í þessu fyrirtæki? Það eru engin
málefnaleg rök fyrir því eins og
málum er nú háttað. Það er engin
ástæða til að ætla annað en Flug-
leiðir muni ráða við sín vandamál
og dæmið snúast við í rekstri
fyrirtækisins á nokkrum misserum,