Morgunblaðið - 02.11.1980, Side 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1980
Morgunblaðið í ískönnunarleiöangri vegna olíuleitar við Grænland:
Einangruðustu
byggðu ból
á norður-
hjara
veraldar
Sauðnautin virtust hin vinalexustu .
Dagurinn var tekinn snemma í
Meistaravík seinni dag ferðarinn-
ar, því ákveðið hafði verið að lagt
skyldi upp i ísflugið á ný klukkan
tíu árdegis, en áður var ætlunin að
sýna blaðamanni umhverfið og
þar á meðal gamla blýnámu
skammt frá Meistaravík og einnig
var ætlunin að reyna að komast í
návígi við sauðnaut.
Um hálftíma akstur er frá
Meistaravík upp í blýnámuna, sem
kölluð var Norðurnáma eða aðeins
Náman. Við höfðum aðeins ekið
skamma stund er nokkur mynd-
arleg sauðnaut urðu á vegi okkar.
Sauðnaut bera nafn sitt með
rentu, og erfitt er að gera sér
grein fyrir hvort skepnan er líkari
sauð eða nauti. Þau virðast þrífast
vel á litlu og að sögn kunnugra er
æti þeira mosagróður. Þau þykja
herramannsmatur og hefur gengið
á ýmsu við verndun þeirra, 'en þau
eru alfriðuð á þessu landsvæði.
Við stukkum út úr bifreiðinni og
reyndum að nálgast tvö þeirra,
enda litu þau út fyrir að vera
harla meinlaus. Er við nálguð-
umst hóf annað þeirra að höggva
og róta með öðrum framfætinum
og gaf um leið frá sér illilegt hvæs,
sem táknaði allt annað en að við
værum velkomin. Nokkurt hik
kom á okkur og hóf skepnan um
leið tilburði til að renna á okkur.
Um leið og hún þeyttist af stað í
átt til okkar tók Paul það til ráðs
að líkja eftir hátterni þeirra,
stappaði niður fótum og líkti eftir
hvæsi þeirra. Það nægði til þess að
suðnautið tók skyndilega hægri
beygju og geystist á brott og
hávær dynur rauf fjallakyrrðina.
Kristilegt íslenzkt þakkarávarp
þaut í gegnum huga biaðamanns,
er hann brölti á fætur og fann
jörðina titra undan atgangi skepn-
Draugabær
Við héldum síðan rakleitt upp í
Námuna og létum önnur sauðnaut,
sem við sáum við vegkantinn, ekki
verða til þess að tefja för okkar á
ný. Náman sjálf er illa farin,
námugöngin hrunin að stórum
hluta og stór aðvörunarskilti eru
við innganginn um að lífshættu-
legt sé að fara inn í göngin.
Skammt frá námunni sjálfri eru
eftirstöðvar híbýla fyrrverandi
starfsmanna hennar, en um 100
manns störfuðu við hana á sínum
tíma. Hún var tekin í notkun 13.
ágúst 1952, en lokað ellefu árum
síðar, eða 24. ágúst 1963. Úr
námunni var numið blý og að sögn
heimamanna var blýnáminu hætt,
er ýmsir léttmálmar urðu ofan á á
heimsmarkaðinum og einnig var
mjög kostnaðarsamt að flytja blý-
ið á markað. Við gengum í gegnum
húsaþyrpinguna og litum inn í
nokkur húsanna. Aðkoman þarna
var líkust því að íbúar staðarins
hefðu yfirgefið staðinn í miklum
flýti, því birgðageymslur eru enn
yfirfullar af ýmsu, sem ekki þótti
svara kostnaði að flytja á braut,
og í eldhúsi eru enn áhöld og
búsáhöld sem nægja myndu til
þjónustu við tugi manna.
Heimskautarefir eru þeir einu
sem nýta aðstöðu og birgðir í dag.
Hafa þeir á hugvitsamlegan hátt
útbúið inngönguleiðir í stærstu
birðgageymsluna og mátti sjá
merki veru þeirra allt í kringum
stafla súpuduftstunna og stórir
kassar fullir af þvottaefni og
annarri hreinlætisvöru höfðu
einnig orðið fyrir barðinu á for-
vitni þeirra og sjálfsbjargarvið-
leitni. Við yfirgáfum þessa
draugalegu byggð eftir að hafa
ritað nöfn okkar í litla gestabók
staðarins.
Skýli heim-
skautafara
Er við komum til Meistaravíkur
á ný var allt tilbúið fyrir áfram-
haldandi ískönnunarflug og eftir
að hafa þegið hressingu hjá kokk-
inum Jan héldum við í loftið á ný.
Flogið var útfrá ströndinni og
Paul tók á ný til við skrásetningu
ísalaga. Flogið var nokkrum sinn-
um lágflug yfir ísbreiðunni til að
athuga hvort konung hennar væri
ekki að sjá þar, en bangsi lét
aldrei á sér kræla. Var þá stefnan
tekin á Danmerkurhöfn og flogið
yfir byggðina og ræddi Paul við
landa sína í gegnum talstöð flug-
vélarinnar. Var tónninn hinn
hressilegasti í Danmerkurhafnar-
búum og sögðust þeir vera að
jafna sig eftir haustgleði, sem
haldin var í stöðinni kvöldið áður.
I Danmerkurhöfn, sem er strand-
gæzlustöð, búa 11 manns árið um
kring, og telst það nyrzta byggða
ból á austurströnd Grænlands.
Frá Danmerkurhöfn var stefn-
an tekin til Meistaravíkur, en á
leiðinni var flogið fram hjá Bass
Rock, en þar gat að líta tvö
kúlulaga skýli, sem reist voru af
vísindaleiðangri um síðustu alda-
mót, en skýlin urðu sögufræg sem
síðasta afdrep heimskautafaranna
Einars Mikkelsen og Ivars Ivars-
son, sem þar höfðust við í nokkra
mánuði á fyrsta tug aldarinnar i
lok heimskautafarar sem tók hátt
á þriðja ár og var þeim bjargað
þaðan nær dauða en lífi. Um
leiðangur þennan hefur verið rituð
bókin „Farlig tomandsfærd" eftir
Einar Mikkelsen.
. . með öllum
þessum köllum“
Er við nálguðumst Meistaravík
heyrðum við á ný viðkunnanlega
rödd flugumferðarstjórans, Lis-
beth Melchiors, í gegnum talstöð
vélarinnar. Hún er eini kvenkyns-
starfsmaður stöðvarinnar og á
meðan flugvélin var undirbúin
fyrir heimferðina til íslands
ræddi blaðamaður við Lisbeth
uppi í flugturninum. Hún er 27
ára að aldri og lærði til starfa síns
í Kaupmannahöfn. Hún sagðist nú
þegar hafa dvalið í Meistaravík í
eitt og hálft ár af þeim tveimur,
sem hún hefði orðið að ráða sig til.
Lisbeth er fyrsta konan sem ráðin
er til starfa í Meistaravík, en
strangar reglur gilda þar um, að
starfsmenn fá ekki að hafa með
sér maka eða fjölskyldur. — „Ætl-
arðu ekki að spyrja hvernig mér
gangi að vera hér í einangruninni
með öllum þessum köllum?" sagði
hún hressilega, er við höfðum rætt
saman stutta stund og sagði það
sígilda spurningu frá aðkomu-
mönnum. Eg sagðist ekkert hafa á
móti svari við því og sagði hún að
þetta væri ekki annað en hún væri
vön frá barnæsku. „Ég missti
móður mína ung og ólst upp i
. en þau voru ekki öll þar sem þau voru séð.
Eins og sjá má er húsið við innganginn í Námuna orðið hrörlegt. Danskir visindamenn hafa lagt mikla
vinnu i að kanna, hvort frekari námuvinnsla á austurströnd Grænlands sé arðbær.