Morgunblaðið - 30.05.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. MAÍ1981
13
HELGARVIÐT ALIÐ ■■■■■■■■■■■il^H^HH
Ég hef ekki undan að
framleiða veiðistengur
„I>að eru um 35 ár siðan ég
byrjaði í þessu. Ék fór fyrst að
flytja inn stengur, en siðan fór
fyrirtækið sem ég skipti við, að
bjóða mér efni og þá fór ég út i
smíðina," sagði Þorsteinn Þor-
steinsson i spjalli við Morgun-
biaðið, en hann er einn fárra
Islendinga sem drýgir tekjurnar
með þvi að smiða veiðistengur.
Stengur Þorsteins eru mörgum
kunnar. enda hafa þær verið til
sölu i sportvöruverslunum um
árabil.
Á skrifborðinu
„Þegar fyrirtækin fóru að bjóða
mér efni, þá fór maður að lesa sig
til og þá komst ég að raun um það,
að flest þau fyrirtæki sem smíð-
uðu veiðistengur, voru í raun
samsetningarfyrirtæki, stöngin
var ekki smíðuð frá grunni, aðeins
sett saman. Síðan voru önnur
fyrirtæki sem seldu einingar til
smíðinnar, eitt með glerfiber, ann-
að með hjólsæti, það þriðja með
lykkjurnar og svo framvegis,"
sagði Þorsteinn.
„Það var fljótlega eftir að ég hóf
innflutning á stöngum, að ég fór
að kynna mér markaðinn og
komst að því, að það er hægt að
komast þar að góðum kjörum,
verðmismunur á milli söluaðila
getur verið mikill. Þá er hægt að
fá mjög mismunandi dýrt efni, til
dæmis er glerfiberinn tiltölulega
ódýr, en grafítið dýrt, en það efni
kom til sögunnar í kringum 1975. í
stangarsmíðinni er sá kostur, að
það er nánast engin fjárfesting
samfara þessu, aðeins efniskaup.
Maður getur verið með þetta á
skrifborðinu eða eldhúsborðinu og
það fer lítið fyrir þessu.
Jafnframt stangarsmíðinni sé
ég einnig um viðgerðir á veiði-
stöngum og alla þess háttar þjón-
ustu og það má segja, að ég hafi
það fram yfir innfluttu stengurn-
ar,“ sagði Þorsteinn.
Öll kvöld og
og allar helgar
— Hefur framleiðslan aukist
með árunum?
„Fyrst í stað var þetta í mjög
smáum stíl, nánast hobbý og hafði
ég gaman af. Þetta tók nokkurn
tíma að þróast, ég komst í sam-
band við ýmis erlend fyrirtæki og
fór að skipta við þau. Nú er svo
komið, að ég hef ekki undan að
framleiða, það fara öll kvöld og
allar helgar í þetta. Maður er
kominn inn í hring, sem ekki
verður komist út úr, maður er
alltaf í þessu."
— Mikill tími í hverja stöng?
„Það er erfitt að segja um það.
Ég tek ekki eina fyrir í einu og
klára hana, ég tek margar, vinn
hvern þátt í einu. En ætli ég sé
ekki um 2 tíma í allt með hverja
veiðistöng. Nú er svo komið, að ég
framleiði um 400 stengur á ári,
rúmlega eina á dag.
Efnið í stengurnar, þegar ég fæ
það í hendurnar, er þannig að
þetta eru tvö stykki, toppur og
neðra stykki, samvalið, þannig að
þetta passar saman í um 80%
tilvika. Síðan set ég á stengurnar
hjólsætin, korkinn, lykkjurnar og
set þær saman. Þá er mjög
seinlegt að lakka stengurnar,
lakkið er seinþornandi og þarf ég
að fara allt að sjö umferðir yfir
hverja.
Samsetning stanganna hefur
breyst með tímanum. Áður tíðkað-
ist að málmhólkar væru í sam-
skeytum, en nú er farið að setja
stengur saman með fiber, þannig
- segir
Þorsteinn
Þorsteinsson
stangasmiður
að það er sama efni í samsetning-
unni og stönginni. Þetta er betri
aðferð en sú gamla, því þetta
verður til þess, að stöngin verður
léttari og vinnur betur. Það er
enginn dauður punktur í henni
eins og í hinum. Þessi samsetn-
ingarmáti hefur einnig sina galla.
Ef stöngin brotnar til dæmis á
samskeytum, þá er venjulega ann-
að stykkið ónýtt," sagði Þorsteinn.
Stengur misgóðar
— Hvernig er stöngin unnin?
„Það er fyrst byrjað á því að
setja upp hjólsætið. Síðan er
handarhaldið sett á og lykkjurnar
síðastar. Síðan fer verð stangar-
innar eftir gæðum hvers hlutar og
svo fjölda lykkja. Þá eru stengur
auðvitað misgóðar. Það er hægt að
Ljósm. Mbl.: Emilía.
Þorsteinn með nýsmiðaða stöng.
Bakvið eru stengur á ýmsum
stigum smiðinnar.
fá endalaust af drasli á markaðn-
um, en ef gæðin eiga að vera mikil,
þá verður verð stangarinnar hátt.
Þá fer verðið einnig eftir efninu,
glerfiberinn er mun ódýrari en
graíitið, svo dæmi sé nefnt.“
— Skiptir þú við mörg erlend
fyrirtæki?
„Ég fæ efni frá Fibatube í
Bretlandi, en það er systurfyrir-
tæki Hardy. Úr efni frá þeim
framleiði ég 4 gerðir af flugu-
stöngum, og 2 af kaststöngum. Frá
Lamiglass fæ ég grafít og fram-
leiði 4 gerðir af flugustöngum úr
því. Þá er ég að hefja viðskipti við
Saga’s og fæ frá þeim grafít og bý
til tvær gerðir af stöngum úr því
efni. Ég er eiginlega að byrja með
þessar gerðir, en þær verða eigin-
lega „de luxe“ flugustengur og
dýrari en venjulegar grafítsteng-
ur.“
— Hvað þarf góð fiugustöng að
hafa til að bera?
„Það er erfitt um það að segja,
því stengur geta haft mismunandi
sveigjulag, en verið jafngóðar, þó
þær henti ekki báðar sama ein-
staklingnum. Til dæmis eru Bret-
ar hægir og rólegir, þeir nota
yfirleitt langar stengur og hægar.
Þeir eru margir þannig, að þeir
mæta á veiðistað í hvítri skyrtu, í
tweed-jakkafötum og í lágum
stígvélum, þeir nota hægar steng-
ur. Hins vegar er Ameríkaninn
öllu ákveðnari. Hann kemur að
veiðistað í vöðlum, með öll veiði-
tæki hangandi utan á sér. Þeir
kasta hratt og ákveðið, nota stutv-
ar stengur og hraðar. Það má
segja, að sú stöng sé góð sem
hentar hverjum einstaklingi og
skapgerð hans,“ sagði Þorsteinn.
Eins og Trabant og Benz
— Nú hafa stengur verið að
styttast með tilkomu betri flugu-
lína og betra stangarefnis. Fram-
leiðir þú stórar stengur?
„Ætli um 90% framleiðslunnar
hjá mér séu ekki stengur af
stærðinni 8,5—9 fet. Nokkrir
menn vilja lengri stengur, 10 feta
og nokkrir styttri, 8 feta stengur.
Lengri stengur en 10 feta eru
alger undantekning og þá keyptar
fyrir vissar aðstæður. Til dæmis
eru veiimenn sem stunda Laxá í
Aðaldal hrifnir af lengri stöngum.
Hins vegar er grafítið mjög kraft-
mikið efni og kasta menn lengra
með því en með fíberstöng sömu
lengdar. Hins vegar er verðmun-
urinn á þessum tveimur tegundum
efnis um það bil tvöfaldur, sé
miðað við flugustengurnar. Þó
munurinn sé þetta mikill, þá eru
allir að fara út í grafítið, það er
mun betra efni, kraftmeira og
léttara og þægilegra viðureignar.
Annars eru „flugumennirnir" að
mörgu leyti sérstakir. Þeir vilja
alltaf hafa bestu mögulegu tækin,
þeir bæta við sig nýjum og nýjum
stöngum, þannig að oft á tíðum
nálgast þetta hreina söfnunar-
áráttu. Þeir safna hjólum, línum
og stöngum og alltaf kemur eitt-
hvað nýtt fram sem þeir telja sig
verða að eignast, nú síðast graf-
ítstengurnar. Annars er mikill
munur á grafíti og glerfíber,
nánast eins og á Trabant og Benz.
Og þeim mun meiri verður munur-
inn á þessum tveimur tegundum,
sem menn kunna minna að kasta
flugu. Menn ná miklu betri ár-
angri með grafítstöng."
Markaðurinn yfirfullur
af kaststöngum
— Framleiðir þú meira af
flugustöngum en kaststöngum?
„Hlutfallið er svona 75% af
flugustöngum á móti 25% af
kaststöngum. Markaðurinn hér er
nefnilega yfirfullur af kaststöng-
um, tiltölulega ódýrum og á ég
erfitt með að keppa við þær.
Einnig eru menn þannig þenkj-
andi, að þegar þeir kaupa sér
kaststöng og tæki sem því fylgja,
þá velja þeir frekar góð veiðihjól,
en spara í stönginni. Með „flugu-
menn“ er þessu alveg öfugt farið,
þeir spara hvergi við sig í stangar-
kaupum, en spara frekar í hjólinu.
Þá eru „flugumenn" þannig, að
þeir vilja gjarnan borga mikið
fyrir vandaða hluti, en kaststang-
armönnum er oftar sama. Nú,
maður er líka þannig, að ég vil
heldur framleiða eitthvað sem er
skemmtilegt og fallegt, þess vegna
er ég meira í flugustöngum," sagði
Þorsteinn Þorsteinsson.
- «j
©
Fræðsluþáttur
Geðverndarfélags ístands
Umsjón:
Oddur Bjarnason
Afangastaður
til endurhæfingar geðsjúkra
Geðverndarfélag íslands hefur
áform um að reisa áfangastað
fyrir geðsjúklinga í samvinnu
við Kiwanismenn, sem á undan-
förnum árum hafa verið ötulir
við að safna fé í þessum tilgangi.
Áfangastaður er ætlaður til fé-
lagslegrar og starfslegrar endur-
hæfingar þeirra geðsjúkinga,
sem hafa náð sér að því marki,
að þeir þurfa ekki lengur að
dvelja á geðsjúkrahúsum en eru
enn ekki reiðubúnir til að lifa á
eigin vegum í þjóðfélaginu.
Nauðsyn endurhæfingar
Allir, sem hafa átt við lang-
varandi sjúkdóm eða fötlun að
stríða, þurfa á endurhæfingu að
halda, hvers eðlis sem sjúkdóm-
urinn kann að hafa verið. Endur-
hæfing er ekki síður nauðsynleg
eftir geðsjúkdóm en eftir líkam-
legan sjúkdóm eða slys. Gildustu
þættirnir i endurhæfingu geð-
sjúklinga eru starfsþjálfun og
félagsleg þjálfun. Til þess að
koma slikri þjálfun við er nauð-
synlegt að hafa rými á endur-
hæfingadeildum. Til þess að
koma við starfsþjálfun er auk
þess nauðsynlegt að hafa svig-
rúm á vernduðum vinnustöðum
og góða samvinnu við aðila á
hinum aimenna vinnumarkaði.
Til þess að koma við félagslegri
þjálfun er'nauðsynlegt að hafa
húsrými á áningastöðum milli
sjúkrahúss og heimilis. Skilyrði
til endurhæfingar eru ekki nægi-
lega góð hér á landi. Rými á
endurhæfingadeildum er allt of
lifið, verndaðir vinnustaðir eru
of fáir og sama máli gegnir um
áningastaði. Fjölmargir geð-
sjúklingar, sem hafa átt við
langvarandi geðsjúkdóma að
stríða eiga því ekki kost á
fullnægjandi endurhæfingu.
Þeir verða að dveljast lengur á
geðsjúkrahúsum en heppilegt er,
ellegar berjast í bökkum í sam-
félaginu vegna skorts á starfs-
legri og félagslegri færni.
Viðleitni
Geðverndarfélagsins
Geðverndarfélagið hefur unn-
ið að því að bæta skilyrði til
endurhæfingar og hefur í því
skyni komið upp húsrými fyrir
22 sjúklinga að Reykjalundi, þar
sem þeir hafa átt kost á fjöl-
þættri endurhæfingu ásamt öðr-
um sjúklingum. Hefur dvölin að
Reykjalundi og endurhæfing sú,
sem sjúklingar hafa hlotið þar,
reynst mörgum ómetanleg lyfti-
stöng. Þá hefur Geðverndarfé-
lagið í samvinnu við Kiwanis-
klúbbana á Islandi einnig stuðl-
að að byggingu Bergiðjunnar,
sem er verndaður vinnustaður,
rekinn í tengslum við Klepps-
spítalann. Þar starfa nú daglega
30—40 manns að framleiðslu
byggingareininga, gangstéttar-
hellna, auk ýmissa smáhluta úr
blikki og tré, sem þarf til
húshalds og bygginga. Geð-
verndarfélagið hefur einnig
stuðlað nokkuð að starfs- og
félagsendurhæfingu í áfanga-
stað, sem rekinn er í tilrauna-
skyni á vegum Félagsmálastofn-
unar Reykjavíkur.
Þeir, sem fatlaðir eru vegna
geðsjúkdóma, hafa átt óhægt
með að tala sínu máli og jafnan
átt erfitt uppdráttar. Þeir hafa
því verið háðir velvilja og stuðn-
ingi annarra, sem eru fúsir til að
tala máli þeirra og vinna að
bættum kjörum þeirra á öllum
sviðum, hvort heldur sem um er
að ræða fyrirbyggingu geðsjúk-
dóma, meðferð þeirra á sjúkra-
húsum eða göngudeildum og loks
útvegun á vernduðum vinnu-
stöðum og húsnæðisaðstöðu eftir
að sjúkrahúsdvalar er ekki leng-
ur þörf. Til þess að reyna að
draga úr einangrun geðsjúkra og
tala máli þeirra hefur Geðvernd-
arfélagið haldið uppi fræðslu um
geðsjúkdóma og hvað sé til ráða
til að draga úr tíðni þeirra og
afieiðingum. í þessu skyniTiefur
ritinu Geðvernd verið haldið úti
í 15 ár og er nýkomið út 1. hefti
16. árgangs. Þar er meðal annars
fjallað um þýðingu vinnunnar
fyrir andlega velferð fólks og
hvaða hlutverki áfangastaðir
gegna í þeirri meðferð sem
nauðsynleg er til þess að draga
úr eða fyrirbyggja varanlega
fötlun af völdum langvarandi
geðsjúkdóma.
Starfshættir á
.áfangastað
Áfangastaður er endurhæf-
ingarheimili þar sem lítill hópur
sjúklinga með geðræn vandamál
getur dvalist í ákveðinn tima til
að njóta félagslegrar endurhæf-
ingar. Dvöl á áfangastað hefur
aðallega tvíþættan tilgang:
1. Að veita nauðsynlegan fé-
lagslegan og tilfinningalegan
stuðning meðan á endurhæfingu
stendur.
2. Að veita markvissa endur-
hæfingu til þess að auka hæfni
til starfs og daglegs lífs.
Meðan einstaklingur dvelst á
áfangastað er reynt að leggja
áherslu á sjálfstæði hans og
stuðla að því að hann taki sem
mesta ábyrgð á dvöl sinni sjálf-
ur. Gert er ráð fyrir því að
vistmenn á áfangastað stundi
reglulega vinnu, vinnuþjálfun
eða nám. Ennfremur er gert ráð
fyrir því að þeir greiði leigu og
framfærslukostnað og sjái um
framkvæmd heimilishaldsins.
Geðheilbrigðisstarfsfólk er bak-
hjarl heimilisins, leiðir starf-
semina og veitir stuðning og
aðstoð eftir því sem þörf krefur.
Skortur á áningastöðum og
öðrum tækifærum til endurhæf-
ingar getur haft ýmsar baga-
legar afleiðingar. Þannig hefur
hann í för með sér að stór hópur
einstaklinga verður að dveljast
langdvölum á sjúkrastofnunum,
þótt þeir séu ekki í þörf fyrir þá
meðferð og umönnun, sem slíkri
stofnun er ætlað að veita. Þeir
fylla rými, sem ætlað er bráð-
veikum sjúklingum. Kostnaður
við dvöl þeirra er gífurlegur og
miklu meiri en vera mundi á
áfangastað. Síðast en ekki síst
getur of löng dvöl á stórri
stofnun dregið úr sjálfstæði,
sjálfstrausti og frumkvæði
manns og þannig dregið úr
endurhæfingarhæfni hans.
Áform um
áfangastað
Borgarráð Reykjavíkur hefur
nú nýverið úthlutað Geðverndar-
félagi íslands lóð undir byggingu
áfangastaðar í hinni nýju byggð
i Fossvogi. Ætlunin er, að þar
verði byggt úr einingum Bergiðj-
unnar hús, sem getur tekið við
sjúklingum til endurhæfingar af
því tagi, sem lýst hefur verið hér
að framan. Einnig verður í
húsinu lítil íbúð fyrir hsráðend-
ur, sem sjá um daglegan rekstur
og aðstoð við íbúana. Jafnframt
verður séð fyrir þeirri aðstoð,
sem þörf er fyrir, frá geðheil-
brigðisstarfsfolki. Þó að Kiwan-
ismenn hafi safnað myndar-
fjárfúlgu til þess að koma
áfangastaðnum upp, er Geð-
verndarfélagið enn fjárvant í því
skyni. Til þess að afla fjár er
Geðverndarfélagið með happ-
drætti, sem dregið verður í fyrir
hvítasunnu. Heitir félagið á alla
velunnara starfseminnar að
styðja byggingu áfangastaðarins
með því að kaupa happdrættis-
miða félagsins. Öll önnur fram-
lög eru einnig mjög vel þegin.