Morgunblaðið - 11.06.1981, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. JÚNÍ 1981
39
Minning:
Guðrún Grímsdóttir
frá Oddsstöðum
Fædd 10. júní 1888.
Dáin 4. maí 1981.
Atvik höguðu svo til, að ég fór
ekki til útfarar minnar gömlu
nágrannakonu Guðrúnar Gríms-
dóttur frá Oddsstöðum í Vest-
mannaeyjum.
Við fráfall hennar og útför hafa
leitað sterkt á hugann gamlar
minningar. Að verðleikum var
Guðrúnar minnst á útfarardegi af
tengdasyni hennar Jóni Aðalsteini
Jónssyni ritstjóra Orðabókar Há-
skólans. En fædd var Guðrún 10.
júní 1888 á Fljótsdalshéraði og
átti ættir að rekja til Austurlands.
Hún andaðist í Sjúkrahúsi Vest-
mannaeyja 4. maí sl. og var útför
hennar gerð að viðstöddu miklu
fjölmenni ættingja og vina hinn
23. maí sl. frá Landakirkju.
Óðum fer nú fækkandi því
heiðursfólki, sem setti svip á
mannlíf í Vestmannaeyjum fyrir
35—40 árum og bar þá þunga
dagsins. Margfaldlega átti
merkis- og dugnaðarkona skilið að
hennar væri minnst við útför
hennar, en svo talaðist til meðal
nokkurra okkar sem erum utan
hinnar stóru Oddsstaðafjölskyldu,
og ólumst upp í næsta nágrenni
við Oddsstaðaheimilið, að vel færi
á að einhver okkar skrifaði
kveðjuorð um látna samferða-
konu, sem átti svo stóran þátt í
æsku okkar. Frá mér og minni
fjölskyldu átti Rúna það inni fyrir
auðsýnda vinsemd og alúð eftir að
ég varð uppkominn, þó að hún sem
fleiri húsmæður, sem vinna hljóð-
lát störf, hafi aldrei ætiast tii
umbunar né lofs. Hún var ei
þannig gerð, en þegar hugsað er til
Rúnu á Oddsstöðum og liðinna
daga er hægt að taka undir með
Jónasi Hallgrímssyni, þar sem
hann segir, að svo vermi fögur
minning manns, sem vorsólin hlý,
Birting
afmœlis- og
minningar-
greina.
ATHYGLI skal vakin á þvi, að
afmælis- og minningargrcinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði. að berast i
síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera i sendibréfs-
formi. Þess skal einnig getið,
af marggefnu tilefni, að frum-
ort Ijóð um hinn látna eru
ekki birt á minningarorðasið-
um Morgunblaðsins. Ilandrit
þurfa að vera vélrituð og með
góðu linubiii.
er nærir blóm og gróður og færi
sveitum landsins blessun.
Á gömlu býlunum uppi á bæjum
á austurhluta Heimaeyjar, var
allt fram undir 1950 búið að
gömlum búskaparháttum og þar
var mikil samheldni og sérstætt
mannlíf.
Þegar komið var upp úr Skarði
við Presthús blasti við sjónum
fagurgræn austureyjan með tún
og býli. Af Vesturhúsahólnum í
háaustri voru Oddsstaðir, mynd-
rlegt hús og gamalt höfuðból sem
það og var á þessum árum í
eiginlegum og óeiginlegum skiln-
ingi, en fyrr meir hafði þar verið
sýslumannssetur.
Guðrún Grímsdóttir eða Rúna á
Oddsstöðum eins og hún var ávallt
nefnd var sú sem lagði einna
drýgstan þátt í þá reisn, sem
fylgdi Oddsstaðaheimilinu á mín-
um uppvaxtarárum og fram til
þess tíma að búskapur var þar
aflagður um 1950.
Hún kom við bágar aðstæður að
Oddsstöðum — fyrri kona Guð-
jóns bónda, Guðlaug Pétursdóttir
frá Þorlaugargerði, hafði átt við
mikið heilsuleysi að stríða og
andaðist frá stórum hópi barna
þeirra Guðjóns. Þau voru 8 talsins
og þau yngstu á barnsaldri. Guð-
rún gekk þeim í móðurstað og
giftist nokkru síðar Guðjóni
Jónssyni bónda og líkkistusmið
Vigfússonar frá Túni.
Þeim Guðrúnu og Guðjóni varð
4ra barna auðið, en auk barna af
fyrra hjónabandi Guðjóns ólu þau
upp 2 fósturbörn. Oddsstaðaheim-
ilið var því fjölmennt og yfirleitt
15—20 manns í heimili. Má nærri
geta hvað hvílt hefur á húsmóður-
inni, en á veturna voru auk
fjölskyldunnar oft vermenn á
Oddsstöðum. Þeim líkaði svo vel
þar vistin, að sumir settu að
skilyrði, að fá að vera á Oddsstöð-
um, ef þeir kæmu í skiprúm, enda
var heimilið rómað fyrir glað-
værð. Á vetrum var mikið spilað
og sungið, en vor og haust farið í
útileiki.
Á Oddsstöðum var alltaf nokkur
búskapur, 2 og 3 kýr í fjósi, mest
fjórar og mikil garðrækt. Guðjón
stundaði smíðar allt árið og var
þekktur í Vestmannaeyjum og út
fyrir Eyjarnar vegna hnyttni í
tilsvörum og gamansemi. Hann
var hrókur alls fagnaðar og hátíð í
ranni, þegar hann kom í heim-
sókn. Á sumrin stundaði hann
lundaveiðar ásamt sonum sínum í
Elliðaey.
Búrekstur, heyskapur og hirð-
ing kúnna og fuglsins, sem kom úr
Elliðaey og fleiri leigumálum
Oddsstaða hvíldi því að mestu á
herðum húsfreyjunnar og þeirra
sem heima voru. Yfir lundaveiði-
tímann sem er á sama tíma og
háheyannir í júlímánuði og fram í
miðjan ágúst var því mikið að
snúast á jarðaheimilum eins og á
Oddsstöðum. Tvisvar í viku varð
að taka á móti fugli og koma
honum í lóg og senda úteyjakassa
Svanhvít Ingibjörg
Sigmundsdóttir Kveðja
Fædd 26. september 1917.
Dáin 30. april 1981.
Þegar ég fékk þær sorglegu
fréttir að vinkona mín væri látin,
þá þyrmdi yfir mig.
Svana vinkona mín var dásam-
legur vinur, trygglyndi hennar
verður ekki í fáum orðum lýst,
glaðlyndi hennar og hjálpsemi
verður mikið saknað.
Eg kveð vinkonu mína og um
leið þakka ég allar þær dásamlegu
stundir sem við áttum saman.
Hún verður ávallt í huga mínum.
í Guðs friði.
Krúsa.
eða dalla, eins og þá var sagt, með
vistum til veiðimanna.
Eftir að ég varð uppkominn get
ég ekki annað en dáðst að því hvað
Rúna hefur sett sig eindæma vel
inn í sérstætt líf Eyjamanna við
verkun fugls og fiskjar, nokkuð
sem hún sveitastúlka ofan af
Héraði var ekki alin upp við, en
allt virtist þetta og var henni
sjálfsagt og eðlilegt.
Mynd mín og okkar granna uppi
á bæjum af Rúnu á Oddsstöðum er
mynd af sívinnandi konu.
Þegar ég lít yfir farinn veg og
rifja upp svipmyndir æsku og
fullorðinsára af Rúnu á Oddsstöð-
um, þá fellur henni aldrei verk úr
hendi og er alltaf í forystu við
heyskap og bústörf á Oddsstöðum.
Á sumrin er hún hvítklædd með
stóra skuplu og keppist við á
Oddsstaðatúnunum eða þá hún er
úti við hænsnakofann eða í kál-
garðinum að reita og hlúa að
garðávöxtum. Þess á milli situr
hún ásamt fleiri konum í þvotta-
húsinu á Oddsstöðum með stórar
hrúgur af lunda og reitir fuglinn
og krýfur í salt og reyk. Á hlaðinu
fyrir utan standa kýrnar nýkomn-
ar af Haugum og bíða mjaltakon-
unnar, sem ann þeim og strýkur
og klappar. Þegar Rúna og frænka
á Búastöðum töluðu um kýrnar
sínar þá minnist maður þess að
þær töluðu alltaf um þær eins og
börnin sín og frænka grét, þegar
lóga varð Huppu okkar.
Þrátt fyrir fjölbreytt bústörf
hafði Rúna alltaf tíma til hann-
yrða og fatasaums og var öðrum
konum fremri í þeirri grein. Dag-
ur hennar var því oft langur og
annríkur, en glaðværð og fögnuð-
ur fylgdi störfunum.
Frá unga aldri kom ég oft að
Oddsstöðum til Dabba á Oddsstöð-
um eins og ég sagði, þegar ég
reyndi að segja nafni við Guðjón,
sem var hverjum manni kátari og
vinsamlegri og við börnin í ná-
grenninu virtum sem væri hann
afi okkar. Þrátt fyrir stóra fjöl-
skyldu og barnmarga var alltaf
pláss fyrir börn á Oddsstöðum og
þó að Rúna væri alvörugefin og
stjórnsöm fann maður ætíð hja-
rtahlýju og gestrisni í viðmóti
hennar. Eftir að ég stálpaðist
minnist ég stunda á Oddsstöðum,
þegar grúskað var í bókum og
pólitík með Ingólfi, og ein
skemmtilegasta og sérstæðasta
matarveisla, sem ég hefi setið var
á Oddsstöðum hjá þeim Rúnu og
Guðjóni. Það var eftir eina síðustu
ferð sem farin var af jarðabænd-
um til súina í Súlnasker árið 1952
og ég var svo heppinn og alsæll að
komast í. Mig minnir að 20 súlur
hafi verið í hiut, en samtals var
aflinn 450—500 súluungar. Daginn
eftir ferðina bauð Rúna mér i
súlusvið og er mér enn í fersku
minni sú góða veisla. Þetta litla
atvik sýnir betur en flest annað
vingjarnleik húsmóður við 17 ára
ungling og jafnframt nýtni og
viðhald gamaila hefða.
Oft naut ég síðar góðgerða og
gistivináttu Rúnu. Guðjón andað-
ist 1959 og bjó Rúna þá áfram á
Odsstöðum með elsta syni sínum
Ingólfi. Árið 1966, þegar gamla
Oddsstaðahúsið var orðið henni of
erfitt byggði Ingólfur af miklum
dugnaði einnar hæðar einbýlishús
í túnfæti Oddsstaða, þar sem sást
til gamla býlisins. Við urðum þá
næstu nágrannar eða sitt hvoru
megin götu og get ég ekki hugsað
mér betri granna. Við börn okkar
og konu mína, sem lítið þekkti tii í
Vestmannaeyjum, var Rúna ein-
staklega almennileg og góð og
lengi áttu drengirnir svellþykkar
peysur, sem hún hafði prjónað
þeim.
Þessu góða nágrenni og um-
hverfi splundraði eldgosið árið
1973. í gosinu sýndi Rúna nærri
hálfníræð hetjulund og styrk. Þau
mæðgin fluttu ásamt öðru Eyja-
Þorvaldur Helgi
Kolbeins — Minning
Fæddur 2. janúar 1959.
Dáinn 1. júní 1981.
Hinsta kvoAja frá foAurommu:
.Vers úr Ijóúi Jóns l»orstoinssonar“.
Ék kvoó þÍK vinur kæri
4>K Kristi fol þitt ráð.
t hæn ók varir hæri
ok hió um Drottins náó.
Frá lífi þÍK hann loiói
á Ijossins foKru strónd.
ok KónKU þina KroiAi.
aó Kullnum sólarmoiói.
við Drottins hol^u hönd.
llildur kolhoins
Fáein kveðjuorð til frænda
míns, Þorvaldar Helga Kolbeins,
hann var fæddur 2. janúar 1959,
dáinn 1. júní 1981.
Þorvaldur Helgi var yngstur
barna Guðríðar Jensdóttur og
Hannesar Kolbeins, en þau misstu
dóttur, og er nú dóttirin, Hera
Guðrún, eftir barna þeirra. Hún er
búsett í Chicago, USA. Guðríður
og Hannes skildu meðan Þorvald-
ur Helgi var enn í barnæsku, og
ólst hann upp hjá móður sinni og
nú hin siðari ár einnig með seinni
manni Guðríðar, Gunnari Guð-
mundssyni.
Þegar Þorvaldur Helgi var sjö
ára gamall kenndi hann sjúkdóms
þess, sem nú hefur leitt hann yfir
landamærin. Þetta var langt og
strangt strið við erfiðan sjúkdóm,
sem engin lækning fæst við, þrátt
fyrir allar framfarir í læknavís-
indum síðari ára.
Þrátt fyrir margar og strangar
sjúkrahúslegur og baráttu í
myrkri var hann ætíð hress og
kátur á milli, og fylgdist mjög vel
. meðo& allj^sem hjinn^u&a^í j .
útvarpi, geymdist í sterku minni
hans, og var hann vel heima á
mörgum sviðum.
Ungur lærði hann að lesa og
skrifa á blindraletri, eflaust hefur
það verið þung reynsla ungum
pilti, sem rétt var orðinn læs og
skrifandi, að missa sjónina og
verða að byrja upp á nýtt að læra
allt á blindraletri, en það tókst
vel.
Þorvaldur Helgi hafði yndi af
góðri hljómlist, og allt vissi hann
um það sem vinsælast var hjá
ungu fólki, t.d. músík og íþróttir.
Með þessum fáu kveðjuorðum
óska ég honum góðrar heimkomu
handan móðunnar miklu og bless-
un Guðs fylgi honum.
fólki til Reykjavíkur og fannst
mér undarlegt að heimsækja þau
upp á 7. eða 8. hæð háhýsis i
Reykjavík þennan vetur. Rúna tók
öllu með æðruleysi og ró og hélt
um vorið með reisn upp á 85 ára
afmæli sitt á heimli Vilborgar
dóttur sinnar og Jóns Aðalsteins.
Ingólfur, deildarstjóri Útvegs-
bankans í Eyjum, og einn traust-
asti starfsmaður bankans í öllu
því umróti sem á dundi þennan
gosvetur, festi strax í gosinu íbúð í
eina fjölbýlishúsinu sem þá var í
Eyjum. Þangað fluttu þau strax á
haustdögum 1973.
Þó að þau mæðgin misstu mikið
í eldgosinu bjuggu þau sér strax
þarna hlýlegt og notalegt heimili
og naut ég þar sem oftar frábærr-
ar gistivináttu þeirra en fram
eftir árum var lítinn bilbug á
Rúnu að finna, þó að smám saman
mæddi hana elli. Fram yfir nírætt
hélt hún heimili með Ingólfi.
Með Guðrúnu Grímsdóttur frá
Oddsstöðum er horfinn enn einn
fulltrúi tíma og lífshátta sem var
og ekki kemur aftur. Gott er að
hafa alist upp og lifað með slíku
fólki. Á heimili hennar og í
nágrenni öllu ríkti eindrægni og
samhugur og mikil hjálpsemi
meðal granna. Óvenju sterkt og
innilegt samband er enn milli
óskyldra, sem þarna bjuggu. Allir
voru sem ein fjölskylda og þegar
maður mætir einhverju af þessu
fólki er sem hittist nánir vinir og
ættmenni. Hraðfleyg stund nú-
tímans máir slík tengsl út. Guðjón
og Rúna á Oddsstöðum og fjöl-
skylda þeirra átti sinn þátt í að
móta þetta góða viðhorf til manna
og málefna.
Eina skiptið, sem ég minnist að
hafa séð Rúnu á virkum degi sitja
án þess að hafa verk í höndum
var, er ég heimsótti hana á
Sjúkrahús Vestmannaeyja fyrir
ári síðan. Þá sat hún í hlýju skini
siðdegissólar, róleg og æðrulaus
og milt bros færðist yfir tiltölu-
lega slétt andlit, þegar ég heilsaði.
Hún hafði lokið löngu dagsverki.
Eilífri birtu og hlýju er hún nú
umvafin. Með Guðrúnu Gríms-
dóttur er heiðurskona kvödd. Ég
og fjölskylda mín vottum börnum
hennar og fjölmennum hópi ætt-
ingja innilegar samúðarkveðjur.
Minning sómakonu lifir í huga
allra, sem henni kynntust.
Guðjón Ármann Eyjólfsson
Samúðarkveðjur sendi ég for-
eldrum hans og fjölskyldum
þeirra svo og systur hans í Vestur-
heimi.
Július Kolbeins
Mig langar með örfáum orðum
að þakka Helga fyrir þau fáu ár er
leið okkar lá saman. Hann var
einn af fyrstu nemendum mínum
og verður mér sá hópur alltaf
hugstæður. Þegar kynni okkar
hófust, en þá var Helgi 11 ára, var
sá sjúkdómur er síðar lagði hann í
rúmið, þegar farinn að marka
djúp spor. Helgi var þá orðinn
blindur og jafnvægið byrjað að
gefa sig. En á bak við sjúkdóminn
var greindur og duglegur drengur
sem barðist við örlög sín með
þvílíkum viljastyrk, að ég á ekki
eftir að kynnast mörgum slíkum á
lífsleiðinni.
Helgi var fróðleiksfús, hafði
gaman af bókum og vildi vita sem
mest um fræga menn, fyrr og nú.
Edison og hans líkar voru vinir
hans. Hann var ákaflega gaman-
samur, kunni marga brandara og
kom okkur til að skellihlæja.
Ég hef ekki séð Helga í hartnær
sjö ár, en fylgst méð veikindum
hans af afspurn. En þann tíma
sem við vorum saman vil ég þakka
fyrir, því þessi kynni kenndu mér
enn á ný, að meta og þakka fyrir
góða heilsu, um leið og ég sá
hvernig móðurástin á, að því er
virðist, endalaust þrek til að
hjúkra og gera lífið eins bærilegt
og frekast er unnt í erfiðum
veikindum.
Við hjónin biðjum góðan guð að
styrkja móður Helga, Guðríði
Jensdóttur, og stjúpföður hans,
Gunnar Guðmundsson, á erfiðum
tímamótum.
Margrét F. Sigurðardóttir