Morgunblaðið - 30.07.1981, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ1981
Myndllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
Það er ekki langt síðan Guð-
mundur Björgvinsson sýndi á
Kjarvalsstöðum, og var það
nokkuð stór sýning. Myndfjöldi
mikill og sýndar voru líkams-
hreyfingar jafnframt, sem
tengdar voru málverkum Guð-
mundar. Nú hefur Guðmundur
efnt til miklu minni sýningar í
Gallerí Djúpinu, og samt er
myndfjöldi nokkuð mikill, eða 50
myndir. Að þessu sinni eru það
eðlilega minni verk, er Guð-
mundur sýnir, og getur þar að
líta bæði svart/hvítar myndir og
litaðar myndir undir gleri. Ef ég
veit rétt, munu það vera prent-
litir, sem Guðmundur notar, en
ekki veit ég frekari deili á
þessum li-tum. örfá olíumálverk
eru á þessari sýningu, og gefur
húsnæðið í Djúpinu vart tæki-
færi til að sýna litsterk og stór
verk í svo takmörkuðu húsnæði.
En þegar hlutunum er stillt í
hóf, fara þeir yfirleitt vel í þessu
snotra galleríi.
Guðmundur
„Kona að stökkva út um glugga"
Björgvinsson í Djúpinu
Engar miklar breytingar hafa
átt sér stað hjá Guðmundi, síðan
hann lét frá sér heyra síðast.
Nema hvað ég persónulega kann
miklu betur við þær fáu olíu-
myndir, er hann sýnir að sinni
en þau verk, sem hann gerði af
glímumönnum eða hvað þær
líkamshreyfingar voru kallaðar,
sem hann sýndi á Kjarvals-
stöðum seinast. Það verk, sem
mér fannst bezt á þessari sýn-
ingu, var olíumálverk Guðmund-
ar no. 50, sem hann kallar „Kona
að stökkva út um glugga". Einn-
ig fannst mér ein af litmyndum
hans undir gleri bera nokkuð af.
Það var no. 34, en þar nær
Guðmundur ágætum tökum á
litameðferð að mínum dómi.
Annars fannst mér ekki
skemmtilegur tónn í mörgum
myndum Guðmundar, og fyrst
og fremst eru það dálítið hryss-
ingslegir tónar, sem verka frá-
hrindandi á mig. Sum þessara
Annars fannst mér
ekki skemmtilegur
tónn í mörgum mynd-
um Guðmundar, og
fyrst og fremst eru það
dálítið hryssingslegir
tónar, sem verka frá-
hrindandi á migíí
verka hafa stundum nokkuð
sterkan súrrealískan blæ, og
sérstaklega fannst mér þetta
áberandi í verkum eins og nr. 43
og 44.
Vissulega má finna sterk áhrif
í þessum verkum Guðmundar
frá fleirum en einum samtíð-
armanni. Það er í sjálfu sér
ágætt og sýnir, að ungt fólk
kann að líta í kringum sig. Ekki
vil ég spá neinu um framtíð
manns eins og Guðmundar, hann
er of leitandi, til að það sé
gerandi, og hann er enn ekki
mótaður að neinu ráði sem
myndlistarmaður. Það mætti
segja mér, að hugur hans stæði í
nokkuð margar áttir og að
fylling tímans muni ein úr því
skera, hvort Guðmundur helgar
sig myndlist eða fæst við annað
á komandi árum.
Mér finnst ætíð skemmtilegt
að líta niður í Djúpið, þar er
alltaf eitthvað að ske, og það er
sannarlega ágæt tilhögun að.
sameina myndverk og jass. Það
eru ágætir hlutir, sem eiga vel
saman, og það lífgar þær
ánægjustundir, sem fólk eignast
í gamla miðbænum, áður en búið
verður að gera hann að eins
konar Verdun, sundurtættum
skotgröfum, gerðum í hreinum
fíflagangi.
Vefnaður í Listmunahúsinu
Það er ekki á hverjum degi, að
íslendingar færa brúði sína
heim til Islands og sækja hana
allan veg austur til Japans. En
ekki mun það einsdæmi, því að
íslenzkir karlmenn virðast
ganga út eins og heitar bollur,
eins og nafntogaður prestur
komst að orði um dætur sínar.
Það er einmitt ein af þessum
konum, sem sýnir vefnað og
myndverk í hinum ágæta sýn-
ingarsal Listvinahússins við
Lækjargötu. Hún heitir Taeko
Mori og er fyrsta flokks vefari,
sem vandar mjög til verka sinna,
en það virðist nú orðið heldur
sjaldséð dyggð, ef tekið er mið af
mörgu því sem okkur er boðið,
hér á landi. Það er bezt að vinda
sér þegar að efninu: Þessi sýning
Taeko Mori er sérlega aðlaðandi
og hefur afar næmt yfirbragð.
Hver einasti hlutur er vandaður
og gerður af fágætri tilfinningu
fyrir því efni, er listakonan
vinnur úr og hvergi þrengt að
efni eða hugmynd. Það mætti ef
til vill orða þetta á þann veg, að
Taeko Mori fari varfærnislegum
höndum um efniviðinn og leggi
aðaláherzlu á, að verkin lifi sínu
eigin lífi. Litirnir eru afar lát-
lausir, og ég held, að finna megi
meiri franskan tón í þeim en
austrænan. Það eru þarna verk,
^Þessi sýning Taeko
Mori er sérlega aðlað-
andi og hefur afar
næm t yfirbragð.
sem óneitanlega væru óhugs-
andi, nema hafandi uppruna
sinn í frönsku umhverfi. Þegar á
aðstæður er litið, er þetta ekki
óskiljanlegt. Listakonan er
menntuð að miklu leyti í Frakk-
landi, og Parísar-skólinn á vissu-
lega sinn þátt í, að þessi vefnað-
ur er eins hugnæmur og raun
ber vitni. Persónulega hafði ég
mikla ánægju af að kynnast
þessum teppum Taeko Mori, og
ég er afar ánægður yfir, að
slíkur vefari skuli íhuga að
setjast hér að. Veri hún velkom-
in.
Myndverkin á þessari sýningu
eru afar ljúf í innsta eðli sínu og
bera vitni um viðkvæmni og
látleysi. Þau eru ekki eins
merkileg í mínum huga og vefn-
aður Taeko Mori, en það er
auðvitað nokkuð annað mál.
Bandið og ullin eru einhvern
veginn miklu tamari þessum
vefara en myndverkin. Það er
eins og myndverkin séu fremur
frummyndir að vefnaðinum. Af
þessari skoðun minni má sjá, að
ég hef miklu meiri ánægju af
vefnaðinum. Það er líka
skemmtilegt, að sjá vefstól lista-
konunnar þarna á sýningunni,
og verkar hann eins og eitt
listaverkið til, enda forkunnar
vel gerður.
Þessi sýning er Listvinahúsinu
til hins mesta sóma, og satt að
segja hélt ég, að starfsemi þess
hefði orðið fyrir afturkipp, gott
að svo er ekki. Ég vonast til, að
fleiri en ég hafi haft gagn og
gaman að þessari sýningu, og ég
er ófeiminn við að hvetja fólk til
að kynnast þeim ágætu verkum,
sem hin japanska listakona kem-
ur með í heimanmund, ef svo
mætti að orði komast. Hér er á
ferð listakona, sem miklar vonir
verða við bundnar á komandi
tímum, þegar hún hefur búsett
sig hér á landi.
Að komast burt
Franska skáldið René Char (f.
1907) orti ljóð um landa sinn
Arthur Rimbaud (1854—1891) og
komst þannig að orði að það hefði
verið rétt ákvörðun hjá honum að
fara burt, yfirgefa Parísarlífið
með illgjörnum skáldbræðrum og
drykkjustofum, foreldra sem voru
að buga hann og annað sem lamar
andann.
Arthur Rimbaud var um tvítugt
þegar hann sneri baki við skáld-
skapnum og hélt til Afríku á vit
ævintýra, nýs lífs, að sögn kunn-
ugra mun hann hafa stundað
verslun, jafnvel þrælasölu. En
áður en Rimbaud fór frá Frakk-
landi hafði hann ásamt öðrum
lagt drög að því sem kallast
nútímaljóðlist með bókum eins og
Árstíð í víti og Uppljómunum.
í bók Sigfúsar Daðasonar: Fá
ein ljóð (1977) er prósaljóð sem
nefnist Að komast burt. Einkunn-
arorð Ijóðsins eru sótt til fyrr-
nefnds ljóðs René Char: Tu as bien
fait de partir, Arthur Rimbaud.
Ljóð Sigfúsar er í raun útlegging á
ljóði Char, en styttra og ekki
lengra en það að rétt er að birta
það í heild:
Svo mörgum bræðra vorra
varð þetta að dýpstu hvöt lífs
þeirra: að komast burt. Að kom-
ast burt úr foraðinu, og loftleys-
^Hjá Sigfúsi Daða-
syni eins og René Char
verður dæmi Rimbauds
eins konar svar við
samtíð skáldanna, upp-
gjör þeirra við „forað-
ið“, hið þrúgandi and-
rúmsloft hversdagsins
og ekki síst bók-
menntalífið og það sem
því fylgir.M
inu, og sjálfsánægjunni, hroka
smádjöflanna, siðferðisdýrð
þrjótanna; burt frá hinni sælu-
ríku fylgispekt og hinu dáða
uppburðaleysi og hinni guðdóm-
iegu hræsni; burt írá allsleysi
andans og doða lifsins. — Hvað
sem það kostaði, einveru, útskúf-
un, annarlegar kvöldstundir, eld,
járn, og sundurhöggna rót: að
komast burt.
Bókmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Sigfús Daðason. Teikning Sverris
Haraldssonar.
Hjá Sigfúsi Daðasyni eins og
René Char verður dæmi Rimbauds
eins konar svar við samtíð skáld-
anna, uppgjör þeirra við „foraðið",
hið þrúgandi andrúmsloft hvers-
dagsins og ekki síst bókmenntalíf-
mm
WiS,
Erlendar
bækur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Baglandet eftir
Vibeke Grönfeldt
Vibeke Grönfeldt er danskur
höfundur og hefur sent frá sér
þrjár bækur, allt skáldsögur: Din
tavshed er min skrift paa væggen,
Sommerens döde og Den förste
sne.
Þessar bækur hafa hlotið góðan
hljómgrunn, þótt allrar athygli
verðar, magnaðar og dulúðgar í
senn. Nú reynir Vibeke Grönfeldt
sig við annað form, þar sem
smásögurnar eru og í Baglandet
eru tíu smásögur. Enda þótt ég
hafi ekki lesið skáldsögur Vibeke
Gröndfeldt, geri ég ráð fyrir því
að svipaðs tóns gæti í þeim eins og
smásögunum: mystik og óhugnað-
ur er nokkuð ríkjandi, sömuleiðis
er eitthvað ruglað eða sjúkt við
flestar persónur hennar, viðbrögð
þeirra annarleg og standast ekki
virkileikann. I fyrstu sögunni,
Balance, eru upphafsorðin: „Ég
varð svo glöð, þegar maðurinn
minn dó. Allt í einu sá égjætta í
öðru ljósi og nýjum litum. Eg varð
manneskja aftur,“ vísbending um
það sem koma skal í þessari sögu.
Þó eru tök Vibeke Grönfeldt á því
efni sem hún velur sér ótvíræð, en
af ýmsum sögunum í bókinni má
álykta sem svo, að henni henti þó
öllu betur að skrifa skáldsögur,
því að það er engu líkara en henni
gangi stundum erfiðlega að tak-
|f&

marka sig. Enda er það ekki nema
á fárra færi að skrifa hnitmiðaðar
smásögur. Það er mikil listgrein
út af fyrir sig. Það getur verið að
gaman væri að glugga í skáldsög-
ur Vibeke Grönfeldt, þrátt fyrir að
ekki sé endilega þar með sagt að
maður væri öldungis dús við
efnismeðferð hennar. Það er ekki
endilega málið. Og þótt smásög-
urnar séu snyrtilegar og út af
fyrir sig ekki ástæða til að hvorki
æsa sig yfir þeim né prísa þær um
of, héldu þær a.m.k. ekki áhuga
mínum nema að vissu marki.