Morgunblaðið - 30.08.1981, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1981

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 80 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
A-Evrópu ástand
í húsnæðismálum
Sú yfirlýsing Sigurjóns
Péturssonar, forseta
borgarstjórnar og leiðtoga
Alþýðubandalagsins í borg-
arstjórn Reykjavíkur, að
leita þurfi leiða til þess að
„koma í notkun" húsnæði,
þar sem ein eða tvær
manneskjur búa í 6—7 her-
bergja íbúð, hefur vakið
athygli alþjóðar. í barna-
skap sínum héldu margir,
að hugsunarháttur af þessu
tagi væri ekki lengur til.
Síðast voru slíkar hug-
myndir settar fram á tím-
um vinstri stjórnarinnar
1956—1958, þegar komm-
únistar vildu með lagaboði
ákveða hvað fólk mætti búa
í stóru húsnæði. Nú kemur
í ljós, að vinstri menn hafa
ekkert lært og engu gleymt.
Alþýðubandalagið hefur
haldið með þeim endemum
á húsnæðismálum, bæði í
borgarstjórn og ríkisstjórn,
að skollin er á stórfelld
húsnæðiskreppa í Reykja-
vík í fyrsta skipti frá því á
árunum eftir stríð. Mikill
fjöldi fólks er á götunni í
bókstaflegri merkingu
þeirra orða. Eina ráðið,
sem kommúnistar sjá til
þess að leysa úr þessum
alvarlega vanda er að fyrir-
skipa fólki, sem býr í stóru
húsnæði, að leigja út frá
sér eða taka fólk inn á
heimili sín.
Davíð Oddsson, formaður
borgarstjórnarflokks sjálf-
stæðismanna, gerir þessar
hugmyndir Sigurjóns Pét-
urssonar og þeirra alþýðu-
bandalagsmanna að um-
talsefni í viðtali við Morg-
unblaðið í gær og segir
réttilega, að þessar hug-
myndir séu „forkastanlegar
og fordæmanlegar". Davíð
Oddsson segir líka: „Þessi
hugmynd er fáránleg og
kemur að sjálfsögðu ekki
til greina. Það hlýtur að
vera skýlaus réttur fólks að
fá að búa í og ráðstafa að
eigin vild því húsnæði er
það hefur komið sér upp
með ærnum tilkostnaði og
mikilli vinnu. Dugnaður og
forsjálni þessa fólks á ekki
að vera refsiverð og þetta
fólk á ekki að bera ábyrgð á
afglöpum vinstri manna í
borgarstjórninni."
Tillögur Sigurjóns Pét-
urssonar sýna mæta vel
hver hugsunarháttur
kommúnista er. Alþýðu-
bandalagið hefur hafizt til
mikilla áhrifa í borgar-
stjórn og landsstjórn síð-
ustu þrjú árin. Fái það
tækifæri til að festa sig í
sessi, mun það beita öllum
ráðum til þess að hrinda í
framkvæmd hugmyndum
af þessu tagi. Þá er ekki
langt í það að menn kynn-
ist af eigin raun þjóðfélags-
háttum sem nú eru kenndir
við A-Evrópu. Raunar er
nú þegar komið austur-
evrópskt ástand í húsnæð-
ismálum Reykvíkinga, þar
sem er hinn mikli húsnæð-
isskortur, setn er bein af-
leiðing af stefnu Alþýðu-
bandalagsins í húsnæðis-
málum almennt, og í lána-
málum, leigumálum og
lóðamálum sérstaklega.
Núverandi ríkisstjórn
hefur lagt mikla
áherzlu á það í málflutn-
ingi sínum, að hún hafi
stöðvað það stöðuga geng-
issig, sem hér hefur verið
tíðkað frá því að vinstri
stjórn Ólafs Jóhannesson-
ar, hin fyrri, tók við völd-
um á árinu 1971, en hún
„fann upp“ gengissigið svo
sem menn muna. Til árétt-
ingar þessum málflutningi
hafa talsmenn ríkisstjórn-
arinnar bent á, að gengið
hafi verið stöðugt mánuð-
um saman.
í þessum efnum, eins og
á svo mörgum öðrum svið-
um, er ekki allt sem sýnist
hjá núverandi ríkisstjórn.
Frá 23. desember sl. og
fram til þessa dags hefur
gengi íslenzku krónunnar
lækkað að meðaltali um
1,4% á mánuði. Ef tekið er
til samanburðar árið 1979,
Eina örugga leiðin til þess
að koma í veg fyrir það, að
fólki verði fyrirskipað með
opinberu valdboði að leigja
út frá sér einstök herbergi
eða taka aðra inn á heimili
sín, er að hnekkja veldi
Alþýðubandalagsins.
þegar síðari vinstri stjórn
Ólafs Jóhannessonar sat að
völdum kemur í ljós, að það
ár lækkaði gengi íslenzku
krónunnar að meðaltali um
2% á mánuði. Þetta er svo
lítill munur, að þessar tölur
einar út af fyrir sig sýna,
að yfirlýsingar Gunnars
Thoroddsens og annarra
ráðherra um gjörbreytta
stefnu í gengismálum eru
blekkingin einber. En þeg-
ar það er jafnframt haft í
huga, að á þessu ári hefur
Bandaríkjadollar styrkzt
stórkostlega, verður Ijóst,
að sá munur, sem þó er á
árinu 1981 og 1979 er Reag-
an, Bandaríkjaforseta, að
þakka, en ekki Gunnari
Thoroddsen, og ef Reagan
hefði ekki hlaupið undir
bagga með Gunnari og
Svavari Gestssyni, hefði
gengisþróunin bersýnilega
verið óhagstæðari en á ár-
inu 1979.
Gengisblekking
Gunnars
; Reykjavíkurbréf
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 29. ágúst
Adförin aö
almenna veö-
lánakerfinu
Magnús H. Magnússon, sem fór
með húsnæðismál í minnihluta-
stjórn Alþýðuflokksins, sagði m.a.
í umræðu um þennan málaflokk,
sem fram fór á Alþingi um
mánaðamótin marz/apríl sl.:
„Sannleikurinn er sá að það er
engin furða þó hrakspár séu uppi
um Byggingarsjóð ríkisins. Sam-
kvæmt eldri lögum hefði Bygg-
ingarsjóðurinn (innskot: almenna
veðlánakerfið) fengið nálægt 17
milljörðum g.króna nú í ár af
sínum mörkuðu tekjustofnum, en
fær nú frá ríkissjóði 4,3 milljarða.
Með öðrum orðum: hann fær ekki
nema einn fjórða af því sem hann
hefði ella fengið."
Þessi talsmaður Alþýðuflokks-
ins í húsnæðismálum sagði síðar í
sömu ræðu:
„Það er talað um að aukið sé
framlagið til Byggingarsjóðs
verkamanna. Það er alveg rétt.
Það eru 7,5 milljarðar gamlir sem
þangað fara. En þessir peningar
eru teknir af Byggingarsjóði ríkis-
ins. Það er ekkert nýtt fjármagn á
ferð.“
Núverandi ritstjóri Alþýðu-
blaðsins, Jón Baldvin Hannibals-
son, sem þá sat á varamannabekk
þingsins, sagði um sama efni:
„Eitt það versta, sem gerst
hefur í húsnæðismálum í tíð
núverandi ríkisstjórnar, er vafa-
laust það, að með því að veita
auknu fjármagni til Byggingar-
sjóðs verkamanna, sem auðvitað
er góðra gjalda vert, skuli það gert
á kostnað hins almenna húsnæð-
ismálakerfis."
Og hvað um byggingarsjóðina á
heildina litið? Um það efni sagði
Magnús H. Magnússon:
„Það vantar 12,5 milljarða í
fjárlagafrumvarpið upp á að
Byggingarsjóð ríkisins (almenna
veðlánakerfinu) sé séð fyrir þeim
tekjum sem honum vóru ætlaðar
— og a.m.k. 5 milijarða vantar
þegar heildin er tekin, báðir sjóð-
irnir, Byggingarsjóður ríkisins og
Byggingarsjóður verkamanna ...“
Þær tilvitnanir úr þingræðum,
sem hér eru dregnar fram í
dagsljósið, bera því vitni, að þing-
menn Alþýðuflokks tóku eindregið
undir þá gagnrýni — og viðvaran-
ir — þingmanna Sjálfstæðis-
flokks, sem fram komu á „húsnæð-
isstefnu„ Alþýðubandalagsins,
sem ræður ferð í þessum mála-
flokki hjá núverandi ríkisstjórn.
Verkin sýna merkin um þessa
stefnu, eftir þriggja ára borgar-
stjórnarforystu Alþýðubandalags-
ins og stýringu flokksins á hús-
næðismálum í landsstjórn. Morg-
unblaðið hefur í fréttafrásögnum
greint frá vanda fjölskyldna og
einstaklinga, sem eru í húsnæðis-
hraki í höfuðborginni, taldir hátt í
1600 talsins. Þá bregður svo við að
Alþýðublaðið agnúast út í Mbl., á
hliðstæðan hátt og Þjóðviljinn,
vegna þessarar umfjöllunar. Því
er tímabært að minna á, að
þingmenn Alþýðuflokksins, þar á
meðal ritstjóri Alþýðublaðsins,
studdu dyggilega þessa gagnrýni á
Alþingi sl. vetur.
Fyrstu lögin um almenna veð-
lánakerfið, þ.e. Byggingarsjóð
ríkisins, vóru sett árið 1955. Síðan
hefur gerzt byggingarsögulegt af-
rek í húsnæðismálum íslendinga.
Ekki fer á milli mála að það sem
giftu réði var samspil hins al-
menna veðlánakerfis og framtak
hinna almennu borgara í þjóðfé-
laginu. Sjóðurinn, sem hefur láns-
fjármagnað yfir 90% íbúðarhús-
næðis frá stofnun sinni, virkjaði
þá auðlind, sem bjó í framtaki
fólksins sjálfs. Án þessa framtaks
hefði slíku Grettistaki aldrei verið
lyft.
Höfuðtekjustofn Byggingar-
sjóðs ríkisins var 2% af 3,5%
launaskatti, sem atvinnurekend-
um var gert að greiða. Nú hefur
byggingarsjóðurinn verið sviptur
þessum tekjustofni. Skatturinn
var ekki felldur niður. Hann var
yfirfærður til ríkissjóðsins. Bygg-
ingarsjóðurinn var settur á gadd
fjárveitingavaldsins, sem sker við
nögl skammtinn hans. Þar með
var lagður hornsteinn húsnæð-
iskreppunnar.
Félagslegar
byggingar
Ekkert var við það að athuga,
þvert á móti, að efla íbúðabygg-
ingar á svokölluðum félagslegum
grundvelli, ef það hefði verið gert
án þess að veikja almenna veð-
lánakerfið, án þess að skerða
byggingarmöguleika á öðrum
vettvangi mun meira en nemur
þessari meintu „eflingu", án þess
að drepa í dróma þann almanna-
hvata, sem verið hafði lyftistöngin
í húsnæðismálum þjóðarinnar í
áratugi.
Bæði Alþýðublaðið og Þjóðvilj-
inn hafa veizt að Mbl. fyrir það
sem þessi blöð kalla neikvæða
afstöðu til félagslegs húsnæðis.
Nauðsynlegt er að ryfja orðrétt
upp, hvað Mbl. sagði í forystu-
grein fyrr í þessum mánuði um
þetta efni:
„Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haldið því fram að sjálfseignar-
form á íbúðarhúsnæði sé æski-
legast. Það samræmist bezt hugs-
anagangi íslendinga og húsnæðis-
öryggi hverrar fjölskyldu. Þetta
eignarform virkjar og framtak
fólks til stórátaka í sókn þjóðar-
innar til bætts húsakosts. Það er
þessi stefna sem hefur beðið
tímabundið skipbrot með forystu
Alþýðubandalagsins í húsnæðis-
málum hjá borg og ríki — með
afleiðingum, sem jafnvel Þjóðvilj-
inn kallar „húsnæðiskreppu".
En jafnframt telja sjálfstæð-
ismenn að framboð íbúðarhús-
næðis á félagslegum grundvelli
eigi fullan rétt á sér. Leiguhús-
næði í eigu einstaklinga og sveit-
arfélaga þarf að vera til staðar.
Fólk þarf að hafa valfrelsi, hvern
veg það kýs að haga húsnæðismál-
um sínum. En til þess að jafnvægi
ríki á húsnæðismarkaði þarf að
efla en ekki draga úr þeim hvata,
sem verið hefur driffjöðurin í því
kraftaverki í húsnæðismálum
þjóðarinnar, sem almenna lána-
kerfið og framtak almennings
hefur unnið á síðustu þremur
áratugum. Stjórnvöld ríkis og
borgar eiga að styrkja þetta fram-
tak í stað þess að berja það niður,
eins og nú er gert. Og skipulag
lóðamála í Reykjavík þarf að taka
til gagngerrar endurskoðunar."
Með nýrri löggjöf var Bygg-
ingarsjóði ríkisins gert að standa
undir ýmsum þörfum en kostnað-
arsömum viðfangsefnum, sem
hann hafði ekki áður sinnt, svo
Sumarsvipmynd úr miðbænum
sem lánum til orkusparandi hús-
næðisbreytinga, lánum til hús-
næðisbreytinga í þágu fatlaðra,
o.fl. Sjálfstæðismenn lögðu þá til
á Alþingi að sjóðurinn fengi
launaskattinn allan, þ.e. 3,5% af
greiddum launum í stað 2%, svo
hann mætti rísa undir verkefnum
sínum. Þessu svaraði Alþýðu-
bandalagið og fylgifiskar þess með
því að svipta sjóðinn alfarið þess-
um helzta tekjustofni sínum. Ekki
þann veg að skatturinn væri
lagður niður! Hann var einfald-
lega færður yfir í ríkissjóðinn.
Leiigi tekur sjórinn við.
Ekki er heldur allt sem sýnist
um Byggingarsjóð verkamanna.
Þegar hann var stofnaður var svo
búið um hnútana að ríkissjóður og
viðkomandi sveitarfélög lögðu
fram allt það fjármagn, sem
byggingarsjóðurinn framlánaði.
Þannig var sköpuð forsenda hag-
stæðra útlána. Þessu hefur nú
verið breytt þann veg að þessir
aðilar leggja aðeins fram 40%.
Fjármagnsþörf sjóðsins á að öðru
leyti að fullnægja með lánsfjár-
magni á fjármagnskostnaði hvers
tíma. Þessi breyting hefur veikt en