Morgunblaðið - 31.10.1981, Blaðsíða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1981
Meginverkefnið er að snúast
til varnar atvinnuvegunum
Ljósm. Kmilía
llér l'ara á eftir nokkrir kaflar úr
ræúu l’étur.s Sijjurðssonar alþing-
ismanns er hann flutti í gærmorgun
á landfundi Sjálfstæðisflokksins, en
hann hafdi þar framsögu um at-
vinnumál:
Ég hefi stundum þótt gagnrýn-
inn á ýmsar gerðir okkar fulltrúa í
ríkisstjórninni 1974—1978 og get
enn bent á þætti þaðan, sem ég tel
skólabókardæmi fyrir ráðherra-
efni flokksins í framtíðinni, um
hvernig ekki eigi að standa að
málum. En einmitt þess vegna
þykir mér rétt að undirstrika
skýrt og minna á, að engin stefna
neins stjórnmálaflokks á mögu-
leika á framgangi án breytinga,
nema veruleg breyting verði á
styrkleikahlutföllum flokkanna.
Þegar myndun samsteypu-
stjórnar stendur yfir, er að sjálf-
sögðu megináhersla á það lögð af
fulltrúum viðkomandi flokka, að
ná inn undir hinn sameiginlega
stjórnarsáttmála væntanlegrar
ríkisstjórnar, þeim málum sem
viðkomandi aðilar telja þýð-
ingarmest fyrir sinn flokk — fyrir
þá stjórnmálastefnu sem þeir
berjast fyrir.
Meginverkefni Sjálfstæðis-
flokksins og fulltrúa hans á Al-
þingi og hvar annarsstaðar sem
vörnum verður við komið, verður
nú á næstunni að snúast til varnar
og verndar atvinnuvegum okkar
áður en þeir verða lagðir í algera
rúst.
Þetta meginverkefni verður
ekki í formi varnar, nema þann
tíma sem Sjálfstæðisflokkurinn á
enn eftir að vera utan ríkisstjórn-
ar. Það mun koma að því innan
tíðar að þjóðin mun kalla til okkar
flokks. Því svari verður gegnt og
þá verður okkar höfuðmál að snúa
vörn í sókn, efla atvinnuvegi
okkar og gera þá þess megnuga og
svo aflögufæra að íslensk þjóð eigi
framundan batnandi lífskjör í
skjóli þess öryggis, sem heilbrigð-
ur og sterkur atvinnurekstur einn
getur veitt.
Hér erum við komin að máli
sem hlýtur að vera einn þátturinn
sem mótar að verulegu leyti
Kaflar úr ræðu
Péturs Sigurðs-
sonar alþingis-
manns á lands-
fundi Sjálfstæð-
isflokksins
hvernig til muni takast um upp-
byggingu nýrra atvinnutækifæra
á grundvelli stórhuga virkjunar-
framkvæmda og nýrra stoða undir
eldri atvinnugreinar.
Við skulum í framhaldi af því
strax gera okkur það Ijóst, að
Sjálfstæðisflokkurinn mun ekki ná
þeirri sterku stöðu meðal þjóðarinn-
ar, sem atvinnulífi okkar er lífsnauð-
syn, ef við hoðum, að fyrst skuli
höggva þau fyrirtæki sem ekki þola
hörðustu markaðssamkeppni og
stórauka með því hættuna á atvinnu-
leysi.
Eftir að almennar efnahags-
ráðstafanir hafa verið gerðar,
verður að fara fram athugun og
úttekt á veikburða fyrirtækjum og
atvinnugreinum og kanna hvort
til viðbótar þurfi fjárhagslega og
ef til vill stjórnunarlega aðstoð.
Og í beinu framhaldi af þessu
skulum við hafa það í huga að
samdráttur í ríkisgeiranum getur
haft í för með sér atvinnumissi.
Því er nauðsynlegt að slíkt eigi
aðdraganda sem nýttur verður til
endurmenntunar og þjálfunar í ný
störf.
Slík leið gengur ekki á íslandi.
Og þótt ég sé stuðningsmaður
og baráttumaður aukins sparnað-
ar og samdráttar í ríkisrekstri að
ekki sé talað um flutning atvinnu-
rekstrar úr opinberri forsjá í
hendur einstaklinga og félaga
þeirra, mundi ég ekki hika við að
auka ríkisútgjöld ef það gæti
dregið úr eða komið í veg fyrir
atvinnuleysi.
Nei. Við verðum að leggja
grunninn á þann hátt að við búum
til ný arðvænleg störf, menntum
og endurmenntum fólk til að taka
við þeim störfum og gerum þau
eldri aðgengilegri og meira aðlað-
andi m.a. með styttingu vinnutím-
ans. Þegar þessu er náð, skulum
við snúa okkur að því að skoða
nánar getu einstakra fyrirtækja
og hluta atvinnugreina til að
standa á eigin fótum. Fyrir alla
muni höfum í huga að ísl. þjóðin
er hundrað sinnum hræddari við
atvinnuleysi en verðbólgu.
Það sem mér hefur þótt á skorta
og tel nauðsynlegt að vinna að, er
aukning og skráning framleiðni-
mælinga, þessháttar tölur eiga að
mínu mati að vera opinberar svo
samanburð megi gera.
Ég tel að slíkar mælingar eigi
að vera annað og meira en upplýs-
,ingar fyrir viðkomandi rekstrar-
aðila einan, sem stjórntæki, þær
geta verið öðrum hvati, sumum
áminning og hugsanlegt væri að
skylt yrði að ná ákveðnu viðmið-
unarmarki svo fyrirgreiðsla úr
sameiginlegum sjóðum fengist.
Ég tel að það sem lagt er til
grundvallar þegar rætt er um
framleiðniniðurstöður í dag sé
ekki aðeins of gróft heldur óná-
kvæmt.
Oft verður þeim á sem um fram-
leiðni tala að hugsa aðeins til
slíkrar aukningar innan vinnu-
aflsþáttarins.
Ég er hvorki einn né fyrstur til
að undirstrika þörfina á að auka
framleiðni þess fjármagns sem við
höfum úr að spila.
Eitt brýnasta verkefnið hlýtur
að vera að koma í veg fyrir yfir-
fjárfestingu í einstökum greinum
og fyrirtækjum.
Ég skal ekki skemmta skrattan-
um með því að fara aftur til okkar
eigin stjórnartíma.
Skipakaupin, síðustu mánuðina,
þrátt fyrir vaxandi þunga mót-
mæla eru gott dæmi hér um.
Ég er enginn sérstakur talsmað-
ur boða né banna. En á þessu sviði
hefðu átt að gilda mjög harðar
reglur. Slík fjárfesting endar með
því að rýra lífskjör allra. Slík fjár-
festing stórdregur úr heildar-
framleiðni.
Nauðsynlegt er að búa atvinnu
rekstri eðlileg starfsskilyrði
l.jósm. Kmilía
Sigurgeir Jónsson aðstoóarbanka-
stjóri hafði framsögu um atvinnumál
á landsfundi Sjálfstæðisflokksins í
gærmorgun. Hér fara á eftir nokkrir
kaflar úr ræðu hans:
Það var fyrir frumkvæði mið-
stjórnar Sjálfstæðisflokksins og í
samráði við þingflokkinn, að
ákveðið var vorið 1980 að hefja
undirbúning að því að endurskoða
stefnu flokksins i atvinnumálum i
Ijósi breyttra aðstæðna og nýrra
vandamála, sem upp hafa komið í
atvinnulífinu. Má þar nefna
minnkandi hagvöxt, vaxandi bein
og óbein ríkisafskipti af atvinnu-
rekstri, hækkandi orkuverð er-
lendis og áhrifin af stækkun auð-
lindalögsögunnar. Ákveðið var að
stefna að því, að á þessum lands-
fundi yrði mótuð samræmd stefna
í atvinnumáium, sem tæki mið,
bæði af fyrirsjáanlegum vanda-
málum og nýjum tækifærum at-
vinnuveganna næstu 10 árin eða
svo. Jafnframt var gengið út frá
því, að ekki yrðu gerðar sérstakar
ályktanir um hvern atvinnuveg
f.vrir sig.
Nú er jafnvel meiri ástæða en
nokkurn tíma áður til þess að
bæta starfsskilyrði atvinnuveg-
anna og treysta undirstöður
þeirra. Fyrst og fremst er það
landflóttinn, sem á sér nú stað við
hagstæðar ytri aðstæður, og
stöðnun í efnahagslífinu, sem
kalla á aðgerðir. En fleira kemur
til. Aðstæður eru að breytast bæði
hér á landi og úti í heimi, þannig
að gamlar forsendur fyrir ríkis-
afskiptum og miðstýringu eru að
hverfa. Á sama tíma fer ásælni og
þrýstingur ríkisvaldsins á
atvinnurekstur vaxandi hér á
landi og nú síðustu mánuði er
engu líkara en leggja eigi atvinnu-
vegina í rúst. Nauðsynlegt er því
að snúa vörn í sókn og búa
atvinnurekstri eðlileg starfsskil-
yrði til að takast á við vandamálin
og nýta þau tækifæri, sem nýir
tímar bera í skauti sér.
Nútíma atvinnulíf krefst ákveð-
ins stöðugleika í afkomuskilyrð-
um, ef það á að starfa með fullum
árangri. Verðbólgan er þar helsti
skaðvaldurinn. Meðan ekki tekst
að vinna bug á henni er nauðsyn-
Iegt að gengi krónunnar sé ákveðið
þannig, að míkilvægum þáttum
atvinnulífsins sé ekki stefnt í
hættu. Hér er mikið í húfi fyrir
ýmsar greinar atvinnulífsins,
einkum sjávarútveg, samkeppnis-
iðnað og útflutningsiðnað. Fram-
tíðartilvist hinna síðarnefndu er
beinlínis stefnt í voða, ef gengi
krónunnar er ekki látið breytast
nokkurn veginn í samræmi við al-
mennar breytingar á framleiðslu-
kostnaði hér og í samkeppnislönd-
unum. Hér dugar núll-stefnan
ekki heldur. Fyrirtækin verða að
skila nægilegum arði til að standa
undir markaðsstarfsemi, vöru-
þróun og annarri uppbyggingu, ef
full atvinna á að haldast og nauð-
synlegar framfarir eiga sér stað.
Frjálst og öflugt atvinnulíf
krefst þess, að eðlilegt framboð sé
á áhættufé til atvinnurekstrar. Til
þess verður eignaraðild að at-
vinnufyrirtækjum að vera að-
gengileg og arðvænleg. Hvorki má
því íþyngja atvinnurekstrinum
sjálfum með sköttum né eigendum
áhættufjárins. Þetta mál er sér-
staklega aðkailandi nú. Mikil þörf
er á því að laða fram framtak ein-
staklinga og áhættufé þeirra til
margs konar nýjunga í atvinnulíf-
inu. Jafnframt er tími stóriðju að
renna upp hér á landi. Sjálfstæð-
ismenn geta tæplega sætt sig við
Kaflar úr ræðu
Sigurgeirs Jóns-
sonar adstodar-
bankastjóra á
landsfundi
annað en innlendir einstaklingar
og samtök þeirra hafi öll tækifæri
til að taka fullan þátt í þeirri upp-
byggingu þegar í upphafi.
Stóriðja til útfhitnings
I þeim drögum að stefnumörkun
í atvinnumálum, sem hér liggja
fyrir, er lagt til, að Sjálfstæðis-
flokkurinn beiti sér fyrir stórhuga
virkjunarframkvæmdum til að
nýta vatnsorku landsins og byggja
upp stóriðju til útflutnings. Stefnt
verði að því að koma á fót þremur
til fjórum nýjum stóriðjuverum
víðs vegar um land og stækka þau,
sem fyrir eru. Þessu mundu fljót-
lega fylgja nær samfelldar virkj-
unarframkvæmdir á a.m.k. tveim-
ur vatnasvæðum samtímis. Fram-
kvæmdahraði miðist fyrst og
fremst við atvinnuþörf og byggða-
áætlanir viðkomandi landshluta
og þjóðarinnar í heild, en ætla má
að með þessum framkvæmdum og
stóriðjurekstri megi beint og
óbeint standa undir atvinnu a.m.k.
helmings þess fjölda fólks, sem
bætist við á vinnumarkaði á
tveimur næstu áratugum. Um
þetta er fjallað rækilega í upp-
kastinu og vísast til þess.
Lagt er til að forganga í þessu
stórmáli verði falin sérstakri
þingkjörinni nefnd, þar sem öllum
er ljóst, að ekkert raunhæft mun
verða aðhafst, meðan stóriðjumál-
in eru látin velkjast í núverandi
farvegi.
Þar sem allar líkur eru á því að
stóriðja verði mikilvægur þáttur í
atvinnulífinu í framtíðinni er
óhjákvæmilegt að hugleiða hver
eigi að vera þáttur innlendra
einkaaðila á þessu sviði. Þar eru
sennilega tvær leiðir færar. Ann-
ars vegar einhver þátttaka einka-
aðila þegar í upphafi, og hins veg-
ar yfirtaka einkaaðila í framtíð-
inni á hlutum erlendra aðila. Um
þetta þarf að hefjast umræða og á
þessu sviði er einnig hægt að
styðjast við reynslu Norðmanna.
Þeir hafa farið báðar þessar leiðir
og að því er virðist með góðum
árangri.
Stefnan eins og hún er sett fram
hér er bjartsýn, enda eiga íslend-
ingar sennilega betri möguleika í
heimi nútímans en flestar aðrar
þjóðir. íslendingar geta hafið nýja
sókn í atvinnumálum; raun-
verulega hafið nýtt landnám,
byggt á auðlindum lands og sjávar
og hæfileikum og atorku þjóðar-
innar. Þegar aðrir flokkar hika;
þora ekki að gegna kalli nýrra
tíma, er það jafnan hlutverk
Sjálfstæðisflokksins að taka for-
ystuna um nauðsynlegar breyt-
ingar, um leið og hann stendur
gegn öllum breytingum að
ástæðulausu.