Morgunblaðið - 01.05.1982, Blaðsíða 25

72
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. MAÍ 1982
Mitt hlutskipti var
að púla og þræla
Þáttur af Sigmundi Gestssyni
Maður geysistór og þykkur, Sigmundur Gestsson, en góðlegur og hæglátur. Hann
situr við borðkrýli í eldhúsi sínu í húsi því sem heitir Búðardalur á Þórshöfn, spennir
greipar og byrjar að tala um pólitík. Það er hans kærasta umræðuefni.
— Eg hef alltaf kosið Sjálfstæðisflokkinn, segir hann, fékk mikla andúð á Framsókn-
arflokknum þegar þeir felldu Benedikt Sveinsson, okkar besta þingmann að öðrum
ólöstuðum. Hann var að vísu framsóknarmaður, en hann var maður sem mátti treysta.
Sagði aldrei nema það sem hann gat staðið við. Það hafa ekki aðrir gert meira fyrir
okkur Norður-Þingeyinga en Benedikt Sveinsson. En hvernig líst þér á stöðuna i dag?
Eg er, skal ég segja þér, ákaflega óánægður með ríkisstjórnina. Sömuleiðis var ég mjög
óánægður þegar Geir minn Hallgrímsson myndaði ríkisstjórn með Ólafi Jóhannessyni.
Það var óráð. En ég er gallharður sjálfstæðismaður og breyti ekki um stefnu meðan ég
stend uppi.
Ég er fæddur að Garði í Þistil-
firði árið 1906. Foreldrar mínir
voru Rósa Lilja Eggertsdóttir og
Gestur Sigmundsson. Búskapur-
inn var yfirleitt lítill í þá daga,
þegar aðeins var handaflið og
þröngt setið. Foreldrar mínir
komust samt vel af. Við vorum sjö
systkinin, en eitt dó í æsku. Við
höfðum alltaf nóg að borða og það
var enginn gervimatur í þá daga.
Þá var fært frá, mikið var af
smjöri og skyri, svo tíndum við
ber á sumrum og borðuðum berja-
skyr á vetrum, það var fiskur og
það var kjöt, en blessuð mjólkin
var undirstaða fæðunnar. Ég var
ægilega myrkfælinn sem drengur.
Trylltist iðulega eftir að fór að
skyggja. En svo hvarf það af mér
og ég hef ekki fundið til þess síð-
an. Mikið af þessum rímnakveð-
skap var um tröll og forynjur og
krakkar voru hræddir með Grýlu
og Leppalúða, svo það var ekki
nema eðlilegt að sumir yrðu
myrkfælnir. Ég sá aldrei drauga,
en heyrði oft ýmsa vitleysu og tók
þá að hlaupa og gerðist æ trylltari
eftir því sem ég hljóp meir. Svo
sagði mér gömul kona að ég skyldi
nema staðar, þegar ég heyrði slík
hljóð og standa kjur og hlusta
hvort mér misheyrðist ekki. Ég
fór að ráðum þessarar gömlu konu
og hef ekki verið myrkfælinn síð-
an.
Eftir að ég hvarf úr föðurgarði
var ég vinnumaður á bæjum í
sveitinni, þar til ég gerðist aðgerð-
armaður hjá Sveini Einarssyni
kaupmanni á Raufarhöfn. Þá var
nú nóg að gera og stundum lítið
um svefn. Maður þoldi svefnleysið
þegar maður var ungur, en mér
finnst vökurnar koma illa fram á
mér eftir að ég tók að eldast. Ég
held að óreglulegur og lítill svefn
fari verst með menn af öllu.
Á þessum árum var verkalýðs-
félag í uppsiglingu á Raufarhöfn
en átti erfitt uppdráttar. Gömlu
kallarnir sem öllu réðu skömmt-
uðu bara úr hnefa og áttu erfitt
með að semja. Ég gekk strax í
verkalýðsfélagið — það var mikil
nauðsyn fyrir slíkan félagsskap á
þeim árum. Til dæmis réði ég mig
hjá Sveini uppá 200 króna kaup á
mánuði, en með því fororði að ég
ynni meðan nokkuð var að gera.
Það voru engin tímatakmörk og
200 krónur var vitanlega ekki
nokkurt kaup fyrir alla vinnuna.
En það var ekki um annað að ræða
en samþykkja slíkt. Norðmenn
ráku þá síldarverksmiðju á Rauf-
arhöfn og var verkalýðsfélaginu
styrkur af þeim. Þar voru unnar
vaktir og hver maður hafði visst á
tímann. Okkur fannst þeir hafa
rífandi pening í verksmiðjunni, en
þar unnu aöallega Norðmenn. Þeir
veittu okkur góðan stuðning ef
kom til átaka.
Núna finnst mér verkalýðsbar-
áttan komin útí öfgar. Verkföllum
er ofbeitt og það fer jafnan svo að
kauphækkanirnar hverfa í verk-
fallið og meira til. Ég hefði talið
það góðar kjarabætur, ef það yrði
samið um bundið verðlag.
Ég minnist engra verkalýðs-
átaka, sem ég kom nærri, nema
þegar danska skipið strandaði
fyrir utan Raufarhöfn. Það náði
sér upp og kom inná höfnina, en
fylltist þá af sjó.
Sveinn Einarsson tók að sér að
ausa skipið og réði okkur nokkra
til verksins. Við vorum byrjaðir
þegar okkur barst til eyrna að
Sveinn fengi svo mikið fyrir
verkið að hann gæti borgað okkur
meira. Við stoppuðum því vinn-
una, þangað til hann gekkst inná
að greiða okkur krónu á tímann
við þetta verk.
Hugur minn var alltaf bundinn
við sveitina. Ég vildi fá jarðnæði
og búa en þá var hvergi jarðar-
skika að fá. Já, það var mín stefna
Morgunblaðið/ Olafur K. Magnússon.
að verða bóndi. Mig langaði að
vísu til náms, en mig vantaði alla
getu til slíkra hluta. Ég hafði hug
á lögfræði, en átti aldrei efni til
þess. Það var hlutskipti mitt að
puða og þræla.
Ég stoppaði stutt hjá Sveini
Einarssyni á Raufarhöfn, gerðist
vinnumaður hjá ýmsu merkisfólki
í nálægum sveitum næstu árin, en
sneri svo aftur til Raufarhafnar
og gerðist sjómaður. Ég fékk
slæmsku í hendurnar og kunningi
minn einn, sem var læknir, ráð-
lagði mér að fara til sjós. Hann
taldi að ég myndi hafa gott af því
að vera blautur um hendurnar. Ég
var viðþolslaus af kvölum í lófun-
um. Þeir þornuðu upp og húðin
sprakk, svo þegar maður rétti úr
lófunum rann blóðið úr sprungun-
um. Það fylgdi þessum sárum
óþægilegur kláði. Ég býst við að
þetta hafi komið til af því að vinna
berhentur í sveitinni. En þetta
greri furðu fljótt á sjónum og ég
hef ekki fundið fyrir þessu síðan,
enda nota ég jafnan gúmmíhanska
þegar ég gríp til hrífu eða eitthvað
þess háttar, til að halda hendinni
rakri.
Ég var svo til sjós næstu sumur,
en í fjármennsku á vetrum. Ég
lenti aldrei í sjávarháska, en það
plagaði mig alltaf sjóveiki.
Það var árið 1943 sem ég flutti
til Þórshafnar. Ég vildi skipta um
umhverfi og hef kunnað ágætlega
við mig hér. Fyrsta sumarið var ég
til sjós, en gerðist svo vetrarmað-
ur hjá Karli Ágústssyni, af-
greiðslumanni hjá Kaupfélaginu.
Hjá honum var ég um vorið og
veturinn næsta, en þá fluttist Karl
til Akureyrar. Ég átti góða daga
hjá honum. Ákaflega indæll hús-
bóndi og þau hjón bæði. Hann var
með mikið kúabú hér og hrossa-
rækt; leigði út hesta og verslaði
Meira stendur til
Heimsókn á íþróttavelli Reykjavíkur
Grein og myndir:
SVEINBJÖRN I.
BALDVINSSON
RAGNAR AXELSSON
íþróttavellir eru nokkuð
sem í hutfum flestra er ná-
tengt sumrinu, en liggur í
dvala á vetrum. Á íþróttavöll-
um Reykjavíkurborgar er þó
unnió allt árið, þótt fjöl-
mennara sé starfsliðið á
sumrin. Það þarf að dytta að
ýmsum vélum og búnaði og
íþróttaáhöldum og sjá um
skautasvellið á Melavellin-
um svo fátt eitt af vetrarverk-
Og fólkið á „Melnum". Frá vinstri: Jón Magnússon verkstjóri, Sigurður Guðmundsson, Huld Jónsdóttir og Omar
Magnússon verkstjóri.
Það er vandaverk að krita liðugt, eins og vallarstarfsmenn segja. 1 þessu
tilfelli var það einnig vanþakklátt, því krítin fauk og flaut burt á stórum
svæðum á Melavellinum. Menn höfðu á orði að knattspyrnumennirnir yrðu
að leika eftir minni þetta kvöld.