Morgunblaðið - 19.05.1982, Page 16

56
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. MAÍ1982
Kurt Zier á Kjarvalsstöðum
'-vp'/Jai iv„ íj

í heimagaröi, 1937, (pennateikning).
Myndlíst
Valtýr Pétursson
Það var mikil hamingja, er
fundum þeirra Lúðvigs Guð-
mundssonar og Kurt Ziers bar
saman. Þá byrjáði sá vinskap-
ur, sú virðing og samvinna, er
einkenndi starf þessara tveggja
ólíku manna að listmenntun
hérlendis. Myndlista- og hand-
íðaskóli íslands var óskabarn
þeirra beggja og sá skóli, er nú
blasir við og er staðreynd í
þjóðlífi okkar, er árangur af
samstarfi þessara merku
brautryðjenda. Það var Grett-
istak að halda þessari stofnun
lifandi og starfhæfri á byrjun-
arárum hennar, og við, sem lít-
um um öxl og berum saman þá
tíð er var og þá sem nú er, furð-
um okkur á, hvernig hlutirnir
hafa æxlast. Samt er því enn
haldið fram, að þessi mennta-
stofnun sé hornreka í mennta-
kerfinu, og þá verður sú spurn-
ing eðlileg, hvernig þeir fóru að,
Lúðvig og Kurt Zier á sínum
tíma. Það er annars ekki staður
né stund til að ræða þetta mál
nánar hér. En þegar Myndlista-
og handíðaskólinn heiðrar
fyrrverandi og látinn skóla-
stjóra með minningarsýningu á
verkum hans, hljóta margir að
minnast þess einstæða og
merka skólastarfs, sem þessi
ágæti skólamaður leysti af
hendi í okkar litla og einangr-
aða þjóðfélagi. Hann var hér
gestur, sem með tíð og tíma
varð meiri heimamaður en
margur annar, og þótt ekki
væri nema fyrir það eitt, er
okkur skylt að minnast með
þakklæti framlags hans til
myndlistar hér á landi.
Mér finnst það afar vel til
fallið, að skólinn skuli hafa
haft forgöngu um að minnast
Kurt Ziers. Hann var marg-
slunginn persónuleiki, sem átti
sér óskir í margar áttir innan
listasviðsins. Hann var fyrst og
fremst kennari af guðs náð, en
hugur hans leitaði fyrir sér á
mörgum sviðum. Hann skar í
tré, gerði strengjabrúður, mál-
aði og teiknaði. Leiklist átti
mikil ítök í þessum hámennt-
aða og næma manni af ætt
Abrahams, en einmitt vegna
ætternisins varð honum ekki
líft í Þriðja ríkinu, og því lá leið
hans hingað norður að heim-
skautsbaug. Þannig getur
mannvonska og vitfirring eins
aðila orðið gæfa annarra. Ekki
skal ég orðlengja um lífshlaup
Kurt Ziers, en bendi á afar
vandaða sýningarskrá, sem
fylgir minningarsýningunni á
Kjarvalsstöðum. Þar skrifa
margir af þeim er þekktu Kurt
Zier manna best, og er óþarfi að
endurtaka það hér.
Það eru 113 verk á þessari
sýningu, af þeim eru örfá olíu-
málverk, en því meira af teikn-
ingum og vatnslitamyndum.
Kurt Zier hélt ekki sýningu á
myndverkum sínum, meðan
hans naut við. Ekki veit ég,
hverjum augum hann leit þessi
verk sjálfur, en segja mætti
mér, að hann hefði ekki verið
alls kostar ánægður með þann
árangur, sem við blasir á þess-
ari sýningu. Þarna kemst
greinilega til skila, að Kurt Zier
hefur verið afar vandvirkur í
myndlist sinni. Hann er fyrst
og fremst teiknari, og mörg
þessara verka bera þess vitni,
að hann hefur kunnað vel fyrir
sér á því sviði, sem svo mörgum
öðrum. Liturinn er honum
þyngri í skauti, og þar er engu
líkara en hann hafi hvergi verið
eins næmur á því sviði og þegar
hann gefur sig á vald teiknaðri
línu. Nokkur verk fannst mér
skera sig úr, hvað myndræn
gæði snerti, og tjá skap og
ástríður listamannsins. Nefni
ég þar til nr. 5, 12, 26, 42, 57 og
68.
Um það leyti, er ég hef að
rita þessar línur, verður mér á
að leggja eyrun við útvarpi síð-
degis á sunnudegi. Þar eru
mætir menn að minnast annars
meistara, ættaðs úr Jerúsalem
og Þýskalandi: Doktors Rób-
Sýning Elíasar
Elías B. Halldórsson er bú-
settur norður á Sauðárkróki og
rær þar einn á báti, ef svo
mætti að orði komast. Hann er
þar nokkuð einangraður, og við,
sem lifum og hrærumst í öllu
því sýningarflóði, sem á sér stað
hér í borg, erum jafnvel öf-
undsjúkir yfir friðsæld Elíasar
við Skagafjörðinn. En ekki er ég
viss um, að Elíasi sjálfum finn-
ist hann öfundsverður af þessu,
og ef til vill vildi hann skipta
um hlutverk, en auðvitað þori
ég ekkert að fullyrða um það.
Þetta er nú í fimmta skiptið,
sem Elías heldur sýningu á
verkum sínum í Reykjavík, og
ég held, að fullyrða megi, að
hann hafi ætíð unnið af mikilli
alvöru og sótt jafnt og þétt á
brattann. Sú sýning, sem stend-
ur þessa viku í Norræna húsinu,
er um margt frábrugðin fyrri
sýningum Eliasar. Nú er eins og
Elías standi á vegamótum, og
myndefni hans er að færast úr
hreinni formbyggingu í fígúra-
tífara horf. Ef ég reikna dæmið
rétt, er Elías að fara inn á nýjar
brautir, og það virðist fara hon-
um ágætlega. Hann heldur við
strangri myndbyggingu, og hon-
um hefur þegar tekist að þróa
fígúrur sínar í klassískt form.
Það fer ekki milli mála, að Elías
hefur snúið sér allar götur til
grískrar listar í meðferð forms-
ins og nær þegar sannfærandi
árangri. Mikill partur núver-
andi sýningar er einnig tengdur
abströktu formi og enn má
nefna þriðja hluta þessarar
sýningar, þema með tilbrigðum
af húsum við hafið eða húsum í
landslagi. Þarna munu hugar-
fóstur ráða ferð en ekki einhver
sérstakur byggðakjarni. Hugur-
inn er látinn reika og mynd-
bygging hefur algerlega yfir-
hönd í sköpun verksins.
Loksins
TaB
og mest seldi sykurlausi gos