Morgunblaðið - 10.07.1982, Qupperneq 14

Morgunblaðið - 10.07.1982, Qupperneq 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ1982 íri nokkur, sem kom þar að, sem menn voru að slást á bar einum í New York, spurði: „Eru þetta prívatslagsmál eða almenn?" Væru þetta almenn slagsmál, þá hefði hann viljað taka þátt í þeim, en ef þetta væru prívatslagsmál þá vildi hann ekki skerast í leik- inn. Sama má segja um deilu flug- umferðarstjóranna við einn starfsbróður sinn. Þau slagsmál virðast í fljótu bragði vera prívat, en eru samt opinber, því þau snú- ast m.a. um skoðana- og vinnu- frelsi manna og skyldur starfs- manna við að leitast við að fara vel með fé þess opinbera, — og þá ekki síst hitt að í múgsefjun ráð- ast næstum allir á einn. Slík slagsmál getur enginn horft á að- gerðarlaus (þeir vita sem farið hafa út í kuldann). Hverfandi heiður Mér þótti það að vissu marki vera frami, er ég gekk á sínum tíma í þjónustu þess opinbera. Mest þótti mér þó um vert að fá föst laun og öryggið, sem því fylgdi. Launaöryggið verður ekki metið til fjár, svo þýðingarmikið er það. Hins vegar datt mér ekki í hug þá né síðar að spyrja, hver laun mín yrðu né að gera samanburð á þeim og launum starfssystkina minna. Því síður kom mér til hug- ar verkfall. Vinnugleði embætt- ismanna var án efa ríkur þáttur í launum, enda er ómetanlegt að hafa næg verkefni að fást við. Síðan hafa kjör opinberra starfsmanna batnað á margvísleg- an hátt. Mörg starfsmannafélög hafa komið sér upp orlofsheimil- um, mötuneyti eru víða og orlofs- ferðir skipulagðar. Margir hafa ókeypis síma, eins og t.d. allir starfsmenn símans, aðrir hafa bif- reiðastyrki og önnur fríðindi, t.d. ferðir til útlanda vegna starfs síns. Þá er hitt og, að mér er nær að halda, að opinberir starfsmenn vogi sér frekar meiri fjarverur frá starfi sínu en væru þeir á launum hjá einkafyrirtækjum, út frá því sjónarmiði að ríkið borgi. Hins vegar er það álit mitt, að sam- staða á milli vinnuveitenda og launþega sé nánari og hlýrri í einkarekstri en opinberum. Þá er launamisréttið, sem ég hef aldrei farið dult með, að sé of mik- ið miðað við verkið. Þannig er t.d. ábyrgð yfirmanna í reynd engu meiri en undirmanna og ekki hef- ur nokkurn tíma reynt á hana hjá okkur. Það er sárgrætilegt hve erfiðustu og leiðinlegustu verkin eru lítils metin og illa launuð, eins og t.d. vélritun. Fyrir nokkrum árum var aldar- andinn sá, að hver launþegi taldi mest um vert að spara fyrir hönd vinnuveitenda síns, hvort heldur var í einkaþjónustu eða hjá því opinbera. Nú er þessi hugsun á hverfanda hveli meðal starfs- manna ríkisins. Nú á sú skoðun og vaxandi fylgi að fagna, að þeir sem komist á ríkisjötuna dugi ekki í þjónustu einkaframtaks, þannig að það er næstum skammaryrði að vinna hjá því opinbera. Munu fyrirsvarsmenn laun- þegasamtaka þessara eiga hvað mestan þátt í því, hvernig komið er orðstí opinberra starfsmanna, þegar þeir t.d. af fullkomnu ábyrgðarleysi halda því fram, að verkfall sé eina úrræðið til að koma fram kröfum um fleiri krón- ur í launaumslagið — en augljóst er, að nú kreppir mjög að efnahag þjóðarinnar. Reyndar eru verkföll að verða hreinasti hégómi miðað við hinar fáheyrðu fjöldauppsagn- ir, til þess að geta þjarmað að þjóðfélaginu. Allt þetta kom mér í hug, er ég hlustaði á útvarpsþátt sl. föstu- dagskvöld, þar sem rætt var við Hallgrím Sigurðsson, varafor- mann Félags flugumferðarstjóra og flugumferðarstjórann Olaf Haraldsson. Merk skrif Áður höfðu birst í Dagblaðinu og Vísi 18. þ.m. skrif eftir Harald Blöndal, lögmann, undir fyrir- sögninni: Mega flugumferðar- stjórar ekki hafa skoðanir? og fimm dögum síðar grein eftir Sig- urð Líndal, prófessor. „Samþykkt, sem lýtur að sviptingu mannrétt- inda“ — segir Sigurður Líndal, pró- fessor, um brottrekstur Ólafs Har- aldssonar úr Félagi flugumferðar- stjóra. Báðar greinarnar eiga það sam- merkt að vera skrifaðar af heil- agri hneykslun á framferði félags- manna í téðu félagi gegn'einum af félögum sínum. í grein Haralds Blöndals eru tvær millifyrirsagnir: Vald verka- lýðsfélaganna, þar sem varað er við því, að verkalýðsfélög noti eigin félagssamþykktir til að svipta menn atvinnu sinni. Seinni milli- fyrirsögnin ber ýfirskriftina: Ognun við skoðanafrelsi. Fyrir- sögnin talar sínu máli, enda lýkur greininni með þessum orðum: Við lesum um það í bókum, að menn hafi verið sviptir vinnu vegna skoðana sinna, þ.e. vegna þess að atvinnurekandanum líkaði ekki skoðanir viðkomandi verkamanns. Það eru áratugir siðan slík mál hafa komið upp á íslandi. — En nú er dæminu snúið við. Nú er það stéttar- félagið, sem beitir svipunni. Og menn hljóta að fordæma þessa að- ferð, hver sem beitir henni. í viðtalsgrein prófessors Sigurð- ar Líndals eru fjórar millifyrir- sagnir og enn fastar að orði kveð- ið. Fyrsta millifyrirsögnin er: Vinnulöggjöfin. Þar er bent á, að aðgerðir flugumferðarstjóranna gagnvart starfsbróður og stjórn- skipun kunni að varða við ýmis ákvæði hegningarlaga — enda er það ótvírætt. Önnur millifyrirsögnin er: Svipt- ing mannréttinda. Lýkur þeim kafla með þessum orðum: Sam- þykkt þessi sýnir, hversu verka- lýðshreyfingin er farin að níðast á eigin hugsjónum — og reyndar ekki eina dæmið — auk þess sem hún afhjúpar frumstæðan hugsunarhátt. Þriðja fyrirsögnin er: Skoðana- Eftir dr. Gunnlaug Þf'tröarson, hrl. „Ætla stjórnir samtaka eins og BSRB og BHM ekki að hafa þor til þess að fordæma svona aðgerö- ir? Er ekki full ástæða til þess? Mafíuaðgerðir í launþegabaráttu Hart er mannsins hjarta Eftir Dagrúnu Kristjánsdóttur Vegna mistaka hefur dregizt úr hófi að birta meðfylgjandi grein og er höfundur beðinn velvirðingar á því. Ætíð hefur það tíðkast, síðan að verkfallsrétturinn varð viður- kennt vopn í baráttunni um bætt kjör launafólks, að þessu vopni hefur verið beitt ósleitilega. Á ár- um áður, þegar kjör fólks voru svo bág að þau nægðu enganveginn fyrir lífsnauðsynjum, — þá á ég við fæði, klæði, húsaskjól og hita — var það eðlilegur hlutur að gripið væri til slíkra rða, ef ekki dugðu aðrar leiðir. Víðtækari áhrif þeirra aðgerða voru líka minni, meðal þeirra sem ekki kom málið beint við, en nú, þá var ekki búið að tvinna flesta atvinnuþætti svo saman að verkfall fárra manna hefði áhrif um allt land og á margvíslega þætti atvinnulífs- ins. Þá var þessi aðferð við að knýja fram kauphækkanir, oft lífsnauðsyn. Nú er verkfallsréttur- inn orðinn að hættulegu vopni í höndum þeirra sem ekki kunna sér hóf. Þjóðfélaginu stafar ekki meiri hætta af neinu, en þessum rétti, í höndum fólks sem ekki kann með hann að fara. Kröfurnar eru orðn- ar gengdarlausar. Hvenær hefur verið hægt að seðja þá sem fégráð- ugir eru? Hvar eru mörkin þar sem ekki er lengur hægt að eyða fé? Hvergi. Þessvegna er stöðugt hægt að heimta hærri laun, á þeim forsendum að „þau hrökkvi „Það virðist þó vera svo, að margur álíti það vera leiöina til gæfu og gengis, að valda öðrum sársauka og margvíslegum skaða og notfæra sér þessa aðferð óspart, en þeir er það gera sjá ekki langt og eiga eftir að sjá sárlega eftir skammsýni sinni og eig- ingirni.“ ekki“ — séu ekki nægilega mikil til að standa straum af öllum þeim ósköpum sem fólk þykist þurfa að kaupa, þurfa að skemmta sér, o.sv.frv. Þeim sem hugsa á þennan hátt, gleymist að til er stór hópur fólks sem verður að láta sér nægja margfallt minna, en það sem þeir hafa, sem stöðugt heimta hærri laun. „Nóg á sá, sér nægja lætur," kaupkröfur umfram það sem þarf til sæmiiegs lífsviðurværis, lýsir aðeins tómleika í sálarlífi þessa fólks, því hefur ekki lærst það að lífinu hér á jörð er lifað vegna sál- arinnar, en ekki vegna líkamans og alls þess er hann girnist. Jafn- framt má benda á það að því meir sem kröfum líkamans er sinnt, uppfylltarallar óskir um þægindi, skemmtanir og allskonar fánytan hégóma, því meir rýrnar sálin og verður andlega vannærð. Einnig má benda á það að takmörk eru fyrir því hve lengi þjóðin getur risið undir öllu því gengdarleysi og óhófi í launakröfum hálauna- fólks, ásamt röngum fjárfesting- um í helberan hégóma og þarf- leysu, sem nú viðgengst. En því hef ég fest þessi orð á blað, að ég vildi vekja athygli á því að of margir eru búnir — að því er virðist — að kasta fyrir róða flestu því er „fagurt mannlíf" ætti að byggjast á, svo sem réttlæti, sannleiksást, samúð með þeim sem líða o.sv.frv. Samvizkusemi í orði og verki er líka dyggð, sem ásamt fyrrtöldum og mörgum fleiri, er búið að jarða í kyrrþey utangarðs, og fórna á altari Mammons. „Losa þarf 110 rúm á 10 dögum," segir yfirlæknir á Landakotsspít- ala, vegna uppsagna hjúkrunar- fræðinga 15. maí, segir í frétt í Morgunblaðinu í dag 6. maí. Svip- að ástand er að skapast á fleiri spítölum. Ætla mætti að allt þetta fólk liggi á sjúkrahúsi að nauð- synjalausu eða sér til skemmtun- ar? Eða hvað halda hjúkrunar- fræðingar og hugsuðu ekki læknar sjúkrahúsanna eins, á sínum tíma, þegar þeir lögðu niður störf svo að neyðarástand skapaðist? Veit nokkur tölur yfir það fólk sem þá varð að vera án læknishjálpar, vegna þess að læknar neituðu að sinna sársjúku fólki nema lofað væri að greiða svimandi háar upp- hæðir til þeirra í staðinn? Getur nokkur mælt þjáningar annarra og metið í krónum? Það er ekki nóg að segja að sinnt hafi verið lífshættulega veiku fólki og svæfa þannig samvizku sína. Fjöldi fólks þarf læknis og hjúkrunar við vegna kvalfulls sjúkdóms, þó ekki sé um bráða lífshættu að ræða, aðrir sjúkdómar geta leitt til dauða, ef ekki berst hjálp nógu fljótt. Hver getur vegið og metið alla þá erfiðleika sem orsakast af því að sjúklingur er sendur heim? Ekki má lesa það útúr þessum orðum að allir þeir er starfa á sjúkrahúsum eigi ekki skilið góð laun, en í fyrsta lagi hljóta að vera Staldrað við í Grindaskörðum Fyrr á tímum lá aðalleiðin milli Hafnarfjarðar og Selvogs, fyrir norðan Valahnúka, um Grindaskörð, Hvalskarð og það- an til byggða í Selvogi. í daglegu tali er þessi leið nefnd Selvogs- gata. Hún er á ýmsan hátt tor- sótt. Meðfram henni er lítið sem ekkert vatn að finna, hún liggur að mestu um gróðurlaus bruna- hraun og í Grindaskörðum kemst hún í 400 m yfir sjó. Með breyttum samgönguháttum lagðist umferð um Selvogsgöt- una niður að mestu og hin síðari ár hefur verið lítið um manna- ferðir í' Grindaskörðum. Þó munu gangnamenn eiga þar leið um vor og haust, rjúpnaskyttum bregður fyrir á haustin í leit að bráð og svo kemur fyrir að ein- staka göngumaður sé þar á flakki, sér til gangs og ánægju. Um þessar mundir er unnið að vegargerð frá Krýsuvíkurvegin- um fyrir sunnan Hafnarfjörð, áleiðis að skíðalöndunum við Bláfjöll. Vegurinn mun liggja rétt fyrir norðan skörðin og við það opnast aftur þetta svæði, sem hefur til þessa verið falið fyrir svo mörgum. Vegurinn nær nú ekki lengra en að Lönguhlíð og þar skiljum við bílinn eftir og tökum stefn- una á Grindaskörðin. Á vinstri hönd höfum við hraunið úfið og ógreiðfært, en á hina hlíðar fjallsins þaktar lausum skriðum. En milli hrauns og hlíðar er gott að ganga. Þar eru harðir, sléttir og grasi grónir balar, sem ættu að reynast tilvalin tjaldstæði handa þeim, sem hafa hug á lengri dvöl. Eins og sjá má á kortinu eru Grindaskörðin milli Lönguhlíðar og Kristjánsdalahorns. Þar eru þrír hnúkar sem heita Stóribolli, Tvíbollar (á kortinu nefndir Miðbollar) og Syðstubollar. Á þessu svæði öllu hefur verið mik- il eldvirkni áður fyrr, og eru Stóribolli og Tvíbollar gamlir gígar sem hafa lagt til megnið af því hrauni, sem þekur svæðið fyrir norðan og vestan skörðin. Fyrir ferðamanninn eru Tvíboll- ar einna forvitnilegastir og þangað tökum við stefnuna. Þeg- ar komið er upp á barminn, kem- uc, í Ijós að gígskálarnar eru tvær. Unnt er að ganga brúnirn- ar, allan hringinn, en þó er nokk- uð laust undir fæti á stöku stað. Enginn hefur rannsakað þetta Spölkorn ut í buskann svæði _ betur en Jón Jónsson, jarðfræðingur. Álit hans er, að meginhluti þeirra hrauna, sem þekja svæðið frá Grindaskörðum og norður að Undirhlíðum og Helgafelli, sé komið frá Stóra- bolla og Tvíbollum. Hann segir Stórabollahraunið eldra og liggi það víða undir Tvíbollahrauninu. Samkvæmt mælingum munu þessi hraun vera nokkurn veginn jafnstór, þekja um 18 km2 hvort og vera um 0,36—0,37 km að rúmmáli. En þegar farið var að athuga aldur Tvíbollahrauns nokkru nánar, komu fram sterk- ar líkur til þess, að það hefði runnið eftir landnám norrænna manna hér á landi, því undir því hefur fundist á einum stað, hið svokallaða landnámslag, en það er öskulag, sem talið er að sé frá því um 900. Útsýnið af Bollunum er frá- bært í einu orði sagt. Hraun- breiðurnar til norðurs blasa við fyrir fótum manns, og gamla Selvogsgatan hlykkjast milli hraunhólanna í áttina að Vala- hnúkum. Og í einni sjónhending greinir maður byggðina á Inn- nesjunum, allt frá Hafnarfirði

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.