Morgunblaðið - 10.07.1982, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ1982
21
Mynd þessi er tekin yfir Boston snemma þriðjudagsmorguns, en sjónarhornin eru tvö.
Annað sýnir borgina í morgunsárið, en hitt tunglmyrkva og þróunarferli hans á sama
tíma.
Brezku járnbrautirnar:
Hóta lokun ef verk-
fallið heldur áfram
Sprengjutilræðið í Osló:
Engin vís-
bending um
hverjir voru
að verki
Osló, 9. júlí. Frá Jan Erik Lauré fréttaritara
Mbl.
LÖGREGLAN hefur ekki komist á
sióð þess eöa þeirra sem stóöu að
sprengjutilræöinu í járnbrautarstöð-
inni í Osló fyrir viku, sem varð 19
ára stúlku að bana. Margar vísbend-
ingar hafa borizt, en ennþá hefur
enginn verið handtekinn vegna
sprengingarinnar.
Jafnframt hefur ekki tekist að
ganga úr skugga um stærð
sprengjunnar, gerð kveikjunnar,
eða hverrar tegundar sprengiefnið
var. Þýzkur sprengjusérfræðingur
kom til Osló í dag til að aðstoða
við rannsóknina. Lögreglan hefur
ekki viljað tjá sig um hvort grunur
leiki á að pólitísk samtök standi
að baki sprengjutilræðinu, eða
hvort um hafi verið að ræða verk
eins manns.
Gerð hefur verið tölvuteikning
af einstaklingi, sem sást koma
einhverjum hlut fyrir í geymslu-
hólfum stöðvarinnar skömmu áð-
ur en sprengjan sprakk. Vísað hef-
ur verið á 20 einstaklinga, sem
sagðir eru líkjast fyrirmyndinni,
en enginn þeirra hefur verið tek-
inn fastur.
Fyrr í sumar voru nokkrar
sprengjur sprengdar í Osló með
þeim afleiðingum að tjón varð á
mannvirkjum. Tókst lögreglu að
hafa hendur í hári hins seka, og
sat hann á bak við lás og slá þegar
sprengjan sprakk í lestarstöðinni.
Til íslands í
jr
stað Israels
Osló, 9. júlí. AP.
ARNE Skauge, viðskiptaráðherra
Noregs, hefur í mótmælaskyni við
innrás fsraelsmanna í Libanon hætt
við fyrirhugaða ísraelsfor sína i sept-
ember og í staðinn ákveðið að sitja
norrænan fund í Reykjavík á sama
tfma.
Skauge hugðist ræða viðskipta-
mál við ísraelska kollega sína, en
nú hefur hann tilkynnt þeim að
ekkert verði af komu hans.
London, 9. júlí. AP.
BREZKU járnbrautirnar vöruðu við
því í dag, að störf þeirra 167 þúsund
manna, sem hjá fyrirtækinu störf-
uðu, væru í bráðri hættu ef verkfalli
lestarstjóra yrði ekki aflýst þegar í
stað.
Verkfall lestarstjóranna er nú á
sjötta degi og varð mikið umferð-
aröngþveiti á Bretlandseyjum
vegna verkfallsins. Tilraun til að
fá fleiri lestarstjóra til að snúa til
vinnu í dag mistókst, en rúmlega
800 lestarstjórar hafa mætt til
starfa á hverjum degi verkfallsins.
Talsmenn járnbrautanna sögðu,
að ef ekki mættu a.m.k. 2.000 lest-
arstjórar til vinnu á mánudag eða
þriðjudag, yrði öllum lestum lagt.
Til þess að halda uppi 25% eðli-
legrar ferðatíðni þarf um 2.000
lestarstjóra, en samtals starfa um
25 þúsund lestarstjórar hjá brezku
járnbrautunum.
Það sem af er verkfallinu hefur
tekist að halda uppi 10% ferða, en
áætlað er að járnbrautirnar verði
af 8,5 milljóna punda tekjum dag-
lega af völdum verkfallsins. Áttu
járnbrautirnar í verulegum fjár-
hagskröggum áður en til verk-
fallsins kom.
í blaðaauglýsingum í dag vör-
uðu brezku járnbrautirnar við „al-
NORÐMENN hafa bannað Spán-
verjum frekari fiskveiðar í norskri
lögsögu, þar sem stjórnir landanna
hafa ekki náð samkomulagi um há-
marks þorskafla Spánverja á þessu
ári.
Spánverjar vildu ekki fallast á
kröfur Norðmanna um að þeir
varlegum og óumflýjanlegum af-
leiðingum" ef verkfallinu yrði ekki
aflýst þegar í stað. Talsmaður
járnbrautanna sagði forstöðu-
menn þeirra hafa íhugað ýmsa
valkosti, þ. á m. stöðvun allra lest-
arferða, uppsagnir 167 þúsund
starfsmanna eða brottrekstur
stríðandi lestarstjóra.
drægju úr sókninni á miðin við
Svalbarða, þar sem margir
spænskir togarar hafa stundað
veiðar í leyfisleysi, og þegar upp
úr viðræðum slitnaði gripu Norð-
menn til þess ráðs að banna allar
veiðar Spánverja.
Olafsvaka
/
i
Færeyjum
29,—30. júlí, ferö til
Færeyja 27. júlí,
skoðunarferðir.
Skiptiferöir
adildarfélaga
17/7—31/7 örfá sæti laus.
Dvöl í sumarhúsum í Dan-
mörku
Verö frá 4.000.-
31/7—18/8 laus sæti.
13 daga rútuferð um Dan-
mörku.
7 daga dvöl í sumarhúsum í
Danmörku.
Verð frá kr. 6.000.-
Rfnarlandaferö
16. júlí 3ja vikna ferð, 2 sæti
laus.
Toronto
Júlí
15. laus sæti.
26. 6 sæti laus.
Ágúst
5. biðlisti.
16. 3 sæti laus.
26. örfá sæti laus.
Portoroz
Júlí
22. örfá sæti laus.
Ágúst
12. 3 sæti laus.
September
2. biölisti.
Grikkland
Júlí
22. örfá sæti laus.
Ágúst
12. 2 sæti laus.
September
2. biölisti.
Amsterdam
Flug og bíll. Verð frá kr.
3.400.-.
Flug og hótel í 4 daga. Verö
frá kr. 3.900.-.
Samvinnuferdir - Landsýn
AUSTURSTRÆTI 12 - SIMAR 27077 A 28899
Svíþjóð:
Hart deilt um launþegasjóði
Frá Cuðfinnu Ragnar.sdóttur Créttaritara Mbl. í Stokkhólmi
LAUNÞEGASJÓÐIR er trúlega það mál, sem hafa mun úrslitaáhrif á
sænsku kosningarnar í haust. Um fátt er meira ritað og rætt þessa
dagana en launþegasjóði.
Launþegasjóðir eru í rauninni ekkert nýtt fyrirbrigði i sænsku þjóðlífi.
í sjö ár hefur málið verið rannsakað og rætt á ýmsum stöðum. Stjórn-
málaflokkarnir hafa gert sínar eigin athuganir og hagsmunasamtök og
atvinnurekendur sínar. Opinber nefnd hefur setið með sveittan skallann
í mörg ár og velt launþegasjóðunum fyrir sér, án þess að komast að
nokkurri endanlegri niðurstöðu.
En hvað eru þá launþegasjóð-
ir? Því er sannarlega ekki auð-
velt að svara. „Launþegasjóðir
eru björgun landsins úr efna-
hagsörðugleikunum,“ segja
fylgjendur sjóðanna. “Launþega-
sjóðir eru dauði sænsks iðnaðar
og efnahgs," segja andstæðing-
arnir.
Þeir sem mest hafa barist
fyrir launþegasjóðum eru jafn-
aðarmenn og hagsmunasamtök-
in LO (ísl. ASI). Önnur aðal-
hagsmunasamtök landsins PCO
(ísl. BSRB), hafa ekki tekið af-
stöðu í málinu og innan þeirra
eru skiptar skoðanir um laun-
þegasjóðina.
Launþegasjóðirnir, segja
fylgjendur þeirra, hjálpa til við
að dreifa peingum og áhrifavaldi
á fleiri hendur og veita öruggu fé
til sænsks iðnaðar. Launþega-
sjóðirnir eru hugsaðir þannig að
fyrirtæki af vissri stærð, þ.e.a.s.
ekki mjög lítil fyrirtæki, Ieggi
hluta af gróðanum í sjóð. I sama
sjóð á einnig að renna hluti af
kauphækkunum launþega á
hverju ári. Peningana á svo að
nota til að kaupa hlutabréf í við-
komandi fyrirtæki. Með því að
gerast þannig meðeigendur í
fyrirtækjum vilja launþegar fá
aukin áhrif á rekstur fyrirtækj-
anna.
Atvinnurekendur óttast að
launþegasjóðirnir muni verða til
þess að launþegar eignist meiri-
hluta í flestum fyritækjum, þar
sem mikið peningamagn mun
renna í sjóðina. Það muni
minnka vilja og áhuga iðnrek-
enda til að leggja peninga í
fyrirtækin og verða til þess að
sænskur iðnaður muni dragast
saman.
Mikið hefur verið rætt um
hver eigi að hafa umsjón með
slíkum launþegasjóðum og taka
ákvarðanir um hvernig nota eigi
peningana. Launþegar telja að
þeim beri að hafa peningafor-
ráðin, en atvinnurekendur og
aðrir andstæðingar sjóðanna eru
ekki á sama máli.
Til að byrja með áttu laun-
þegasjóðirnir meira fylgi að
fagna. Bæði Mið-og þjóðarflokk-
urinn lögðu fram sínar eigin til-
lögur um launþegasjóði. Þar áttu
hlutabréfin að vera einstaklings-
bundin, en ekki vera í sameigin-
legri eigu hagsmunafélags hóps-
ins eða launþeganna. Meira að
segja atvinnurekendasambandið
SÁF lagði fram sína eigin mót-
tillögu um hugsanlegan launþeg-
asjóð.
En smám saman hafa átökin
harðnað og afstaða flokka og
samtaka skýrst. Afstaða at-
vinnurekenda hefur harðnað
mjög síðustu mánuðina eftir að
jafnaðarmenn gáfu það í skyn,
að þeir muni koma á stofn laun-
þegasjóðum ef þeir komist til
valda í haust.
Atvinnurekendasambandið
SAF hefur nú hafið mikla her-
ferð gegn launþegasjóðum. í öll-
um blöðum eru stórar auglýs-
ingar sem vara við sjóðunum. Á
öðru hverju götuhorni eru sömu-
leiðis stórar auglýsingar með
sama boðskap. Meira að segja í
bíóauglýsingum koma þeir að-
vörunum sýnum á framfæri.
Hægri flokkurinn hefur einnig
gert baráttuna gegn launþega-
sjóðunum að einu aðalmálinu og
hinn nýkjörni formaður flokks-
ins, Ulf Adelsson, berst gegn
launþegasjóðum í hverri ræðu
sinni.
Hið gagstæða gildir um jafn-
aðarmenn sem lofsyngja laun-
þegasjóðina við hvert tækifæri
sem gefst.
Hvort Svíþjóð fær launþega-
sjóði, hvernig þeir þá verða eða
hvaða þýðingu þeir hafa fyrir
sænskan iðnað og efnhag veit
enginn enn.
Spánverjum bannaðar
veiðar við Svalbarða
Osló, 9. júlí.
Frá Jan Erik Lauré fróltaritara Mbl.